رمله ( شهر - )

شهری عربی که مرکز ناحیه رمله در دوره و زمان قیمومیت بریتانیا بوده است . دشمن صهیونیستی در اولین ساعات صبح دوشنبه 12/7/1948 بعد از یک مقاومت شجاعانه اهالی آن ، این شهر اشغال کرده و بیشتر ساکنین عرب آن را از منازل و سرزمین خودشان بیرون رانده به طوری که بیش از 400 نفر در آن باقی نمانده بود . و بعد از سال 1948 بر روی همان سرزمین مستعمرات زیادی را تأسیس کردند که از جمله مستعمره " احیسمخ " در جهت شمال شرقی و در مستعمره " متسلیاح " در جهت جنوب و مستعمره " یادرامبام " در جهت جنوب شرقی است .

الف - موقعیت جغرافیائی :

رمله دارای یک موقعیت جغرافیایی مهم می باشد ، چون در میان دشت ساحلی فلسطین جنوبی و شرق یافا و جنوب غربی لد واقع شده است . جاده خطوط راه آهنی که مصر را به سرزمینهای شام و عراق مرتبط می کند . از آن می گذرد . که نقطه انقطاع بین محیط دشت ساحلی و دریای مدیترانه از یک جهت و محیط کوه ( الجبل ) و عور از سمت دیگر می باشد . و طبیعی است که نقطه وصل بین این محیطهای متفاوت در انتاج خودش نسبی باشد و یک گره مهمی برای راههایی در این شهر از غرب و شرق درست مثل شهر لد می باشد .

[[ پرونده : | ج 2 ، ص 475 ]]

منطقه رمله یک منطقه غنی و نزدیک به بندر یافا می باشد که در اواخر دوران قیمومیت بریتانیا پیشرفت نمود ، چون پذیرای کشتیهایی بود که با کالاهای خارجی وارد می شوند و سپس از راه رمله به بقیه مناطق فلسطین پخش می گردیدند ، و همچنین مرکبات منطقه لد و رمله رابه خارج حمل می کردند . دره صرار که از کوههای قدس به طرف دریای مدیترانه منحرف می گردد ، قدس را به رمله مرتبط می گرداند . و راه شوسه و راه آهن بین قدس و رمله در طول مجاری دره جریان و سریان دارد و سپس از آنجا به جلگه های ساحلی و رمله به طرف یافا عبور می کنند . رمله از قدس به اندازه و مسافت 45 کیلومتر فاصله داسته و مشرف به محل " باب الواد " ( که در 21 کیلومتری رمله قرار دارد ) و لطرون ( 16 کیلومتری ) راه قدس - رمله است .

شهر رمله به خاطر سرزمین خودش از وسایل ارتباطی خوبی برخوردار می باشد . که از ایستگاه و ترمینال لد در حدود 5/3 کیلومتر و از یافا حدود 18 کیلومتر و از عاقر 5/9 کیلومتر و از [[بیت دجن ( روستای - ) |بیت دجن]] 9 کیلومتر و از صرفند 7 کیلومتر و از قباب 10 کیلومتر فاصله دارد . تا حد زیادی نیز از فرودگاه لد در نزدیکی آن واقع شده است ، استفاده می نماید .

برای شهر رمله اهمیت ویژه ای از نظر موقعیت جنگی در جانب و کنار موقعیت اقتصادی وجود دارد . منطقه رمله یک مسرح و سالن تئاتری برای تعداد زیادی از نبردها و جنگهای تاریخی بوده است . و فرنگیها از آن به عنوان یک مرکزی برای نیروهای خودش جهت اشغال و جنگ فلسطین استفاده کرده اند . و همچنین یک پایگاه نظامی برای نیروهای ترک و آلمان در طول جنگ جهانی اول بوده است . و در زمان قیمومیت بریتانیا ، حکومت انگلستان یک پادگان عظیم و بزرگی برای نیروهای خودش در مسافت 5 کیلومتر آن تأسیس کرد .

[[ پرونده : | نقشه شهر رمله ( 1928 ) ]]

ب - طبیعت زمین و آب و هوا :

شهر رمله بالای یک تکه زمین هموار و بازی از زمینها دشتساحلی فلسطین قرار گرفته است . ارتفاع زمین آن از 75 تا 100 متر از سطح دریا در نوسان می باشد . و زمین آن به سمت شمال و شمال غربی انحراف پیدا می کند . دره " جبل " از زمینهای واقع در شرق رمله گذشته و در فصل زمستان به وسیله آب بارانها طغیان کرده و مخزنهای آبهای داخلی و زیرزمینی را تغذیه می کند .

