ژنو ( توافقنامه - 2003 )

توافقنامه ژنو که به منظور پایان دادن به درگیری میان طرفین فلسطینی و اسرائیلی تهیه شد در تاریخ اول دسامبر 2003 ( 10 آذر ماه 1382 ) در حضور نمایندگانی از کشورهای مختلف ، از جمله جیمی کارتر رئیس جمهور اسبق آمریکا به امضای مقامات غیررسمی فلسطینی و رژیم صهیونیستی رسید . پیش نویس این طرح در 12 اکتبر سال جاری در منطقه " بحرالمیت " اردن مورد توافق شخصیت ها و بویژه طراحان اصلی آن " یاسرعبدربه " وزیر سابق اطلاع رسانی تشکیلات خودگردان فلسطین و " یوسی بیلین " وزیر پیشین دادگستری رژیم صهیونیستی قرار گرفت .

اگرچه این توافق از سوی دو تیم غیررسمی دنبال شد ولی شرایط سیاسی و امنیتی و بن بست ها و الزامات مربوط به منافع بازیگران اهمیت خاصی به این توافق داده است که در این نوشتار ، ضمن روشن کردن زوایای مربوط به این توافق و مفاد اصلی آن ، به بررسی اهداف طراحان توافقنامه ، مواضع طرفین منازعه ، چرایی مخالفت حزب حاکم ( لیکود ) با توافقنامه مذکور و آثار و پیامدهای آن در سه سطح داخلی ، منطقه ای و بین المللی می پردازیم .

الف - پیش نویس توافقنامه :

متن زیر پیش نویس متن توافقنامه ژنو می باشد که منحصرا توسط روزنامه اسرائیلی " هاآرتص " تهیه شده است .

مقدمه

کشور اسرائیل از این پس اسرائیل ، سازمان آزادی بخش از این پس PLO و نمایندگان مردم فلسطین و اسرائیل از این پس طرفین نامیده خواهد شد :

• تأکید مجدد بر عزم طرفین مبنی بر پایان دادن به چند دهه درگیری و رویارویی ، همزیستی مسالمت آمیز ، حفظ شأن و امنیت دو طرف بر اساس برقراری یک صلح عادلانه ، پایدار و فراگیر و تحقق سازش تاریخی ؛
• پذیرفتن این مطلب که برقراری صلح مستلزم تبدیل منطق جنگ و درگیری به منطق صلح و همکاری است و اینکه کردار و گفتار زمان جنگ نه مناسب دوران صلح است و نه قابل قبول ؛
• تصریح اعتقاد راسخ طرفین مبنی بر اینکه بنا بر منطق صلح ( برقراری ) مصالحه الزامی بوده و اینکه تنها راه حل ممکن ، راه حل دو کشور بر اساس قطعنامه های 242 و 338 شورای امنیت سازمان ملل متحد می باشد ؛
• تصریح این مطلب که بنابراین توافقنامه حق استقلال ملی مردم یهود و نیز حق استقلال ملی مردم فلسطین بدون هیچ گونه تعصب در برخورداری از حقوق شهروندی یکسان طرفین به رسمیت شناخته می شود ؛
• پذیرفتن اینکه پس از سالها زندگی در ترس و ناامنی دوجانبه ، هر دو ملت باید وارد دوره صلح ، امنیت و ثباتی شوند که لازمه اش انجام اقدامات مقتضی از سوی هر یک از طرفین برای تحقق بخشیدن این دوره است ؛
• به رسمیت شناختن حق زندگی توأم با آرامش و امنیت یکدیگر در محدوده مرزهای مشخص و امن بدون هیچ گونه تهدید و یا اقدامات خشونت آمیز
• مصمم برای ایجاد روابط همکاری و تعهد در قبال زندگی کنار یکدیگر ، همانند دو همسایه خوب که جداگانه و مشترکا " در جهت رفاه مردم خود تلاش می کنند .
• تأکید مجدد بر وظیفه طرفین در ملزم کردن خودشان به پیروی از ضوابط و قوانین بین الملل و منشور سازمان ملل متحد ؛
• تأیید اینکه این توافقنامه در چارچوب روند صلح خاورمیانه می باشد که این روند در اکتبر 1991 در مادرید ، و پس از آن با بیانیه اصول Declaration of Principles در 13 سپتامبر 1993 آغاز گردید و با توافقنامه های بعدی اعم از توافقنامه موقت سپتامبر 1995 ( Interim Agreement ) یادداشت وای ریور Wye River Memorandum در اکتبر 1998 و یادداشت شرم الشیخ Sharm El - Sheikh Memorandum در 4 سپتامبر 1999 و مذاکرات وضعیت دائمی از جمله اجلاس کمپ دیوید در ژوئیه 2000 ، نقطه نظرات کلینتون در دسامبر 2000 و مذاکرات طابا در ژانویه 2001 ادامه یافت ؛

تصریح تعهد طرفین در قبال قطعنامه های 242 ، 338 و 1397 شورای امنیت سازمان ملل متحد و تأیید تفاهم آنها مبنی بر اینکه این توافقنامه بر اساس ( قطعنامه های مذکور ) شکل گرفته و با تحقق آن ، قطعنامه های مذکور به طور کامل به اجرا درآمده و به سازش میان اسرائیلی ها و فلسطینیان در تمام ابعاد منجر خواهد شد ؛

• اعلام اینکه این توافقنامه به تحقق یک صلح دائمی که در سخنرانی 24 ژوئن 2002 رئیسجمهور جرج بوش و طرح نقشه راه کمیته چهارجانبه پیش بینی شده بود منجر خواهد شد ؛
• اعلام اینکه با این توافقنامه سازش تاریخی میان فلسطینان و اسرائیلی ها محقق شده و راه برای برقراری مصالحه میان جهان عرب و اسرائیل و روابط عادی و صلح آمیز میان دول عربی و اسرائیل مطابق بندهای مربوطه قطعنامه 28 مارس 2002 اتحادیه عرب در بیروت هموار خواهد شد .

مصمم برای تحقق هدف دستیابی به یک صلح منطقه ای فراگیر و در نتیجه برقراری ثبات ، امنیت توسعه و رفاه در سراسر منطقه ؛

توافق درخصوص بندهای ذیل با تأکید بر موارد فوق :

بند 1 - هدف توافقنامه وضعیت پایدار

1. توافقنامه وضعیت پایدار ( که از این پس " این توافقنامه " عنوان خواهد شد ) به دوران درگیری خاتمه داده و به سوی دوره جدیدی بر مبنای صلح ، همکاری و روابط همسایگی مناسب میان طرفین رهنمون خواهد شد .
2. با تحقق این توافقنامه تمام ادعاهای برخاسته از وقایع پیش از امضای این توافقنامه طرفین حل و فصل شده و دیگر هیچ ادعایی مربوط به وقایع پیش از این توافقنامه از سوی هیچ یک از طرفین مطرح نخواهد شد .

