شورای ملی فلسطین
عملکردهای شورای ملی فلسطین را نمی توان جدای از دیگر بنیادهای سازمان آزادی بخش فلسطین دانست ، زیرا این بنیادها همگی به عنوان اجزای یک پیکر در رابطه با یکدیگر فعالیت می کنند و همدیگر را تکمیل می کنند . شورای ملی فلسطین مقام عالی سازمان آزادی بخش فلسطین است و سیاستها و برنامه های سازمان را همین شورا تعیین می کند .
وظیفه دیگر نهادها به ویژه کمیته اجرایی ، اجرای این سیاستها و برنامه هاست . تمام اعضای این کمیته از جمله رئیس آن ( از دوره چهارم آن به سال 1968 ) از میان اعضای همین شورای ملی ، انتخاب شوند .
محتویات
- ۱ اولین کنفرانس فلسطین - شورای ملی فلسطین ، دوره اول بیت المقدس ( 28/5 - 2/6/1964 ) :
- ۲ دوره دوم ( قاهره 31/5 - 4/6/1965 ) :
- ۳ دوره سوم ( غزه 20 - 24/5/1966 ) :
- ۴ دوره چهارم ( قاهره 10 - 17/7/1968 ) :
- ۵ دوره پنجم ( قاهره 10 - 4/2/1969 ) :
- ۶ دوره ششم ( قاهره 1 - 6/9/1969 ) :
- ۷ دوره فوق العاده ( عمان 27 - 28/8/1970 ) :
- ۸ دوره هشتم ( قاهره 28/2 - 5/3/1971 ) :
- ۹ دوره نهم ( 7 - 13/7/1971 ) :
- ۱۰ دوره دهم - فوق العاده ( قاهره 6 - 12/4/1972 ) :
- ۱۱ دوره یازدهم ( قاهره 6 - 12/1/1973 ) :
- ۱۲ دوره دوازدهم ( قاهره 1 - 9/6/1974 ) :
- ۱۳ دوره سیزدهم ( 1 - 22/3/1977 ) :
- ۱۴ دوره چهاردهم ( دمشق 15 - 22/1/1979 ) :
- ۱۵ دوره پانزدهم ( دمشق 11 - 19/4/1981 ) :
- ۱۶ دوره شانزدهم ( الجزیره 14 - 22/2/1982 ) :
- ۱۷ دوره هفدهم ( عمان 22 - 29/11/1984 ) :
- ۱۷.۱ 1 - وحدت ملی فلسطینیان :
- ۱۷.۲ 2 - تصمیم گیری مستقل ملی فلسطینیان :
- ۱۷.۳ 3 - تکامل دستگاههای سازمان آزادی بخش فلسطین :
- ۱۷.۴ 4 - میهن اشغال شده :
- ۱۷.۵ 5 - وضع فلسطینیان در نقاط پراکنده جهان :
- ۱۷.۶ 6 - تماس با نیروهای یهودی :
- ۱۷.۷ 7 - در عرصه غربی :
- ۱۷.۸ 8 - جنگ ایران و عراق :
- ۱۷.۹ 9 - عرصه بین المللی :
- ۱۷.۱۰ گزارش کمیسیون مالی :
- ۱۷.۱۱ پیشنهادهای کمیسیون فرهنگ و تبلیغات :
- ۱۸ دوره هجدهم ( 5 - 20/4/1985 ) :
- ۱۹ دوره نوزدهم ( الجزیره نوامبر 1988 ) :
- ۲۰ دوره بیستم ( الجزیره 23/9/1991 ) :
- ۲۱ مآخذ :
اولین کنفرانس فلسطین - شورای ملی فلسطین ، دوره اول بیت المقدس ( 28/5 - 2/6/1964 ) :
پادشاهان و رؤسای عرب در اولین کنفرانس سران تصمیم گرفتند احمد شقیری نماینده فلسطین در جامعه کشورهای عربی باشد تا از این طریق برای تحقیق و برپایی دولت فلسطین ، بین مردم فلسطین و دولتهای عربی نوعی رابطه برقرار شده باشد .
این تصمیم در واقع پاسخی بود به تهدیدات صهیونیستهایی که سعی داشتند پس از اشغال بخش بزرگی از فلسطین به سال 1948 ، هویت مردم فلسطین را با آواره کردن آنها و اشغال سرزمینهای اعراب ، از بین ببرند و مشکل یهودیان مهاجر را از این طریق حل کنند .
البته تا پیش از سال 1964 ، جامعه کشورهای عربی ، برای تشکیل یک دولت فلسطینی تلاشهایی کرده بود ولی به دلیل وجود بعضی اختلافات در این مورد ، این تلاشها راه به جایی نبرده بود .
شقیری پس از این انتخاب ، از چند کشور عربی دیدار کرد و با کانونهای فلسطینی در آن کشورها تماس گرفت و با همکاری تعدادی از آنها دو طرح " منشور ملی فلسطین " و " اساسنامه سازمان آزادی بخش فلسطین " را ارائه کردند .
در بهار سال 1964 " کمیته های مقدماتی " فهرستی از کاندیداهای تمام کشورهایی که میزبان آوارگان فلسطینی بودند را برای شرکت در کنفرانس تهیه کردند . پس از تهیه این لیستها ، شقیری ، کمیته هماهنگی را مأمور تهیه لیست نهایی کرده و برای همکاری با این کمیته دکتر عزت طنوس را دبیرکل کنفرانس نمود و او را مسئول تشکیل دبیرخانه کنفرانس با همکاری چند تن دیگر از فلسطینیان نمود .
ارسال دعوتنامه برای شرکت در کنفرانس نیز بر عهده دبیرکل کنفرانس واگذار شد وظیفه تأیید صلاحیت و تعداد نمایندگان هر یک از مناطق را کمیته هماهنگی به عهده داشت .
در پایان قرار شد که برای 397 نفر ، به عنوان اعضای اولین کنفرانس فلسطین ، دعوتنامه فرستاده شود
علی رغم انتقادهایی که وارد شد ، کنفرانس به نمایندگی از سوی قشر وسیعی از مردم فلسطین و تعداد زیادی از کانونهای فلسطینی ، بر پا گردید .
صبح روز 28/5/1964 اولین کنفرانس فلسطین در هتل انترکنتینتال بیت المقدس ، کار خود را آغاز نمود . در جلسه افتتاحیه که شاه حسین و تنی چند از نمایندگان سران عرب نیز در آن شرکت داشتند ، شاه حسین به طور رسمی کنفرانس را افتتاح نمود .
پس از آن عبدالله حسونه دبیرکل جامعه کشورهای عربی و شقیری سخنانی ایراد کردند . شقیری در سخنان خود گفت که مردم فلسطین ، برای نخستین بار پس از فاجعه اشغال کشورشان ، در شهر بیت المقدس گرد هم آمده اند تا " به تمامی مردم جهان اعلام کنند که تنها ما وارث قانونیفلسطین هستیم و برای آزادی آن گرد آمده ایم " .
پس از پایان جلسه افتتاحیه ، کنفرانس با تشکیل سه جلسه دیگر ، شقیری را به عنوان رئیس و حکمت مصری ، حیدر عبدالشافی و نقولا در را به ترتیب به عنوان نائبهای رئیس و دبیرکل کنفرانس برگزید .
علاوه بر این ، 9 کمیته تخصصی را مأمور جمع بندی گفت وگوها و تهیه قطعنامه نمود . این کمیته ها نیز طی جلسات خود ، گزارش مباحث کنفرانس و قطعنامه را به شرح زیر تدوین نمودند :
1 - تصمیم های ویژه :
- اعلام موجودیت سازمان آزادی بخش فلسطین .
- تأیید منشور ملی سازمان آزادی بخش فلسطین .
- تأیید اساسنامه شورای ملی .
- انتخاب احمد شقیری به عنوان رئیس کمیته اجرایی و دادن اختیار به وی در تعیین 14 عضو برای این کمیته .
- محسوب کردن این کنفرانس به عنوان " اولین شورای ملی سازمان آزادی بخش " .
- انتخاب عبدالمجید شومان به عنوان بئیس صندوق ملی و عضو کمیته اجرایی .
2 - تصمیماتی در زمینه مسائل نظامی :
- تشکیل سریع پادگانهایی به منظور آموزش اجباری و مستمر آن دسته از زنان و مردان فلسطینی که قدرت حمل اسلحه دارند .
- تشکیل یک گروه نظامی و یک گروه پیش مرگ از میان مردم فلسطین .
- مجهز کردن گروههای نظامی به سلاحهای پیشرفته و سازوبرگ لازم .
- تشکیل بسیج مردمی و دفاع غیرنظامی .
- تأسیس گروهی ویژه در " رهبری عالی عرب " تا فلسطینیان بتوانند در آن ، برای استفاده هر چه بهتر از امکانات مردمی در زمینه های نظامی ، همکار نمایند .
- تشکیل یک فرماندهی نظامی برای به عهده گرفتن تمام وظایف در زمینه عملیات نظامی .
- تلاش برای رسیدگی و حمایت از خانواده های شهدا .
3 - تصمیمات سیاسی :
- تشکیل دولت اسرائیل در فلسطینی که بخشی از سرزمینهای اعراب به شمار می آید بدون در نظر گرفتن خواست اهالی و ساکنان قانونی آن ، یک اقدام استعماری و صهیونیستی محسوب می شود و با اصل حق تعیین سرنوشت مغایرت دارد و ماندن اسرائیل در این بخش از سرزمین اعراب خطری دائمی برای اعراب و صلح جهانی محسوب می گردد .
- براساس قوانین و اصول تعیین شده بین المللی ، مردم فلسطین حق دارند که با استفاده و کمک از کشورهای دوست عربی و دیگر کشورهای طرفدار صلح ، در راه آزادی سرزمین خود ، مبارزه کنند .
- نظر به اقدامات توسعه طلبانه و تبعیض نژادی اسرائیل و زیر پا نهادن اصول بین المللی و قطعنامه های سازمان ملل از سوی آن ، با همکاری دیگر دولتهای دوست ، تلاش می کنیم تا اسرائیل از سازمان ملل و سایر مجامع بین المللی بیرون رانده شود .
- از جامعه کشورهای عربی می خواهیم که در برابر کشورهای عضو بازار مشترک اروپا ، که قرار است به اسرائیل کمک اقتصادی کنند ، مخالف شدیدی اتخاذ نمایند .
- از این پس سازمان آزادی بخش فلسطین ، به عنوان نماینده مردم فلسطین در جامعه کشورهای عربی ، دفاتر مستقل و سازمان ملل متحد و تشکیلات و آژانس های گوناگون آن و کنفرانسهای رسمی و غیر رسمی ، شرکت می کند . تنها این سازمان است که می تواند به نمایندگی از مردم فلسطین و به نام آنان ، سخن بگوید .
- موجودیت سازمان آزادی بخش فلسطین به اطلاع همه کشورها ، سازمانهای بین المللی و مردمی وجنبشهای آزادی بخش جهان رسانده شود و از آنها خواسته شود که این سازمان را به رسمیت بشناسد و به آن کمک نمایند .
4 - تصمیمات مالی :
- تائید و تصویب اساسنامه صندوق ملی .
- اقدام به جمع آوری کمک برای این صندوق در تمام کشورهای عربی و اعراب ساکن کشورهای غیرعرب .
- نامیدن هفته از از 28 مه هر سال به نام " هفته فلسطین " تا طی آن کشورهای عربی و دوست به جمع آوری کمک برای صندوق ملی بپردازد .
- صندوق ملی به طور رسمی بابت هر بشکه مواد سوختی که از کشورهای عربی تولید کننده نفت ، صادر بشود ، پنج فلوس ، دریافت دارد .
- کمیته اجرایی طی تماس با کشورهای عربی از آنها بخواهد که از محل مالیات بر درآمد ، به صندوق ملی ، کمک نمایند .
- کمیته اجرایی طی تماس با کشورهای عربی از آنها بخواهد بر کالاهای وارد یا صادر شده ، بلیت هواپیما و آنچه که تعیین آن بر عهده دولتهای عربی است عوارضی را به نفع صندوق ، تعیین نماید . علاوه بر این ، مقدار معینی از کالاهای خود را به نفع این صندوق صادر کنند .
5 - تصمیمات فرهنگی و تبلیغی :
- به کار بردن واژه " بازگشت آوارگان " بجای " پناهندگان "
- آموزش مسائل فلسطین در تمام سطوح آموزشی به دانش آموزان عربی و قرار دادن آن به عنوان ماده درسی در دانشگاهها و مراکز آموزش عالی .
