وایزمن ، عزر

عزر وایزمن (Ezer Weizman) یکی از آخرین رهبران رژیم صهیونیستی از نسل قدیمی اشکنازی و هفتمین رئیس جمهور این رژیم ( طی سالهای 2000 - - 1993 ) ، پس از مدتها بیماری ذات الریه ، سرانجام در تاریخ 24 آوریل 2005 در سن 81 سالگی در خانه اش واقع در شهر " فیساریا " ( از شهرهای اراضی اشغالی 48 ) درگذشت .

عزر وایزمن از شخصیتهای مهم نیم قرن رژیم صهیونیستی و یکی از قدیمی ترین رهبران این رژیم از نسل اشکنازی بود که به دلیل فعالیتهای گسترده نظامی و سیاسی وی ( در پستهای مختلف ) طی نیم قرن ، از محبوبیت بسیاری در نزد صهیونیستها برخوردار بود .

نکته ای که در بررسی شخصیت وایزمن و سوابق

حزبی - - سیاسی وی قابل توجه است ، تغییر چهره سیاسی وی از فردی راستگرا در زمان تأسیس اسرائیل به سیاستمداری چپگرا در اواخر دهه 1970 می باشد . این تحول عمده در مشی سیاسی و حزبی وی ، عملکرد سیاسی او را پس از این دوره تحت الشعاع خود قرار داد .

از جمله این اقدامات می توان به ارتباطات وی با یاسر عرفات رهبر تشکیلات خودگردان فلسطین و دیگر مقامات و شخصیتهای سیاسی فلسطین اشاره کرد . هرچند که این امر در موارد متعدد موقعیت وی را در داخل نظام سیاسی اسرائیل متزلزل ساخت .

الف - پیشینه خانوادگی و شخصی :

عزر وایزمن ، برادرزاده حاییم وایزمن - اولین رئیس جمهور اسرائیل - در سال 1924 در یک خانواده صهیونیست در تل آویو متولد گردید . خانواده وایزمن پس از مدتی به حیفا نقل مکان کرد . پیشه پدر وایزمن کشاورزی بود و به همین دلیل در مناطق شمالی حیفا که منطقه ای کشاورزی بود اسکان یافت . عزر تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را نیز در این شهر سپری کرد .

وی پس از پایان دوره دبیرستان ، به فراگیری دوره خلبانی ( در دانشکده فرماندهی نیروی هوایی بریتانیا ) پرداخت و در سال 1942 ( در سن 18 سالگی ) به نیروی هوایی بریتانیا پیوست و در خلال جنگ جهانی دوم به عنوان خلبان نیروی هوایی در مصر و هند خدمت نمود . وی پس از پایان جنگ ، به فلسطین ( تحت قیمومیت بریتانیا ) برگشت .

وایزمن در سال 1946 به عضویت گروه تروریستی " ایرگون " درآمد و تا سال 1948 ( زمان شکل گیری رژیم صهیونیستی ) در این گروه به فعالیت پرداخت .

پس از تأسیس دولت اسرائیل در می 1948 ، وایزمن که خود یکی از پایه گذاران نیروی هوایی اسرائیل بود ، به این نیرو پیوست و مدارج ترقی را تا مقام فرماندهی آن طی کرد .

وی در سال 1948 به عنوان اولین خلبان ارتش

اسرائیل در جنگ 1948 شرکت کرد . در این جنگ مسئولیت رساندن مهمات و امدادرسانی به منطقه نقب و گوش عتسیون ( در کرانه باختری ) را برعهده داشت . پس از شکل گیری رژیم صهیونیستی به همراه تنی چند از خلبان یهودی به چکسلواکی اعزام شد تا دوره های آموزش جنگنده های " میسر شمیت " را طی کند و این آموزشها را به خلبانان اسرائیلی منتقل نماید . سپس در سال 1950 به عنوان اولین فرمانده یگان نیروی هوایی ( اسرائیل ) و پس از آن به فرماندهی دایره عملیاتی نیروی هوایی منصوب شد . ( 1953 - - 1950 ) .

وایزمن همچنین طی سالهای 1953 - - 1956 فرماندهی تیپ نیروی هوایی را برعهده داشت و ظرف سالهای 1956 تا 1958 ریاست ستاد مشترک نیروی هوایی و پس از آن به مدت هشت سال ( 1966 - - 1958 ) در مقام فرماندهی نیروی هوایی اسرائیل خدمت کرد .