بند 2 - روابط میان طرفین

1. کشور اسرائیل ، کشور فلسطین ( که از این پس " فلسطین " نامیده خواهد شد ) را پس از تأسیس به رسمیت خواهد شناخت . کشور فلسطین ( نیز ) بلافاصله کشور اسرائیل را به رسمیت خواهد شناخت .
2. کشور فلسطین جانشین PLO با تمام حقوق و تعهداتش خواهد شد .
3. اسرائیل و فلسطین در فاصله یک ماه پس از به رسمیت شناختن دوجانبه ، روابط کامل دیپلماتیک و کنسولی با یکدیگر برقرار کرده و سفیرهای خود را به کشور طرف مقابل اعزام خواهند کرد .
4. طرفین ، فلسطین و اسرائیل را به عنوان موطن مردم کشورهای متبوع به رسمیت خواهند شناخت . طرفین متعهد می شوند که در امور داخلی یکدیگر دخالت نکنند .
5. این توافقنامه جایگزین تمام توافقنامه های قبلی میان طرفین خواهد شد .
6. روابط میان اسرائیل و فلسطین بدون تعصب به تعهدات پذیرفته شده از سوی آنها در این توافقنامه ، بر مبنای مفاد منشور سازمان ملل خواهد بود .
7. نظر به پیشبرد روابط میان دو کشور و دو ملت ، فلسطین و اسرائیل در راستای منافع مشترک همکاری خواهند کرد . این همکاری می تواند شامل گفت وگو میان قانونگذاران طرفین و نهادهای دولتی ، همکاری میان مقامات داخلی مربوطه ، ارتقاء سطح همکاری جامعه مدنی غیردولتی ، برنامه های مشترک و تبادل ( نظر ) در زمینه فرهنگ ، رسانه ها ، جوانان ، علوم ( مختلف ) ، آموزش ، محیط زیست ، بهداشت ، کشاورزی ، توریسم و مبارزه با جرائم شود اما محدود به آن نخواهد شد . کمیته همکاری اسرائیل - فلسطین طبق بند 8 بر این همکاری نظارت خواهد کرد .
8. طرفین در زمینه منافع اقتصادی مشترک همکاری می کنند تا بدین وسیله استعدادهای انسانی مردم خود را به بهترین شکل شکوفا سازند . آنها در این راستا به صورت دوجانبه ، منطقه ای و به همراه جامعه بین الملل تلاش خواهند کرد تا بهره صلح را برای مردم خود به حداکثر ممکن برسانند و برای تحقق این امر نهادهای دائمی مرتبط از سوی طرفین ایجاد خواهد شد .
9. طرفین برای همکاریهای امنیتی موازین صریحی تعیین کرده و با تلاشی گسترده و بی وقفه می کوشند تا به تروریسم و خشونتی که به سمت مردم ، اموال ، نهادها و اراضی آنها نشانه رفته پایان دهند . این تلاش همیشگی بوده و هرگونه بحران احتمالی و سایر موارد در روابط طرفین مانع از ادامه آن نخواهد شد .
10. اسرائیل و فلسطین به طور مشترک و جداگانه همراه با سایر گروهها در منطقه تلاش خواهند کرد تا سطح همکاریها و هماهنگی های منطقه ای را در راستای منافع مشترک ارتقاء دهند .
11. طرفین یک کمیته عالی سازماندهی اسرائیلی فلسطینی در سطح وزیران برای هدایت ، کنترل و تسهیل روند تحقق این توافقنامه به صورت دوجانبه و بر اساس مکانیزمهای عنوان شده در بند 3 تأسیس خواهند کرد .

بند 3 : گروه اجرا و تأیید

IVG (Implementation and Verification Group )

1. تأسیس و ساختار

الف - گروه اجرا و تأیید جهت ایجاد سهولت ، همکاری ، تضمین ، کنترل و حل اختلافات در ارتباط با اجرای این توافقنامه تشکیل خواهد شد .

ب - IVG متشکل از آمریکا ، فدراسیون روسیه ، اتحادیه اروپا ، سازمان ملل و سایر گروههای منطقه ای و بین المللی که طرفین درخصوص آنها توافق نظر داشته باشند خواهد بود .

ج - IVG با همکاری کمیته عالی سازماندهی اسرائیلی - فلسطینی که در بند 2/11 به آن اشاره شد و کمیته همکاری اسرائیلی - فلسطینی ( IPCC ) که در بند 8 به آن اشاره خواهد شد فعالیت خواهد کرد .

د - ساختار ، شیوه عمل و موازین IVG ذیلا " بیان شده و جزئیات بیشتردراین خصوص در ضمیمه X به اطلاع خواهد رسید .

1. ساختار

الف - یک گروه ارتباطی سیاسی رده بالا ( که از این پس گروه ارتباطی نامیده خواهد شد ) متشکل از تمام اعضای IVG ، بالاترین مقام IVGخواهد بود .

ب - این گروه ارتباطی ، ضمن مشورت با طرفین ، نماینده ویژه ای را به عنوان مدیر اجرایی IVG منصوب خواهد کرد . این نماینده ویژه فعالیت IVG را اداره کرده و ارتباط دائمی خود را با طرفین ، کمیته عالی سازماندهی فلسطینی - اسرائیلی وگروه ارتباطی حفظ خواهد کرد .

ج - مقر دائمی IVG و دبیرخانه ( آن ) مکانی توافقی در بیت المقدس خواهد بود .

د - IVG نهادهای خود که در توافقنامه ذکر شده و سایر نهادهای لازم را دایر خواهد کرد . این نهادها ( در واقع ) بخش مکمل IVG و تحت اختیار آن خواهند بود .

ه - نیروی چند ملیتی ( The Multinational Force) (MF ) مطابق بند 5 به عنوان بخش مکمل IVG تأسیس خواهد شد . نماینده ویژه ، مشروط به موافقت طرفین ، فرمانده MF را که مسئول امور روزمره MF خواهد بود منصوب خواهد کرد . جزئیات بیشتر در ارتباط با نماینده ویژه و فرمانده نیروی MF در ضمیمه X به اطلاع می رسد .

و - IVG مطابق بند 16 مکانیسم حل و فصل اختلافات را ایجاد خواهد نمود .

1. هماهنگی با طرفین

یک کمیته سه جانبه متشکل از نماینده ویژه و کمیته عالی سازماندهی اسرائیلی - فلسطینی تأسیس شده و حداقل ماهی یکبار برای بررسی اجرای توافقنامه تشکیل جلسه خواهد داد . این کمیته سه جانبه در عرض 48 ساعت پس از اعلام درخواست هر یک از سه طرف تشکیل جلسه خواهد داد .

1. وظایف

علاوه بر وظایفی که در جاهای دیگر در این توافقنامه ذکر شده IVG :

الف : اقدامات متناسبی را بر اساس گزارشهایی که از سوی MF دریافت می کند اتخاذ خواهد کرد .

ب : به طرفین در اجرای این توافقنامه و ممانعت از بروز اختلافات و میانجیگری به هنگام بروز آن کمک خواهد کرد .

1. پایان کار

IVG در صورت پیشرفت در اجرای این توافقنامه و با اتمام وظایف قانونی معین اش به فعالیت های خود در زمینه های ذکر شده پایان خواهد داد . در صورت توافق طرفین IVG می تواند به فعالیت خود ادامه دهد .

بند 4 : اراضی

1. مرزهای بین المللی میان اسرائیل و فلسطین

الف - مطابق قطعنامه های 242 و 338 شورای امنیت سازمان ملل متحد ، مرز میان کشورهای فلسطین و اسرائیل بر اساس خطوط 4 ژوئن 1967 و تغییرات دو جانبه بر مبنای 1 : 1 همان گونه که در نقشه ضمیمه شماره 1 نشان داده شده است تعیین خواهد شد .

ب - طرفین مرز ( تعیین شده را ) همان گونه که در نقشه ضمیمه شماره 1 نشان داده شده است به عنوان مرز دائمی ، امن و مرز مشخص بین المللی میان آنها به رسمیت خواهند شناخت .

1. حاکمیت و مصونیت از تعرض

الف - طرفین حاکمیت ، تمامیت ارضی ، استقلال سیاسی یکدیگر و نیز مصونیت از تعرض به اراضی یکدیگر از جمله آبهای ارضی و حریم هوایی را به رسمیت شناخته و به آن احترام خواهند گذاشت . آنها به این مصونیت مطابق این توافقنامه ، منشور سازمان ملل متحد و سایر ضوابط قوانین بین الملل احترام خواهند گذارد .

ب - طرفین مطابق قوانین بین الملل به حقوق یکدیگر در مناطق اقتصادی انحصاری احترام خواهند گذارد .

1. عقب نشینی اسرائیل

الف - اسرائیل مطابق بند 5 عقب نشینی خواهد کرد .

ب - فلسطین مسئولیت مناطقی را که اسرائیل از آنها عقب نشینی می کند ، بر عهده خواهد گرفت .

ج - انتقال قدرت از اسرائیل به فلسطین مطابق ضمیمه X انجام خواهد شد .

د - IVG اجرای این بند را کنترل و تسهیل کرده و صحت اجرای آن را تأیید خواهد کرد .

1. مرزبندی

الف - یک کمیسیون مرزی فنی مشترک ،

( Joint Technical Border Commission ) متشکل از هر دو طرف برای مرزبندی فنی مطابق با این بند دایر خواهد شد . طرز کار این کمیسیون در ضمیمه X ذکر می شود .

ب - مطابق ضمیمه X هرگونه اختلاف در کمیسیون به IVGارجاع داده خواهد شد .

ج - جداسازی فیزیکی مرزهای بین المللی حداکثر ظرف 9 ماه پس از تاریخ به اجرا درآمدن این توافقنامه ، توسط کمیسیون به اتمام خواهد رسید .

1. شهرکها

الف - کشور اسرائیل مسئول اسکان اسرائیلی های مقیم اراضی تحت حاکمیت فلسطین در خارج از این اراضی می باشد .

ب - ( قضیه ) اسکان باید مطابق جدول زمان بندی شده در بند 5 صورت پذیرد .

ج - تمهیدات موجود در کرانه باختری و نوارغزه در رابطه با شهرک نشینان و شهرکهای اسرائیلی اعم از امنیت تا تاریخ معین شده در جدول زمانی برای اتمام تخلیه شهرکهای مورد نظر به قوت خود باقی خواهد ماند .