- تأسیس یک ایستگاه رادیویی ویژه در محلی که کمیته اجرایی آنرا تعیین می کند به منظور بخش رویدادهای مربوط به فلسطین .
- تهیه کتب درسی لازم به منظور آگاهی بخشیدن به دانشجویان عربی .
- برقراری رابطه بین فلسطین با دیگر اعراب .
- برگزاری " هفته آشنایی با فلسطین " در تمام مدارس از 29 نوامبر هر سال .
- اختصاص یکی از برنامه های صدا و سیما در کشورهای عربی برای امور مربوط به مسأله فلسطین .
- تشکیلات ویژه ای در سازمان آزادی بخش به وجود آید تا به امور مربوط به فلسطینیان رانده شده از وطن ، بپردازد و در جلسات مربوط به آنان که در کشورهای عربی برگزار می شود ، شرکت کند .
- ترغیب و تشویق اعراب باقی مانده در فلسطین ، به ویژه کسانی که در خط مقدم و اردوگاههای آوارگان قرار دارند به جمع آوری اطلاعات محرمانه از دشمن .
6 - تصمیم های عمومی کنفرانس :
- زنان فلسطینی باید در تمام صحنه ها شرکت کرده و دوشادوش مردان در آزادسازی کشور حضور فعال داشته باشند .
- تأسیس سندیکاهای کارگران و پیشه وران فلسطینی و پیوستان آن سندیکاها به اتحادیه سراسری اعراب .
- درخواست از کشورهای عربی به دادن اجازه کار و رفت و آمد به مردم فلسطین .
- درخواست از کشورهای عربی برای عدم همکاری اقتصادی با این دولت اشغالگر .
- درخواست از کشورهای عربی برای در پیش گرفتن یک موضع سیاسی و اقتصادی در قبال کشورهایی که به اسرائیل کمک می کنند تا به نحوی که براساس مصلحت اعراب به ویژه فلسطین باشد .
- تلاش در تقویت پیوند با ملتها و دولتهای اسلامی جهان و آشنا کردن آنان با مسائل فلسطین و کوشش در یکی نمودن مواضع آنان در قبال اسرائیل .
- رد مواضع دولتهای استعماری ، به ویژه دولت آمریکا و انگلیس در قبال اعراب به ویژه مسأله فلسطین و قدردانی از دولتهای سوسیالیست به ویژه اتحاد جماهیرشوروی ( سابق ) و جمهوری خلق چین به دلیل موضع مثبتی که در این زمینه داشته اند .
- استفاده از تمامی مجامع بین المللی برای افشای سیاست تبعیض نژادی و فشارهایی که اسرائیل علی رغم قراردادها و قطعنامه های سازمان ملل ، به اعراب در سرزمینهای اشغالی فلسطین وارد می کند .
7 - اولین کمیته اجرایی :
براساس اختیاری که شورای ملی به شقیری در مورد انتخاب اعضای کمیته اجرایی داده بود وی پس از انجام مشورتهای لازم با اعضای آن مجلس ، افراد زیر را برای عضویت در کمیته اجرایی برگزید :
- بهجت ابوغریبة 2 - حامد ابوسته 3 - دکتر حیدر عبدالشافی 4 - خالد فاهوم 5 - فاروق حسینی 6 - فلاح ماضی 7 - دکتر قاسم رماوی 8 - قصی عبادلة 9 - عبدالقادر یغمور 10 - عبدالرحمن سکسک 11 - عبدالمجید شومان 12 - نقولا در 13 - دکتر ولید قمحاوی 14 - سرلکشر وجیه مدنی .
دوره دوم ( قاهره 31/5 - 4/6/1965 ) :
در اجرای ماده هشت آئین نامه سازمان آزادی بخش فلسطین ، که می گوید همه ساله شورای ملی باید به دعوت رئیس آن تشکیل جلسه دهد ، این شورا دوره دوم خود را در فاصله31/5/تا 4/6/1965 در قاهره برگزار نمود .
شورای ملی ، پس از پایان جلسه افتتاحی که جمال عبدالناصر - - رئیس جمهور وقت مصر - - نیز در آن شرکت داشت ، خود را دبیرخانه جامعه کشورهای عربی در قاهره آغاز نمود .
شورای ملی ، دستور کلی خود را به عهده چند کمیته تخصصی واگذار نمود . این کمیته ها به بررسی گزارشات پرداختند و نتایج کار خود را به جلسه عمومی شورا تقدیم کردند . شورای ملی طی جلسه ویژه ای گزارش کار کمیته های تخصصی را مورد بررسی قرار داد و تصمیمات زیر را اتخاذ نمود :
1 - تصمیمات سیاسی :
1 ) سخنان حبیب بور قیبه رئیس جمهور تونس :
شورای ملی فلسطین ، سخنان بورقیبه در مورد مسأله فلسطین را رد کرده و اطمینان خود از آگاهی مردم تونس بر مسائل فلسطین و آمادگی آنان در دفاع از فلسطین را ، اعلام داشت .
2 ) سازمان و جهان اسلام :
شورای ملی با ابراز خشنودی از رابطه جهان اسلام با آرمان فلسطین ، خواهان تعمیق و گسترش این روابط با ملتهای اسلامی بدون توجه به مواضع رسمی دولتهای آنان شد .
3 ) فعالیتهای اسرائیل :
شورای ملی به ضرورت تلاش به منظور مقابله با فعالیتهای اسرائیل در برخی کشورهای آسیایی و آفریقائی تأکید نمود .
4 ) امور آوارگان فلسطین :
شورای ملی یادآوری نمود که مسئولیت رسیدگی به آوارگان بر عهده سازمان ملل است و این سازمان باید تا آزادی کامل خاک فلسطین ، همچنان به مسئولیت خود عمل نماید . شورا ، همچنین دستگاههای مسئول رسیدگی به آوارگان را به خاطر برخورد تلافی جویانه با آوارگان محکوم کرد .
شورای ملی نوع برخورد با اعراب در کشورهای عربی را در باب مسائل اقامت و شغل ، یک امر حیاتی و به ویژه یک مسأله ملی عربی دانست .
5 ) سازمان و کشورهای عربی :
شورای ملی از کشورهای عربی به خاطر فراهم نمودن زمینه برای فعالیت سازمان آزادی بخش فلسطین ، قدردانی نمود و از آنان خواست از تمام امکانات به ویژه نفت در پیروزی رساندن فلسطین استفاده کند و پایگاه نظامی بیگانگان را از سرزمینهای عربی برچینند .
6 ) سیاست خارجی :
شورای ملی ، استعمار غربی به ویژه آمریکا و بریتانیا را مسئول اصلی جنگ فلسطین وآواره شدن مردم آن اعلام کرده و ادامه حمایت نظامی سیاسی و اقتصادی آنها از اسرائیل را محکوم نمود و اعلام داشت که سازمان آزادی بخش فلسطین سیاست خارجی خود را براساس موضع کشورها در برخورد با آرمان فلسطین ، تعیین خواهد نمود .
2 - تصمیمات نظامی :
- شورای مالی از کمیته اجرایی خواست تا با یاری گرفتن از دولتهای عربی تلاشهای خود به منظور تحقق هر چه سریع تر اهداف نظامی را بیشتر کرده و بر نیروهای عملیاتی خود بیفزاید .
شورای ملی همچنین به مسلح نمودن روستاها و خط مقدم تماس با اسرائیل و آموزش مردم آن مناطق تاکید نمود و از دولتهای عربی خواست تا افسران و دیگر نیروهای نظامی خود را به واحدهای ارتش آزادی بخش بفرستند و همانند طرحی که در غزه اجرا شد ، از فلسطینیان همه کشورها ، سربازگیری اجباری کنند و نیروهای چریکی و ضربتی را تقویت نمایند .
3 - سازماندهی مردمی :
با توجه به تجربیاتی که از دیگر جنبشهای آزادی بخش در سراسر جهان به ویژه آزادی بخش الجزایر ، به دست آمده است .
شورای ملی خواستار سازماندهی مردم براساس یک قانون ویژه شد .
4 - دومین کمیته اجرایی :
شورای ملی پیش از پایان کار خود ، پمن پذیرش استعفای شقیری ، مجددا وی را به عنوان رئیس کمیته انتخاب و اتو را مأمور ادامه کار نمود .
دوره سوم ( غزه 20 - 24/5/1966 ) :
دوره سوم شورای ملی فلسطین در جو نامناسبی که نتیجه حملات تبلیغاتی بین سازمان آزادی بخش و اردن بود ، در غزه برگزار گردید .
در این دوره تصمیمات شورا بیشتر درباره آزادی و هماهنگی در امور مربوط به قیام و رابطه با کشورهای عرب و غیر عرب بود . مهمترین این تصمیمات عبارتند از :
1 - اعطای آزادی به فلسطینیان :
شورا تأکید نمود که برای ورود به یک نبرد آزادی بخش ، لازم است فلسطینیان از آزادی کامل برخوردار باشند .
لذا خواستار آزادی فلسطینیان دربند و جلوگیری از تبعید و آواره نمودن آنها شد و از دولتهای عربی خواست تا در زمینه های شغلی ، اقامت و مسافرت به فلسطینیان ، آزادی لازم را بدهد .
2 - هماهنگی در امور مربوط به قیام :
با توجه به وجود سازمانهای انقلابی فلسطینی ، شورا در مورد ضرورت اتحاد همه این سازمانها در قالب سازمان آزادی بخش به گفت وگو پرداخت و از این کمیته اجرایی خواست تا برای تقویت جبهه انقلاب با این سازمانها تماس حاصل نماید .
3 - ارتش آزادی بخش فلسطین :
اولین کنفرانس فلسطین ، پس از گفت وگوهای بسیار به دلیل مخالفت اردن با تشکیل ارتش آزادی بخش فلسطین تحت یک فرماندهی با تشکیل گروههای مسلح فلسطینی موافقت کرده بود ولی شورا در دوره سوم خود از این تصمیم پا فراتر نهاد ماده 22 آئین نامه سازمان آزادی بخش فلسطین را بدین گونه اصلاح نمود :
" سازمان آزادی بخش فلسطین ، ارتشی به نام ارتش آزادی بخش فلسطین تشکیل دهد . این ارتش دارای یک فرماندهی مستقل خواهد بود و مأموریت آن ، نبرد برای آزادسازی فلسطین است " .
4 - سومین کمیته اجرایی :
پس از پایان کار سومین دوره شورا ، شقیری سومین کمیته اجرایی را تشکیل داد .
دوره چهارم ( قاهره 10 - 17/7/1968 ) :
شوری ملی توانست در این دوره به دستاوردهای مثبتی از جمله ایجاد یک نوع وحدت بین سازمانهای عضو خود برسد . از این طریق بود که این سازمانها توانستند با همکاری یکدیگر برنامه بلند مدت خود را در همه زمینه ها معین نمایند و هر یک خود را مسئول اجرای آن بداند .
این شورا تأکید داشت که آرمان فلسطین ، آزادی این سرزمین بوده و تنها راه این آزادی نبرد مسلحانه است . لذا در راه تحقق این هدف بود که شورا تصمیمات زیر را اتخاذ نمود :
1 - حمایت از هویت فلسطین که در سازمان آزادی بخش متبلور است :
به طوری که از تصمیمات گفت وگوهای شورای ملی پیداست این شورا اهمیت ویژه ای به سازمان آزادی بخش فلسطین به عنوان تبلور هویت فلسطین داده است . در منشور ملی فلسطین که از سوی همین شورا تنظیم شده آمده است که هر فلسطینی باید سازمان آزادی بخش را مسئول و متولی مسائل سیاسی و تشکیلاتی جنبش مردم فلسطین چه در سطح کشورهای عربی و در سطح بین المللی بداند .
در این منشور نیز آمده است که سازمان آزادی بخش باید بدون دخالت در اوضاع داخلی کشورهای عرب با هر یک در حد توان خود ارتباط داشته باشد . شورای ملی همچنین سازمان آزادی بخش را مسئول دفاع از حقوق مردم فلسطین و رسیدگی به امور شغلی اسکان رفت و آمد آنها دانست .
2 - مخالفت با تشکیل دولت فلسطینی در کنار اسرائیل :
شورا در تصمیمات خود تشکیل دولت فلسطینی که براساس مشروعیت بخشیدن به اسرائیل بنا شده باشد را محکوم کرد و اظهار داشت این امر با حقوق مردم فلسطین که باز پس گرفتن تمام خاکشان است تناقض کامل دارد . شورا عقیده دارد که تشکیل چنین دولتی در حقیقت قرار دادن آن تحت سلطه اسرائیل است و مقدمه ای می شود تا اسرائیل با الحاق آن به خود آرمان فلسطین را در هم بکوبد و یا یک حکومت دست نشانده در سرزمین اعراب به وجود آورد .
