برقه

در فلسطین چند منطقه به نام برقه وجود دارد . مشهورترین آنها عبارتند از :

الف - برقة/غزه ( روستای - ) :

روستای عربی در 48 کیلومتری شمال شرقی غزه است . خط آهن و بزرگراه آسفالته رفح - حیفا به فاصله کمی از آن ( 3 کیلومتر ) می گذرد . به همین

[[ پرونده : | ج 1 ص 376 ]]

سبب موقعیت جغرافیایی این روستا به دلیل کالاها و مسافرانی که میان شمال و جنوب دشت ساحلی رفت و آمد دارند از اهمیت برخوردار بود . این روستا از قدیم پسکرانه بندر اسدود بوده است . برقه یکی از روستاهای عربی واقع در شمال شهرستان غزه است که زمینهای روستاهای اسدود و البطانی و یا صور پیرامون آن را فرا گرفته است .

برقه بر فراز منطقه وسیعی از دشت ساحلی فلسطین ، به سوی شرق ، در حوزه تپه های شنی ساحلی بنا شد . و بیش از 4 کیلومتر از ساحل مدیترانه فاصله ندارد . ارتفاع این روستا از سطح دریا حدود 45 متر است و دره العسل که به رود صقریر می ریزد از جنوب آن می گذرد . به احتمال قوی این روستا روی زمین شهرک یونانی برکه برای کشف بقایای آثار و چاهها و سنگهای تراشیده و تکه های ظرفهای سفالی که روی زمینی روستا مانده بود ایجاد شد .

برقه روستایی کوچک بود که از خانه هایی که بیشتر آن از خشت ساخته شده و شکل معینی نداشت تشکیل می یافت . این خانه ها به هم پیوسته و در میان آنها فضایی جز کوچه های تنگ و باریک وجود ندارد . مساحت روستا در اواخر دوره قیمومیت گسترش یافت و به 226 جریب رسید ، و از نظر عمرانی به سوی شمال و شمال غربی امتداد یافت . برقه دارای یک مسجد و چند دکان در وسط روستا است . در آنجا مدرسه ای نیست و این امر ، پسران روستا را واداشته تا به مدرسه البطانی در روستای مجاور بروند . آرامگاههای النبی برق ، و شیخ محمد وشیخ زروق در اطراف روستا واقع است .

مساحت زمینهای تابع برقه به حدود 5206 جریب می رسد که 139 جریب آن به راهها و دره ها اختصاص دارد و 226 جریب آن را صهیونیست ها مالک شده اند . بیشترین این زمینها دارای خاک رس سرخ است که برای کشت مرکبات مناسب می باشد . اهالی برقه در اواخر دوره قیمومیت ، انواع گوناگونی از درختان میوه در اطراف روستای خود کاشتند که مهم ترین آن را مرکبات تشکیل می دهد به نحوی که در سال 1945 حدود 667 جریب زیرکشت مرکبات بود . کشاورزی روستا به بارانهایی که حد متوسط حجم سالانه آن به 400 میلیمتر می رسد متکی است . برخی از اهالی نیز ، چاههایی را برایآبیاری باغهای خود حفر کردند . زمینهای برقه به علت حاصلخیزی دارای تولیدی عالی است .

جمعیت روستا در سال 1922 به حدود 448 تن رسید و در سال 1931 به 593 تن افزایش یافت که در 123 خانه سکونت داشتند . در سال 1945 جمعیت آن به حدود 890 تن برآورد شد .

کشاورزی حرفه اصلی ساکنان آن بود و انواع حبوبات و سبزیها و میوه به اندازه ای که نیازهای خانگی آنها را تأمین کند کشت می کردند . در سال 1948 صهیونیستها ساکنان برقه را بیرون راندند و خود روستا را ویران ساختند و مهاجرینش " جن یفنه " را بر زمینهای آن بنا کردند .