د - چگونگی حاکمیت بر شهرکها از سوی فلسطین در ضمیمه Xذکر می شود . IVG مسئول حل و فصل هرگونه اختلاف طی اجرای این بند خواهد بود .

ه - اسرائیل اموال غیرمنقول ، امور زیربنایی ، امکانات و تجهیزات موجود در شهرکهای اسرائیلی که باید به فلسطینیانواگذار شود را سالم و دست نخورده حفظ خواهد کرد . یک فهرست موجودی توافقی توسط طرفین به همراه IVG پیش از اتمام تخلیه و مطابق ضمیمه X تهیه خواهد شد .

و - کشور فلسطین در تاریخ مقرر در جدول زمان بندی شده برای اتمام تخلیه شهرکها حق مالکیت انحصاری بر تمام زمینها ، ساختمانها ، تجهیزات و امکانات ، امور زیربنایی یا سایر اموال باقیمانده را خواهد داشت .

1. کریدور

الف - کشورهای فلسطین و اسرائیل یک کریدور برای اتصال کرانه باختری و نوارغزه احداث خواهند کرد این کریدور :

I . تحت حاکمیت اسرائیل خواهد بود .

II . بطور دائمی باز خواهد بود .

III . تحت اداره فلسطین مطابق ضمیمه X این توافقنامه خواهد بود . درخصوص افرادی که از کریدور استفاده می کنند و برنامه های مربوط به آن قوانین فلسطین اعمال خواهد شد . iv - در سیستم حمل و نقل اسرائیل و سایر شبکه های زیربنایی هیچ گونه اختلالی ایجاد نکرده و محیط زیست ، ایمنی و بهداشت عمومی را به خطر نخواهد انداخت . در صورت لزوم ، راه حلهای مهندسی برای جلوگیری از این اختلالات به کار گرفته خواهد شد .

v - اجازه خواهد داد تا با ایجاد تأسیسات زیربنایی لازم کرانه باختری و نوارغزه به هم متصل گردد . این تأسیسات زیربنایی شامل خطوط لوله ، کابلهای الکتریکی و ارتباطی و تجهیزات دیگر که به طور مشروح در ضمیمه X ذکر شده است ، می شود .

vi - مغایر با این توافقنامه مورد استفاده قرار نخواهد گرفت .

ب - حصار تدافعی در سراسر این کریدور احداث می گردد تا فلسطینیان و اسرائیلی ها نتوانند از این طریق وارد حریم یکدیگر شوند .

ج - طرفین سعی خواهند کرد تا کمکهای مالی جامعه بین المللی را برای ( احداث ) کریدور جذب نمایند .

د - IVG اجرای این بند را مطابق ضمیمه X تضمین خواهد کرد .

ه - هرگونه اختلاف میان طرفین درخصوص عملکرد این کریدور مطابق بند 16 حل و فصل خواهد شد .

و - مواردی که در این بند ذکر شده تنها با توافق طرفین قابل حذف یا بازنگری می باشد .

بند 5 - امنیت

1. تأمین امنیت عمومی

الف - طرفین می پذیرند که تفاهم دوجانبه و همکاری در موضوعات امنیتی بخش مهمی از روابط دوجانبه آنها را تشکیل داده و علاوه بر آن ( تأثیر به سزایی ) در بهبود امنیت منطقه خواهد داشت . فلسطین و اسرائیل روابط امنیتی خود را بر مبنای همکاری ، اعتماد دو طرفه ، روابط همسایگی خوب و حفظ منافع مشترک پایه ریزی خواهند کرد .

ب - فلسطین و اسرائیل هر یک :

i - حق دیگری را در برخورداری از یک زندگی توأم با آرامش در محدوده مرزهای امن و به رسمیت شناخته شده بدون هیچ گونه تهدید یا اقدامات جنگ طلبانه ، نظیر تروریسم و خشونت به رسمیت خواهد شناخت .

ii - از تهدید یا به کارگیری خشونت علیه تمامیت ارضی یا استقلال سیاسی دیگری خودداری کرده و اختلافات را با به کارگیری روشهای صلح آمیز حل و فصل خواهند کرد .

iii - از پیوستن ، همکاری و کمک به هرگونه ائتلاف ، سازمان یا اتحادیه نظامی یا امنیتی که اهداف و فعالیت های آن شامل مبادرت ورزیدن به تعرض یا سایر اقدمات خصمانه علیه دیگری می باشد خودداری می نمایند .

iv - از سازماندهی ، حمایت و یا موافقت با تشکیل نیروهای نامنظم یا گروههای مسلح نظیر سربازان مزدور و نیروهای شبه نظامی در اراضی خود ، خودداری کرده و از شکل گیری آنها جلوگیری خواهند کرد . بنابراین تمام نیروهای نامنظم یا گروههای مسلح موجود منحل شده و از شکل گیری مجدد آنها در آینده ممانعت به عمل خواهد آمد .

v - از سازماندهی ، همکاری و موافقت با اقدامات خشونت آمیز علیه دیگری یا شرکت در آن یا تن دادن به فعالیتهایی که منجربه این گونه اقدامات می شود خودداری می نمایند .

ج - طرفین به منظور پیشبرد همکاریهای امنیتی یک کمیته امنیتی مشترک رده بالا تشکیل خواهند داد که این کمیته حداقل ماهی یکبار تشکیل جلسه می دهد . این کمیته یک دفتر دائمی مشترک داشته و در صورت لزوم کمیته های فرعی نظیر کمیته فرعی رفع فوری تنشهای داخلی ایجاد خواهد نمود .

1. امنیت منطقه ای

i - اسرائیل و فلسطین به همراه یکدیگر و با همکاری کشورهای همسایه و جامعه بین الملل تلاش خواهند کرد تا خاورمیانه ای امن و باثبات عاری از هرگونه سلاحهای کشتار جمعی ( متعارف و غیرمتعارف ) در شرایط صلح پایدار ، باثبات و فراگیر بسازند که مشخصه های آن سازش ، رفاه و عدم به کارگیری خشونت می باشد ، بسازند .

ii - طرفین برای رسیدن به این هدف سعی خواهند کرد تا یک رژیم امنیت منطقه ای ایجاد نمایند .

1. ویژگیهای دفاعی کشور فلسطین

الف - هیچ نیروی مسلحی به جز مواردی که در اینتوافقنامه ذکر شده در فلسطین مستقر نخواهد شد .

ب - فلسطین یک کشور غیرنظامی با نیروی امنیتی قوی خواهد بود . از این رو ، محدودیتهایی که درخصوص خرید ، مالکیت یا به کارگیری سلاح توسط نیروی امنیتی فلسطین ( PSF ) و یا ساخت سلاح در فلسطین وجود خواهد داشت در ضمیمه Xذکر می شود . هرگونه تغییر پیشنهادی در ضمیمه X توسط کمیته سه جانبه ای متشکل از طرفین و MF مورد بررسی قرار خواهد گرفت . در صورتی که توافقی در این زمینه در کمیته سه جانبه حاصل نشود IVG می تواند نظرات خود را اعمال کند .

i - هیچ فرد یا سازمانی در فلسطین به غیر از PSF و نهادهای IVG از قبیل MF حق خرید ، مالکیت ، حمل یا استفاده از سلاح ندارد مگر مطابق قانون .

ج - PSF وظایف ذیل را بر عهده خواهد داشت :

i - کنترل مرزها

ii - حفظ امنیت و آرامش و عمل به وظایف پلیس

iii - عمل به وظایف اطلاعاتی و امنیتی

iv - ممانعت از انجام اقدامات تروریستی

v - انجام عملیاتهای نجات و مأموریتهای اضطراری

vi - ارائه خدمات ضروری به جامعه در مواقع لزوم

د - MF مسئولیت نظارت بر اجرای این ماده را بر عهده داشته و صحت انجام آن را تأیید خواهد کرد .

1. تروریسم

الف - طرفین تمام اشکال تروریسم و خشونت را تکذیب و محکوم کرده و بنابراین سیاستهای عمومی را دنبال خواهند کرد . بعلاوه طرفین از اقدمات و سیاستهایی که به افراط گرایی انجامیده و شرایط را به سمت تروریسم سوق می دهد خودداری خواهند کرد .

ب - طرفین تلاشها و اقدامات گسترده و مستمری را به صورت مشترک و یکجانبه ( در اراضی تحت حاکمیت خود ) علیه تمام ابعاد خشونت و تروریسم اتخاذ خواهند کرد این تلاشها شامل ممانعت و پیشگیری از وقوع اقدامات تروریستی و نیز تعقیب مقصرین می شود .