همچنین شورا تشکیل چنین دولتی را در سرزمینهایی که پس از پنجم ژوئن 1967 اشغال شده اند به شدت مورد حمله قرار داد و اعلام داشت هر کس و هر سازمانی چنین شعاری سر دهد دشمن مردم فلسطین و اعراب است .
3 - منشور ملی فلسطین :
شورای ملی عنوان منشور ملی فلسطین را به جای منشور قومی فلسطین برگزید زیرا که واژه " ملی " به مردم عرب فلسطین اطلاق می شود در حالی که واژه قومی به تمام اعراب برمی گردد . حال آنکه این منشور ویژه مردم فلسطین است نه تمام ملت عرب . شورا موادی از این منشور را اصلاح کرد یعنی برخی را حذف و مواد دیگری را اضافه نمود . تمام مواد اضافه شده بیانگر پشتیبانی از نیروهای رزمنده فلسطین و ادامه نبرد مسلحانه است .
4 - تصمیمات سیاسی :
در زمینه مسائل فلسطین : نظر به اینکه تعیین هدف مبارزه مردم فلسطین رهبری و شیوه آن شرط مهم و اساسی در اتحاد و پیروی است . شورای ملی ، مفاهیم مربوط به این مبارزه را تعریف نمود :
1 ) در زمینه مسائل جهان عرب :
نبرد فلسطین برای جهان عرب ، نبرد سرنوشت سازی است و اگر نامیدن آرمان فلسطین به نبرد باعث شود که گمان شود این نبرد تنها خاک فلسطین را شامل می شود نه تمام سرزمینهای عربی را ولی حقیقت روشنی که خود دشمن صهیونیستی نیز بدان اعتراف دارد ، این است که تلاشهای آن به منظور اشغال تمام سرزمینهای عربی است و اشغال فلسطین سرپلی و مقدمه ای است برای اشغال گسترده دیگر سرزمینهای عربی . جنگ ژوئن 1967 نیز چیزی نبود جز پرش از این سرپل بهسرزمینهایی که فراتر از فلسطین بودند . لذا تنها راه نجات از این اشغال تشکیل صفی یکپارچه و متحد از کشورهای عربی و فراهم آوردن امکانات لازم رویارویی با دشمن است .
2 ) در زمینه مسائل بین المللی :
قطعنامه شماره 242 سازمان ملل که در تاریخ 22/11/1967 صادر گردید به دلایل بسیاری از جمله موارد زیر مردود و باطل است : این قطعنامه - - که خواهان پایان دادن به جنگ بین کشورهای عربی و اسرائیل است - - موجب می شود تا اسرائیل بتواند در آبراه های اعراب کشتیرانی کند ، دولتهای عرب را مجبور می سازد که تحریم اقتصادی خود علیه اسرائیل را پایان دهند و تولیدات آن را وارد بازارهای خود کنند و باعث می گردد تا مرزهای امن با موافقت اسرائیل معین شوند .
این دستورالعمل ها خودبه خود به معنای به رسمیت شناختن اسرائیل است در حالی که حق مردم عرب فلسطین است که به طور کامل بر خاک خود حاکمیت داشته باشند .
5 - استعفای کمیته اجرایی و انتخاب کمیته جدید :
پس از آنکه شورا کار اصلی خود یعنی تهیه قطعنامه و مصوبات را به پایان رساند ، رئیس شورا استعفای کمیته اجرایی را خواند و از شورا خواسته شد که کمیته اجرایی جدیدید را برگزیند ، شورا نیز دوباره به کمیته استعفا داده رأی اعتماد داد و از آن خواست حداکثر بعد از شش ماه با توجه به تجربیات شورای کنونی نسبت به تشکیل شورای ملی جدید اقدام کند و به آن اختیار داد که با برگزیدن عضو جدیدی اعضای خود را به یازده نفر برساند .
دوره پنجم ( قاهره 10 - 4/2/1969 ) :
شورای ملی جدید در تاریخ 1/2/1969 با سخنان جمال عبدالناصر ، رئیس جمهوری مصر ، در قاهره گشایش یافت . وی در سخنرانی خویش به اوضاع آن زمان جهان عرب و فعالیتهای آنها در مبارزه با اشغالگران اشاره نمود .
پس از آن گزارش سالانه کمیته اجرایی و صندوق ملی فلسطین به شورا تسلیم شد مهمترین مصوبه های شورا عبارت بودند از :
1 - پشتیبانی از مقاومتهای مردم ساکن مناطق اشغالی :
شورا پس از گفت وگو درباره وضعیت فلسطینیان کرانه غربی و نوار غزه ، از مقاومتها و ایستادگی های شجاعانه آنان قدردانی نموده و یک کمک فوری دویست هزار دیناری - - دینار اردن - - را در حمایت از آنان به تصویب رساند .
2 - کمیته روابط :
شورا مسأله عدم شرکت برخی از نمایندگان به ویژه نمایندگان جبهه خلق برای آزادی فلسطین و ارتش آزادی بخش را مورد بررسی قرار داد و کمیته ای از اعضای خود را مأمور تهیه برنامه ای به منظور اجرای هر چه بهتر مصوبه های دوره پیش ( چهارم ) نمود .
مهمترین مواد این برنامه که به تأیید شورا هم رسانده شد ، عبارتند از :
1 - در زمینه سیاسی :
- ایستادگی در برابر هرگونه سازش و رد هر پیمان و قطعنامه ای که با حاکمیت مردم فلسطین بر خاک خود ، مغایرت داشته باشد ، از آن جمله قطعنامه 242 شورای امنیت ( 22/11/1967 ) و طرح شوروی ( سابق ) و دیگر طرحهای همانند آن .
- ایستادگی در برابر تلاشهای بیهوده ای که به منظوری تشکیل دولت فلسطین زیر نظر استعمار و صهیونیستم ، انجام می گیرد .
- آماده کردن هر چه سریع تر نیازهای مردم مقاوم مناطق اشغالی ، به ویژه غزه ، بیت المقدس و تشکیل کمیته ای بدین منظور .
- افشای توطئه های استعمار در پایان دادن به عملیات نظامی و تماس با تمامی سازمانهای عربی برایکمک به انقلاب فلسطین .
- توجیه نمودن مردم عرب به اینکه اشغال فلسطین مقدمه اشغال دیگر سرزمینهای عربی است و هدف همیشگی استعمار ، تشکیل یک دولت وابسته صهیونیستی در منطقه می باشد .
لذا بر همه است که با تمام وجود در برابر این اشغالگر بایستند و انقلاب فلسطین را جزئی از انقلاب سراسری اعراب علیه استعمار و صهیونیسم بدانند .
- مردم فلسطین ، در درجه اول باید در مبارزات ، به خود تکیه داشته باشند .
- نظر به اینکه انقلاب فلسطین ، بخشی از جنبشهای آزادی خواه جهان به شمار می رود باید روابط خود را با تمام نیروهای ضد استعماری تحکیم بخشد .
2 - در زمینه مسائل نظامی :
شورا تأکید نمود که کمیته اجرایی باید مصوبه های نظامی دوره چهارم شورا درباره تشکیل تقویت و گسترش ارتش آزادی بخش را پی بگیرد و به مرحله اجرا در آورد و نیز سفارش نمود که باید به طور دقیق به ماده 22 آئین نامه سازمان که گویای چگونگی ارتباط کمیته اجرایی با ارتش آزادی بخش است ، عمل شود و نیروهای مسلح در مناطق مناسبی برای عملیات مستقر گردند و هر چه سریع تر در زمینه وحدت فرماندهی نیروهای چریکی اقداماتی صورت پذیرد .
دوره ششم ( قاهره 1 - 6/9/1969 ) :
این دوره با بحث و گفت وگو درباره دستور کار شورا آغاز شد و سرانجام ، شورا دستور کار خود را به دو بخش تقسیم نمود :
بخش اول مربوط به عضویت در شورا و بخش دوم مربوط به مسائل سیاسی ، تبلیغی ، بودجه تشکیلاتی ، می شد .
1 - عضویت :
نمایندگان شورای ملی در دوره ششم همان نمایندگان دوره پنجم بودند تا اینکه بنا به شرایط جدید ، اعضای دیگری بدان افزوده شده بود .
2 - تصمیمات شورا :
شورا پس از شنیدن گزارش کمیته اجرایی و شورای صندوق ملی ، دستور کار خود را بین چند کمیته تقسیم نمود . این کمیته ها ، گزارش کار خود را به نشست عمومی شورا تقدیم کردند که سرانجام کار به اتخاذ تصمیماتی که بیشتر جنبه اجرایی داشت ، انجامید .
3 - در زمینه مسائل پزشکی :
- شورای ملی ، هلال احمر فلسطین را مأمور تأسیس مراکز پزشکی ویژه رزمندگان نمود .
- هلال احمر فلسطین تنها کانالی است که می تواند کمکهای پزشکی دولتها و سازمانهای گوناگون را جمع آوری کند .
- از سوی صندوق ملی مبلغی به منظور رسیدگی به امور پزشکی و بهداشتی در اختیار هلال احمر قرار گیرد .
4 - اصلاح کمیته اجرایی :
- شورای ملی ماده 14 اساسنامه را بدین گونه اصلاح نمود : " کمیته اجرایی از 12 تا 15 عضو از جمله رئیس شورای صندوق ملی فلسطین ، تشکیل می گردد . "
- شورای ملی با پذیرش استعفای عبدالمجید شومان از ریاست شورای صندوق از خدمات شایان وی سپاسگزاری نمود و خالد یشرطی را به جای او برگزید و بدین گونه یشرطی عضو کمیته اجرایی سازمان آزادی بخش گردید .
در این دوره بنابر پیشنهادی که پیشتر مطرح شده بود تعداد نمایندگان به 115 نفر رسید .
در این دوره از شورا ضمن حمایت از فعالیتهای چریکی ، قرار شد که با گروههای ملی و پیشرو در کشورهای عربی به ویژه در اردن و لبنان ، ارتباط قوی تر و محکم تری ایجاد شود و مقرر گردید که به گروههایجنبش مقاومت نظم و انضباط بهتری داده شود .
1 - کمیته مرکزی :
سران گروههای جنبش مقاومت و اعضای کمیته اجرایی در تاریخ 6/5/1970 طی نشستی در عمان درباره تشکیل کمیته مرکزی سازمان آزادی بخش فلسطین به توافق رسیدند و اعلامیه ای مشهور به اعلامیه 6/5/1970 منتشر کردند .
ریاست این کمیته را رئیس کمیته اجرایی بر عهده داشت . وظایف و اختیارات کمیته مرکزی که به تصویب شورای ملی رسیده بود ، به قرار زیر است :
- کمیته مرکزی تا زمانی که شورای ملی در مورد وجود و یا ترکیب آن تصمیم جدیدی نگیرد ، همچنان پابرجاست .
- کمیته مرکزی در اموری که بدان سپرده می شود مرکز عالی امور عملیاتی فلسطین است .
- بر کمیته مرکزی است که در هر دوره از شورا ، گزارش کار و فعالیتهای خود را به شورا تسلیم کند .
- مصوبات کمیته مرکزی هماهنگ با منشور ملی ، اساسنامه و قطعنامه های شورا باشد . کمیته اجرایی مسئول اجرای تصمیمات کمیته مرکزی است .
- کمیته مرکزی خود می تواند عضویت هر یک از اعضای خود را باطل کرده و یا به حال تعلیق در آورد و یا او را مجازات کند . در صورت وقوع امری ، مراتب باید در اولین دوره بعدی ، به اطلاع شورای ملی رسانده شود .
دیگر مصوبات این دوره شورا حاکی از برقراری بیشتر ارتباط بین گروههای فلسطین از یک سو و فلسطینیان با کشورهای عربی از سوی دیگر است .
مهمترین این مصوبه ها عبارتند از :
2 - نیروهای نظامی :
- وحدت نظامی رزمندگان :
- کمیته اجرایی سازمان آزادی بخش موظف است که به کمک فرماندهان نظامی تمامی سازمانهای مسلح ، یک فرماندهی نظامی مشترک تأسیس کند .
- کمیته اجرایی باید نحوه ارتباط این فرماندهی مشترک با مراکز نظامی موجود را معین کند .
- فرماندهی مشترک موظف است از کمیته اجرایی به عنوان مرکز عالی هدایت نیروهای مقاومت فلسطین تبعیت نماید .
- ارتش آزادی بخش فلسطین :
در این دوره شورا تصمیماتی که در خصوص ارتش آزادی بخش گرفته بود تأکید کرد .
