شقاقی ، فتحی ابراهیم ( 1951 - 1995 )

الف - زندگینامه :

دکتر " فتحی ابراهیم عبدالعزیز الشقاقی " دبیرکل جنبش جهاد اسلامی فلسطین ، در سال 1951 در اردوگاه رفح واقع در شهر غزه ( فلسطین ) متولد شد . خانواده وی را می توان خانواده های فقیر و متدین توصیف کرد . پدرش یک کارگر بود و در عین حال امام جماعت روستای " زرنوقه " بود .

وی فعالیتهای سیاسی خود را پس از شکست اعراب در جنگ ژوئن 1967 شدت بخشید و در آن مقطع با توجه به اوج گیری گرایشات ناصریسم ، شدیدا تحت تأثیر این گرایشات قرار گرفت و به جمال عبدالناصر ( رئیس جمهور مصر ) به عنوان یک شخصیت و رهبر عرب علاقه مند شد .

وی در سال 1966 با همکاری چند تن از دوستانش یک تشکل سیاسی را در چارچوب اندیشه های ناصریسم به وجود آورد . اما دیری نپایید که این تشکل در اثر مشکلات و موانع موجود بر سر راه فعالیت آن منحل شد .

شکست اعراب در جنگ 1967 میلادی ، تحول عمیقی را در نگرش فتحی شقاقی به وجود آورد . وی در این رابطه می نویسد : این شکست مسیر حرکت جوانی که خواستار آزادی و بازگشت به وطن اشغالی اش بود را تغییر داد ، زیرا برای من قابل تحمل نبود که شخصیتی چون عبدالناصر شکست بخورد .

در همان زمان ( 1967 ) یکی از دوستان وی کتاب " نشانه های راه " از شهید سیدقطب در اختیار او گذاشت . این کتاب در واقع پایه و مایه تأسیس جنبش جهاد اسلامی شد .

وی در سال 1968 در دانشگاه بیرزیت در کرانه باختری پذیرفته شد و پس از طی دو سال تحصیل به عنوان معلم ریاضیات عازم یک مدرسه در بیت المقدس شد . شقاقی در طی این دوران علی رغم وجود حساسیت شدید و تنش میان نیروهای داخلی فلسطین ، با برخی از گروهها و نیروهای ملی ارتباط برقرار کرد و در بعضی از فعالیتهای سازمانهای ملی و چپگرا مشارکت نمود .

سپس در سال 1974 برای ادامه تحصیل در رشته پزشکی وارد دانشگاه الزقازیق مصر شد و موفق گردید دکترای طب اطفال را از این دانشگاه دریافت کند .

حضور فتحی شقاقی در مصر را می توان از پربارترین و مهم ترین مراحل سیاسی و فکری زندگی شقاقی به شمار آورد . دوره ای که از سال 1974 تا 1981 - یعنی تاریخ اخراجش از مصر - به درازا کشید .

در دانشگاه الزقازیق بود که نخستین نطفه یک جنبش واقع گرای اسلامی منعقد گردید و نخستین هسته های این سازمان متشکل از برخی دانشجویان جوان فلسطینی این دانشگاه به رهبری او شکل گرفت و بعدها این هسته به قلب فلسطین انتقال یافت تا هسته اولیه سازمان جهاد اسلامی در داخل فلسطین شود .

علاوه بر این شقاقی در همین دوران و دقیقا در تاریخ ( 16/2/1979 ) کتاب " خمینی ، راه حل اسلامی وجایگزین " را منتشر نمود که اولین کتاب منتشره در سطح جهان در مورد پیروزی انقلاب اسلامی ایران به زبان عربی بود . به دنبال انتشار این کتاب ، وی مدتی نیز زندانی شد .

شقاقی به دلیل فعالیتهای اسلامی - - سیاسی تحت پیگرد قرار گرفت و سرانجام به جرم بنیانگذاری جنبش جهاد اسلامی ( 1980 ) پس از تحمل چند ماه زندان از خاک مصر اخراج شد .

شقاقی بلافاصله پس از بازگشت به فلسطین در غزه درمانگاهی ایجاد کرد . سپس در نوامبر 1981 به تأسیس هسته های سازمان جهاد اسلامی در سرتاسر اراضی اشغالی و به ویژه در غزه و کرانه باختری پرداخت و همزمان برای آموزش و تربیت کادرهای جدیدی برای جنبش و ساختن نیروی نظامی و عقیدتی آن اقدام نمود تا اینکه سرانجام فعالیتهای سیاسی وی توجه نیروهای اشغالگر صهیونیستی را جلب نمود .

شقاقی که در آن هنگام در بیمارستان ویکتوریا در بیت المقدس کار می کرد در سال 1983 به اتهام تشکیل سازمان جهاد اسلامی به مدت 11 ماه زندانی شد و در مارس 1986 به اتهام تحریک مردم بر ضد رژیم صهیونیستی و انتقال اسلحه به غزه و نیز رابطه با یک گروه مسلحانه که در سال 1984 ، هشت عملیات نظامی علیه نیروهای اشغالگر انجام داده بود ، دستگیر و به چهار سال زندان و پنج سال حبس تعلیقی محکوم شد .

زمانی که رژیم صهیونیستی متوجه شد که شقاقی از درون زندان نیز فلسطینیان را رهبری می کند ، وی را به همراه برخی از دوستانش - پیش از پایان محکومیتشان - در تاریخ ( 1/8/1988 ) به جنوب لبنان تبعید نمودند .

شایان ذکر است که " اسحاق رابین " وزیر دفاع وقت رژیم صهیونیستی خود شخصا دستور اخراج شقاقی از فلسطین را صادر کرده بود .

وی تا هنگام شهادت ، برای آزادی قدس شریف در خارج از فلسطین به فعالیت و کمک به مبارزان فلسطینی ادامه داد .

