کنست ( پارلمان )

" کنست " قوه قانونگذاری اسرائیل به شمار می رود . کنست به زبان عبری یعنی " انجمن " و عبادتگاه یهودیان " بیت هاکنست " یعنی محلی که یهودیان در آن جمع می شوند نامیده می شود . در حال حاضر این کلمه بر پارلمان اسرائیل اطلاق می شود و بر آن دلالت می کند . کنست متشکل از یک مجلس بوده و دارای 12 نماینده می باشد . نمایندگان براساس رأی گیری نسبی و بر مبنای فهرست حزبی برای مدت چهار سال انتخاب می شوند .

اولین پارلمان اسرائیل به موجب قطعنامه ای که در

تاریخ 1/5/1948 از سوی مجلس نمایندگان یهود - که عبارتست از هیأت نمایندگی ساکنین یهودی فلسطین در زمان قیمومیت انگلیس - با مشورت با نمایندگان یهود صادر شد تشکیل شد و مقرر گشت که یک حکومت و مجلس دولتی ملی موقت در زمان پایان قیمومیت بریتانیا در فلسطین در تاریخ 15/5/1948 ایجاد شود . مجلس دولت موقت که در آن زمان مجلس مردم نامیده شد از 37 عضوی که نمایندگی یهود را برعهده داشتند و مجلس نمایندگان یهودیان به اضافه نمایندگانی از مجامع سیاسی یهود دیگری که اصلاً در دو هیأت قبلی نماینده نبودند تشکیل می شد .

مجلس مردم 13 نفر از اعضای خود را انتخاب کرد تا اولین دولت اسرائیل را به وجود آورند . در مجلس مردم برای کلیه احزاب صهیونیست و یهودی فلسطینی به هماننسبتی یا درصدی که در مجلس نمایندگان یهودی و کمیته اجرایی نمایندگی یهود ، نمایندگی داشتند ، نماینده وجود داشت .

بعلاوه دو حزب آگودات اسرائیل و حزب کمونیست اسرائیل که در مجلس نمایندگان و آژانس یهود نماینده نبودند که این دو هم در مجلس مردم نماینده داشتند . با اعلام تشکیل اسرائیل در تاریخ 14/5/1948 مجلس مردم به مجلس دولت موقت تبدیل شد .

مجلس دولت موقت که پیرو اعلام موجودیت کشور اسرائیل در 15 ماه مه 1948 تشکیل شد ، مسئولیت قانونگذاری را به عهده گرفت . پس از آن ، در اکتبر همان سال 1948 اقدام به تدوین قانون انتخابات مجلس مؤسسان کرد . در ماه ژانویه 1949 ، انتخابات برگزار شد و در 14 فوریه همان سال تشکیل جلسه داد و بدین ترتیب تبدیل به قوه قانونگذاری گردید که به نام کنست خوانده شد .

این مجلس مؤسسان در تاریخ 16/2/1949 قانون تغییر دولت را تصویب کرد و مقرر داشت که پارلمان اسرائیل یک مجلس نمایندگی که کنست نامیده می شود باشد . کنست 120 عضو دارد که به روشن بینی یعنی برحسب تعداد آراء رأی دهندگان در سطح نواحی انتخاب می شوند . هر گروه رأی دهنده در سطح نواحی برحسب تعداد رأی شان دارای تعدادی کرسی هستند . تربیت مجلس مؤسسان خود تبدیل به کنست اول شد . نامگذاری و تعیین تعداد کرسی ها از " کنست مجددا " گرفته شده است که عبارتست از هیأت قانونگذاری یهودی در دوره ای که به نام هیکل دوم نامیده می شود .

در تاریخ 11/12/1949 کنست مقرر داشت که مقر آن از تل آویو به قدس منتقل شود و در آنجا مقر کنست بین چند ساختمان جابجا شد تا اینکه از سال 1966 در ساختمان دایمی خود قرار گرفت .

قانون اساسی کنست که اجرای آن از سال 1958 شروع شد و روش انتخابات و حدود صلاحیت کنست را معین کرد . براساس آن کنست از 120 عضو منتخب در انتخابات مخفیانه نسبی تشکیل شود . در امر انتخابات تمامی جمعیت اسرائیل که بیش از 18 سال عمر دارند شرکت می کنند و هر فردی که به سن 21 سالگی رسیده باشد حق دارد خود را نامزد عضویت در کنست کند .

این حق استثناهایی دارد که عبارتند از : دارندگان و صاحبان برخی مقامات عالیه در کشور مانند رئیس کشور ، حاخام بزرگ ، حسابرسی دولت ، رئیس ستاد مشترک ارتش و قاضیان تمام انواع دادگاهها ، رجال دینی که برای کارهایشان حقوقی می گیرند و افسران ارتش و کارمندان برجسته دولت در صورتی که صد روز قبل از تاریخ انتخابات از وظیفه خود استعفاء ندهند . طول هر دوره کنست چهار سال است و کنست می تواند به موجب یک قانون خاصی که در آن موعد انتخابات بعدی تعیین شده باشد خود را منحل کند . از زمان تشکیل رژیم صهیونیستی تا سال 2008 انتخابات کنست 17 بار تکرار شده است .

بسیاری از مقررات مربوط به صلاحیتهای کنست و وظایف آن از سیستم پارلمانی انگلستان گرفته شده است و تصمیمات کنست با اکثریت حاضرین رأی دهندگان اتخاذ می شود و تمامی مذاکرات و جلسات کنست علنی می باشد مگر آنکه برخلاف این یعنی برای مشخص بودن آن تصمیم گرفته شود . کنست دارای دو دوره تابستانی و زمستانی است که بر روی هم هشت ماه می شوند و دعوت برای دوره یا جلسات استثنایی در صورتی که 30 عضو تقاضا کنند میسر است .