براساس تصمیم گذشته قرار شد که کمیته اجرایی به ارتش اختیار عمل بدهد .
3 - روابط فلسطین با مجامع عربی :
- شورا طی نشستی با رهبران کرانه شرقی که بنا به دعوت کمیته اجرایی آمده بودند به سخن آنان گوش داد . در این نشست درباره بالا بردن حجم فعالیتهای انقلابی در برابر توطئه های استعماری بحث و گفت وگو به عمل آمد .
- در مورد لبنان ، شورا ، آن دسته از گروههایی که می کوشند تا مردم لبنان را از جنبش مقاومت فلسطین جدا کنند ، به شدت محکوم کرد و از جنبش خواست تا در سازماندهی و تجهیز مردم جنوب بکوشند .
4 - دولت دموکراتیک :
شورا درباره تشکیل دولت دموکراتیک در تمام فلسطین بحث کرد و کار کارشناسی آن را به کمیته اجرایی سپرد تا آنچه را که صلاح می داند ، تهیه و در دوره آینده به شورا تسلیم کند .
دوره فوق العاده ( عمان 27 - 28/8/1970 ) :
شورا ، دوره هفتم خود را به تاریخ 4/06/197 به پایان رساند و قرار شد که بر پایه اساسنامه سازمان آزادی بخش ، دوره عادی آینده در پایان سال 1970 برگزار گردد . ولی شرایط جدید مبارزات ، کمیته اجرایی را واداشت که از شورا بخواهد دو ماه و نیم پس از دوره پیشتشکیل جلسه دهد .
این نشست فوق العاده شورا ، دو روز به طول انجامید . مهمترین تصمیمات آن عبارتند از :
- شورای ملی فلسطین با یادآوری رد ، قطعنامه 242 شورای امنیت ، در دوره های چهارم و پنجم و ششم خود ، امروز نیز اعلام می دارد که به شدت با قطعنامه مذکور مخالف است و تا آنجا که در توان دارد در برابر دسیسه آمریکا که در چارچوب طرح راجرز نهفته شده است ، ایستادگی می نماید .
- شورای ملی فلسطین در این مرحله سرنوشت ساز از تاریخ فلسطین که نیروهای مخالف می کوشند تا افراد معلوم الحالی را به عنوان نماینده مردم فلسطین جا بزنند و از این طریق ، راه پایمال کردن آرمان فلسطین را بر خود هموار کنند ، اعلام می دارد که :
- " جنبش مقاومت مسلحانه فلسطین که در شورای ملی و کمیته مرکزی سازمان آزادی بخش تجلی یافته است و با جنبش ملی مردم اردن در ارتباط است تنها نماینده مردم فلسطین می باشد . "
- " با توجه به آنچه گفته شد هر کس به نام مردم فلسطین خواست تا رهبری و اراده آن مردم را پایمال کند ، فردی طرد شده و خائن به آرمان و آزادی فلسطین است . "
- " واقعیت تاریخی ، اقتصادی ، اجتماعی و سیاسی گویای وحدت ملت فلسطین و اردن است . بر این اساس مردم با هر دسیسه ای که بخواهد وحدت سرزمین و سرنوشت اعراب را دچار تفرقه نماید و جدا سازد به شدت برخورد می کنند و مخالفت خود را با تجزیه سرزمینهای گسترده اعراب و تشکیل دولتهای جیره خوار در دل کشورهای عربی اعلام می دارد . "
- شورای ملی فلسطین به مردم فلسطین هشدار می دهد که تنها به محکوم کردن بسنده نکنند و همزمان با این محکوم کردن ، برنامه مبارزه خود را نیز معین نمایند . تاکید می کند که با توجه به شرایط سیاسی ، اجتماعی کنونی ، اردن نقطه مناسبی برای مبارزه با دسیسه های دشمن است .
- شورای ملی از کمیته مرکزی خواست که برای هدایت مبارزات اعراب علیه امپریالیسم ، صهیونیسم و جیره خواران آنها ، یک فرماندهی عربی تشکیل دهد .
- کنفرانس کشورهای عربی خواستار دشمنی ورزیدن با استعمار و موافقت با " طرح راجرز " شد به شرطی که این طرح در بردارنده مصلحت انقلاب فلسطین و اعراب باشد و به مبارزات آنان خدشه ای وارد نکند .
- شورا نیز متقابلاً از کشورهای عربی خواست که با پشتیبانی مالی و سیاسی خود از جنبش مقاومت فلسطین ، تلاش استعمار و وابستگان آن در ایجاد جدایی بین صفوف جنبش ملی آزادی بخش و بهره وری از این جدایی را ، نقش بر آب کنند .
دوره هشتم ( قاهره 28/2 - 5/3/1971 ) :
جلسه دوره هشتم شورا که از 28/2/1971 تا 5/3/1971 در قاهره تشکیل گردید ، از نظر تعداد و هویت نمایندگان - - بجز چند تغییر ناچیز ، که به دلیل بروز شرایط جدید ایجاد شده بود - - همچون دوره های ششم و هفتم بود .
1 - برنامه سیاسی زمان بندی شده :
- سازمان آزادی بخش تا زمانی که در چارچوب اصول منشور ملی فلسطین و مصوبات دستگاههای قانونگذار و اجرایی سازمان و برنامه های سیاسی و نظامی تعیین شده ، انجام وظیفه نماید ، به عنوان تنها نماینده مردم و تمام گروهها و سازمانهای فلسطینی به شمار می آید . هیچ فرد یا گروهی را نمی توان از عضویت در آن محروم کرد مگر اینکه هدف آن تجاوز از اصول منشور ملی باشد و یا بخواهد امنیت انقلاب را به خطر بیندازد .
- دولت دموکراتیک فلسطین : مبارزه مردم فلسطین یک مبارزه نژادی یا مذهبی علیه یهود نیست . به همین دلیل دولتی که در فلسطین پس از رهایی از صهیونیسم ، تشکیل خواهد گردید دولتی است دموکراتیک که تمام افراد می توانند در آن با صلح و آرامش و با برخورداری از حقوق و وظیفه مشترک در چارچوبی مصالح ملت عرب ودوستی و پیوند مردم کرانه شرقی و غربی اردن ، زندگی نمایند .
2 - برنامه درون سازمانی :
سازمان آزادی بخش از ارگانهای زیر تشکیل می گردد :
- شورای ملی
- کمیته مرکزی
- کمیته اجرایی
- دفاتر ، ادارات و مراکز وابسته
- فرماندهی نظامی انقلاب فلسطین
- صندوق ملی فلسطین
3 - شورای ملی :
این شورا دارای 150 نماینده است و سالی یک بار تشکیل جلسه می دهد . اعضای این شورا را نمایندگان گروههای مقاومت سندیکاها ، اتحادیه های مشاغل و سازمانهای مردمی و متخصصین و روشنفکران متعهد و انقلابی ، تشکیل می دهند .
دوره نهم ( 7 - 13/7/1971 ) :
این شورا ، دوره نهم خود را در تاریخ هفت تا 13/7/1971 در قاهره آغاز نمود ، پس از پایان نشست افتتاحی براساس آیین نامه داخلی خود ، هیأت رئیسه نیز انتخاب شدند .
1 - مصوبات سیاسی :
- تمام گروهها و سازمانهای عضو شورای ملی از تلاش نیروهای ملی اردن برای تشکیل " جبهه ملی اردن " که شامل همه سازمانها و سندیکاهای اردنی شود پشتیبانی می کند و هدف آن جبهه را که تشکیل حکومت دموکراتیک در اردن و حمایت از انقلاب فلسطین است ، مورد تأیید قرار می دهد .
- لبنان : شورا از کمیته اجرایی و کمیته عالی سیاسی در لبنان می خواهد که برای سازماندهی و بسیج مردم در خدمت به انقلاب ، اقدام به تشکیل " کمیته اردوگاهها " نماید و با هر چه که به عملیات چریکی مردم لبنان لطمه وارد کرده است ، مبارزه کنند .
- برابری سیاسی : مردم فلسطینی که برای آزادی سرزمین خود به مبارزه مسلحانه رو آورده اند باید از حقوق کامل خود برخوردار شوند و هر طرحی از جمله قطعنامه 242 شورای امنیت ( 22/11/1967 ) و طرحهای راجرز که حقوق طبیعی و تاریخی این ملت را پایمال می کند ، محکوم است .
2 - انتخاب کمیته اجرایی :
بر پایه اساسنامه سازمان آزادی بخش ، کمیته اجرایی استعفای خود را به شورا تقدیم نمود ، شورا نیز با پذیرش آن ، افرادی را به عنوان اعضای کمیته اجرایی جدید برگزید .
دوره دهم - فوق العاده ( قاهره 6 - 12/4/1972 ) :
این کنفرانس از 6 تا 12 آوریل 1972 در قاهره برگزار گردید . در نشستهای آن ، یاسرعرفات ، رئیس کمیته اجرایی و نمایندگان کشورهای عربی و دوست سخنرانی کردند .
کنفرانس در زمینه های گوناگون به نتایجی رسید که عبارتند از :
1 - در زمینه وحدت ملی :
- خطوط اصلی طرح سازماندهی و ادغام نیروهای فلسطین که از سوی مرکز برنامه ریزی ترسیم شده و شورای ملی آن را تصویب کرده است ، برنامه کار و زمان بندی شده بسیار خوبی برای ادغام همه نیروهای انقلاب فلسطین به شمار می رود .
- شورای ملی ، از کمیته اجرایی بخواهد که جزئیات برنامه یاد شده را برای پیاده کردن آن ، تهیه نماید .
- ارگانهای سازمان آزادی بخش باید برای تحققاین وحدت ملی ، تقویت شوند .
2 - نتایج کمیته سیاسی :
سازمان آزادی بخش فلسطین باید فعالیتهای خود را بر این چند موضوع اساسی متمرکز کند :
- برای برپایی یک دولت دموکراتیک ، سازمان باید همچنان به بسیج و سازماندهی مردم فلسطین ، چه در داخل و چه در خارج آن بپردازد .
- وحدت و پیوند مبارزه مردم فلسطین با مبارزه ملت دوست اردن تحت عنوان " جبهه آزادی بخش فلسطین - - اردن . "
- پیوند مبارزه فلسطین - - اردن با مبارزه سراسری اعراب از طریق تشکیل یک جبهه مشترک .
- همکاری با جنبش جهانی ضد امپریالیسم و صهیونیسم به منظور آزادی وطن .
کمیته سیاسی علاوه بر ارائه این چهار اصل ضمن تهیه دستورالعمل هایی برای پیاده کردن هر یک به تحلیل طرح شاه حسین و انتخاب شوراهای شهر و محله در کرانه غربی و راههای خنثی کردن دسیسه ها ، پرداخته بود .
3 - جبهه مشترک عرب :
پس از آنکه نمایندگان احزاب ، نیروهای ملی و پیشرو شرکت کننده در " کنفرانس مردم فلسطین " خواستار تشکیل کنفرانس برای بررسی تأسیس جبهه ملی پیشرو عرب شدند ، کنفرانس تصمیماتی را اتخاذ کرد .
این کنفرانس بعد از ظهر 10/4/1972 با انتشار قطعنامه ای که برای تصویب به شورای ملی فرستاده شد ، به کار خود پایان داد .
فردای همان روز شورای ملی طی نشستی نکات زیر را از تصویب خود گذراند :
- برحسب شرایط ، شورا برخی اعضای خود را با برخی دیگر عوض نمود و بر تعداد نمایندگان خود در کنفرانس افزود .
- با پیشنهادهای کمیته وحدت ملی کنفرانس مردم فلسطین و پیشنهادهای زیر موافقت نمود :
- بالا رفتن تعداد نمایندگان شورای ملی فلسطین به این صورت که 5% نمایندگان جدید از سازمانهای مردمی و خلقی باشد . شورا این مسئولیت را به عهده کمیته ای متشکل از رئیس و کمیته اجرایی نهاد .
- زمان تشکیل دوره عادی شورا از تاریخ 1/7/1972 به حداکثر سه ماه پس از این تاریخ ، به تأخیر بیفتد .
- شورا بررسی پیشنهادهای کنفرانس درباره جبهه مشترک عرب و دیگر پیشنهادهای سیاسی را به کمیته اجرایی واگذار می کند .
- شورا ، اعلامیه کنفرانس مردم فلسطین را به عنوان قطعنامه پایانی دوره فوق العاده دهم خود تلقی می کند . [از انتشار قطعنامه جدید خودداری می کند] .