در جنگ ژوئن 1967 به عنوان فرمانده نیروی هوایی اسرائیل عملیات تهاجم به مصر را برنامه ریزی کرد که در آغاز جنگ ، تقریبا توان هوایی ارتش مصر را از بین برد . در همین راستا گفتنی است که وی عمده شهرت خود را به عنوان یک نظامی نیروی هوایی ( اسرائیل ) در دوران جنگ شش روزه اعراب و اسرائیل ( در سال 1967 ) کسب کرد .

وایزمن همچنین بین سالهای 1966 تا 1969 ریاست شعبه عملیات ارتش و معاونت ستاد مشترک ارتش رژیم صهیونیستی را برعهده داشت ، تا اینکه در اواخر سال 1969 با کناره گیری از ارتش ، وارد دنیای سیاست شد .

ب - سوابق حزبی - سیاسی :

وایزمن پس از ترک ارتش در سال 1969 وارد عرصه فعالیتهای سیاسی شد و به جناح مخالفان سیاسی هرگونه مصالحه با اعراب پیوست .

در سال 1971 ریاست کمیته مرکزی حزب راستگرا و افراطی " حیروت " را برعهده داشت که از سوی

همین حزب توانست به کنست ( هفتم ) راه یافته و به سمت وزیر حمل و نقل کابینه پانزدهم تحت ریاست گلدامایر انتخاب گردید .

در جریان مبارزات انتخاباتی سال 1977 که حزب راستگرای افراطی لیکود به رهبری " مناخیم بگین " به قدرت رسید .

وی رهبری ستاد انتخاباتی لیکود را برعهده داشت . پس از این پیروزی ، وی توانست با جلب حمایت بگین به سمت وزیر دفاع کابینه منصوب گردد . در سال 1979 نیز به عنوان وزیر دفاع رژیم صهیونیستی ، نقش مؤثری در عقد پیمان صلح اسرائیل و مصر ( موسوم به توافقنامه کمپ دیوید ) داشت که توسط مناخیم بگین نخست وزیر وقت رژیم صهیونیستی امضاء شد .

وی در سال 1980 ( یک سال پس از انعقاد پیمان صلح کمپ دیوید ) به علت اختلافش با مناخیم بگین از سمت خود ( به عنوان وزیر دفاع ) استعفا داد و از حزب لیکود جدا شد . وایزمن چند روز پس از این جدایی علیه کابینه بگین رأی داد که این اقدام وی ، موجب اخراجش از حزب راستگرای حیروت گردید .

در پی این جریانات و همچنین تداوم ارتباطاتش با انورسادات ( رئیس جمهور مصر ) مواضع و دیدگاههای راستگرایانه وی به تدریج متحول و به سمت روشهای مصالحه جویانه سوق یافت .

وی بین سالهای 1980 تا 1984 به کار تجارت مشغول شد تا اینکه در سال 1984 ( پس از 4 سال دوری از عرصه فعالیتهای سیاسی ) حزب چپگرای " یاحد " ( Yahad Party ) را تأسیس نمود . که در جریان انتخابات کنست یازدهم ( 1988 - 1984 ) حزب متبوع وی به حزب " معراخ " پیوست و در چارچوب این حزب توانست به سه کرسی در پارلمان دست یابد . وی در این دوره از کنست به سمت وزیر مشاور کابینه شیمون پرز ( بیست و یکمین دولت اسرائیل ) منصوب گردید و جزء رهبران معراخ گردید .

وایزمن در کنست دوازدهم ( 1992 - 1988 ) نیز بار دیگر به عنوان نماینده معراخ انتخاب گردید و به سمت

وزیر علوم و تکنولوژی در دولت وحدت ملی ( بیست و سومین دولت اسرائیل ) منصوب شد .

وی تا سال 1990 در دولت وحدت ملی ( که ائتلافی از احزاب لیکود و کارگر بود ) حضور داشت تا اینکه در این سال ( 1990 ) در پی اختلافش با شامیر درباره موضع دولت وی ( شامیر ) در قبال سازمان آزادی بخش فلسطین ( PLO ) و همچنین ارتباطهای غیرقانونی وایزمن با یاسرعرفات رهبر پیشین تشکیلات خودگردان فلسطین ، از دولت وحدت ملی اخراج شد .

در سال 1992 وی از نمایندگی ( کنست ) استعفا داد و مجددا عرصه سیاست را رها کرد . اما یک سال بعد ( در سال 1993 ) به عنوان هفتمین رئیس جمهور اسرائیل انتخاب شد . وی پس از تصدی مقام ریاست جمهوری ، با انتقادات علنی خود از بنیامین نتانیاهو نخست وزیر وقت رژیم صهیونیستی و رهبر حزب راستگرای لیکود ، در مورد امتناع دولت وی از پیشرفت روند صلح با طرف فلسطینی ، هیاهوی سیاسی بسیاری به راه انداخت .