ب - مواضع و دیدگاهها :

دکتر فتحی شقاقی راجع به اسلام در کتاب " انتفاضه و طرح اسلامی معاصر " می نویسد : " به حساب آوردن فلسطین به عنوان قضیه مرکزی نهضت اسلامی معاصر به معنای تصاحب مبارزات و جهاد مسلمانان در مناطق مختلف جهان اسلام نیست ، بلکه این است که قطب نمایی از آگاهی و تداوم بسازیم که به طور مداوم و جهت مبارزه واقعی امت و اهداف اصلی و نهایی را مشخص کند و نقطه تمرکزی برپا کند که تمامی اقشار امت مرحله به مرحله دور آن جمع شوند .

نقطه ای که تمام اصول سیاسی موضوعی یک وحدت کامل را داشته باشد و بدون آن جریان نهضت اسلامی و طرح اسلامی معاصر جهت صحیح خود را از دست بدهد و در یک حالت سردرگمی که در جریان کل منعکس می شود و بر جزئیات و مرحله های کوچک تر احاطه دارد ، برجای بماند .

سیاق قرآن نیز این تحلیل تاریخی و مبتنی بر واقعیت راجع به افساد بنی اسرائیل و علو و تکبر آنان که در این مرحله از فلسطین و بیت المقدس شروع شده سخن می گوید .

این همان جوهر ذات شعار استراتژیک ما بود که در جنبش جهاد اسلامی فلسطین از اواخر دهه هفتاد داشته ایم . در آن زمان جناحهای ملی را می دیدیم که شعار آزادی فلسطین را مطرح می کردند ولی در عین حال اسلام و نقش آن را در مبارزه نادیده می گرفتند و برخی اوقات با آن به دشمنی برمی خاستند و در مقابل جناحهای اسلامی کلاسیکی را می نگریستیم که شعارهای اسلام را داشته و تعهد به آن را تبلیغ می کردند ولی به فلسطین پشت می کردند یا آن را مؤخر می دانستند .

ما شاهد ملی گرایانی جدا از اسلام و اسلام گرایانی جدا از فلسطین بودیم و طبیعی بود که هر دو جناح به بن بست برسند ، چنانچه برای همه آشکار شد و بدین جهت ، اسلام ، فلسطین ، جهاد ، سه عنوان مهم در شعار - - استراتژیک ما قرار گرفت . " وی در جای دیگر می گوید : " مسأله حضور صهیونیسم در فلسطین و ارتباط آن با طرح سلطه غرب نیز حل نخواهد شد مگر در چهارچوب طرح یک نهضت جامع اسلامی که فلسطین را در قلب و مرکز خود قرار دهد .

استثنا کردن اسلام و دور ساختن آن از هر طرحی که برای نهضت و آزادی در منطقه وضع شده به معنای عجز و ناتوانی این طرح در تداوم مبارزه تا پایان راه و بریدن از نهضت در نیمه راه است . تمام طرحهای لائیک که به اسلام پشت کردند یا با او به دشمنی برخاستند به این سرنوشت دچار شدند . اسلام عقیده این امت و راه امیدبخش اوست . همچنین استثنا کردن فلسطین از هر طرح اسلامی برای نهضت به معنی سردرگمی و فقدان جهت گیری آن خواهد بود . "

همچنین اضافه می کند : " رژیم صهیونیستی نمی تواند دوام داشته باشد مگر از طریق تکه پاره کردن این مناطق که در بهترین نمای آن کوششی است در جهت نفی جامعیت اسلام که 14 قرن حکمفرما بوده است .

اسلام و زمان جمع آوردن تمدنهای آشور ، سومر ، بابل ، کلدانی ، آرامی ، سبا ، صمیر و فرعونی در صدد وحدت ویژگی های منطقه برآمده است و نه وارد ساختن آن در گرداب خصومتهای دینی ، فرقه ای یا نژادی . اسلام شامل حضرت ابراهیم ، موسی و عیسی ، علیهم السلام - - بود و بدون هیچ اکراهی و در چهارچوب خاص خود دوگانگی شرق و غرب را از میان برداشت ، ولی حضور ( اسرائیل ) در منطقه به معنای نفی جامعیت و این تجربه است .

" اسرائیل " زمانی ظهور کرد که منطقه ویژگی های یکپارچه خود را از دست داده و تجزیه شده بود و زیر سلطه استعمار رفته بود ، در نتیجه راه دیگری در برابر اسرائیل وجود ندارد جز تداوم و دامن زدان به همین گسیختگی و پراکندگی ویژگی های ذاتی و جامع منطقه از هم .

" اسرائیل " امروز به ایجاد اختلافات فرقه ای ، منطقه ای و نژادی براساس نظریه ، " واحدهای کوچکتر " ( موزائیکی ) کمر همت بسته است . زیرا این راه ضامن حضور و تداوم آن به عنوان یک عنصر غیرمطلوب است و حتی صلحی موهوم میان مرزها برقرار گردد مقدمه ای خواهد بود برای نفی موجودیت . "

دکتر شقاقی در مورد انتفاضه فلسطین در کتاب فوق الذکر می نویسد : " انتفاضه پاسخی بود به اشغالگران و به یأس اعراب . پاسخی بود به اشغالگران و اعمال سرکوب و طغیان و تکبر آنان و اقداماتشان در ویران سازی منازل ، مصادره زمینها ، اسکان یهودیان و ساختن شهرکها ، شکنجه مبارزان ، دستگیری و تبعید و ترور و شکستن استخوانهای آنان ، نابود کردن اقتصاد فلسطین و زیرسازهای جامعه ، دزدیدن آبها ، تحمیل مالیات و جرایم سنگین ، تعطیل مدارس و دانشگاهها ، جلوگیری از کار و کسب ، نادیده گرفتن حقوق انسانی و سیاسی و سایر اقدامات مربوط به مجازات دسته جمعی .