دوره یازدهم ( قاهره 6 - 12/1/1973 ) :
شورا ، پس از بررسی گزارشات رسیده و پیشنهادهای کمیته های تخصصی ، تصمیمات زیر را اتخاذ نمود :
1 - درباره سازمانهای مردمی :
برای این گونه سازمانها به ویژه اتحادیه های صنفی اهمیت خاصی قایل است . لذا گذشته از اختصاص نیمی از اعضای جدید شورا به این نوع سازمانها ، شورا کمیته ای را مأمور برنامه ریزی برای تقویت این سازمانها نمود تا سازمان آزادی بخش بتواند از این گونه سازمانهای مردمی در ارتباط های مردمی اش به نحو بهتری استفاده نماید . شورا در این باب مصوباتی داشت .
2 - درباره برنامه سیاسی و دیگر برنامه های زمان بندی شده :
در سالهای اخیر ، در فلسطین و اردن دگرگونی و تغییرات تازه ای رخ داده است که بر کمیته اجرایی است تا آنها را مورد بررسی قرار دهد . بر این اساس ، شورا لازم می بیند که وظایف زمان بندی شده ای را برای سازمانآزادی بخش در نظر بگیرد ، در این باره تمام گروههای انقلابی باید سعی لازم را برای اجرا نمودن آن وظایف بر پایه اصول میثاق و وحدت ملی فلسطین و مصوبه های شورای ملی ، به کار بندند .
3 - در زمینه مالی :
از کمیته اجرایی خواست که در هزینه بودجه ، به موارد زیر اولویت قایل شود :
- سازمانهای مردمی
- تبلیغات هماهنگ
- پشتیبانی از ساکنین سرزمینهای اشغالی
- ارتش آزادی بخش فلسطین
دوره دوازدهم ( قاهره 1 - 9/6/1974 ) :
شورا ، پس از بررسی گزارشهای رسیده و نتایج کمیته های تخصصی ، موارد زیر را تصویب نمود :
1 - در زمینه نظامی :
- از کمیته اجرایی خواسته شد که مصوبات شورای ملی پیشین مورد عملیات نظامی به مرحله اجرا درآورد .
- بر وحدت و هماهنگی همه گروههای مسلح انقلاب در زمینه عملیات نظامی تأکید شد .
- بر پشتیبانی از اردوگاههای لبنان و استفاده از کلیه امکانات در این خصوص ، تأکید شد .
- بر وحدت و هماهنگی نیروهای ملی لبنان به ویژه در جنوب ، برای حمایت از انقلاب فلسطین تاکید شد .
- نیروهای انقلاب فلسطین باید همچنان بتوانند از طریق مرزهای کشورهای عربی ، عملیات نظامی انجام دهند .
- همکاری های نظامی بین نیروهای انقلاب فلسطین و دولتهای دوست و برادر مصر و سوریه همچنان باید ادامه داشته باشد .
- باید یک صندوق برای کمک اقتصادی به تمام رزمندگان انقلاب فلسطین تأسیس شود .
- ارائه خدمات بهداری رزمی باید به صورت هماهنگ و یکپارچه در آید و از جمعیت هلال احمر فلسطین برای ارائه خدمات به نیروهای انقلاب و عموم مردم ، پشتیبانی و حمایت کرد .
- به هر روش ممکن باید عملیات نظامی را در سرزمینهای اشغالی ، گسترش دهیم .
- بسیج مردمی را باید توسعه داد .
2 - در زمینه سیاسی :
نمایندگان شورا سرانجام با تصویب برنامه 10 ماده ای سیاسی ذیل به عنوان برنامه آینده خود ، پیمان بستند که آن را مو به مو پیاده نمایند :
- بر موضع پیشین سازمان آزادی بخش درباره قطعنامه ( 242 ) که حقوق ملی مردم فلسطین را زیر پا نهاده و با آنان همچون مردمی آواره برخورد می کند ، تأکید می شود و هرگونه گفت وگو و مذاکره در مورد این قطعنامه در هر سطحی از جمله کنفرانس ژنو ، بشدت محکوم است .
- با بالا بردن حجم امکانات و تغییر شرایط به نفع مردم و انقلاب ، سازمان آزادی بخش فلسطین باید به هر روش ممکن به ویژه مبارزه مسلحانه برای آزادی تمام سرزمینهای فلسطین و حاکم کردن اراده ملی و مستقل بر آن ، از هیچ کوششی دریغ ندارد .
- سازمان آزادی بخش با هرگونه طرحی برای تشکیل دولت فلسطینی که به بهای به رسمیت شناختن اسرائیل و بی اعتنایی به حقوق ملی مردم فلسطین در تعیین سرنوشت خود ، تمام شود ، به مخالفت برخیزد .
- هر نوع فعالیتی برای آزادی فلسطین ، در واقع حلقه ای از برنامه بلند مدت سازمان آزادی بخش فلسطین در تشکیل دولت دموکراتیک فلسطین ، براساس مصوبات دوره های پیشین شورای ملی است .
- همکاری با نیروهای ملی اردن برای تشکیل " جبهه ملی اردن و فلسطین " که هدفش برپایی دولت دموکراتیک در اردن و پیوند با دولت ملی فلسطین می باشد ، ضروری است .
- سازمان آزادی بخش باید برای پیوند مبارزه مردم دو کشور تلاش کند و از تمام نیروهای ملی موافق با این اتحاد ، حمایت کند .
- در چارچوب این برنامه ، سازمان آزادی بخش باید برای مستحکم کردن این وحدت ملی و ارتقای آن به بالاترین حد ممکن اقدام نماید .
- پس از پیروزی مردم فلسطین و تشکیل یک دولت ملی در آن ، این دولت باید در چارچوب همان وحدت سراسری اعراب ، از تمام نیروهائی که در آزادی سرزمینهای اشغال شده نقشی داشته اند ، حمایت کند .
- سازمان آزادی بخش برای خنثی کردن دسیسه های صهیونیسم ، امپریالیسم و ارتجاع ، باید با کشورهای سوسیالیست ، جنبشهای مترقی و ملی جهان ارتباط برقرار کند .
- در چارچوب این برنامه ، رهبری انقلاب دستورالعمل و برنامه های کوتاه و میان مدتی را برای پیاده کردن اهداف یاد شده ، تدوین می کند .
3 - انتخاب کمیته اجرایی :
شورا ، پس از شنیدن استعفای کمیته اجرایی ، افراد جدیدی را به عنوان کمیته اجرایی جدید برگزید :
4 - اعتبار شورای ملی :
نظر به آنکه دوره دوازدهم آخرین دوره از اعتبار شورای ملی کنونی بود ، شورا تصویب نمود که " کمیته برگزاری " متشکل از دفتر رئیس شورا و کمیته اجرایی طی ارتباط با تمام گروههای فلسطینی و افراد شایسته ، به برپایی شورای ملی جدید اقدام کند تا تشکیل شورای جدید ، شورای ملی کنونی همچنان به انجام وظیفه مشغول باشد .
دوره سیزدهم ( 1 - 22/3/1977 ) :
تصمیمات این دوره از شورا برخلاف دوره های پیش ، به مسائل زیر پرداخته بود . این تصمیمات شامل دو موضوع عمده می شد :
- تشکیل شورای مرکزی و تعیین وظایف آن .
- برنامه 10 ماده ای سیاسی که توسط شورا تصویب شده بود .
شرح مصوبه ها به قرار زیر است :
1 - شورای مرکزی :
این شورا از کمیته اجرایی ، رئیس و تعدادی از نمایندگان شورای ملی تشکیل می گردد . تعداد اعضای آن حداقل باید دو برابر تعداد اعضای کمیته اجرایی باشد که همگی باید از بین گروهها جنبش مقاومت ، اتحادیه های مردمی و شخصیتهای انتخاب شوند .
2 - بیانیه سیاسی :
این بیانیه شامل برنامه ای با 15 بند بود .
3 - انتخاب کمیته اجرایی جدید :
پس از تصویب نتایج کار کمیته ها و تهیه بیانیه سیاسی از سوی شورای ملی ، استعفای کمیته اجرایی خوانده شده و افرادی به عنوان اعضای جدید کمیته برگزیده شدند .
دوره چهاردهم ( دمشق 15 - 22/1/1979 ) :
پس از آنکه انورسادات رئیس جمهور وقت مصر از بیت المقدس دیدار کرد و قرارداد کمپ دیوید و پیمان صلح مصر - - اسرائیل را امضا نمود و عملاً آرمان فلسطین را زیر پا گذاشت و علی رغم مصوبه های کنفرانس سران عرب در الجزایر و رباط ضربه جبران ناپذیری به مبارزه اعراب وارد آورد . تشکیل نشست شورای ملی در قاهره ( مقر جامعه کشورهای عربی ) در سایه حکومت سادات مسأله غیرقابل قبولی شد لذا همه چشمها به ایستادگی سوریه و مخالفت آن با قرارداد کمپ دیوید و حمایت از مردم فلسطین به دمشق دوخته شد .
ناگفته نماند که شورای مرکزی کمی پیشتر با همکاری افراد شایسته گروههای جنبش مقاومت طی نشستهایی برای مقابله با قرارداد کمپ دیوید و صلح مصر واسرائیل ، برنامه سیاسی و برنامه سازماندهی را برای تصویب نهایی در شورای ملی ، تدوین نموده بودند .
بالأخره پس از بررسی های لازم ، آن دو برنامه را مورد تصویب خود قرار داد .
قابل توجه است که این دو برنامه از آنجا که نقش مهمی در پیروزی دوره چهاردهم و تقویت وحدت ملی و مبارزات مردم فلسطین در چارچوب سازمان آزادی بخش داشت ، از اهمیت ویژه ای برخوردار بودند . خلاصه و چکیده آنچه که در آن دو برنامه آمده عبارت است از :
1 - برنامه سیاسی :
- دسیسه ای که آمریکا در قالب قرارداد کمپ دیوید برای پایان دادن به مبارزه اعراب و اسرائیل گنجانده است . خطر بزرگی برای آینده آرمان فلسطین به شمار می آید .
این قرارداد به رژیم صهیونیستی اجازه می دهد که همچنان به اشغال خاک سرزمین فلسطین ادامه دهد و از سویی عملاً به پایمال کردن حقوق مردم فلسطین در بازگشت به کشور خود و ایجاد یک دولت ملی در آنجا ، پرداخته است و مقدمه اشغال دیگر سرزمینهای عرب را نیز فراهم آورده است .
- این قرارداد با زیر پا نهادن قوانین ، زمینه را برای حاکمیت امپریالیسم و صهیونیسم بر کشورهای عربی و آفریقایی آماده نموده و مصر را آلت دست خود در سرکوبی جنبشهای ملی آزادی بخش در کشورهای عربی و آفریقایی کرده است .
- که با توجه به آشکار شدن دسیسه های تازه استعماری ، رسالت ملی سازمان آزادی بخش فلسطین به عنوان نماینده تمام گروههای انقلابی و ملی ما را وا می دارد که با تمام وجود علیه برنامه های استعماری برخیزیم و از حقوق ملی مردم و کشورمان دفاع کنیم .
- در رابطه با اراده مردم و با ایمان به وحدت کامل در چارچوب سازمان آزادی بخش و با در نظر داشتن منشور ملی فلسطین و قطعنامه های شورای ملی و پیمان برادری طرابلس ، شورا بیانیه ای مفصل منتشر ساخت .
2 - برنامه های درون سازمانی :
- تمام گروههای انقلابی و نیروهای ملی فلسطین ، لازم است که در ارگانهای سازمان آزادی بخش فلسطین ، از جمله شورای ملی ، شورای مرکزی و کمیته اجرایی مشارکت نماید .
- رهبری فلسطین یک نوع رهبری جمعی است .
- ادامه کار هر یک از اداره ها و اردوگاهها و دستگاههای سازمان آزادی بخش در گرو داشتن شایستگی لازم ، است .
3 - کمیته های شورای ملی و مصوبات :
پس از پایان یافتن گفت وگوهای عمومی شورای کمیته های تخصصی برای بررسی مسائل کار خود را آغاز کردند و نتایج کار را به نشست عمومی شورا تسلیم نمودند . شورا نیز طی چند نشست در مورد هر کدام ، تصمیماتی گرفت .
دوره پانزدهم ( دمشق 11 - 19/4/1981 ) :
نخستین نشست این دوره با حضور حافظ اسد ، رئیس جمهوری سوریه آغاز شد . در این نشست خالد فاهوم ، رئیس شورای ملی ، دبیرکل جامعه کشورهای عربی و حافظ اسد سخنرانی نمودند . این دوره در واقع با سخنان حافظ اسد به طور رسمی افتتاح گردید .