ج - در راستای نیل به این هدف ، طرفین به همکاری ، مشورت و تبادل اطلاعات میان نیروهای امنیتی خود ادامه خواهند داد .

د - یک کمیته امنیتی سه جانبه متشکل از طرفین و ایالات متحده برای تضمین اجرای این بند تشکیل خواهد شد این کمیته سیاستها و دستورالعملهای جامعی را برای مبارزه با تروریسم و خشونت اتخاذ خواهد کرد .

1. تحریک

الف - اسرائیل و فلسطین بدون هیچ گونه تعصب نسبت به ( حق ) آزادی بیان و سایر موارد حقوق بشر که از سوی جامعه بین الملل به رسمیت شناخته شده است برای جلوگیری از تحریکاتی که منجر به نژادپرستی ، تروریسم و خشونت می شوند به ترویج قوانین ( مربوطه ) پرداخته و قویا " آنها را به اجرا درخواهند آورد .

ب - IVG ضمن همکاری با طرفین در اتخاذ دستورالعملهایی به منظور اجرای این ماده ، مسئولیت نظارت بر اجرا را نیز برعهده خواهد داشت .

1. نیروی چند ملیتی ( MF )

الف - یک نیروی چند ملیتی ( MF ) به منظور تأمین ضمانتهای امنیتی برای طرفین تشکیل خواهد شد . این نیرو بعنوان یک عامل بازدارنده عمل کرده و بر اجرای مفاد مربوطه این توافقنامه نظارت خواهد کرد .

ب - ترکیب ، ساختار و تعداد ( پرسنل ) این نیرو در ضمیمه X ذکر می شود .

ج - MF برای انجام وظائفی که در این توافقنامه معین شده در کشور فلسطین مستقر گردیده و با این کشور توافقنامه وضعیت نیروها ( Status of Forces Agreement) (SOFA ) را منعقد خواهد کرد .

د - مطابق این توافقنامه و همانگونه که در ضمیمه X شرح داده شده است ، MF :

i - نظر به ماهیت غیرنظامی کشور فلسطین ، از تمامیت ارضی این کشور محافظت خواهد کرد .

ii - بعنوان یک نیروی بازدارنده علیه حملات خارجی که هر یک از طرفین را تهدید می کند اقدام خواهد نمود .

iii - به استقرار ( نیروی ) ناظر در مناطق نزدیک به خطوط عقب نشینی اسرائیل طی زمان عقب نشینی مطابق ضمیمه X مبادرت خواهد کرد .

Ir - به استقرار ( نیروی ) ناظر به منظور کنترل مرزهای خاکی و آبی کشور فلسطین مطابق ماده 5/13 مبادرت خواهد کرد .

v - در مرزهای بین المللی کشور فلسطین مطابق ماده 5/12 انجام وظیفه خواهد کرد .

vi - در خصوص پایگاههای هشداردهنده مطابقه ماده 5/8 انجام وظیفه خواهد کرد .

vii - مطابق وظایف معین شده در ماده 5/3 عمل خواهد کرد .

viii - مطابق وظایف معین شده در ماده 5/7 عمل خواهد کرد .

ix - مطابق وظایف معین شده در بند 10 عمل خواهد کرد .

xi - در آموزش PSF همکاری خواهد کرد .

x - در اجرای اقدامات ضد تروریستی همکاری خواهد نمود .

ه - MF در رابطه با موارد فوق الذکر مطابق ضمیمه X به IVG گزارش داده و آن را در جریان آخرین تحولات و اخبار قرار خواهد داد .

و - MF تنها با توافق طرفین به کار خود خاتمه داده و یا ( حوزه ) اختیاراتش را تغییر خواهد داد .

1. تخلیه

الف - اسرائیل تمام پرسنل و تجهیزات نظامی و امنیتی ( اعم از مینهای زمینی و افرادی که برای نگهداری آنها استخدام شده اند ) و همچنین تمام تأسیسات نظامی خود را مطابق ضمیمه X در چند مرحله از اراضی کشور فلسطین خارج خواهد کرد .

ب - عقب نشینی مرحله ای بلافاصله پس از به اجرا درآمدن این توافقنامه آغاز شده و مطابق جدول زمان بندی و کیفیتی که در ضمیمه X ذکر شده انجام خواهد شد .

ج - این مراحل با توجه به عوامل ذیل برنامه ریزی خواهد شد :

i - ضرورت ایجاد یک همسایگی فوری و مطمئن و تسهیل اجرای سریع طرحهای توسعه فلسطین .

ii - قابلیت اسرائیل در انتقال ، اسکان و جذب شهرک نشینان . گر چه هزینه ها و سایر مشکلات در چنین روندی اجتناب ناپذیر است با این حال آن را بطورکامل مختل نخواهد کرد .

iii - ضرورت احداث و عملیاتی کردن مرز میان دو کشور .

iv - معرفی و عملکرد مؤثر MF به ویژه در مرز شرقی کشور فلسطین .

د - بنابراین ، عقب نشینی طی مراحل ذیل به اجرا درخواهد آمد :

i - نخستین مرحله شامل مناطقی از کشور فلسطین ( طبق جدول X ) شده و ظرف 9 ماه به پایان خواهد رسید .

ii - مرحله دوم و سوم شامل باقی اراضی کشور فلسطین شده و ظرف 21 ماه از زمان اتمام مرحله اول به پایان خواهد رسید .

ه - اسرائیل عقب نشینی از اراضی کشور فلسطین را ظرف 30 ماه پس از به اجرا درآمدن این توافقنامه و مطابق آن به پایان خواهد رساند .

و - اسرائیل به حضور نظامی خود در دره اردن به طور محدود به مدت 36 ماه دیگر تحت نظارتMF و مطابق MFSOFA ( همان گونه که در ضمیمه X توضیح داده شده ) ادامه خواهد داد . مدت ذکر شده ممکن است به دلیل تحولات منطقه ای مرتبط مورد بررسی طرفین قرار گرفته و با توافق طرفین تغییر یابد .

ز - مطابق ضمیمه X ، MF اجرای این ماده نظارت کرده و صحت اجرای آن را تأیید خواهد کرد .

1. پایگاههای هشدار دهنده ( Early Warning Stations) )EWS )

الف - اسرائیل می تواند دو پایگاه هشدار دهنده خود را در شمال و مرکز کرانه باختری در محلهایی که در ضمیمه X ذکر شده حفظ کند .

ب - مطابق ضمیمه X حداقل پرسنل اسرائیلی لازم و حداقل زمین لازم برای فعالیت در اختیار این پایگاهها قرار خواهد گرفت .

ج - راه رسیدن به پایگاههای هشدار دهنده توسط MF حفاظت و اسکورت خواهد شد .

د - مسئولیت حفظ امنیت داخلی پایگاههای هشدار دهنده با اسرائیل و مسئولیت حفظ امنیت پیرامون این پایگاهها با MF خواهد بود .

ه - MF و PSF به صورت یک نیروی رابط در پایگاههای هشدار دهنده حضور خواهند داشت . MF مراقبت خواهد کرد تا فعالیت های EWS در راستای اهداف مشخص شده د راین توافقنامه و به شرح ضمیمه X باشد .

و - موارد ذکر شده در این بند طی 10 سال ( آینده ) مورد بررسی قرار گرفته و هرگونه تغییر طرفین قابل اعمال است . از آن پس هر 5 سال یکبار این بررسی انجام شده که به موجب آن موارد ذکر شده در این بند ممکن است با توافق طرفین تمدید شود .

ز - چنانچه طی این دوره یک رژیم امنیتی منطقه ای تشکیل شود ، در آن صورت IVG می تواند از طرفین درخواست کند تا در مورد ادامه استفاده عملیاتی از پایگاههای هشدار دهنده با توجه به تحولات موجود و یا تجدیدنظر در این خصوص به بررسی بپردازند . هرگونه تغییر مستلزم توافق طرفین است .

1. حریم هوایی

الف - هوانوردی غیرنظامی

i - طرفین حقوق ، امتیازات و تعهدات ذکر شده یکدیگر را در توافقنامه های چندجانبه هوانوردی که مشمول هر دو طرف می شود به ویژه پیمان هوانوردی بین المللی غیرنظامی 1944 ( 1944 Convention on International Civil Aviation ) ( پیمان شیکاگو ) ( Chicago Convention ) ) و توافقنامه ترانزیت سرویسهای هوایی بین المللی 1944 International) Air Services Transit Agreement 1944 ) به رسمیت خواهند شناخت .

ii - بعلاوه ، طرفین با به اجرا درآمدن این توافقنامه ، یک کمیته سه جانبه متشکل از دو طرف و IVG جهت طراحی یک سیستم مدیریت بسیار کارآمد برای هوانوردی غیرنظامی از جمله موارد مربوط به سیستم کنترل ترافیک هوایی تشکیل خواهند داد . در صورت عدم اجماع درخصوص این مسأله IVG می تواند نظرات خود را اعمال نماید .