انتفاضه پاسخی بود به اشغالگران و اشغال آنان و ناکامی و ناامیدی در وضعیت اعراب و انباشته ای از مبارزات و مجاهدات پیگیر از آغاز دهه بیست قرن بیستم را شامل می شد . "

دکتر فتحی شقاقی در مورد امام خمینی ( ره ) چنین اظهار می کند : " سخن گفتن از امام خمینی ( ره ) و فلسطین به معنی سخن گفتن از عظیم ترین مردان قرن و خطیرترین قضایای قرن است .

سخن گفتن از مردی - گلوله ای که در قرن هفتم میلادی ( صدر اسلام ) شلیک شد و در قرن بیستم به قلب دشمن نشست تعبیر فوق از یک روزنامه نگار بزرگ عرب است .

امت اسلامی از صدر اسلام این قضیه را در درون خود حمل کرده و تا به امروز با تمامی ابعاد فرهنگی و اعتقادی و سیاسی و اقتصادی و نظامی سر و کار دارد . بحث ما از مردی است که خلاصه عدالت سرکوب شده تاریخ بشری است و قضیه ای که شدیدترین انواع ستمها و سرکوبها را در خود مجسم ساخته است . این مرد از بدو حضورش در صحنه های بین المللی ، پیش از 22 بهمنمحور اهتمام جهانیان قرار گرفت و این قضیه امروز مرکز و قلب کشمکش جهانی است ! .

لذا سزاوار مردی همچو امام خمینی ( ره ) نبود که پرچم اسلام را در این قرن بر دوش گیرد و با قضیه فلسطین چنین برخورد منصفانه ای نداشته باشد . هیچ کس قبل از او در این قرن قادر به حمل پرچم اسلام نبود و چنین برخوردی جدی با مسأله فلسطین نیز نداشته است . "

اندیشه های سیاسی فتحی شقاقی در مورد مسأله فلسطین را می توان در موارد ذیل دسته بندی کرد :

1 - فلسطین :

فلسطین از نظر دکتر شقاقی اصل و اساس کلیه مسائل جهان اسلام به شمار می رود . به نظر ایشان آرمان فلسطین می بایست برای تمامی مسلمانان و گروههای ملی گرا و چپگرا در سراسر جهان عرب و اسلام از مرکزیت برخوردار باشد و وجود وضعیت فعلی در فلسطین به نقش رهبران فرصت طلب غیراسلامی برمی گردد که زمام رهبری توده ها را به دست گرفتند .

از نظر دکتر شقاقی شکست و ناتوانی اعراب در جنگهای 1948 و 1967 ، امروزه نیز در اقدامات مدعیان رهبری فلسطین و از لابلای طرحهای آنها برای حل مسأله فلسطین نمود دارد .

با وجود تأثیرپذیری شقاقی از امام خمینی ( ره ) و اعتقاد راسخ او به مقاومت به عنوان تنها راه مقابله با رژیم صهیونیستی هیچ گاه از همکاری غیرمسلمانان ( مسیحیان ) در انتفاضه فلسطین روی گردان نبود . وی معتقد بود در جنبش جهاد اسلامی باید دیگر هموطنان فلسطینی نیز علیه رژیم غاصب متحد شوند .

انتخاب این هدف و حرکت در این راستا ، یکی از دلایل اصلی شهادت وی به نظر می رسد . شقاقی علی رغم مخالفت با روند سازش و در نتیجه رد راه حلهای عرفات ، به خاطر نجات فلسطینیان به لیبی رفته بود .

معمر قزافی ، رهبر لیبی به دلیل مخالفت با مشی عرفات در راه حل سازشکارانه با رژیم صهیونیستی درصدد اخراج فلسطینیان از لیبی برآمده بود که با عکس العمل شقاقی مواجه شد . از آنجایی که شقاقی اخراج فلسطینیان را از لیبی به تلافی عملکرد عرفات اقدام غیرمنطقی و به سود اسرائیل می دانست با سفر به لیبی خواهان توقف این اقدام گردید که در راه بازگشت به دست عوامل موساد به شهادت رسید .

2 - یاسر عرفات :

عرفات هم اکنون به بهانه های واهی و کذب ، استقلال ، حاکمیت و دولت فلسطینی را مخدوش ساخته و به نمایندگی از اسرائیل بر ضد مردم فلسطین و امت اسلامی اقدام نموده است . امروز همگان به عینه می بینند که چگونه او به ژاندارمی بی اراده مبدل شده است . در سایه بحرانی شدن شرایط اقتصادی و امنیتی و انتشار فساد در تشکیلات خودگردان و اطراف آن وضعیت نابسامانی در منطقه حکمفرماست . این در حالی است که عرفات با تعقیب و دستگیری مجاهدین در راستای اجرای دستورات آمریکا و رژیم اشغالگر قدس اقدام به برافروختن آتش فتنه های دیگری می کند .

روزنامه المجد در سال 1995 سخنان فوق را از دکتر شقاقی نقل کرده بود .

3 - ساف :

دکتر شقاقی اسلام ، جهاد و فلسطین را به عنوان سه شاخص مهم در حرکت جنبش جهاد اسلامی عنوان می کند . وی اگرچه ساف را نیز از این شاخص ها بی بهره نمی دانست . اما به زعم او آنچه که در چند سال گذشته روی داد و به خصوص امتیازدهی های مجانی سیاسی ساف باعث شد تا شکاف میان آنها روز به روز بیشتر شود .

ساف با اندیشه حذف و نابودی اسرائیل و برپایی حکومت فلسطینی در سال 1964 متولد شد و طی 4 دهه گذشته فراز و نشیب های فراوانی داشته است . به دلایل گوناگون این سازمان رفته رفته از مواضع آرمانی - - جهادی اولیه خود عدول نموده تا اینکه نهایتا در سال 1993 باامضای پیمان غزه - - اریحا ، رژیم صهیونیستی را به رسمیت شناخت و عملاً برخلاف منشور این سازمان حرکت کرد .