پس از پایان گفت وگوهای کلی ، نمایندگان شورا با تشکیل کمیته های امور سرزمینهای اشغالی و نظامی و مالی ، امور اجتماعی ، تربیتی ، آموزش عالی ، فرهنگی ، سازمانهای مردمی و حقوقی و سیاسی به موضوعات مختلف پرداخت و نظرات برخی از نمایندگان را مورد استفاده و خرده گیری قرار داد و به بررسی مسائل ویژه خود پرداختند .
شورا طی دو روز نتایج کلی کمیته های تخصصی را بررسی نمود و با اصلاح برخی از آنها تصمیماتی گرفت که فرازهای مهم آن عبارت است از :
1 - امور سرزمینهای اشغالی :
- با بسیج " فراخوانی تمام نیروهای مردمی در سرزمینهای اشغالی و تهیه نیازهای آنان باید حجم عملیات نظامی را در آنجا بالا برد . " و سازمان آزادی بخش تنها کانال پشتیبانی از رزمندگان سرزمینهای اشغالی است .
- از تشکیل جبهه ملی فلسطین در سرزمینهای اشغالی به عنوان بازوی سازمان آزادی بخش در سرزمینهای اشغالی ، حمایت و پشتیبانی می گردد .
- شورای ملی ، گرچه بر نقش مثبت نیروهای مترقی یهودی در سرزمینهای اشغالی ، به جهت مخالفتشان با صهیونیسم تاکید دارد ولی هرگونه تماس و گفت وگو با طرفداران صهیونیسم را به شدت محکوم می کند .
- در مورد مسائل مربوط به " کمیته مشترک حمایت و پشتیبانی " شورا بیان داشت که :
سازمان آزادی بخش تنها مسئول پشتیبانی از رزمندگان سرزمینهای اشغالی است و تنها مرکزی است که می تواند از سوی رهبری فلسطین در کنفرانس سران و دیگر مجامع شرکت کند و مسئولیت جمع آوری کمکها را به عهده بگیرد .
- شورای ملی بر تشکیل " شورایی " با حضور تمام گروههای مقاومت برای حمایت و پشتیبانی از اهالی سرزمینهای اشغالی ، بر پایه مصوبات کمیته اجرایی تاکید می نماید .
2 - امور نظامی :
- شورای عالی نظامی که با تصویب شورای ملی و با حضور نمایندگان گروههای بزرگ ، تشکیل شده است باید چنان تقویت شود و توسعه یابد که بتواند به وظیفه خود که همان ایجاد هماهنگی در آموزش ، تجهیز و آماده کردن نیروهای مسلح است ، عمل نماید .
- برای نیروهای چریکی باید فرماندهی مشترکی تأسیس شود . این فرماندهی ، یکی از گروههای رهبری خواهد شد که به طور مستقیم با شورای عالی نظامی و اتاق جنگ ، در ارتباط خواهد بود .
- شورا ، از فرماندهی کل و کمیته اجرایی می خواهد که نیروهای پراکنده نظامی را گرد هم آورد و در یک ارتش و فرماندهی با هم ادغام کند و صندوق ملی نیز موظف است با اطلاع مقامات سیاسی انقلاب ، به طور مستقیم نیازهای گروههای یاد شده را فراهم آورد .
- شورای ملی فلسطین ، اعلام بسیج مردمی و حضور اجباری فلسطینیان در دفاع مقدس را مورد تأیید قرار می دهد .
- عملیات نظامی در سرزمینهای اشغالی باید گسترده تر شود و تمام نیازهای ضروری این امر ، باید هر چه سریع تر فراهم آید .
- عملیات نظامی از طریق تمام مرزهای کشورهای عربی ، باید گسترده تر شود و کمیته اجرایی جبهه های تازه ای برای نیروهای انقلاب باز کند .
3 - امور مالی :
- تمام کمکهایی که به ارگانها ، نهاد و نمایندگان سازمان آزادی بخش داده می شود باید به صندوق ملی فلسطین فرستاده شود .
- به منظور رسیدن به یک وحدت ملی در چارچوب سازمان آزادی بخش فلسطین ، هر چه سریع تر مسائل مالی - - درآمدها و هزینه ها - - باید هماهنگ گردد .
- فلسطینیان شاغل در بخشهای خصوصی و غیرخصوصی باید مالیات ویژه ای جهت کمک به آزادی فلسطین بپردازند .
- کمیته اجرایی هر چه سریع تر باید برای پشتیبانی از معاونت و پایداری در سرزمینهای اشغالی اقدام به برپایی کنفرانس اقتصادی نماید .
- دفاتر سازمان در کشورهای مختلف مکلف به جذب و به کارگیری اندیشمندان و متخصصین فلسطینی می باشند .
4 - کار و امور اجتماعی :
در این خصوص چهار مصوبه برای کمک به خانوادهشهیدان ، رزمندگان و اسیران تصویب کرد .
5 - آموزش ، پرورش و فرهنگ :
درخصوص وضعیت آموزشی فلسطینیان پنج مصوبه تصویب کرد .
6 - سازمانهای مردمی :
در این خصوص نیز سه مصوبه را تصویب کرد .
7 - امور سیاسی :
شورای ملی به دلیل کمبود وقت و بحرانهای لبنان ؛ بیشتر نتایج کمیته سیاسی را برای تصویب به رئیس شورا و کمیته اجرایی واگذار کرد و تنها مسائل مربوط به امور فلسطین و بین الملل را خود مورد بررسی و اعلام نظر قرار داد .
1 ) امور فلسطین :
شورا با تائید دوباره دو برنامه سیاسی و درون سازمانی که در دوره پیش تصویب کرده بود در خصوص رهبری فلسطین ، نهادهای سازمان آزادی بخش فلسطین ، وحدت ملی فلسطین ، بسیج سراسری و پناهندگان فلسطینی مصوباتی را اعلام کرد .
2 ) در زمینه مسائل جهانی :
شورا از " لئونید برژنف " ، رئیس جمهور وقت شوروی [سابق] به خاطر آنچه که وی در بیست و ششمین کنگره حزب کمونیست شوروی [سابق] درباره بحران خاورمیانه و آرمان فلسطین گفته است ، تقدیر و سپاسگزاری نمود .
8 - کمیته اجرایی جدید :
شورا ، پس از پذیرفتن استعفای کمیته اجرایی ، افراد جدیدی را به عنوان اعضای کمیته اجرایی و با اکثریت آرا مجددا یاسرعرفات را به عنوان ریاست کمیته اجرایی برگزید .
شورای ملی در پایان پانزدهمین دوره خود ، با انتشار بیانیه ای به کار خود پایان داد .
دوره شانزدهم ( الجزیره 14 - 22/2/1982 ) :
شورای ملی فلسطین ، شانزدهمین اجلاس خود را در فاصله میان چهاردهم تا بیست و دوم فوریه سال 1983 در کاخ ملتها در پایتخت الجزایر برگزار کرد . در این دوره ، تمامی جنبه های مسأله فلسطین ، شرایط و اوضاع آن ، بررسی شد .
در جلسه گشایش مجلس که 355 نماینده دارد ، حدود 2500 مهمان و ناظر شرکت داشتند که در رأس آنان شاذلی بن جدید رئیس جمهور الجزایر بود . شاذلی قلیبی دبیرکل اتحادیه عرب ، ولید جنبلاط رئیس حزب سوسیالیست پیشرو لبنان و هیأتی از اتحاد جماهیر شوروی به ریاست " ویتالی بومبیر " عضو کمیته مرکزی حزب کمونیست نیز در این گردهمایی حضور یافتند .
نتایج شانزدهمین اجلاس مجلس ملی ، پس از نه روز بحث و گفت وگو برای تمامی کسانی که درباره گسستگی سازمان و تجزیه صفوف میهنی فلسطینیان شرط بندی کرده بودند ، غافلگیرانه بود .
نخستین نکته مثبت ، تأکید بر گردآوری و اتحاد تمامی نیروهای انقلاب فلسطین در چارچوب " ارتش آزادی بخش ملی فلسطین " بود .
یاسر عرفات طی سخنرانی خود در جلسه پایانی مجلس تاکید کرد که سازمان خواهان " میهن جایگزین نیست ، نه در جنوب لبنان و نه در کرانه خاوری " . میهن همان " فلسطین " است و " پایتخت آن قدس " است . بیانیه سیاسی ، نکاتی را در برگرفت که در کمیسیونهای هشت گانه بررسی شده و مجلس آنها را به تصویب رسانده بود .
نخست آنکه بر ضرورت پیشبرد روابط تشکیلاتی در میان تمامی نهادها و مؤسسه های سازمان و بر پایه ای بودن کار جبهه ای و رهبری دسته جمعی ، تاکید گردید که این امر باید براساس برنامه تشکیلاتی و سیاسی تصویب شده توسط اجلاس چهاردهم مجلس ملی فلسطین انجام گیرد تا وحدت ملی میان گروههای انقلابی در چارچوب سازمانآزادی بخش فلسطین تحکیم یابد .
مجلس شانزدهم بر ادامه پایبندی به تصمیم مستقل و میهنی فلسطینیان و حق نیروهای فلسطینی در اجرای فعالیتهای نظامی علیه دشمن صهیونیستی از تمامی جبهه های عربی و نیز بر یگانه ساختن این نیروها در چارچوب ارتش آزادی بخش ملی فلسطین تأکید کرد .
مجلس ملی فلسطین از پایداری توده های فلسطینی و گرد آمدن آنان پیرامون سازمان آزادی بخش فلسطین به عنوان تنها نماینده قانونی آنان در داخل و خارج ، ستایش کرد .
شورا خواهان اجرای تمامی توصیه های مربوط به پشتیبانی از پایداری ملت عرب در فلسطین اشغالی ( 1948 ) گردید . مجلس شانزدهم به اسیران و زندانیان و فعالیت ملت فلسطین در مناطق پراکنده جهان به منظور حفظ مصالح اجتماعی و اقتصادیشان و دفاع از حقوق به دست آمده و آزادی ها و امنیتشان ، ستایش نمود .
بیانیه در زمینه روابط سیاسی ، نکات پنج گانه ای را دربرگرفت که در کمیته اجرایی و سپس در کمیسیون سیاسی برگزیده از سوی مجلس ، بحث شده بود .
شورا ، مصوبه های کنفرانس سران فاس را حداقل تحرک سیاسی عربی به شمار آورد که باید همگام با فعالیت نظامی پیش برود تا موازنه نیروها به سود نبرد و حقوق فلسطینی و عربی ، تعادل یابد . مجلس تاکید کرد که پایبندی به این مصوبه ها با برنامه سیاسی و مصوبه های مجلس ملی منافات ندارد .
شورا ، طرح ریگان را رد کرد زیرا شالوده خوبی برای یک راه حل همیشگی و عادلانه مسأله فلسطین و نبرد عربی - - فلسطینی نیست و حقوق مشروع ملت فلسطین برای بازگشت و برپایی کشور مستقل به رهبری سازمان آزادی بخش فلسطین را نادیده می گیرد .
شورا در زمینه روابط فلسطینی - - عربی ، تعمیق همبستگی میان انقلاب فلسطین و جنبش آزادی بخش ملی عرب - در تمامی میهن عربی - - را به تصویب رساند . تا بدین وسیله در برابر توطئه ها و طرحهای تصفیه آمیز ، به ویژه قراردادهای کمپ دیوید و طرح ریگان پایداری به عمل آید و همگان به مسائل عربی و در پیشاپیش آنها به مسأله فلسطین باشند .
این پایبندی در زمینه حقوق فلسطینیان و یگانگی نمایندگی و تصمیم مستقل میهنی و مخالفت با تمامی طرحهای نابود کننده این اصول خواهد بود .
شورا روابط با اردن را براساس " کنفدراسیون " میان دو کشور مستقل تعیین کرد و بر روابط ویژه میان دو ملت فلسطین و اردن تاکید ورزید . شورا بار دیگر قراردادهای کمپ دیوید را رد کرده و پشتیبانی از مبارزه ملت مصر و دیگر نیروهای میهنی آن را برای پایان بخشیدن به این قراردادها ، توصیه کرد ، تا بدین وسیله مصر به جایگاه پیکار جویانه خویش در میان صفوف ملت عرب بازگردد .
در مقابل ، مجلس بر اهمیت روابط استراتژیک با دمشق تأکید کرد زیرا سازمان آزادی بخش فلسطین و سوریه در خط رویارویی با دشمن صهیونیستی قرار دارند . مجلس ژرف تر شدن روابط با ملت لبنان و جنبش ملی و پشتیبانی از پیکار آن ملت با دشمن صهیونیستی را خواستار شد . همچنین مجلس ، خواستار گفت وگو با مقام های لبنانی جهت حفظ امنیت و سلامتی شهروندان فلسطینی در لبنان و تضمین حقوق مدنی و سیاسی شان گردید .