زمین آن از زمان دوره چهارم که در آن شن و ماسه های متزلزل دشت ساحلی شرقی با رسوبات ته نشین شده که بر روی زمین دشت ساحلی در نیتجه طغیان دره های مرتفعات شرقی کوهستانها که به طرف دریای مدیترانه در حرکت می باشد ، با هم مخطوط گردیده و اختلاط پیدا می کنند . لذا غالب خاک منطقه رمله لطیف و نرم بوده که متمایل به خاک سرخ دریای مدیترانه می باشد که برای کشاورزی انواع محصولات زراعتی و به ویژه مرکبات و زیتون و حبوبات مناسب است .

آبهای سطحی در منطقه رمله مقتصر بر طغیان آبهای دره هایی است که احیانا در طول فصل زمستان به وجود می آیند . البته به جز منطقه ای که به واسطه آبهای زیرزمینی در سطوح بالایی که چندان از سطح زمین دور نمی باشد ، غنی است ، و لذا به این دلیل چاهها و چشمه های آب زیادی در آن پیدا می شود .

این آبهای زیرزمینی سهم زیادی در آبیاری زمین زراعتی احاطه شده به رمله و همچنین در زمینه آب مشروب و کارهای منزل و صنعت ، دارد .

آب وهوای رمله معتدل بوده که جزئی از آب وهوای دشت ساحلی فلسطین می باشد . متوسط درجه سالیانه حرارت در رمله به 13 درجه و در ماه اوت 26 درجه در نوسان می باشد معتدل نسبی سالیانه رطوبت آن به 65% می رسد که یک معدل مناسب بوده و شهر رمله را از بقیه شهرهای ساحلی دیگر متمایز می گرداند . رمله به خاطر وزش نسیمی که از سوی دریای مدیترانه از ابتدای ساعت نه صبح بر آن می وزد و حرارت هوای آن را لطیف می گرداند ، برخوردار می باشد . اما مقدار بارش سالیانه در رمله در سال از متوسط خود تجاوز می کند به 500 میلی متر می رسد که یک مقدار کافی برای ذخیره کردن رطوبت خاکها و رشد و نمو انواع محصولات کشاورزی و زراعتی می باشد .

ج - تاریخچه تأسیس و رشد و عمران شهر :

رمله یکی از شهرها فلسطین می باشد که از زمان اسلام تأسیس گردیده است . و هیچ گونه دلیلی و یا شواهدی بر مسکونی بودن این شهر قبل از این تاریخ در دست نیست . ولیکن در منطقه نزدیک به مکان و جایگاه فعلی شهر رمله در دوره جدید سنگی یک روستای کشاورزی و زراعتی که کنعانیها آن را برپا کرده بودند قرار داشت که بعدها روستای جازر که امروزه روستای ابو شوشه بر آن مکان قرار دارد ، سکونت داشتند و در آن فعالیت می کردند . ساکنین قدیمی این منطقه بقایا و آثاری از دیوارها و محصولات کشاورزی و از شکسته های بعضی ظروف سفالی را پیدا کردند .

گفته می شود که شهر رمله به خاطر زیادی شن و ماسه بر آن بدین نام انتخاب شده است . همچنین می شود زنی که اسم او رمله بوده و سلیمان بن عبدالملک هنگامی که به این منطقه آمد و خانه او رفت مورد احترام آن زن قرار گرفت و بهترین پذیرایی را از او به عمل آورد و سپس سلیمان اسم آن زن را می پرسد ، پس گفت : " رمله " سپس این شهر ساخته شد وبدین نام مرسوم گردید .

این شهر را سلیمان بن عبدالملک که زمانی والی فلسطین در زمان حکومت برادرش ، ولیدبن عبدالملک بود تاسیس و بنا کرد و پایتخت و مقر حکومت اقلیمی خودش را که در لد قرار داشت ، به این منطقه منتقل کرد . همینطور به تشکیل این شهر جدید ادامه داد و در تمام مدت خلافت خودش در طول سالهای 715 - 717 هجری قمری به عمران و آبادانی این شهر مشغول بود و حتی بعضی از ساکنین لد را به این شهر جدید انتقال داد و عده ای نیز خودشان داوطلبانه به این مکان مهاجرت کردند وجند فلسطین شد .