دکتر شقاقی ، در آن سالها ، با ملاحظه نقطه نظرات ساف نسبت به کجروی این سازمان هشدار داده بود . ساف در آن سالها با امضای قرارداد غزه - - اریحا در برنامه ریزی آینده خود ، حکومت فلسطینی را در سال 1999 محقق می پنداشت . دکتر شقاقی با هشدار به ساف درباره عدم تعهد رژیم صهیونیستی نسبت به مفاد معاهدات سعی کرد تا این سازمان را از مهلکه بازی های سیاسی رژیم صهیونیستی نجات داده و با ارجاع ساف به تکیه بر توان مبارزاتی فلسطینیان ، راهنمای دستیابی به اهداف واقعی باشد .

4 - روند سازش :

دکتر فتحی شقاقی ضمن مخالفت با هر گونه صلح و سازشی با رژیم صهیونیستی ، اعتقاد داشت که سازش می تواند شرایط مناسبی را برای آسودگی خیال صهیونیستها به منظور توسعه طلبی و بهبود اوضاع اقتصادی و تسلط سیاسی این رژیم فراهم ساخته و آنها را از بار سنگین جنگ فرسایشی خسته کننده ای که نتیجه ادامه مبارزه است ، رها سازد .

شقاقی در این زمینه معتقد است که مسأله بسیار خطرناک در روند سازش این است که خواسته ها و منافع رژیم صهیونیستی تناقض ریشه ای و اصولی با خواسته ها و منافع ملت فلسطین دارد . وی توافقنامه های اسلو و دیگر توافقنامه ها را خطرناکترین تهدیداتی می داند که تاریخ ، مردم و ملت فلسطین را نشانه رفته است .

چرا که این توافقنامه ها ، مشروعیت رژیم اشغالگر قدس را در بخشهای بزرگی از فلسطین به رسمیت شناخته اند . این در حالی است که تاکنون تنها اجازه برپایی یک خودگردانی محدود در مساحتی کوچک که کمتر از 2درصد از فلسطین می باشد را به فلسطینیان داده است . حتی همین مساحت از فلسطین هم به طور کلی در اختیار فلسطینیان نیست و شهرکهای یهودی نشین و حریمهای امنیتی اش از آن مستثنی می باشند .

دکتر شقاقی با لحنی هشدارگونه ، معاهدات و قراردادهای سازش را راهکار رژیم صهیونیستی برای تحصیل فرصت زمانی دانسته است .

صهیونیستها با استفاده از فرصت ناشی از پیمان غزه - - اریحا ، با دولت اردن به قرارداد صلح وادی عربه در سال 1994 رسیدند . از دید ایشان رژیم صهیونیستی در چارچوب سیاست گسترش همکاریهای اقتصادی و به اصطلاح تز " خاورمیانه جدید " بعد از قرارداد غزه - - اریحا ، با دولتهای قطر ، مراکش ، تونس و اردن در زمینه روابط اقتصادی به نتایجی قابل قبول رسیده است .

دکتر شقاقی با علم به اندیشه های صهیونیستی ، بر این اعتقاد بود که هر نوع راه حل سیاسی و سازشکارانه با رژیم صهیونیستی محکوم به شکست است و تنها راه مقابله با رژیم ، جهاد مسلحانه می باشد . ایشان عملاً و نظرا به این عقیده ایمان داشت و در جهت نیل به این هدف عمل کرد تا اینکه به شهادت رسید .

ج - چگونگی ترور :

فتحی شقاقی در سال 1995 با گذرنامه جعلی با نام " ابراهیم شاویش " به لیبی رفت تا درباره وضعیت آوارگان فلسطینی در مرزهای لیبی و مصر با سرهنگ قزافی رهبر این کشور دیدار کند .

اما به دلیل تحریم هوایی لیبی ، مجبور شد با کشتی به مالت برود که سرانجام پس از سالها مبارزه در راه آزادی فلسطین ، ساعت یک بعدازظهر روز پنج شنبه 4/8/74 مصادف با 26/اکتبر/1995 در مقابل هتل دیپلمات کشور مالت به وسیله دو نفر مسلح موتورسوار مورد اصابت پنج گلوله از ناحیه سر قرار گرفت و به شهادت رسید .

موتورسیکلت در فاصله یک کیلومتری هتل اقامت شقاقی پیدا شد . تحقیقات نشان داد که شهروندی فرانسوی این موتورسیلکت را در ماه اوت گذشته وارد مالت کرده است ، ولی پلیس از افشای هویت و هتل محل اقامت وی خودداری کرد .

پلیس مالت گفت که فرد مقتول ابراهیم شاویش نامدارد و دارای گذرنامه لیبی است و جنازه اش به لیبی منتقل شد ، ولی سپس تأکید کرد که قربانی کسی جز شقاقی نبوده است .

پیکر شهید فتحی شقاقی که از مالت به لیبی منتقل شده بود ، از لیبی به دمشق انتقال یافت و روز چهارشنبه 10/8/74 مصادف با 1/نوامبر/1995 در دمشق تشییع شد و پس از آن برای تدفین به بیروت حمل گردید .

د - بخشی از وصیتنامه دکتر فتحی شقاقی :

"... من راهی جز مبارزه مسلحانه برای آزادی قدس و مسجدالاقصی و همه فلسطین نمی بینم . سازش میان جنبشهای اسلامی با رژیم صهیونیستی و یا حکومت خودگردان فلسطین هیچ آینده ای ندارد .