ب - آموزش

1. نیروی هوایی اسرائیلی به منظور اهداف آموزشی و مطابق ضمیمه X که بر اساس قوانین مربوط به استفاده نیروی هوایی اسرائیل از حریم هوایی این کشور تنظیم شده است مجاز به استفاده از حریم هوایی تحت حاکمیت فلسطین می باشد .
2. IVG مسئولیت نظارت بر اجرای این ماده و تأیید صحت اجرای آن را بر عهده خواهد داشت . هر یک از طرفین می توانند شکایات خود را در این زمینه به IVG ارائه نمایند و IVG در این خصوص تصمیم گیری خواهد کرد .
3. موارد ذکر شده در این ماده هر 10 سال یکبار مورد بررسی قرار گرفته و ممکن است با توافق طرفین یا تغییر یابد و یا حذف شود .
4. قلمرو الکترو مغناطیسی

الف - استفاده هر یک از طرفین از قلمرو الکترو مغناطیسی نمی تواند استفاده طرف دیگر را مختل کند .

ب - تمهیدات مربوط به استفاده از قلمرو الکترو مغناطیسی در ضمیمه X شرح داده شده است .

ج - IVG مسئولیت نظارت بر اجرای این ماده و ضمیمه X و تأیید صحت اجرای آن را بر عهده خواهد داشت .

د - هر یک از طرفین می توانند شکایات خود را در این زمینه به IVG ارائه نماید و IVG در این خصوص تصمیم گیری خواهد کرد .

1. اجرای قانون

آژانسهای اسرائیلی و فلسطینی اجرای قانون ، درمبارزه با قاچاق غیرقانونی دارو ، قاچاق غیرمجاز آثار باستانی و هنری ، مجرمانی که قصد عبور از مرز را دارند نظیر سارقین و کلاهبرداران ، جرائم سازمان یافته ، قاچاق زنان و کودکان ، جعل ( اسناد ) ، ایستگاههای رادیویی و تلویزیونی مخفی و غیرمجاز و سایر فعالیت های غیرقانونی با یکدیگر همکاری خواهند کرد .

1. تقاطعهای مرزی بین المللی

الف - تمهیدات ذیل درخصوص تقاطع مرزی میان کشور فلسطین و اردن ، کشور فلسطین و مصر ، همچنین ورودیهای هوایی و دریایی ( فرودگاه وبندر ) فلسطین به کار گرفته خواهد شد .

ب - تمام تقاطعهای مرزی توسط گروههای مشترک متشکل از اعضای PSF و MF مراقبت خواهد شد . این گروهها از ورود هرگونه سلاح ، مواد و تجهیزات مغایر با مفاد این توافقنامه به فلسطین ممانعت به عمل خواهند آورد .

ج - نمایندگان MF و PSF به طور مشترک و جداگانه این اختیار را دارند که مانع ورود این اقلام به فلسطین شوند . در صورت بروز هرگونه اختلاف درخصوص ورود کالا یا مواد میان PSF و نمایندگان MF ، PSF موضوع را به IVG ارجاع خواهد داد و IVG در عرض 24 ساعت تصمیم الزام آور خود را ارائه خواهد کرد .

د - این اقدام پس از 5 سال توسط IVG مورد بررسی قرار می گیرد تا درخصوص ادامه ، تغییر یا انقضای آن تصمیم گیری نماید . از آن پس طرف فلسطینی می تواند تقاضا کند چنین بررسی هر سال انجام شود .

ه - اسرائیل به مدت 30 ماه حضور غیرمشهود خود را در ترمینالهای مسافری و در یک محل معین ویژه از طریق کارمندان اسرائیلی و اعضای MF با به کارگیری تکنولوژی مناسب حفظ خواهد کرد . طرف اسرائیلی می تواند درخواست کند که MF - PSFبررسی بیشتری انجام داده و اقدامات مناسبی را اتخاذ نمایند .

و - برای 2 سال آینده این تمهیدات با به کارگیری تکنولوژی مناسب در یک محل معین ویژه در اسرائیل ادامه خواهد یافت . این امر موجب تأخیر بیش از حد معین شده در این ماده نخواهد شد .

ز - اسرائیل به مدت 30 ماه حضور غیرمشهود خود را در ترمینالهای باری در یک محل معین از طریق کارمندان اسرائیلی و اعضای MF با به کارگیری تکنولوژی مناسب حفظ خواهد کرد . طرف اسرائیلی می تواند درخواست کند MF - PSF بررسی بیشتری انجام داده و اقدام مناسبی را اتخاذ نماید . در صورتی که اسرائیل از اقدام MF - PSF راضی نباشد می تواند تقاضا کند که محموله تا زمان تصمیم گیری بازرس MF متوقف شود . حکم بازرس MF حکم نهایی و الزام آور بوده و در عرض 12 ساعت پس از شکایت طرف اسرائیلی ارائه خواهد شد .

ح - برای 3 سال آینده این تمهیدات با به کارگیری یک تکنولوژی مناسب در یک محل معین ویژه در اسرائیل ادامه خواهد یافت . این امر به منظور تأخیر بیش از حد معین شده در این ماده بند نخواهد شد .

ط - یک کمیته سه جانبه رده بالا متشکل از نمایندگان فلسطین ، اسرائیل و IVG بطور مرتب جهت کنترل اجرای این شیوه ها و اصلاح هرگونه بی نظمی ، تشکیل شده و می تواند بنابر درخواست ( هر یک از نمایندگان ) تشکیل جلسه دهد .

ی - جزئیات بیشتر در این زمینه در ضمیمه X ذکر شده است .

1. کنترل مرزی

الف - همان گونه که در ضمیمه X توضیح داده شده است PSF کنترل مرزی را بر عهده خواهد داشت .

ب - MF مسئولیت نظارت و تأیید صحت حفظ کنترل مرزی توسط PSF را برعهده خواهد داشت .

بند 6 - بیت المقدس

1. اهمیت مذهبی و فرهنگی

الف - طرفین اهمیت تاریخی ، مذهبی ، معنوی و فرهنگی بیت المقدس را در سطح جهان به رسمیت شناخته و بر این موضوع اذعان خواهند داشت که این مکان در یهودیت ، مسیحیت و اسلام از تقدس ( خاصی ) برخوردار می باشد . لذا طرفین با به رسمیت شناختن شأن و منزلت این مکان بر تعهدخود در جهت حفظ این منزلت ، تقدس و آزادی عبادت در این شهر مجددا تأکید کرده و به تفاوتهای موجود در زمینه عملکردهای اجرایی و شیوه های سنتی میان فرقه های مختلف احترام خواهند گذارد .

ب - طرفین یک نهاد بین ادیان مرکب از نمایندگان سه دین توحیدی تأسیس خواهند کرد که این نهاد به عنوان مقام مشورتی برای طرفین پیرامون موضوعات مربوط به اهمیت مذهبی این شهر و ارتقای سطح تفاهمات و گفت وگوهای بین مذاهب به فعالیت خواهد پرداخت . ساختار ، شیوه کار و سایر جزئیات مربوط به این نهاد در ضمیمه X ذکر می شود .

1. پایتخت دو کشور

طرفین پایتختهای خود را در مناطق تحت حاکمیت خود در بیت المقدس معین خواهند کرد که از سوی طرف مقابل به رسمیت شناخته خواهد شد .

1. حاکمیت

حاکمیت بر بیت المقدس مطابق نقشه ضمیمه شماره 2 خواهد بود . مواردی که ذیلا " بیان می شود در این امر تأثیر نداشته و یا این امر بر آنها تأثیری نخواهد گذارد .

1. رژیم مرزی

رژیم مرزی مطابق مواد بند 11 طراحی شده و ملزومات بیت المقدس ( بعنوان مثال جابجایی توریستها و افزایش عبور و مرور مرزی اعم از تسهیل شرایط برای ساکنان بیت المقدس ) و نیز مواد این بند را مورد توجه قرار خواهد داد .