در سال 1998 نیز وایزمن مجددا ( برای دومین بار ) به عنوان رئیس جمهور اسرائیل برگزیده شد . اما دوره دوم ریاست جمهوری وی زیاد به طول نینجامید و وی به دلیل فساد مالی مجبور به استعفا شد .

ج - دیدگاهها و مواضع :

افکار و اندیشه های وایزمن درباره مسائل و موضوعات مختلف به ویژه موضوعات مورد مناقشه سازش از جمله قدس ، مرزها ، آوارگان فلسطینی عبارتند از :

1 - مذاکرات صلح و توافقنامه اسلو :

وی به عنوان یکی از طراحان پیمان صلح کمپ دیوید ، ضمن حمایت از روند اسلو ، بر این اعتقاد بود که توافقنامه اسلو ( که در سپتامبر سال 1993 میان رژیم صهیونیستی و تشکیلات خودگردان فلسطین به امضاء رسید ) ، چارچوب مذاکرات وضعیت نهایی را مشخص می سازد .

2 - مرزهای قبل از ژوئن 1967 :

وایزمن نیز همچون دیگر شخصیتهای سیاسی رژیم صهیونیستی ( اعم از چپ ، راست و مذهبی ) بر موضوع عدم بازگشت اسرائیل به مرزهای قبل از سال 1967 اصرار داشت . چرا که این مسأله پس از یکپارچگی قدس ، مهمترین محور مشترک میان جناحهای سه گانه رژیم صهیونیستی و یکی از اصول تغییرناپذیر صلح می باشد .

3 - بیت المقدس :

وایزمن در تمامی اظهارات خود همواره بر این مطلب تأکید داشت که بیت المقدس به صورت متحد و یکپارچه ، پایتخت ابدی اسرائیل و شهری تفکیک ناپذیر است که تحت حاکمیت اسرائیل باقی خواهد ماند .

وی براین باور بود که هرگونه انعطافی در این زمینه ( در مقابل فلسطینیان ) به معنای عدول از خطوط قرمز اسرائیل است .

4 - آارگان فلسطینی :

در مورد قضیه آوارگان فلسطینی ، وی با پذیرش حق بازگشت آوارگان به وطن خود ( طبق قطعنامه 194 سازمان ملل متحد ) مخالف بود .

5 - دیدگاه وی در مورد " مقطع پس از عرفات " :

وی بر ضرورت بهره گیری اسرائیل از وضعیت ناشی از انتخاب مجدد جرج بوش ( به ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا ) و درگذشت عرفات ، برای پیشبرد روند صلح خاورمیانه تأکید بسیار داشت و بر این اعتقاد بود که اگر اسرائیل بتواند از مقطع پس از عرفات درست بهره برداری کند ، قطعا می تواند موفقیتها و دستاوردهای بسیاری را برای خود کسب نماید .

وایزمن در زمان نخست وزیری نتانیاهو در سال 1996 در راستای تلاش برای پیشبرد روند صلح و سازش ، با یاسرعرفات در منزل خود در قیساریا دیدار و

گفت وگو کرده بود .

6 - مذاکرات صلح با سوریه و بلندیهای جولان :

وی همواره خواستار برگزاری مذاکرات صلح میان تل آویو و دمشق در بالاترین و عالی ترین سطح بود و بر این مسأله اصرار داشت که اسرائیل باید به خاطر منافع و همچنین تقویت اقتصاد خود از بلندیهای جلولان عقب نشینی کند . وی معتقد بود که این امر باید با توجه به دو شرط ذیل صورت پذیرد .

1. هر گونه توافقی با سوریه باید به همه پرسی گذاشته شود .
2. هر گونه عقب نشینی از جولان منوط به عادی سازی کامل روابط سوریه با اسرائیل است .

7 - طرح شارون :

وی ضمن حمایت از طرح شارون مبنی بر عقب نشینی یکجانبه از نوارغزه و تخلیه شهرکهای یک جانبه از نوارغزه و تخلیه شهرکهای این منطقه بر این اعتقاد بود که اسرائیل برای دستیابی به صلح ، اگر لازم باشد باید تعدادی از شهرکهای یهودی نشین را نیز تخلیه کند .

مأخذ :

1. بولتن رویداد و گزارش اسرائیل ، مؤسسه تحقیقات و پژوهشهای سیاسی - علمی ندا ، ( 13/2/1384 ) ، شماره 245 .