در زمینه تماس با نیروهای دموکرات یهود ، مجلس از کمیته اجرایی خواست تا در این چارچوب همساز با مصلحت قضیه فلسطین و پیکار میهنی فلسطینیان ، حرکت کند .
بیانیه خواستار فعالیت سیاسی بیشتر در رابطه با کشورهای اروپای باختری و ژاپن گردید تا شناسایی سازمان آزادی بخش فلسطین و حق ملت فلسطین در تعیین سرنوشت و برپایی کشور مستقل گسترش یابد .
شورای ملی ، اعضای کمیته اجرایی متشکل از 14 عضو را برگزید .
دوره هفدهم ( عمان 22 - 29/11/1984 ) :
هفدهمین اجلاس شورای ملی فلسطین در22/11 - 29/11/1984 در عمان پایتخت اردن برگزار شد .
شورای ملی فلسطین ، هفدهمین اجلاس خود را پس از رویدادهای مهمی که عرصه فلسطینی طی 18 ماه گذشته گواه آن بود ، برگزار کرد . درباره نتایج و آثار این رویدادها بر وحدت نبرد فلسطینیان و موقعیت سازمان آزادی بخش فلسطین بحث و گفت وگو شد .
همچنین درباره تلاشهای انجام گرفته به منظور مصادره تصمیم گیری ملی و مستقل فلسطینیان و نابودی فعالیت نهادهای قانونی سازمان ، گفت وگو گردید .
این اجلاس راههای تحکیم وحدت ملی را به منظور ادامه انقلاب و تضمین استقلال آن بررسی و بر امور ذیل تأکید کرد :
1 - وحدت ملی فلسطینیان :
- وحدت ملی در وهله اول همان وحدت ملت در داخل و خارج سرزمین اشغال شده ماست . ملتی که اصالت و فرهنگ و حمایت خود را از روند ملی و سازمان آزادی بخش فلسطین به اثبات رسانده است و نیز وحدت سازمانهای مردمی و مسلح در کنار شخصیتهای فعال میهنی که اینها ، همگی با هم نبرد را با تمامی اشکال و شیوه هایش ، به منظور احقاق حقوق تغییرناپذیر ملت فلسطینیان ، به انجام می رسانند .
- توسل به جنگ افزار و به کار گرفتن خشونت به منظور تحمیل نتایج معین در درون صفوف انقلاب ، نقض مصوبه های شورای ملی فلسطین است که بر اصول گفت وگوهای دموکراتیک تأکید ورزیده است .
- نکوهش تمامی تلاشهای خرابکارانه ای که به منظور از هم گسستن سازمان آزادی بخش فلسطین ، پراکندگی صفوف آن یا خلق کادر رهبری جایگزین صورت می گیرد و نیز تاکید بر پایبندی به وحدت سازمان و قانونی بودن نهادهای آن .
2 - تصمیم گیری مستقل ملی فلسطینیان :
شورای ملی بر ادامه پایبندی به تصمیم گیری مستقل و ملی فلسطینیان و محافظت از این تصمیم گیری و پایداری در برابر فشارهایی که هدفشان نقض این استقلال است ، تاکید می نماید . حال این فشار از سوی هر کس که باشد ، شورای ملی فلسطین بر گسترش نبرد مسلحانه به منظور مقاومت در برابر اشغالگران صهیونیست تأکید دارد .
3 - تکامل دستگاههای سازمان آزادی بخش فلسطین :
- شورای ملی ، دفتر ریاست مجلس و کمیته اجرایی را مکلف به تشکیل کمیسیون ویژه موقتی می کند که از میان اعضای این دو نهاد تشکیل می شود و وظیفه آن ارائه پیشنهادهای لازم برای سازماندهی دوباره دوایر و دفاتر سازمان از بالا تا پایین و تدوین ضوابط و لوایح مربوط به تکامل دستگاههای سازمان و بالا بردن شایستگی های اداری ، بازدهی و تولید افراد و نیز سرپرستی بر اجرای این ضوابط و محافظت و پیشبرد آنهاست .
- شورای ملی ، دفتر ریاست مجلس و کمیته اجرایی را مکلف می سازد تا کمیسیونهای همیشگی از اعضای مجلس را برای روابط خارجی ، نبرد مسلحانه ، امور میهن اشغال شده ، امور اقتصادی ، اجتماعی و بهداشتی تشکیل دهد .
4 - میهن اشغال شده :
- شورای ملی فلسطین از توده های مردممان در سرزمین اشغال شده که در برابر اشغالگران مقاومت می کنند .
- شورای ملی نقش گسترده و پیکارگرانه توده هایمان را به منظور تبلور شخصیت میهنی فلسطینیان در درون میهن اشغال شده می ستاید .
- شورای ملی بر تحکیم نهادهای ملی ، اجتماعی ، فرهنگی و مردمی و بر ضرورت ایجاد جبهه میهنی در درون و پیشبرد کار آن ، تاکید می نماید .
- شورای ملی بر ضرورت افزایش تلاشها برای تحکیم پایداری خلقمان در درون میهن اشغال شده و تقدیم تمامی مواد لازم برای این پایداری و پیشبرد آن به ویژهپیشبرد اقتصاد ملی ، تاکید دارد .
- شورای ملی ، تمامی تلاشهای تروریستی را که به منظور نقض حرمت مسجد مبارک اقصی ، مسجد الخلیل و تمامی مقدسات اسلامی و مسیحی و تجاوز به دانشگاه اسلامی خلیل و سایر دانشگاهها و نهادهای آموزشی در میهن اشغال شده صورت می گیرد ، محکوم می کند .
5 - وضع فلسطینیان در نقاط پراکنده جهان :
- شورای ملی فلسطین بر ضرورت تدارک توش و توان ملت فلسطین در تمامی مناطق وجودش در خارج از سرزمین اشغال شده و تحکیم ارتباط آن با سازمان آزادی بخش فلسطین ، تنها نماینده قانونی این ملت ، تاکید می نماید و به کمیته اجرایی پیشنهاد می کند تا در راه محافظت از مصالح اجتماعی ، اقتصادی و در زمینه دفاع از حقوق به دست آمده و آزادیهای اساسی و امنیت آنان ، فعالیت کند .
- شورای ملی فلسطین بر ضرورت اتخاذ اقدامهای ضروری برای حمایت از فرزندان ملتمان که در نتیجه موج تروریسم سازمان یافته و کشتار توسط دشمنان ملتمان در لبنان مجبور به مهاجرت شده اند و در اردوگاههای پناهندگان سیاسی در آلمان باختری و دیگر کشورها در شرایط سختی به سر می برند ، تاکید می نماید .
شورای ملی ، کمیته اجرایی را مکلف می سازد تا به منظور ایجاد راه حلهایی برای مسائل معیشتی ، اجتماعی ، اقتصادی و امنیتی با اتحادیه کشورهای عرب و سازمان ملل متحد و کشورهای ذینفع تماس بگیرد .
6 - تماس با نیروهای یهودی :
تماس با تمامی نیروهای یهودی مخالف با صهیونیسم و حامی حقوق قانونی ملت فلسطین . شورای ملی فلسطین از کمیته اجرایی می خواهد تا تحرک در این چارچوب را همساز با مصلحت مسأله فلسطین و نبرد میهنی فلسطینیان بررسی کند .
7 - در عرصه غربی :
تأکید بر مصوبه های شانزدهمین دور شورای ملی فلسطین درباره روابط با کشورهای عربی .
8 - جنگ ایران و عراق :
شورای ملی فلسطین بر تصمیم مربوط به جنگ ایران و عراق که در اجلاس شانزدهم اتخاذ گردیده ، تاکید می نماید و از تلاشهای انجام شده توسط رئیس کمیته اجرایی ، برادر ابوعمار را که در چارچوب کمیته حسن نیت اسلامی و برای متوقف ساختن جنگ صورت می گیرد و نیز از تلاش کشورهای غیرمتعهد و دیگر تلاشهای مربوطه ، ستایش می کند .
9 - عرصه بین المللی :
شورای ملی بر مصوبه های شانزدهمین اجلاس خود در زمینه بین المللی تأکید می کند .
شورای ملی ، کمیته اجرایی را مکلف به انجام امور ذیل می سازد :
- فعال ساختن روابط سیاسی ، اقتصادی و فرهنگی با کشورهای اروپای باختری و ژاپن به منظور بهبود مواضع و تشویق آنها به اتخاذ گامهای عملی در این زمینه . همچنین ، گسترش چارچوب شناسایی سازمان آزادی بخش فلسطین و حق ملت فلسطین در برپایی کشور مستقل فلسطینی خویش و تشویق این کشورها به افزایش حمایت اقتصادی ، اجتماعی و انسانی شان از مردم سرزمینهای اشغال شده فلسطینی .
- شورای ملی از تمامی نیروهای پیشرو و دموکراتیک و سازمانهای غیردولتی مخالف با امپریالیسم ، صهیونیسم و تبعیض نژادی در کشورهای اروپای باختری ستایش می کند و آنها را نیروهای دوست ملت فلسطین و مبارزه آن به شمار می آورد .
شورای ملی از کمیته اجرایی می خواهد تا همگام با این نیروها برای وادار ساختن کشورهایشان به شناسایی حقوق ملی و تغییرناپذیر ملت و سازمان آزادی بخشفلسطین - - به عنوان تنها نماینده قانونی ملت فلسطین - فعالیت کند .
گزارش کمیسیون مالی :
شورای ملی در جلسه شامگاه خود ، گزارش کمیسیون مالی را تصویب کرد . در این گزارش پیشنهاد شده است تا دریافتی های شاغلان نظامی و شبه نظامی مؤسسات سازمان آزادی بخش فلسطین مورد تجدید نظر قرار گیرد و با موقعیت جغرافیایی ، نرخ گرانی و سطح معیشت هماهنگ گردد .
پیشنهادهای کمیسیون فرهنگ و تبلیغات :
شورای ملی گزارش تهیه شده توسط کمیسیون فرهنگ و تبلیغات را نیز به تصویب رساند .
در گزارش این کمیسیون بر ضرورت تشکیل شورای مرکزی تبلیغات و فرهنگ تأکید شد تا تضمین های لازم را برای کارشناسان این امور و جهت تدارک برنامه های فرهنگی ، ایجاد نماید .
دوره هجدهم ( 5 - 20/4/1985 ) :
هیجدهمین اجلاس شورای ملی فلسطین پس از وقوع قیام ملت فلسطین ( انتفاضه ) و بعد از مباحثات طولانی دبیران کل شش گروه عمده فلسطینی در لیبی که به امضای توافق طرابلس منتهی گشت در 20 آوریل 1987 در الجزایر برگزار شد .
نکات اصلی بیانیه طرابلس لغو توافق امان ، قطع رابطه با مصر ، تقویت روابط با سوریه و تشکیل رهبری دسته جمعی برای ساف بود که اجلاس هجدهم تنها نکته اول را تصویب کرد . یعنی مهمترین تصمیم سیاسی هجدهمین اجلاس ، لغو توافقنامه امان بود که در مقابل آن و تحت عنوان احیای وحدت ملی فلسطین ، موقعیت ساف به زیان رقیب سیاسی آن " جبهه نجات ملی فلسطین " - - بهبود یافت .
نایف حواتمه دبیرکل جبهه دموکراتیک خلق برای آزادی فلسطین در جمع بندی نتایج این اجلاس گفت که اجلاس هجدهم راه گشای وحدت فلسطین و پایه گذار روابط جدید ساف با دنیای عرب و جامعه بین المللی است و اکنون ساف وحدت خود را براساس برنامه سیاسی واقع بینانه ای بازیافته است .
برای برگزاری این شورا کشورهای لیبی ، الجزایر ، شوروی و به تبع آن برخی از کشورهای اروپای شرقی تلاشهای فوق العاده ای مبذول داشتند که هدف کلی آن تلاشها ، تقویت رهبری عرب و مالاً تضعیف " جبهه نجات ملی ملی فلسطین " بود . مهمترین دستاورد این تلاشها لغو توافق امان بود که مخالفان خط مشی عرفات ( گروه فتح ) شدیدا به انجام این امر علاقه مند بودند اما در زمینه روابط ساف با مصر و نیز رد قطعنامه 242 و 338 شورای امنیت سازمان ملل نتوانستند کاری از پیش ببرند .