1. حرم الشریف/معبد کوهستان

( که از این پس بعنوان محوطه نام برده خواهد شد )

الف - گروه بین المللی ( IG )

1. یک گروه بین المللی ، مرکب از IVG و سایر گروهها با موافقت طرفین ، اعم از اعضای سازمان کنفرانس اسلامی ( OIC ) برای همکاری ، تأیید و نظارت بر اجرای این ماده تشکیل خواهد شد .
2. بدین منظور ، گروه بین المللی یک نیروی چند ملیتی ( Multinational Presence on the Compound ) در محوطه تشکیل خواهد داد که ترکیب ، ساختار ، اختیارات و عملکرد آن در ضمیمه x ذکر می شود .
3. این نیروی چند ملیتی درخصوص امنیت و حفاظت بی طرفانه فعالیت کرده و به طور متناوب گزارشهایی را در این خصوص به گروه بین المللی ارائه خواهد کرد که این گزارشها در اختیار عموم قرار خواهد گرفت .
4. این نیروی چند ملیتی تلاش خواهد کرد تا هرگونه اختلاف را سریعا رفع نموده و اختلافات دشوار را به گروه بین المللی ارجاع دهد که این گروه نیز بر اساس بند 16 به رفع اختلافات خواهد پرداخت .
5. این نیروی چند ملیتی می تواند در هر زمان درخواست توضیح کرده و یا شکایات را به گروه بین المللی ارجاع دهد که این گروه نیز سریعا در مورد آن تحقیق نموده و اقدام خواهد کرد .
6. گروه بین المللی به منظور حفظ امنیت و حفاظت محوطه قوانین و مقرراتی را وضع خواهد کرد که این قوانین شامل لیست سلاحها و تجهیزات مجاز در این مکان نیز می باشد .

ب - مقررات مربوط به محوطه

1. نظر به تقدس این محوطه و اهمیت مذهبی فرهنگی منحصر به فرد این مکان برای مردم یهود ، هیچ گونه حفاری و خاکبرداری یا احداث در محوطه مگر با توافق طرفین انجام نخواهد گرفت . جهت نگهداری دائمی و تعمیرات اضطراری در محوطه ( IG ) پس از مشورت با طرفین اقدام خواهد نمود .
2. کشور فلسطین مسئول حفظ امنیت محوطه بوده و تضمین خواهد کرد که از این مکان برای انجام هیچگونه اقدامات خصمانه علیه اسرائیلی ها یا مناطق اسرائیلی استفاده نخواهد شد . تنها سلاحهای مجاز در محوطه سلاحهایی خواهد بود که پرسنل امنیتی فلسطین و گروه امنیتی نیروی چندملیتی حمل می کنند .
3. نظر به اهمیت جهانی محوطه و مشروط به ( حفظ ) مسائل امنیتی و ضرورت عدم اختلال در عبادات مذهبی یا شأن و منزلت این مکان ، بازدیدکنندگان همان گونه که وقف ( Wadf ) معین نموده اجازه ورود به این مکان را خواهند داشت .

این مسأله بدون هیچ گونه تبعیض و در کل مطابق شیوه گذشته انجام خواهد شد .

ج - انتقال قدرت

1. در پایان دوران عقب نشینی همان گونه که در بند 5/7 قید شده ، کشور فلسطین حاکمیت بر محوطه را در دست خواهند گرفت .
2. گروه بین المللی و نهادهای وابسته به آن به فعالیت خود ادامه داده و به وظایفی که در این بند قید شده عمل خواهند کرد . مگر اینکه طرفین توافق کنند که این گروه به کار خود خاتمه دهد .
3. دیوار ندبه

دیوار ندبه تحت حاکمیت اسرائیلی ها خواهد بود .

1. شهر قدیمی

الف - اهمیت شهر قدیمی

1. طرفین به شهر قدیمی بعنوان شهری که از یک ویژگی منحصر به فرد برخوردار است نگریسته و توافق خواهند کرد که حفظ این ویژگی منحصر به فرد به همراه تضمین و ارتقاء رفاه شهروندان در رأس امور گردانندگان شهر قرار خواهد گرفت .
2. طرفین مطابق مقررات لیست میراث فرهنگی جهانی یونسکوکه نام شهرقدیمی در آن ثبت شده است عمل خواهند کرد .

ب - نقش IVG در شهر قدیمی

1. میراث فرهنگی
   1. IVG بر حفظ میراث فرهنگی در شهر قدیمی مطابق مقررات لیست میراث فرهنگی جهانی یونسکو نظارت کرده و صحت آن را تأیید خواهد کرد . بدین منظور ، IVG به طور آزادانه و بدون مزاحمت به این اماکن و اسناد و اطلاعات مربوط به انجام وظایف ( طرفین ) دسترسی خواهد داشت .
   2. IVG با کمیته شهر قدیمی ، کمیته توسعه و هماهنگی بیت المقدس ( JCDC ) در مواردی نظیر طرح تعمیر و حفظ شهر قدیمی همکاری نزدیک خواهد داشت .
2. مراقبت های پلیسی
   1. IVGیک واحد مراقبتهای پلیسی ( PU ) برای همکاری با نیروهای پلیس اسرائیلی و فلسطینی در شهر قدیمی و هماهنگی میان آنها جهت خنثی نمودن تنشهای محلی ، کمک به حل اختلافات و انجام وظایف پلیسی در محلهای به خصوص مطابق دستورالعملی که در ضمیمه X شرح داده می شود تشکیل خواهد داد .
   2. PU به طور مرتب گزارشهایی را به IVG ارائه خواهد کرد .
3. در صورتی که هر یک از طرفین شکایتی درخصوص این ماده به IVG ارائه نماید IVG فورا بر اساس بند 16 اقدام خواهد کرد .

ج - هرگونه نقل و انتقال در داخل شهر قدیمی مشروط به رعایت مفاد این بند و قوانین و مقررات مربوط به اماکن مقدس آزاد و بلامانع خواهد بود .

د - ورود و خروج به شهر قدیمی

1. پرسنل پستهای ( بازرسی ) ورود و خروج به شهر قدیمی از سوی مسئولین کشوری که این پستها در محدوده تحت حاکمیت آنها قرار گرفته تعیین می شوند البته با حضور اعضای PU مگر در محلهای به خصوص .
2. نظر به تسهیل رفت و آمد به شهر قدیمی هر یک از طرفین تدابیری را به منظور تضمین حفظ امنیت شهر قدیمی در پستهای ورود به منطقه تحت حاکمیت خود اعمال خواهند کرد . PU بر عملکرد طرفین در پستهای ورود نظارت خواهد نمود .
3. شهروندان هر یک از طرفین نمی توانند از شهر قدیمی خارج و به منطقه تحت حاکمیت طرف دیگر وارد شوند مگر در صورت ارائه مدارک لازم . برای ورود توریستها نیز تنها در صورت ارائه مجوز معتبر می توانند از شهر قدیمی وارد اراضی هر یک از طرفین شوند .

ه - تعلیق ، انقضا ، توسعه

1. هر یک از طرفین ممکن است در موارد اضطرار موارد ذکر شده در بند 706 iii ) ) را به مدت یک هفته به حالت تعلیق درآورد . تمدیدمدت این تعلیق منوط به مشورت باطرف دیگرو IVG در کمیته سه جانبه ای که دربند 3/3 به آن اشاره شد ، می باشد .
2. این ماده موارد مطرح شده در بند 6/7/7 را در برنخواهد گرفت .
3. سه سال پس از انتقال حاکمیت بر شهر قدیمی طرفین این توافقات را مورد بررسی قرار خواهند داد . این توافقات تنها با توافق طرفین خاتمه می یابد .
4. طرفین امکان تعمیم این توافقات به مسائل فراتر از شهر قدیمی را مورد بررسی قرار داده و در صورت توافق می توانند آن را تعمیم دهند .

و - تمهیدات ویژه

1. در امتداد راهی که در نقشه ( X از دروازه یافا تا دروازه صهیون ) ترسیم شده تمهیدات ضمانت شده و دائمی برای اسرائیلی ها در رابطه با ورود ، آزادی جابجایی و امنیت مطابق ضمیمه X در نظر گرفته خواهد شد .
   1. IVG مسئول اجرای این تمهیدات خواهد بود .
2. اداره سیتادل ( Citadel ) توسط اسرائیلی ها بدون تعصب نسبت به حاکمیت فلسطینیان همان گونه خواهد بود که در ضمیمه X توضیح داده شده است .

ز - طرح خطوط رنگی برای تفکیک شهر قدیمی

طرح ترسیم خطوط رنگی قابل رؤیت به منظور متمایز نمودن مناطق تحت حاکمیت هر یک از طرفین در شهر قدیمی اجرا خواهد شد .