باید تا آخرین راه به جهاد و مبارزه برای آزادی فلسطین از دست دشمنان ، ادامه دهیم . من با عقل و روح خود می بینم که کشورم آزاد خواهد شد و فلسطین به ما باز خواهد گشت و از آن ما خواهد بود... "

ه - واکنش مردم و جنبش جهاد اسلامی فلسطین نسبت به شهادت دکتر شقاقی :

به دنبال جنایت صهیونیستها در ترور دکتر فتحی شقاقی ، دبیرکل جنبش جهاد اسلامی ، خشم و انزجار علیه این اقدام تروریستی سراسر فلسطین اشغالی را فراگرفت . در بسیاری از شهرهای سرزمینهای اشغالی تظاهرات و اعتصاب عمومی صورت گرفت و جوانان فلسطینی لاستیک اتومبیل ها را آتش زدند و با سنگ به سربازان اسرائیلی حمله کردند .

به گزارش خبرگزاری فرانسه از الخلیل ، صدها جوان خشمگین در کرانه غربی در اعتراض به شهادت رهبر جهاد اسلامی فلسطین با نیروهای رژیم صهیونیستی به زد و خورد پرداختند . در جریان این تظاهرات مأموران رژیم صهیونیستی چند تن از فلسطینیان را دستگیر کردند . بنابر این گزارش ، کلیه مغازه ها و ادارات در سرزمینهای اشغالی با اعلام اعتصاب عمومی به حالت تعطیل درآمد .

از سوی دیگر دانشگاه " ابودیس " واقع در بیت المقدس در اعتراض به شهادت دکتر شقاقی شاهد تظاهرات گسترده ای علیه رژیم صهیونیستی بود . در این تظاهرات دانشجویان با آتش زدن لاستیک با نیروهای پلیس اسرائیل به مقابله پرداختند . مردم فلسطین با شرکت در مجالس عزاداری ، " موساد " سازمان جاسوسی رژیم صهیونیستی را مسئول به شهادت رساندن دکتر فتحی شقاقی دانستند و تأکید کردند که انتقامش را خواهند گرفت .

همچنین در پی بیانیه سازمان جهاد اسلامی فلسطین مبنی بر اعلام اعتصاب عمومی در شهرهای اشغالی فلسطین ، مغازه های شهر بیت اللحم ، رام الله و نوار غزه به حال تعطیل درآمد . همین طور دانشجویان دانشگاههای " بیت اللحم " " بیرزیت " در اعتراض به شهادت فتحی شقاقی ، کلاسهای درس را تعطیل کردند .

همچنین به مناسبت شهادت دکتر شقاقی ، جمعی از فلسطینیان مقیم اردوگاههای جنوب لبنان این جنایت تروریستی را محکوم کردند و خواستار انتقام از رژیم صهیونیستی شدند .

آوارگان فلسطینی با برافراشتن پرچمهای سیاه بر پشت بام ها و آویختن پلاکاردهای حاوی شعارهایی مبنی بر انزجار از جنایت رژیم صهیونیستی در اماکن عمومی ، کارهای روزانه خود را تعطیل کردند .

شیخ " محمد قدوره " مسئول جنبش جهاد اسلامی در جنوب لبنان که در جمع عزاداران حضور داشت با نکوهش این جنایت گفت : دکتر شقاقی با ایمان راسخ به مبارزه اش با دشمن صهیونیستی ، همیشه در انتظار شهادت بود .

در همین حال یک استاد دانشگاه بیروت ، یاسر عرفات رئیس ساف را شریک جرم رژیم صهیونیستی در به شهادت رساندن فتحی شقاقی دانست . وی گفت : نیروهای امنیتی رژیم صهیونیستی بی تردید اطلاعات مربوط به سفر فتحی شقاقی را از پلیس عرفات دریافت کرده اند .

استاد دانشگاه بیروت خاطرنشان کرد ، اطلاعاتی در دست است که نشان می دهد یکی از مشاوران نظامی عرفات در زمینه ترور شقاقی با نیروهای امنیتی رژیم صهیونیستیهمکاری داشته است . وی افزود ، یاسر عرفات قبلاً وعده کرده بود که به هر صورت ممکن جلوی انتفاضه فلسطینیان را خواهد گرفت .

دولت خودمختار فلسطین نیز ترور شقاقی را به شدت محکوم کرد و وزیر کار آن گفت که " ما این اقدام جنایتکارانه را محکوم می کنیم و آن را ضربه به همه فلسطینیان می دانیم " .

در چنین شرایطی ، یاسر عرفات از جنبش جهاد اسلامی خواست که به اسرائیل حمله نکند و گفت که چنین اقدامی عملیات گسترش دامنه خودمختاری را به خطر می اندازد .

دکتر فتحیه الخطیب همسر شهید فتحی شقاقی با ارسال پیامی به ملت مسلمان و مجاهد فلسطین تأکید کرد جنایت زشت صهیونیستها که منجر به شهادت یکی از مجاهدان سلحشور فلسطین شد عزم ما را برای ادامه جهاد و مبارزه راسخ تر می کند .

وی در این پیام که در 29/اکتبر/1995 انتشار یافت با استناد به آیه کریمه که " می خواهند نور خدا را با دهان خاموش کنند " گفت : " دوران ذلت و خواری سپری شده و شعله های درخشان انتفاضه روز به روز فروزان تر می شود و مجاهدان فلسطینی توطئه دشمنان اسلام و ملت فلسطین را به خودشان بازخواهند گرداند . "

وی در این پیام ضمن نکوهش عرفات و دیگر سازشکاران که راضی شدند دستورات صهیونیستها و آمریکا و مرتجعین عرب را اجرا کنند ، تأکید کرد ملت فلسطین همواره راه عزالدین قسام و عبدالقادر حسینی و دیگر شهدای انقلاب فلسطین و پیامبران را تا تحقق وعده الهی ادامه خواهند داد .

وی در پایان ، اسحاق رابین نخست وزیر رژیم صهیونیستی را بزرگترین تروریست معرفی کرد و افزود : شقاقی مبارز ، در راه دفاع از آرمانهای امت اسلامی و نجات میهن خود به شهادت رسید .