اجلاس هجدهم به نام " وحدت ملی " نامگذاری شد و بیش از پنج هزار تن در آن شرکت کردند . در خصوص روابط ساف با مصر که اغلب گروههای فلسطینی مخصوصا جبهه خلق ( جرج حبش ) خواهان قطع آن بودند شاذلی بن جدید رئیس جمهور الجزایر و میزبان اجلاس مداخله کرد و چنین نظر داد که داشتن رابطه با حسنی مبارک به معنای قبول کمپ دیوید نیست .
جرج حبش ضمن قبول توجه بن جدید ، نوع رابطه با مصر را تابع مصوبات شورای ملی فلسطین و همچنین مصوبات کنفرانسهای سران عرب دانست . اما مشکلات تشکیلاتی ساف لاینحل باقی ماند و همین امر باعث تحریم شورای هجدهم از سوی فتح شورای انقلابی ( ابونضال ) و جبهه مبارزات مردمی ( سمیر غوشه ) شد .
البته پیش از اینها ، سه گروه فلسطینی مقیم دمشق یعنی فتح قیام ( ابوموسی ) ، جبهه خلق برای آزادی فلسطین - فرماندهی کل ( احمد جبرئیل ) و صاعقه ( سوریه ) نیز اجلاس هجدهم را تحریم کرده بودند .
به این ترتیب گروههای فلسطینی شرکت کننده در اجلاس عبارت بودند از : فتح ( عرفات ) ، جبهه خلق ( حبش ) ، جبهه دموکراتیک ( حواتمه ) ، جبهه آزادی بخش فلسطین ( هر دو جناح تحت رهبری طلعت یعقوب و ابوالعباس ) وحزب کمونیست ( سلیمان نجات ) .
شوروی پس از برگزاری اجلاس هجدهم اعلام کرد که از احیای وحدت صف فلسطینی استقبال می کند و معتقد است که گروههای مهم فلسطینی در این اجلاس شرکت داشته اند .
برخی از تحلیل گران سیاسی و عرب این اجلاس را با اجلاس هفدهم مقایسه کرده اند و این طور اظهارنظر کرده اند که اجلاس امان یعنی اجلاس هفدهم در زیر چتر حمایت غرب برگزار شد ، در حالی که اجلاس الجزایر یعنی اجلاس هجدهم را مسکو با همکاری چند کشور عرب از جمله الجزایر و لیبی رهبری می کرد .
دوره نوزدهم ( الجزیره نوامبر 1988 ) :
اجلاس نوزدهم شورای ملی فلسطین در نوامبر 1988 در الجزایر منعقد شد و با اعلام تأسیس دولت مستقل فلسطینی ، تعداد بیشتری از گروهها و سازمانهای فلسطینی را هم صدا کرد و حمایت بین الملل وسیع تری را از خلال شناسایی دولت جدید فراهم ساخت .
اعلام تأسیس دولت مستقل فلسطینی و قبول قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل در خصوص قضیه فلسطین از جمله قطعنامه های 242 و 338 بود که موجودیت اسرائیل را به رسمیت می شناسد و از فلسطینیان به عنوان آوارگان عرب سخن می گوید و این اقدام که شناسایی دو فاکتوری رژیم اسرائیل توسط ساف مطرح است که در تاریخ چهل ساله پیدایش موجودیت اسرائیل برای اولین بار صورت می گرفت .
در بیانیه شورا که با دویست و پنجاه و سه رأی موافق ، چهل و شش رأی مخالف و 10 رأی ممتنع به تصویب رسید کلیه انواع تروریسم مردود اعلام شده و ساف پایبندی خود را به اعلامیه قاهره مورد تأیید قرار داده است .
هیأت مطبوعاتی روزنامه معروف لبنان " السفیر " که در این اجلاس شرکت کرده بود در توصیف آن گزارش داد که این شورا به معنای پایان حیات منشور ملی فلسطین و آغاز زمان میانه روی و پختگی واقع گرایی در سطح اکثریت نمایندگان شورای ملی فلسطین به قصد ورود به صحنه مشروعیت بین المللی بود .
فلسطینیانی که به مصوبات شورای نوزدهم ملی فلسطین رأی موافق داده اند در توجیه رأی خود گفته اند که هدف آنها از این اقدام رسیدن به دو مطلب است :
- ختم پرونده " راه حل اردنی اعم از برداشت اردن که از این راه حل که ناظر بر تلاشهای این کشور برای پر کردن جای فلسطینیان و ایفای نقش نمایندگی آنهاست و یا برداشت اسرائیلی هایی چون آوریل شارون که همواره می گویند اردن میهن فلسطینیان است و آنان حقی در فلسطین ندارند . "
- خنثی کردن راه حل های آمریکایی که عدم تأسیس دولت مستقل فلسطینی محور اساسی همه آنها را تشکیل می دهد .
اوضاع سیاسی فلسطینیان در آستانه اجلاس نوزدهم با سه محور ذیل مواجه بود :
- قیام مردمی در داخل فلسطین ( 1987 ) تحت عنوان انتفاضه .
- تصمیم شاه اردن مبنی بر گسستن رابطه قانونی و اداری میان اردن و ساحل غربی .
- رشد علاقه بین المللی به یافتن راه حلی برای کشمکش عربی - - اسرائیلی .
از این رو دستور کار اجلاس نوزدهم شامل انتفاضه و چگونگی ادامه حیات آن ، مسئولیتهای ساف در پرتو گسستن ارتباط ساحل غربی با اردن از سوی شاه حسین ، انتخابات اسرائیلی و احتمالات پیروزی حزب لیکود و خشونتهای خونین آنها علیه ملت فلسطین ، موازنه قدرت در صحنه بین المللی و تمایل آن به سود دشمن ، گشایش در صحنه بین المللی به ویژه بعد از دیدار ریگان با گورباچف در مسکو ، اعلامیه استقلال و تشکیل حکومت موقت و بالأخره بیانیه سیاسی پایان اجلاس بود .
دوره بیستم ( الجزیره 23/9/1991 ) :
در 23 سپتامبر 1991 شورای ملی فلسطین دورهبیستم خود را در پایتخت الجزایر و در غیاب بخش بزرگی از نمایندگان ملت فلسطین در این شورا افتتاح کرد... جنبشها و نیروهای فلسطینی زیر ، این شورا را تحریم کردند .
- جنبش مقاومت اسلامی " حماس "
- جبهه خلق برای آزادی فلسطین - فرماندهی کل
- جنبش جهاد اسلامی
- جنبش آزادی بخش ملی فلسطین/فتح - - انتفاضه
- جنبش آزادی بخش ملی فلسطین/فتح ، شورای انقلابی
- خالد نامفهوم ، رئیس شورای ملی فلسطین
- حزب کمونیست انقلابی فلسطین
- نمایندگان مستقل در جبهه نجات ملی فلسطین
- برخی ملی گرایان مستقل و برخی از سازمانها و نیروهای پویا و زنده دیگر .
دستور کار این دوره که به نام " دوره قدس و شهدای سه گانه " نامگذاری شد دربرگیرنده نکات زیر بود .
- انتفاضه و روشهای حمایت آن .
- تحولات مسأله فلسطین در سوح فلسطینی ، عربی و بین المللی .
- وضعیت گردهمایی فلسطینی در خارج از میهن اشغالی .
- انتخاب کمیته اجرایی و شورای مرکزی .
- کارهایی که بایستی در آینده انجام گیرد .
برخی مفاد متن بیانیه سیاسی که از طرف شورای ملی بیستم صادر شد عبارت است از :
سازمان آزادی بخش فلسطین که از تلاشها و کوششهای صلح آمیز جاری استقبال کرده و با آنها از جمله دعوتی که بوش و گورباچف رؤسای جمهوری آمریکا و شوروی برای برگزاری کنفرانس صلح ویژه حل کشمکش خاورمیانه نمودند برخوردی مثبت داشته و بر این عقیده است که موفقیت تلاشها در جهت برگزاری کنفرانس صلح پیگیری عمل با طرفهای دیگر جهت تحقق اصول زیر را می طلبد .
اول - - تکیه کنفرانس صلح به قانون قطعنامه های بین المللی از جمله قطعنامه 242 و 338 شورای امنیت و تعهد و التزام به کار بستن آنکه عقب نشینی همه جانبه اسرائیل از زمینهای اشغالی اعراب و فلسطین از جمله قدس شریف را در بر می گیرد و تحقق اصل زمین در برابر صلح و حقوق ملی و سیاسی خلق فلسطین .
دوم - - تأکید بر به شمار آمدن قدس به عنوان بخشی جدایی ناپذیر از سرزمین فلسطین اشغالی که تمام آنچه در عمل به قطعنامه های شورای امنیت و سازمان ملل در سایر زمینهای اشغالی اعمال می شود در آنجا نیز عمل گردد .
سوم - - توقف اسکان در سرزمین اشغالی از جمله قدس شریف ضرورتی غیرقابل چشم پوشی برای آغاز عملیات صلح بوده و علاوه بر آن تضمین های بین المللی برای تأمین این مطلب بایستی فراهم آید .
چهارم - - حق سازمان آزادی بخش فلسطین به عنوان تنها نماینده قانونی خلق فلسطین برای تشکیل هیأت فلسطینی از داخل و خارج فلسطین و از جمله از شهر قدس و تعیین میزان مشارکت این هیأت در عملیات صلح به مقدار همپا و متساوی به دلیل مرجعیت این سازمان در این زمینه .
پنجم - - تضمین پیوند مراحل ، حل مسأله تا رسیدن به یک راه حل فراگیری و نهایی بر طبق تصمیمات قانونی بین المللی .
واکنشهای مخالف تصمیمات شورای ملی فلسطین :
جمهوری اسلامی ایران واکنشهایی در رد تصمیم شورای ملی فلسطین به شرکت در کنفرانس صلح خیالی که از دوره بیستم شورای ملی فلسطین صادر شد از خود بروز داد . این واکنش بر زبان حضرت آیت ا... سیدعلی خامنه ای رهبر انقلاب اسلامی جاری شد . ایشان تصمیم اخیری که به نام شورای ملی فلسطین اتخاذ شده را به هدف روشن و ذلیل نمودن فلسطینیان بیان کردند .
نام مهمترین بیانیه های صادره در این مورد عبارتند از :
- بیانیه صادره از طرف جبهه نجات ملی فلسطین .
- بیانیه صادره از طرف جنبش مقاومت اسلامی حماس .
- بیانیه صادره از طرف جبهه خلق برای آزادی فلسطین فرماندهی کل .
- اظهارات سخنگوی رسمی جماعت اخوان المسلمین عمان .
- بیانیه صادره از طرف جنبش جهاد عمان .
- بیان مواضع جنبش مقاومت اسلامی حماس ، جنبش جهاد اسلامی ، جبهه خلق برای آزادی فلسطین - - فرماندهی کل ، جنبش آزادی بخش ملی فلسطین - - فتح ، انتفاضه ، جنبش فتح - - شورای انقلابی ، گرایش اسلامی مجاهد .
- بیانیه صادره از طرف حزب کمونیست فلسطین - - انقلابی .
- یادداشت کادر نظامی و سازمانی جبهه مبارزه مردمی فلسطین .
واکنشهای تأیید کننده تصمیمات شورای ملی فلسطین :
هنوز بیانیه پایانی درباره اعمال شورای ملی دوره بیستم صادر نشده بود که کشورهای غربی سلطه گر استقبال از آن و تبریک و اظهار رضایت و آرامش از نتایج آن شتافتند . در رأس این نیروها ، ایالات متحده آمریکا بود که وزیر امور خارجه اش " جیمز بیکر " در کنفرانسی مطبوعاتی رضایت و آرامش خود از تصمیمات شورا را ابراز داشت .
در این استقبال و رضایت و آرامش ، رژیم صهیونیستی ، قاهره ، عمان ، پاریس و برخی پایتختهای عربی کشورهای خلیج فارس و همچنین پایتختهای اروپایی دیگری که در تحمیل کنفرانسی که مصالح و منافع دولت یهود را پاسخگو باشد کم رغبت تر از آمریکا نمی باشند با واشنگتن همراه و موافقت نمودند .
مآخذ :
- نورانی ، محمود : اهداف سیاست خارجی ساف در فلسطین اشغالی ، ( 1988 - 1964 ) ، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی ، تهران 1376 .
- المؤسوعة الفلسطینیة ، جلد چهارم ، المجلس الوطنی الفلسطینی ، 1984 .
- نشریه خبری سازمان آزادی بخش فلسطین ( وفا ) : شماره های 1438 ، 1442 ، 1451 .
- فصلنامه الفکر الاستراتیجی العربی ، گسترش دور بیستم برگزاری شورای ملی فلسطین ، 1991 .