سلیمان طرح و نقشه شهر رابه شکل یک مربع درآورد که دو خیابان اصلی که در وسط آن قرار داشتند ، آن را به چهار قسمت تقسیم می کنند . و در هر قسمی از اقسام چهارگانه آن بخشهایی طرح ریزی شده و هر قبیله ای در یک بخش سکونت گزید . اولین بنایی که در آن ساخته شد قصر سلیمان بود و سپس دارالأماره و دارالحکومة تأسیس گردید . وبعد از آن دو شروع به ساختن مسجد نمود که حتی بعد از اینکه خلیفه شد نیز به ساختن آن ادامه داد . و هنگامی که قبایل مختلف در آن ساکن شدند برای ایشان خانه ها و دکانها ساخته شد . از مشهورترین قبایلی که وارد این شهر جدید شدند ، قبیله لخم و قبیله کنانه بودند . و در زمان خلافت هشام بن عبدالملک قناتی که آب را به شهر انتقال می داد حفر گردید ، همچنین چاههای زیادی برای استخراج آبهای گوارا و زلال حفر گردید . " اصطخری " این شهر را بدین گونه وصف می کند ! " رمله شهر بزرگ فلسطین می باشد و از نظر بزرگی بعد از بیت المقدس قرار می گیرد " . " مقدسی " نیز مزایای این شهر و زیادی میوه ها و به ویژه انجیر و خرما ، گوارا و زلال بودن آبهایش و غذاهای پاک آن را توصیف نموده و آن را با شهرها و روستاهایی که در مجاورت تپه ها و دریاها قرار دارند ، جمع نمود و از چیزهایی که در آن از قبیل دژها و مساجد ، خانها و حمامها آرام و راحت و خانه های جادار و وسیع و راههای عریض و غیره بحثی به میان آورده است .

شهر رمله در دوره عباسی تابعه ولایات شام بود . و شاهد بعضی از حوادث طغیان و شورش که پیروزی و موفقیتی به دنبال نداشت ، بوده است . مدتی از زمان " طولونیها " بر آن حکم می راندند و همچنین شاهد عبور موکب و کاروان " قطرالندی " دختر امیر خمارویه و نوه احمدبن طولون ، که به منظور ازدواج با خلیفه عباسی " المعقند " راهی بغداد بود ، بوده است . این حادثه در سال 281 هجری قمری مصادف با 895میلادی بود . رمله در دوره " اخشیدیها " تابع آنها بود ، و روزی از روزها " متنبی " شاعر معروف عرب ، از آن دیدن نموده و أمیر آن را که حسن بن عبدالله بن طغج اخشیدی بود وصف و مدح کرد . و بعد از آن در سال 361 ه/971 میلادی " فرامطه " و سپس فاطمیان در سال 367 ه/977 م بر آن مستولی گردیدند . اما در سال 423 ه/103 میلادی شهر رمله دچار یک زلزله شدیدی شد . از طرف دیگر در سال 463 ه/1070 میلادی شهر با یک زلزله دیگری روبه رو شد که به دنبال آن خانه ها و دیوراها منهدم و مسجد ویران و خراب شده و تعداد زیادی از اهالی و ساکنین آن کشته شدند .

هنگامی که جنگهای صلیبی بین مسیحیان و مسلمانان درگرفت ، صلیبیان شهر رمله را در سال 493 هجری/1099 میلادی اشغال کردند . قبل از اشغال این شهر اهالی آن مهاجرت کرده بودند . در سال 496 هجری قمری مصادف با 1102 میلادی مسلمانان مجددا این شهر را پس گرفتند و بر بیشتر ساکنان مسیحی آن غلبه یافتند . ولیکن مسیحیان برای بار دوم این شهر را اشغال کرده و در دست آنها باقی ماند تا اینکه مسلمانان در جنگ " حطین " که فرماندهی آنها را صلاح الدین ایوبی به عهده داشت ، این شهر را پس گرفتند . صلاح الدین ایوبی ساختمان مسجد سفید آن را تجدید بنا نمود . لیکن در سال 601 هجری/1204 میلادی شهر رمله دوباره به زیر سلطه و استیلای مسیحیان برگشت و ساختمان ابریشمه ( منطقه ای که دارای کلیسا و کشیش مستقل می باشد ) و کلیسا را در آن احداث کردند . ولی حکومت و سلطه آنها بر این شهر زیاد به طول نیانجامید و " ظاهربیبرس " توانست که این شهر و سایر شهرهای فلسطین و شام را در تابستان 660 هجری/1261 میلادی آزاد کند و برای مسجد آن محراب و گلدسته ساخت . در سال 693 هجری قمری/1293 میلادی زلزله شدیدی این شهر را به لرزه درآورد و کلیسای آن خراب شد .