جنبش جهاد اسلامی فلسطین ترور فتحی شقاقی را برای فلسطینیان ، اعراب و مسلمانان فاجعه آمیز خواند .

دکتر رمضان عبدالله دبیرکل جدید جنبش جهاد اسلامی فلسطین اعلام کرد ، راه مبارزه و جهاد شهید دکتر شقاقی را با تمام قوا دنبال می کنیم . وی افزود جنگ بین اشغالگران و مسلمانان تا پیروزی مبارزان اسلامی ادامه خواهد یافت . دکتر رمضان عبدالله اظهار داشت دکتر فتحی شقاقی سالها در سنگر مبارزه با صهیونیستها در راه خدا جهاد کرد انتقام خون وی از اسرائیل گرفته خواهد شد .

شیخ نافذ عزام یکی از رهبران جهاد اسلامی در نوار غزه گفت : " رژیم صهیونیستی با ارتکاب این فاجعه ضربه ای به جنبش جهاد اسلامی وارد کرده است . اما این جنبش به حرکت در خط خود ادامه خواهد داد چرا که راه جهاد اسلامی شیخ تغییرپذیر نیست . "

شیخ عبدالله شامی از مسئولان جنبش جهاد اسلامی ، بر مسئولیت رژیم صهیونیستی در ترور دبیرکل جهاد اسلامی تأکید کرد و انتقام از این جنایت را حتمی دانست . وی برخورد مسرت آمیز مقامات صهیونیستی با این جنایت را بهترین دلیل بر نقش مستقیم اسرائیل در این جنایت توصیف کرد .

در رابطه با شهادت دکتر شقاقی ، جنبش جهاد اسلامی در 29/اکتبر/1995 اطلاعیه ای در بیت المقدس انتشار داد که در آن موساد را عامل شهادت رهبر جنبش جهاد اسلامی معرفی کرد .

در این اطلاعیه آمده است : " ما به صهیونیستها و رابین ، سرکرده تروریستها اعلام می کنیم هر صهیونیست ، در هر کجا که باشد به صورت هدفی برای مبارزان و رزمندگان ما و همچنین حملات شهادت طلبانه ، تلقی خواهد شد . ما زمین را زیر پای صهیونیستهای جنایتکار خواهیم سوزاند و با امت اسلام پیمان می بندیم که به پاس خون شهیدان مبارزه را ادامه خواهیم داد . ما با حمله به صهیونیستها و منافع آنان در سراسر جهان ، انتقام خود را خواهیم گرفت . "

همین رابطه " سیدبرکه " یکی از بنیانگذاران جنبش جهاد اسلامی فلسطین گفت : " اسحاق رابین به منظور بالابردن روحیه نظامیان شکست خورده خود در جنوب لبنان و سرزمینهای اشغالی فلسطین و نیز کسب امتیازات بیشتر درانتخابات آینده به ترور شهید دکتر شقاقی دست زد . " وی همچنین شهادت شقاقی را ضربه دردناکی خواند و گفت : " با خداوند متعال و شهیدان راه آزادی پیمان بسته ایم روزگار صهیونیستهای جنایتکار را سیاه و تاریک کنیم تا آنها ناچار شوند سرزمینهای اشغال شده فلسطین را ترک کنند . "

و - مواضع سازمانهای فلسطینی نسبت به شهادت دکتر شقاقی :

در خصوص شهادت دکتر فتحی شقاقی ، گروههای مبارز فلسطینی در 30/اکتبر/1995 با انتشار بیانیه هایی در سرزمینهای اشغالی ، خون شهید فتحی شقاقی را " نقطه عطفی در تاریخ مبارزه علیه رژیم صهیونیستی دانستند . آنها متعهد شدند که بر ضد منافع رژیم صهیونیستی دست به اقدامات " تلافی جویانه " بزنند .

گروههای مبارز همچنین اعلام کردند : " شهادت رهبران انتفاضه آتش خشم ملت فلسطین و مسلمانان جهان را برافروخته تر خواهد کرد . " جنبش مقاومت اسلامی ( حماس ) رژیم صهیونیستی را مسئول شهادت فتحی شقاقی خواند و متعهد شد علیه رژیم صهیونیستی دست به جهاد بزند .

ابراهیم غوشه سخنگوی حماس گفت : " ترور شقاقی در میان اعضای حماس انعکاس دردناکی داشت و کلیه شواهد حاکی از آن است که دولت صهیونیستی و حزب کارگر مسئول این اقدام بوده است . "

وی گفت : " شهادت شقاقی بخشی از طرحهای رژیم صهیونیستی در نابود کردن مقاومت فلسطین است . "

رادیو صوت القدس وابسته به جبهه خلق برای آزادی فلسطین ، اعلام کرد دانشجویان دانشکده اسلامی غزه تظاهرات گسترده ای در اعتراض به شهادت فتحی شقاقی انجام دادند . این رادیو اضافه کرد ، دانشجویان اعلام کرده اند ترور شقاقی توطئه مشترک رژیم صهیونیستی و آمریکا است .

جبهه خلق برای آزادی فلسطین نیز اعلام کرد ، شهادت دکتر فتحی شقاقی ضربه بزرگی به تمام نهضتهای آزادی بخش جهان است . فهدالقدسی سخنگوی رسمی این جبهه افزود : " شهادت دکتر شقاقی نشانگر تصمیم صهیونیسم بین الملل برای قلع و قمع رهبران نهضتهای آزادی بخش جهان است و صهیونیستها به عنوان تروریست واقعی هر روز چهره ننگین خود را برای جهانیان آشکار می کنند . "

ز - واکنش شهادت دکتر شقاقی در کشورهای اسلامی :

حزب الله لبنان با صدور بیانیه ای در 29/اکتبر/1995 ، ترور دکتر فتحی شقاقی دبیر کل جهاد اسلامی فلسطین را به دست تروریستهای اسرائیلی محکوم کرد و اعلام نمود عزم راسخ دارد در پی ترور فتحی شقاقی دستهای تروریسم صهیونیستی را قطع کند .