ح - مراقبتهای پلیسی

1. تعداد معینی از پلیس اسرائیل ، گروه پلیسی اسرائیلی شهر قدیمی را تشکیل داده و مسئولیت حفظ نظم و انجام وظایف روزمره پلیسی را در منطقه تحت حاکمیت اسرائیل بر عهده خواهند داشت .
2. تعداد معینی از پلیس فلسطین ، گروه پلیسی فلسطینی شهر قدیمی را تشکیل داده و مسئولیت حفظ نظم و انجام وظایف روزمره پلیسی را در منطقه تحت حاکمیت فلسطین بر عهده خواهند داشت .
3. تمام اعضای گروههای پلیسی فلسطینی و اسرائیلی شهر قدیمی تحت آموزش ویژه ، اعم از تمرینهای آموزشی مشترک ، توسط PU قرار خواهند گرفت .
4. یک اتاق کار مشترک ویژه تحت مدیریت PU و اعضای گروههای پلیسی اسرائیلی و فلسطینی شهر قدیمی به منظور تسهیل برقراری ارتباط درخصوص تمام موضوعات مربوط به مراقبتهای پلیسی و امنیت در شهر قدیمی در نظر گرفته خواهد شد .

ط - سلاح

هیچ کس به جز نیروهای پلیس که در این توافقنامه ذکرشده حق حمل اسلحه در شهر قدیمی را نخواهد داشت . به علاوه ، هر یک از طرفین می تواند مجوز مکتوب ویژه جهت حمل یا مالکیت سلاح در منطقه تحت حاکمیت خود صادر کند .

ی - ( سرویس ) اطلاعات و امنیت

1. طرفین همکاری اطلاعاتی عمیقی در ارتباط با شهر قدیمی از جمله مطلع نمودن سریع یکدیگر از هرگونه اطلاعات تهدیدآمیز برقرار خواهند کرد .
2. کمیته سه جانبه ای مرکب از طرفین و نمایندگان ایالات متحده جهت تسهیل این همکاری تشکیل خواهد شد .
3. گورستان کوه زیتون ( Mount of Olives Cemetry )

الف - اداره منطقه ای که در نقشه X ترسیم شده ( گورستان یهودیان در کوه زیتون ) با اسرائیلی ها بوده و قوانین اسرائیلی درخصوص افرادی که از این منطقه استفاده می کنند و مسائل مربوط به این منطقه مطابق ضمیمه X اعمال خواهد شد .

1. یک مسیر معین برای ورود بلامانع ، بدون محدودیت و آزاد به این گورستان در نظر گرفته خواهد شد .
2. IVG بر اجرای این ماده نظارت خواهد کرد .
3. این مورد تنها با توافق طرفین متوقف خواهد شد .
4. تدابیر ویژه برای گورستانها

تدابیری در دو گورستانی که در نقشه X مشخص شده ( گورستان کوه صهیون ( Mount Lion Cemetry ) و گورستان مستعمره آلمانها ( German Colony Cemetry ) به منظور تسهیل امور تدفین و بازدید و نیز تسهیل ورود اعمال خواهد شد .

1. تونل دیوار غربی

الف - تونل دیوار غربی که در نقشه X ترسیم شده است به شرح ذیل تحت اداره اسرائیل خواهد بود :

1. اسرائیلی ها حق دارند بصورت آزادانه و بی قید و شرط به این مکان وارد شده و به اعمال عبادی - مذهبی خود بپردازند .
2. مسئولیت حفظ و نگهداری این مکان مطابق این توافقنامه ، بدون صدمه زدن به بناهای فوق الذکر تحت نظارت IVG ، با اسرائیل خواهد بود .
3. اسرائیل مسئولیت مراقبتهای پلیسی رابرعهده خواهد داشت .
4. IVG مسئولیت نظارت ( برامور ) را برعهده خواهد داشت .
5. درب خروجی شمالی تونل مخصوص خروج بوده و می تواند در مواقع اضطراری مطابق بند 6/7 بسته شود .

ب - این امر تنها با توافق طرفین متوقف خواهد شد .

1. همکاری شهری

الف - دو شهرداری بیت المقدس کمیته ای تحت عنوان " کمیته هماهنگی و توسعه بیت المقدس " ( JCDC ) تشکیل خواهند داد که وظیفه آن نظارت بر همکاری و هماهنگی میان شهرداریهای اسرائیلی و فلسطینی در بیت المقدس خواهد بود . این کمیته و کمیته های فرعی وابسته به آن متشکل از نمایندگان اسرائیل و فلسطین به تعداد مساوی ، خواهد بود . هر یک از طرفین مطابق موازین خود نمایندگانش را برای عضویت در JCDC و کمیته های فرعی انتخاب خواهد کرد .

ب - JCDC تضمین می نماید که هماهنگی امور زیربنایی و ( سایر ) خدمات ، به بهبود اوضاع ساکنان بیت المقدس و توسعه اقتصادی شهر به نفع همه کمک خواهد کرد . JCDC ( همچنین ) تلاش خواهد کرد تا زمینه را برای گفت وگو و سازش میان دو جامعه فراهم سازد .

ج - JCDC کمیته های فرعی ذیل را تشکیل خواهد داد :

1. کمیته شهرسازی و منطقه بندی

( A Planning$$Zoning committee ) به منظور تضمین ( رعایت ) قوانین مربوط به شهرسازی و منطقه بندی در مناطق مشخص شده در ضمیمه X .

1. کمیته امور زیربنایی هیدرو

( Hydro Infrastructure Committee ) جهت کنترل مسائل مرتبط با واگذاری آب شرب ، فاضلاب ، آبهای غیرشرب انباشته شده و غیره .

1. کمیته حمل و نقل : به منظور هماهنگی سیستمهای دو جاده و سایر مسائل مرتبط با ( سیستم ) حمل و نقل
2. کمیته محیط زیست : به منظور کنترل مسائل زیست محیطی که بر کیفیت زندگی در این شهر تأثیر می گذارد از جمله مدیریت ( سیستم دفع ) مواد زاید غیرقابل تجزیه .
3. کمیته اقتصاد و توسعه : به منظور طرح ریزی برای توسعه اقتصادی در زمینه مسائل مورد علاقه طرفین از جمله حمل و نقل ، همکاری تجاری سیم لاین ( Seam Line ) و توریسم .
4. کمیته خدمات اضطراری و پلیسی : به منظور هماهنگی اقدامات مربوط به حفظ نظم ، جلوگیری از وقوع جرائم و تأمین خدمات اضطراری .
5. کمیته شهر قدیمی : به منظور برنامه ریزی و هماهنگی اقدامات مشترک برای ( ارائه ) خدمات شهری مرتبط و انجام سایر وظایف مطابق بند 6/7 .
6. سایر کمیته ها بنابر توافق در JCDC تشکیل خواهند شد .
7. اقامت ساکنان فلسطینی بیت المقدس در اسرائیل

ساکنان فلسطینی بیت المقدس که در حال حاضر دارای اقامت دائمی در اسرائیل هستند به محض انتقال قدرت به فلسطین این اقامت را از دست خواهد داد .

1. انتقال قدرت

طرفین به منظور تضمین انتقال قدرت و وظایف به طور سریع ، منظم و در زمان معین از اسرائیل به فلسطین برخی اقدامات اجتماعی - اقتصادی را به طور موقت اعمال خواهندکرد . این اقدامات به گونه ای اعمال خواهند شد که حقوق اجتماعی اقتصادی ساکنان شرق بیت المقدس حفظ شود .

بند 7 - آوارگان

1. اهمیت مشکل آوارگان

الف - طرفین تصدیق خواهند کرد که در شرایط وجود دو کشور مستقل فلسطین و اسرائیل که در صلح و آرامش در کنار یکدیگر زندگی می کنند وجود یک قطعنامه توافقی درخصوص مشکل آوارگان برای تحقق صلح عادلانه ، فراگیر و پایدار میان آنها لازم و ضروری است .

ب - چنین قطعنامه ای همچنین برای ایجاد ثبات و توسعه در منطقه مهم و اساسی می باشد .

1. 194 UNGAR ، قطعنامه 242 UNSC و طرح صلح اعراب Arab Peac initiative ) )

الف - طرفین ( قطعنامه ) 194 UNGAR ، قطعنامه 242 UNSC و طرح صلح اعراب ( بند 2 ، ii ) در رابطه با حقوق آوارگان فلسطینی را به عنوان مبنایی برای حل مسأله آوارگان به رسمیت شناخته و موافقت خواهند کرد که این حقوق مطابق بند 7 این توافقنامه محقق شود .

1. غرامت

الف - آوارگان این حق را خواهند داشت که به خاطر آوارگی و از دست دادن اموال و دارایی شان غرامت دریافت کنند . این مسأله متأثر از محل اقامت دائمی آوارگان نبوده و بر آن نیز تأثیری نخواهد گذاشت .