شهر رمله در قرن دوازدهم میلادی یکی از شهرهای آباد و دارای بازارها و غرفه های تجارتی و غیره بوده است . در قرن چهاردهم میلادی شهر فلسطین خیلی بزرگ و وسیع بود که در بزرگی بعد از بیت المقدس قرار می گرفت . دکانهای زیاد و بازارهای خوب و زیبائی در آن وجود داشت . و به ساختن لباسهای پنبه ای مشهور می باشد ، چون پنبه در مراتع ابن عامر کشت می گردد .

در سال 1214 هجری قمری/1799 میلادی ، هنگامی که ساکنین آن از این شهر خارج و زنان مسیحی به کلیسای این شهر پناه برده بودند ، ناپلئون آنرا را اشغال نمود . و هنگامی که حمله ناپلئون به سمت شرق کشیده شد ، نیروهای آن از این شهر عقب نشینی کردند . در سالهای بین 1831 - 1840 میلادی شهر رمله تحت سلطه و سیطره مصر قرار داشت و سپس به سلطه و حکومت عثمانیها برگشت . در اواخر دوره عثمانی شهر رمله شاهد پیشرفت بوده و به دنبال مرکز ناحیه ای شد که تابع یافا بود . دوره عثمانی در سال 1917 میلادی به پایان رسید و جای خود را به دوره قیمومیت و تحت الحمایگی بریتانیا داد که به مدت 31 سال به طول انجامید . در سال 1927 شهرهای رمله ، نابلس قدس و لد شاهد زلزله شدیدی بود که خسارتهای زیادی را متوجه ساختمان آن کرد .

د - دیدنیهای تاریخی رمله :

مهمترین اماکن دیدنی شهر رمله بنای قصر خلیفه سلیمان بن عبدالملک است ، که امروزه در محل آن باغ شهرداری ایجاد شده . و بعضی از دیوراهای آن در گوشه و کنار باغ وجود دارد . در آنجا همچنین آثار و بقایای مسجد سفید را نیز می توان مشاهده کرد که توسط سلیمان بن عبدالملک بنا شده بود ولی مسیحیان آن را خراب کردند و صلاح الدین ایوبی ، آن را مجددا بازسازی نمود ، بقایای این اثر تاریخی در غرب شهر قابل رؤیت و مشاهده می باشد . و اما منارهآن امروزه که از نوشته های روی آن به نظر می رسد که در دوران سلطان محمدبن قلاوون بر روی ویرانه منارهقدیمی بنا شده که توسط ظاهر بیبرس ساخته شده است . از جاهای دیدنی دیگر شهر رمله همچنین مسجد بزرگ این شهر می باشد که در قرن دوازدهم توسط مسیحیان تأسیس گردیده است . و در اصل کلیسای قدس یوحنا بود . و چند دفعه تعمیر و بازسازی شد که آخرین دفعه در زمان محمد رشاد سلطان عثمانی بود . از جاهای تاریخی و باستانی این شهر به برکه و آبگیر عتریه است که در شمال غربی و در یک کیلومتری شهر واقع می باشد . و اعتقاد براین است که این برکه توسط خانم خیرزران همسر مهدی خلیفه عباسی در زمان تولد پسرش هارون الرشید در سال 173 هجری/789 میلادی تأسیس گردید . و استنادشان به یک نوشته کنده شدن بر آن می باشد . کمال سامح در کتابش آن را بدین نحو وصف می کند که " عمارتی درصدر اسلام می باشد " . و این آبگیر مخزنی است که برای جمع آوری آب ساخته شده و تنها سه آثار دوره عباسی در این سرزمین می باشد . و در رمله قبری وجود دارد که گفته می شود که قبر فضل ابن عباس ابن عموی رسول محمد ( ص ) است و گفته می شود که در فلسطین در جنگ " اجنادین " یا در طاعون عمواس به شهادت رسیده است .