در این بیانیه آمده است : " صهیونیستهای بزدل ، ترسو ، در هراس ، سمبلی از سمبل های جهاد اسلامی را به شهادت رساندند . با این توهم که در صحنه جهاد و مبارزه ، خللی در مبارزه با صهیونیستها به وجود خواهد آمد اما در این پندار سخت در اشتباهند .

شهادت رهبر جهاد اسلامی وابستگی ما را به مبارزه مسلحانه به عنوان تنها راه برای آزادی سرزمینمان و امکان مقدس تقویت می کند و ما را مصمم می سازد دستهای تروریسم صهیونیستی و اذناب آن را قطع کنیم . راه جهاد تا نابودی کامل صهیونیستها و فتح سرزمین معراج ادامه خواهد داشت . "

حزب الله تأکید کرد همان گونه شهادت سید عباس موسوی دبیرکل پیشین حزب الله روند مبارزه در جنوب لبنان را پویاتر کرد ، شهادت دکتر شقاقی نیز مبارزات مردم فلسطین را گسترده تر خواهد کرد .

نمایندگان احزاب اسلامی و گروههای مختلف اردن نیز ، اقدام رژیم صهیونیستی در ترور ناجوانمردانه فتحی شقاقی دبیرکل جهاد اسلامی فلسطین را محکوم کردند . این نمایندگان اعلام کردند ، شهادت فتحی شقاقی و دیگر رهبران و مبارزان فلسطینی هرگز وقفه ای در قیام حق طلبانهمردم مظلوم فلسطین علیه اشغالگران قدس ایجاد نخواهد کرد .

علامه سید ساجد علی نقوی رهبر شیعیان پاکستان هم ، با تجلیل از مبارزات دکتر شقاقی برای آزادی فلسطین گفت : " رژیم صهیونیستی این جنایت را انجام داده است . "

قاضی حسین احمد رهبر حزب جماعت اسلامی پاکستان نیز با تأکید براینکه رژیم صهیونیستی در این جنایت دست داشته است گفت : " ترور دکتر فتحی شقاقی نمونه ای از تروریسم دولتی از سوی رژیم صهیونیستی است . "

وزارت امور خارجه جمهوری ایران در 7/8/74 مصادف با 29/اکتبر/1955 ، ترور دبیرکل جنبش جهاد اسلامی فلسطین را قویا محکوم کرد و تأسف عمیق خود را از عملیات تروریستی رژیم غاصب صهیونیستی که منجر به شهادت دکتر فتحی شقاقی دبیرکل جنبش جهاد اسلامی فلسطین شد ، اعلام نمود . در این بیانیه آمده است :

" این عملیات که نمونه بارزی از تروریسم دولتی است از سوی رژیمی هدایت می شود که حامیان آن سعی دارند با تبلیغات گسترده ، خود را مخالف تروریسم نشان دهند . "

در همین ارتباط سازمانها ، نهادها و شخصیتهای سیاسی مذهبی ایران ضمن همدردی و عرض تسلیت به محضر حضرت آیت الله خامنه ای رهبر انقلاب اسلامی ایران ، بر مبارزه مستمر با آمریکای جهانخوار و رژیم صهیونیستی تأکید کردند .

در این راستا جمعیتها و گروههای ، سازمان امور اداری و استخدامی ایران ، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ( ره ) ، اتحادیه انجمنهای اسلامی دانش آموزان و... با انتشار اطلاعیه ها و بیانیه های جداگانه جنایت ددمنشانه عوامل صهیونیسم در ترور دکتر فتحی شقاقی را شدیدا محکوم کردند .

حضرت آیت الله خامنه ای رهبر انقلاب اسلامی ایران نیز در 8/8/74 مصادف با 30/اکتبر/1955 به مناسبت شهادت دکتر فتحی شقاقی پیامی به این شرح صادر فرمودند :

" بسم الله الرحمن الرحیم

انالله و اناالیه راجعون

صحنه خونین مبارزات اسلامی فلسطین بار دیگر با خون بناحق ریخته یکی از فرزندان رشید و مظلوم آن سرزمین گلگون گشت و کسی که با قلبی سرشار از ایمان و اخلاص برای دفاع از خانه و میهن خود مجاهدت می کرد و به دست غاصبان خونخوار و آدمکش به شهادت رسید و صهیونیستهای عاری از شرف و اخلاق یکبار دیگر ثابت کردند که برای مقاصد نامشروع خود ، قتل و جنایت را مباح و مشروع می شمارند .

مجاهد مؤمن ، شجاع ، متفکر و مخلص ، شهید دکتر فتحی شقاقی یکی از چهره های درخشانی بود که فجر مبارزات اسلامی مردم فلسطین در دهه اخیر را پدید آورد و همه توان و امکان و اکنون جان عزیز خود را بر سر این جهاد مقدس گذاشت .

طلوع خورشید اسلامی از افق مبارزات فلسطین که به ملت مظلوم فلسطین جان تازه ای بخشید در هنگامی آغاز شد که مدعیان دروغین قضیه فلسطین از بردن نام اسلامی در آن عرصه اسلامی محض به شدت پرهیز می کردند و با جدا کردن قضیه فلسطین از اسلام ، دانسته و ندانسته ، آرمان فلسطین را به محو و نابودی می کشاندند و در این هنگام بود که به گروهی از جوانان پرشور و با اخلاص و مؤمن و اندیشمند و در رأس آنان شهید عزیز ، دکتر فتحی شقاقی با الهام گرفتن از انقلاب اسلامی ایران و با دلی سرشار از عشق و ارادت به امام عظیم الشأن راحل ، پرچم مبارزات اسلامی را برافراشتند و به رغم کوردلان سست عنصر و وابسته و به رغم رژیم غاصب و به رغم آمریکا و سرسپردگانش در منطقه عربی ، خون در رگهای افسرده جهاد فلسطین دمیدند و دشمن را که با ساده اندیشی و خوش خیالی مجاهدات حق طلبانه را پایان یافته می پنداشت ، زیر ضربات خود گرفتند .