ب - برقة/نابلس ( شهرک - ) :

شهرک عربی به فاصله 18 کیلومتری شمال غربی نابلس و بر سوی شرقی بزرگراه آسفالته نابلس - جنین واقع است . راههای آسفالته فرعی دیگری این روستا را به روستاهای " سبطیه " ، " فندقومیه " ، " جبع " ، " سیله الظهر " ، " بزاریه " ، " بیت " ، " امرین " ، " نصف جبیل " و " ناقوره " ارتباط می دهد . برقه بر تپه هایی که به مثابه کوهپایه های جنوب غربی در کوه ابویزید ( 734 متر ) و الفبیات ( 668 متر ) هستند ایجاد شد . مجاری بالایی برخی از دره های جاری به سوی دره شمالی که به نام دره البرج به سوی طولکرم می رود از جنوب این شهرک آغاز می شود . برقه بین 450 تا 500 متر از سطح دریا ارتفاع دارد . بیشتر خانه های آن از سنگ و سیمان ساخته شده و نقشه آن شکل کمانی به خود گرفته که در آن ، امتداد شهرک هماهنگ با خطوط منحنی های تراز پیش می رود .

برقه دارای یک شورای روستایی است که امور آنجا را اداره می کند و به ایجاد مؤسسات عام المنفعه و خدمات عمومی مانند احداث خیابانها و تأمین آب و برق منازل وغیره اهتمام دارد . در میان شهرک یک خیابان اصلی آسفالته هست که مرز بازرگانی شهرک به شمار می رود و برخی از خیابانهای فرعی مستقیمی که نواحی مختلف شهرک را به وسط آن می پیوندد ، به خیابان مذکور برخورد می کند . در برقه یک مسجد جدید و چهار مدرسه پسرانه و دخترانه در مراحل مختلف ابتدایی و راهنمایی و دبیرستان ، نیز یک درمانگاه و یک کلیسا به انضمام یک مدرسه هست .

این شهرک درای چندین آثار باستانی مانند غارهای حفر شده در صخره است . در سمت شمال آن آرامگاه القبیات ، و در طرف شرقی آن آرامگاه ابویزید واقع است . آب برقه از چشمه های متعددی که در آن هست ، به ویژه از عین البلد تأمین می شود . منطقه شهرک به سبب رشد عمرانی خود گسترش یافت ، و مساحت آن از 173 جریب در سال 1945 به بیش از 600 جریب در سال 1980 رسید . شهرک از سمت غرب به طرف جاده نابلس - جنین و از طرف جنوب به موازات راههایی که به روستاهای سبسطیه و نصف جبیل و بیت اوین می پیوندد توسعه می یابد .

[[ پرونده : | ج 1 ص 377 ]]

[[ پرونده : | تصویر سمت راست ]]

مساحت زمینهای برقه به 18486 جریب می رسد که 294 جریب آن به جاده ها و راه آهن و دره ها اختصاص دارد . در زمینهای مذکور ، حبوبات و سبزیها و درختان میوه مانند زیتون ، بادام ، انگور ، انجیر ، سیب و غیره کشت می شود . از برخی زمینها نیز برای چرا استفاده می شود . کشاورزی شهرک با آب باران و چشمه ها به یکسان تأمین می شود زیرا در اطراف برقه چشمه های بسیاری وجود دارد . در این شهرک کارخانه های کوچک روغن گیری زیتون و تولیدات لبنی تأسیس شده است .

تعداد ساکنان برقه از 1688 تن به 1890 تن در سال 1931 ، و 2590 تن در 1945 رسید . در سال 1961 این تعداد به 3352 تن افزایش یافت و در سال 1980 جمعیت آن به حدود 8000 تن برآورد شد . ساکنان برقه اکنون برای گذراندن زندگی خود بر کشاورزی و بازرگانی وخدمات متکی هستند . تعدادی از آنها در شیخ نشینهای حوزه خلیج فارس به کار مشغولند .

مآخذ :

1. دباغ ، مصطفی مراد : بلادنا فلسطین ، ج 1 بخش 2 ، بیروت 1966 ، و ج 2 بخش 2 ، بیروت 1970 .
2. نقشه فلسطین ، مقیاس : 50001 ، نقشه های اسدود و طولکرم .