ه - رمله جدید :

پیشرفتهای رمله در دوره قیمومیت بریتانیا بسیار چشمگیر بوده و تعداد ساکنین آن قبل از جنگ جهانی اول 6500 تن بود . که 312/7 نفر در سال 1922 و در سال 1932 به 34/71 رسیدهبود و سپس تعدادش در سال 1945 به 160/15 و در سال 1946 به 380/16 افزایش یافت . و به دنبال آن عمران آبادانی در شهر از قبیل بناهای مسکونی و تأسیسات به موازات راههای اصلی شهرها و به ویژه راه رمله به یافا پیشرفت نمود . و مساحت شهر به تدریج در سال 1943 به 796/1 جریب رسید که هزاران بناهای مسکونی در آن دایر و تأسیس گردیده بود . و همچنین شاهد مرحله رشد و نمود زیادی در سطوح فرهنگی علمی ساکنین بود .

[[ پرونده : | ج 2 ، ص 477 ]]

ولیکن شکوفایی و پیشرفتی که متوجه شهر رمله بود ، مدت زیادی به طول انجامید ، چون در سال 1948 دچار یک مصبیت و فاجعه بزرگی شد . و در این سال اسرائیل این شهر را اشغال و اکثر ساکنین عرب آن را بیرون راند و بعضی از خانه های آن را خراب و جز مقدار اندکی از خانه های آن باقی نماند . و مهاجرین صهیونیستی خانه های ساکنین عرب را به تدریج اشغال کردند . در اواخر سال 1948 تعداد ساکنین رمله به 547/1 نفر می رسید که با مهاجرت صهیونیستها به این شهر به 548/20 نفر در سال 1961 افزایش یافت . این جریان و حرکت مهاجرتی منجر به توسعه و گسترش مساحت و افزایش تعداد بناهای مسکونی این شهر گردید . رشد و عمران رمله به طرف غرب و جنوب غربی به صورت اساسی و مهم افزایش یافت . و اکثر صهیونیستها درآنچه که امروزه رمله جدید نامیده می شود ، سکونت گزیدند ، در حالی که ساکنین عرب رمله قدیم و تعدادی از ساکنین صهیونیستی نیز همراه با آنها سکونت گزیدند . در سال 1969 مجموع عائله و خانواده هایی صهیونیستی مقیم در بخشهای رمله جدید حدود 200/4 عائله بود ، در حالی که مجموع عائله و خانوداده هایی صهیونیستی در رمله قدیم 300 خانواده بودند که در خانه های اعراب که به زور تخلیه شده بود ، سکونت داشتند .

تعداد ساکنین رمله در سال 1973 به 000/36 نفر رسید که از میان این تعداد 800/4 نفر عرب بودند . در میان بخشهای عربی این شهر اهتمام لازم از طرف سلطه و حکومت اشغالی صهیونیستی یافت نمی شود و بیشتر خدمات و امکانات عمومی در بخشهای صهیونیستی ، به ویژه در بخشها و محله های جدید به چشم می خورد .

د - ترکیب و کیفیت مشاغل :

وظائف و مشاغلی که رمله از ابتدای تأسیس خود انجام می داده ، متنوع و زیاد بوده است . مراحل پیشرفت و رشد و توسعه شهر بر روی این مشاغل تاثیر گذاشت همچنین اهمیت نسبی هر شغلی از یک دوره به دوره دیگر بر حسب شرایط اوضاع و احوال سیاسی و اقتصادئی که بر این شهر گذشت ، اختلاف داشت . مشاغلی که در این شهر وجود دارد عبارتند از :

1. شغل اداری :

این شغل از ابتدای تأسیس شهر رمله برعهده آن بوده است زیرا طرح و نقشه چنین بود که این شهر را به علت وسعت و گسترش موقعیت به عنوان پایتخت و مرکز جند فلسطین قرار بدهند . امویان و عباسیان ممالیک آنرا پایتخت فلسطین قرار دادند . در اواخر دوره عثمانی شهر رمله مرکز مدیریت ناحیه و شهرستان یافا بود که پنجاه ونه ( 59 ) روستا تابع آن بوده است . و سپس در دوره تحت الحمایگی بریتانیا مرکز ناحیه ای با نام خودش ( رمله ) بود . ناحیه رمله ، امروزه دارای دو شهر به نامهای رمله و لد و 70 روستا اضافه بر مستعمرات صهیونیستی می باشد .