اعضای کنست مستعمری که قانون مقرر داشته است دریافت می کنند و برحسب قانون کنست مجاز نیستند مستعمری و حقوق دیگری از جهات دیگر دریافت کنند . اعضای کنست دارای مصونیت از بازداشت و زندان و محاکمه می باشند و لغو این مصونیت مجاز نیست مگر آنکه با تصویب و تصمیم کنست باشد . همین طور کنست دارای حراست و حفاظت خاص خود است . قوانینی که از سوی کنست صادر می شود قبل از اتمام مدت آن قابل نقض

نیست . این کنست است که رئیس دولت ( نخست وزیر ) را انتخاب و در موقعیتهای خاصی او را عزل می کند .

رئیس کنست از نظر پروتکلی بعد از نخست وزیر قرار دارد و در هنگام غیاب نخست وزیر جانشین اوست . هیأت وزیران ( حکومت ) بلافاصله پس از تشکیل به کنست می آید تا رأی اعتماد بگیرد و هنگامی که اعتماد کنست را از دست بدهد سقوط می کند .

کنست در اولین دوشنبه پس از اعلام و انتشار رسمی نتایج انتخابات افتتاح می گردد و رسما رئیس دولت ( نخست وزیر ) کنست را افتتاح می کند . پس از سخنرانی افتتاحیه ( توسط نخست وزیر ) ریاست جلسه را بزرگترین اعضای کنست از نظر سنی برعهده می گیرد و این رئیس بر رئیس بر ادای سوگند قانونی اعضاء اشراف دارد . سپس رئیس کنست و نایبان او انتخاب می شوند .

کنست دارای نه کمیسیون پارلمانی دایمی می باشد که عبارتند از : کمیسیون امور حقوقی و قانونگذاری ، کمیسیون مالی ، کمیسیون امور اقتصادی ، کمیسیون امور خارجه وامنیت ( این یکی از مهمترین کمیسیونها می باشد ) کمیسیون خدمات عمومی ، کمیسیون آموزش و فرهنگ ، کمیسیون کار و رفاه اجتماعی ، کمیسیون اسکان و مهاجرت و کمیسیون امور داخلی . از این کمیسیونها در مواقع مختلف کمیسیونهای فرعی دیگر نیز منشعب می شوند . وظیفه و کار این کمیسیونها بررسی لوایح و مقرراتی است که پس از شور اول برای آنها فرستاده می شود و نیز ارائه جرح و تعدیل و تقریر در مورد این لوایح و بازگرداندن آنها به کنست برای شور دوم و سوم . همین طور این کمیسیونها پیگیری کارهای قوه مجریه را در محدوده تخصص خود برعهده دارند . کنست می تواند کمیسیونهای تحقیق و کمیسیونهای تخصصی تشکیل دهد .

کنست سه بار در هفته تشکیل جلسه می دهد که آن در روزهای دوشنبه ، سه شنبه و چهارشنبه است . هنگامی که لایحه ای در شور اول ، یعنی پس از آنکه دولت آن را به کنست تقدیم کرده تصویب گردید . این لایحه به کمیسیون خاص خود فرستاده می شود تا آن را بررسی کند ، آنگاه برای رئیس مجلس فرستاده می شود تا آنکه رئیس کمیسیون تخصصی تقریرات و نظرات کمیسیون را در مورد آن قرائت کند . در کنست اصلاحات کمیسیون مورد بحث قرار می گیرد و به تصویب می رسد و بدین گونه شور دوم پایان می پذیرد . آنگاه برای بررسی و قرائت نهایی به کنست برگردانده می شود . در شور سوم که شور نهایی است به تصویب می رسد .

فعالیت و نفوذ مؤسسه نظامی در مورد وضع مقررات و قوانین سیاست خارجی و دفاعی با ادعای رعایت امنیت اسرائیل برای کنست در این مورد نقش حاشیه ای باقی می گذارد و در این مورد موضع کنست درباره قضیه " لافون " مثالی آشکار به شمار می رود . همین طور دور نگه داشتن اعراب و نمایندگان احزاب کمونیست از کمیسیونهای کنست شک و تردید را در مورد صبغه نمایندگی و وظیفه نظارت و کنترل آن و ماهیت سیستم انتخابی و آنچه که مرتبط با آن است مثل تعدد احزاب و حکومتهای ائتلافی را برمی انگیزد . این امر به طور کلی منجر به تضعیف نقش کنست در برابر حکومت می شود .

از سال 1949 تا 2008 ، 17 دوره انتخابات مجلس در اسرائیل برگزار گردیده که به ترتیب زیر بوده است :

1. مجلس مؤسسان ( کنست اول ) : 1949 ،
2. مجلس دوم : 1951 ،
3. مجلس سوم : 1955 ،
4. مجلس چهارم : 1959 ،
5. مجلس پنجم : 1961 ،
6. مجلس شش : 1965 ،
7. مجلس هفتم : 1969 ،
8. مجلس هشتم : 1979 ،
9. مجلس نهم : 1977 ،
10. مجلس دهم : 1981 ،
11. مجلس یازدهم : 1984 ،
12. مجلس دوازدهم : 1988 ،
13. مجلس سیزدهم : 1992 ،
14. مجلس چهاردهم : 1996 ،
15. مجلس پانزدهم : 2000 ،
16. مجلس شانزدهم : 2004 ،
17. مجلس هفدهم : 2008 .

مآخذ :

1. شریدة ، محمد : رهبران اسرائیل ، بیژن اسدی و مسعود رحیمی ، انتشارات کویر ، 1378 .
2. بدر ، کامیلیا : نظرة علی الاحزاب و الحرکات السیاسیة الاسرائیلیة ، قدس ، 1981 .