اکنون آن مجاهد مؤمن و مخلص به شهادت که آرزوی همه مبارزان خالص و صادق است نائل آمده است ولی این جناب با قاطعیت اعلام می کنم که این مرگ سرخ وافتخارآمیز مایه اشتداد نهضت عظیم اسلامی در فلسطین خواهد شد و مظلومیت او ، مظلومان فلسطینی را در مجاهدت فی سبیل الله راسخ تر خواهد ساخت .

ملت مبارز فلسطین محق است اگر خیانتکاران با آرمان فلسطین را چه آنان که با روسیاهی تمام خود را فلسطینی می شمارند و چه اعراب غیر فلسطینی شریک جرم سران رژیم صهیونیستی در این جنایت و جنایات مشابه آن در گذشته بشمارد .

بی شک این آخرین جرم تروریستهای غاصب نخواهد بود ولی بی شک آنکه در نهایت به پیروزی قاطع می رسد ، جبهه حق ملت مسلمان و مبارز و مظلوم فلسطین خواهد بود . این جانب شهادت این مجاهد برجسته فلسطینی را به همه آحاد ملت فلسطین به ویژه به سازمان مبارک جهاد اسلامی فلسطین و بالاخص به همسر و فرزندان و والدین و دیگر کسان و یاران وی تبریک و تسلیت می گویم .

والسلام علی جمیع عبادالله الصالحین . "

ح - موضع اسرائیل در قبال شهادت دکتر فتحی شقاقی :

در پی شهادت دکتر فتحی شقاقی ، رژیم صهیونیستی به سربازان اسرائیلی در کرانه غربی دستور داد تا در نقاط عبور میان فلسطین اشغالی و نوار خودگردان غزه موضع بگیرند . همچنین در روز 29/اکتبر/1995 ( 7/8/74 ) جلساتی در بالاترین سطح ستاد ارتش اسرائیل برگزار شد . در این حال ، به گزارش وزارت امور خارجه اسرائیل ، امنیت نمایندگی های اسرائیل در خارج از کشور نیز تشدید شد .

اسحاق رابین نخست وزیر وقت اسرائیل ، در واکنش به ترور فتحی شقاقی ، گفت : " وی رئیس سازمانی خرابکار و آدمکش بود که بارها به مردم بی گناه حمله کرده است . وی دشمنان زیادی داشت و در لیبی بود و از رهبران لیبی حمایت می کرد . در حالی که دولت لیبی فلسطینیان را بیرون می کند ، دشمنانی در میان فلسطینیان نیز داشت ، اگر مردی که کشته شده است ، واقعا فتحی شقاقی باشد از مرگ او متأسف نیستم . "

وزیر امور خارجه اسرائیل نیز اعلام کرد که فکر نمی کند موساد در ترور فتحی شقاقی دست داشته باشد و می افزود ، تردید دارد مرگ شقاقی بر فرایند صلح تأثیر بگذارد . اما خبرگزاری فرانسه در تفسیری درباره ترور فتحی شقاقی نوشت : " قتل شقاقی کلیه نشانه های عملیات سرویس مخفی اسرائیل ( موساد ) را که همواره یک جنگ پنهانی را بر ضد مبارزان فلسطینی انجام داده ، داراست . "

همچنین به گزارش خبرگزاری رویتر مرگ شقاقی یکی از رشته قتل های تلافی جویانه ای است که توسط مأموران و عوامل رژیم صهیونیستی انجام می شود . هانی عبد یکی از مقامات جهاد اسلامی نیز در نوامبر 1994 بر اثر انفجار بمبی در خودروی وی در نوار غزه کشته شد .

مفسر تلویزیون اسرائیل در رابطه با شهادت دکتر شقاقی گفت : " این واقعه نشان می دهد که حتی وقتی شرایط بسیار حساس است و روند صلح در خاورمیانه جریان دارد ، اسرائیل می تواند ضربه بزند . "

روزنامه صهیونیستی " داوار اریشون " چاپ تل آویو ، نیز نوشت : " اسرائیل دبیر کل جنبش جهاد اسلامی فلسطین ، دکتر فتحی شقاقی را ترور کرد . "

در پی ترور فتحی شقاقی رهبر جهاد اسلامی که با مشارکت آمریکا و رژیم صهیونیستی صورت گرفت ، ارتش و پلیس اسرائیل به حال آماده باش در آمدند و از بیم عملیات انتقامجویانه انقلابیون مسلمان فلسطینی ، تدابیر امنیتی شدیدی در سراسر فلسطین اشغالی به کار بسته شد . در این حال ، حزب لیکود ، خواستار تشدید سرکوب فلسطینیان شد . این حزب تهدید کرد در صورت به قدرت رسیدن ، هر گونه اعتراض فلسطینیان را بیرحمانه سرکوب خواهد کرد .

مآخذ :

1. شقاقی ، فتحی ابراهیم : انتفاضه و طرح اسلامی معاصر ، انتشارات بین المللی الهدی ، 1371 .
2. مرکز پژوهشهای علمی و مطالعات استراتژیکخاورمیانه ، گزارش هفتگی ، 5/8/74 - 10/8/74 ، شماره ( 111 ) .
3. نشریه رویداد و گزارش ، مؤسسه تحقیقات و پژوهشهای سیاسی علمی ندا ، شماره 152 .
4. روزنامه کیهان ، اطلاعات ، جمهوری اسلامی روزهای 7 تا 9/8/1374 .
5. نشریه نداءالقدس ، ویژه نامه چهارمین سالگرد شهادت دکتر فتحی شقاقی ، 4/8/1378 .