رمله مشرف بر ناحیه ای به مساحت 7/926 کیلومتر مربع می باشد . صهیونیستها قبل از سال 1948 حدود 8/13 درصد از مجموع مساحت این ناحیه را در تصرف خویش داشتند ، در حالی که امروزه تمام مساحت آنرا در اشغال خود دارند . و شهر رمله مدیریت امور ساکنین این شهر را که در سال 1922 حدود 49075 نفر ، و درسال 1931 حدود 70759 نفر و در سال 1945 حدود 701272 نفر می رسید ، اداره می کرد صهیونیستها در سال 1945 ، 23 درصد از مجموع ساکنین این شهر را به خود اختصاص داده ، در حالی که در سال 1922 مجموعا 8% ساکنین آن از صهیونیستها تشکیل می شد . اما امروزه اکثریت ساکنین این ناحیه اشغالی را صهیونیستها تشکیل می دهند .

1. شغل بازرگانی :

شهر رمله مرکز مهم تجاری از صدر اسلام تاکنون می باشد . درگذشته این شهر بر سر راه کاروانهای تجارتی بین مصر و شام واقع شده بود . تجار و کسبه های زیادی به خاطر تنوع و فعالیت بازرگانی زیاد ، در طول دوره های گذشته در این شهر سکونت داشتند . در دوره تحت الحمایگی بریتانیا شهر رمله برای روستاهای تابع خویش بازار تجارتی بود که در آن تولیدات کشاورزی ، صنعتی و حیوان زیادی جهت معامله عرضه می شد . واقع شدن بزرگترین شهرهای ناحیه ، لد تأثیر عمیقی بر روی این شهر گذاشته است .

اکنون بازار محلی رمله خدمات اساسی زیادی برای ساکنین مستعمرات صهیونیستی مجاور خود انجام می دهد و در برگیرنده تولیدات این مستعمرات می باشد .

1. شغل کشاورزی :

تأسیس رمله در میان سرزمین حاصلخیز تأثیر زیادی در اهمیت شغل کشاورزی شهر داشت ، بنابراین نسبت زیادی ازساکنین آن در امور کشاورزی ، به ویژه زیتون ، مرکبات ، حبوبات و سبزیجات اشتغال دارند و کسانی که از این شهر در قرنهای گذشته دیدن کردند از حاصلخیزی زمین و وفور آبها و تنوع محصولات کشاورزی آن مثل انگور ، انار ، سیب ، پرتقال ، هنداونه و خربزه ، انجیر ، خرما ، گندم ، پیاز و پنبه صحبتها کردند . ظهور تولیدات بزرگ و انبوه کشاورزی در رواج حرکت و فعالیت تجارتی در بازارهایش مثل " قماحین " که به پای بازار " بصالین " بازار پنبه فروشان ، بازار داروهای گیاهی ، و بازار طناب فروشان ، بازار بقالها و بازارهای دیگری که برای خرید و فروش انواع معینی از محصولات کشاورزی اختصاص یافته اند ، می رسد .

مساحت زمینهای تابع شهر رمله در سال 1945 حدود 38983 جریب می رسید که از این مقدار حدود 169 جریب به راهها ( جاده ها ) و راههای آهن و بیابانها اختصاصی داشت و 185 جریب را صهیونیستها به مالکیت خود درآوردند و در سال 1943 مجموع مساحت زمینهائی که در آن درختان زیتون غرس شده بود به 7420 جریب و درختان پرتقال حدود 3663 جریب می رسید . و بقیه محصولات کشاورزی به نسبتهای مختلف در زمینهای کشاورزی اطراف براین شهر توزیع می گردید .

1. شغل صنعتی :

از سالیان پیش شهر رمله به خاطر بعضی صنایع مثل صنعت پارچه های کتانی و پشم ریسی ، گلین بافی ، لبنیات ، روغن زیتون ، صابون و غیره... . معروف بود . در دوره تحت الحمایگی بریتانیا علی رغم باقیماندن صنایع این شهر برروی صنایع مونتاژ ( بدلی ) و سبک ، پیشرفت چشمگیری در زمینه تولیدات صنعتی کرد . مهمترین تولیدات شهر رمله صنایع غذائی و منسوجات ( پارچه بافی ) به انواع مختلف خودش بود .

در حال حاضر اقتصاد این شهر به خاطر قرار گرفتن در مسیر راه قدس - یافا ، و محل تلاقی خطوط راه آهن که انتقال کالاها و کارگران را از روستاهای اطراف به شهر قدس و برعکس ، آسان می کند ، بر صنعت متکی می باشد . صنعت در رمله از نزدیکی این شهر به بندر اسدود سود می جوید . همچنین هزاران کارگر را که در دهها کارخانه های بزرگ بخش می باشند ، به کار می گمارد .

از مهمترین تولیدات صنعتی آن می توان به سیمان اشاره کرد . که بزرگترین کارخانه سیمان در اسرائیل است ، تولیدات چوب ، لوله های معدنی ( فلزی ) و موتور یخچال ، تولیدات مختلف فلزی ، خانه های از پیش ساخته شده و غذاهای کنسرو شده را نیز می توان اشاره کرد . بیشتر کارخانه ها در داخل دو منطقه صنعتی در رمله متمرکز شده اند .

1. شغل آموزش و پرورش :

در اواخر دوره عثمانی هفت مدرسه که بیشتر آنها مدارس ملی بودند وجود داشت . در اواخر دوره تحت الحمایگی ، رمله شامل دو مدرسه راهنمائی تحصیلی دولتی بود . یکی از آنها برای دانش آموزان پسر و دیگری دختر ، اضافه براین سه مدرسه ابتدائی دیگر که عبارت بودند از مدرسه بوستان شهرداری رمله ، مدرسه صلاحیه و بالاخره مدرسه دخترانه ملی در آن وجود داشت . البته مدارس ویژه دیگری در شهر رمله وجود داشتند که هر کدام تا اندازه ای در امر تعلیم کوشا بودند . از مهمترین این مدارس مدرسه عباسی تابع مجلس اعلای اسلامی ، و مدرسه دخترانه رهبانیت ، و مدرسه تراسنطا لاتینی می باشد . در سال 1946 مجموع دانش آموزان مدارس رمله حدود 2482 نفر بود . همچنین از رمله تعداد زیادی از علما و دانشمندانی که سهم بسزایی در آگاه کردن نسلهای زیادی از ساکنین این شهر را برعهده داشتند ، فارغ التحصیل شدند .

مآخذ :

1. ابن اثیر : الکامل فی التاریخ ، بیروت 1966 .
2. ابن بطوطه : تحفة النظار فی غرائب الامصار و عجائب الأسفار ، بیروت 1994 .
3. ابن فرات : تاریخ ابن الفرات ، بیروت 1942 .
4. ابن قلانسی : ذیل تاریخ دمشق ، بیروت 1908
5. بلاذری : فتوح البلدان ، بیروت ، 1957 .
6. ابوالفدأ : تقویم البلدان ، پاریس 1840 .
7. حموی ، یاقوت : المشترک و صنعا و المفترق صقعا ، غوتنغن 1846 .
8. دباغ ، مصطفی مراد : بلادنا فلسطین ، ج 4 ، ق 2 ، بیروت 1972 .
9. حموی ، یاقوت : معجم البلدان ، بیروت 1955 .
10. دومینکی ، الأب مرمرجی : بلدانیة فلسطین العربیة ، بیروت 1948 .
11. زیاده ، نقولا : رواد الشرق العربی فی العصور الوسطی ، قاهره 1943 .
12. سامح ، کمال الدین : العمارة فی صدر الاسلام ، قاهره 1963 .
13. اصطخری : المسالک و الممالک ، لیدن 1927 .
14. عاشور ، سعید عبدالفتاح : الحرکة الصلیبیة : قاهره 1963 .
15. فولنی ، قسطنطین فرانسوا : سوریه و لبنان فی القرن الثامن عشر ، ج 2 ، صیدا 1949 .
16. شدیاق ، یوسف بن طنوس : اخبار الاعیان فی جبال لبنان ، بیروت 1954 .
17. مخلص ، عبدالله : مئذنه الجامع الابیض والرقم التاریخیة فی الرملة ، بیروت .
18. مقدسی : احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم ، لیدن 1877 .
19. همدانی : صفة جزیرة العرب ، لیدن 1884 .
20. هیروله ، کریستوفر : بونابرت فی مصر ، قاهره 1967 .
21. یعقوبی : تاریخ الیعقوبی ، بیروت 1960 .
22. نقشه فلسطین : اندازه 000,501 تصویر لد .
23. Macalister, R. : The Excavation of Gezer, london 1912.
24. Thomson,W. : The land and the Book, London 1893.