ب - طرفین حق کشورهای میزبان آوارگان فلسطینی را در دریافت حق میزبانی به رسمیت خواهند شناخت .

1. انتخاب محل اقامت دائمی ( PPR )

راه حل بعد PPR مشکل آوارگان مستلزم یک اقدام موسوم به انتخاب آگاهانه از سوی آوارگان مطابق گزینه ها و موازینی که در این توافقنامه ذکر شده می باشد . گزینه های PPRکه آوارگان می توانند از میان آنها انتخاب کنند شامل موارد ذیل است :

الف - کشور فلسطین بر اساس ماده i که در ذیل به آن اشاره خواهد شد .

ب - مناطقی در اسرائیل که طی معاوضه اراضی به فلسطین واگذار خواهد شد ، ( پس از به عهده گرفتن حاکمیت از سوی فلسطین ) مطابق ماده i که در ذیل به آن اشاره می شود .

ج - کشورهای ثالث ( Third Countries ) مطابق ماده ( ii ) که در ذیل به آن اشاره می شود .

د - کشوراسرائیل مطابق ماده ( iii ) که در ذیل به آن اشاره می شود .

ه - کشورهایی که در حال حاضر میزبانی آوارگان را بر عهده دارند مطابق ماده iv که در ذیل به آن اشاره می شود .

1. گزینه های الف و ب PPR حق تمام آوارگان فلسطینی و مطابق قوانین کشور فلسطین خواهد بود .
2. گزینه ( ج ) تحت اختیار تام کشورهای ثالث بوده و به تعدادی که هر کشور ثالث به کمیسیون بین المللی ارائه می دهد بستگی دارد . این تعداد نشان دهنده تعداد کل آوارگان فلسطینی است که هر کشور خواهد پذیرفت .
3. گزینه ( د ) تحت اختیار تام اسرائیل بوده و به تعدادی که اسرائیل به کمیسیون بین الملل ارائه می دهد بستگی دارد . این تعداد نشان دهنده تعداد کل آوارگان فلسطینی است که اسرائیل خواهد پذیرفت . بعنوان یک اصل اسرائیل میانگین مجموع تعداد کلی آوارگان را که از سوی کشورهای ثالث به کمیسیون بین الملل ارائه می شود ، در نظر خواهد گرفت .
4. گزینه ( ه ) تحت اختیار تام کشورهایی است که در حال حاضر میزبانی آوارگان را بر عهده دارند . در صورت تداوم میزبانی کشورهای مذکور برنامه های فوری و جامع توسعه و بازسازی جوامع آوارگان در این کشورها به اجرا درخواهد آمد .

درخصوص مطالب فوق الذکر اولویت با جمعیت آوارگان فلسطینی مقیم لبنان است .

1. انتخاب آزاد و آگاهانه

فرآیندی که آوارگان طی آن انتخاب PPR خود را بیان می کنند باید بر مبنای یک تصمیم آزاد و آگاهانه باشد . طرفین خود متعهد می شوند که شرایط را برای انتخاب آزاد آوارگان و بیان اولویتهایشان تسهیل کرده و با هرگونه تلاش برای مداخله یا ( اعمال ) فشارهای سازماندهی شده بر روند انتخاب مقابله نمایند و نیز کشورهای ثالث را نیز بر این امر ترغیب کنند . این مسأله ، به رسمیت شناختن ( تحقق ) استقلال فردی و ملی فلسطین را تحت تأثیر قرار نخواهد داد .

1. پایان وضعیت آوارگان

وضعیت آوارگان فلسطینی با تحقق محل اقامت دائمی برای تک تک آنها همان گونه که کمیسیون بین المللی معین کرده است پایان می یابد .

1. پایان ادعاها

این توافقنامه مشکل آوارگان فلسطینی را به طور کامل و برای همیشه حل می کند . بنابراین هیچ ادعایی به جز درخصوص اجرای این توافقنامه قابل قبول نخواهد بود .

1. نقش ( جامعه ) بین الملل

طرفین از جامعه بین الملل جهت همکاری در حل کامل مشکل آوارگان مطابق این توافقنامه از جمله ، تأسیس یک کمیسیون و همچنین صندوق بین المللی دعوت بعمل خواهند آورد .

1. غرامت اموال و دارایی ها

الف - به آوارگان به خاطر از دست دادن اموال و داراییهایشان در نتیجه آوارگی غرامت پرداخت می شود .

ب - مبلغ غرامتی که به آوارگان پرداخت می شود به صورت ذیل محاسبه خواهد شد :

1. طرفین از کمیسیون بین المللی درخواست خواهند کرد تا یک هیأت کارشناسان جهت برآورد ارزش اموال فلسطینیان در زمان آوارگی منصوب نماید .
2. هیأت کارشناسان ارزیابی خود را بر مبنای ثبت UNCCP ، ثبت متصدی اموال مفقود Custodion for) (Absentee Property و هرگونه ثبت مرتبط با این قضیه انجام خواهد داد . طرفین باید تمام ( مدارک ) ثبت را در اختیار هیأت کارشناسان قرار دهند .
3. طرفین کارشناسانی را برای مشاوره و همکاری با هیأت کارشناسان د راین زمینه تعیین خواهند کرد .
4. هیأت کارشناسان ظرف 6 ماه ( گزارش ) برآورد خود را به طرفین ارائه خواهد کرد .
5. طرفین توافق خواهند کرد که ضمن یک فعالیت اقتصادی سرمایه اولیه را به نحوی افزایش دهند که بتواند جوابگوی برآوردهای انجام گرفته باشد و به ارزش مجموع نسبی اموال برسد .

ج - مبلغ برآورد شده توافقی به صورت یکجا از محل سهم اسرائیل در صندوق بین المللی پرداخت می شود . ( از آن پس ) هیچ گونه ادعایی از سوی آوارگان فلسطینی علیه اسرائیل پذیرفته نخواهد شد .

د - سهم اسرائیل طبق برنامهX قسط بندی خواهد شد .

ه - ارزش دارایی های ثابت اسرائیلی ها که به صورت دست نخورده در شهرکهای سابق به کشور فلسطین واگذار می شود از مبلغ سهم اسرائیل در صندوق بین المللی کسر خواهد شد . برآورد ارزش این دارایی ها توسط صندوق بین المللی و با لحاظ خسارات وارده صورت خواهد گرفت .

1. غرامت آوارگی

الف - یک " صندوق آوارگی " در تأیید آوارگی هر فرد تأسیس خواهد شد . این صندوق که اسرائیل نیز در آن سهیم خواهد بود زیر نظر کمیسیون بین المللی فعالیت خواهد کرد . ساختار و ( نحوه ) تأمین سرمایه آن در ضمیمه X توضیح داده خواهد شد .

ب - وجوهی جهت عمران و توسعه گروهی و تقویت تجربیات آوارگان در اختیار جوامع آوارگان در مناطقی که سابقا " UNRWA در آنجا فعالیت می کرده قرار خواهد گرفت . مکانیسمهای مناسبی توسط کمیسیون بین المللی ابداع خواهد شد که به جوامع آوارگان ذینفع امکان تصمیم گیری و اداره این وجوه را خواهد داد .

1. کمیسیون بین المللی ( این کمیسیون )

الف - اختیارات و ساختار

1. کمیسیون بین المللی پس از تأسیس ، مسئولیت تام اجرای تمام ابعاد مربوط به آوارگان در این توافقنامه را خواهد داشت .
2. طرفین علاوه بر خودشان از سازمان ملل متحد ، ایالات متحده ، آنروا ، کشورهای میزبان عربی ، اتحادیه اروپا سوییس ، کانادا ، نروژ ، ژاپن ، بانک جهانی ، فدراسیون روسیه و سایرین درخواست خواهند کرد تا به عضویت این کمیسیون درآیند .
3. این کمیسیون :
   1. مسئولیت نظارت و مدیریت روندی که به موجب آن وضعیت و PPR آوارگان فلسطینی معین و محقق می شود را برعهده خواهد داشت .
   2. ضمن همکاری نزدیک با کشورهای میزبان ، مسئولیت نظارت و مدیریت برنامه های توسعه و بازسازی را برعهده خواهد داشت .
   3. مسئول افزایش و پرداخت بودجه به طور مناسب خواهد بود .
4. طرفین تمام اسناد و مدارک ثبت مرتبط با موضوع و اطلاعات بایگانی شده را که برای کار کمیسیون و نهادهای آن لازم به نظر می رسد در اختیار آنها قرار خواهد داد . این کمیسیون ممکن است اطلاعات لازم را از سایر گروههای مرتبط با قضیه از جمله UNCCP و آنروا UNRWA درخواست نماید .

ب - ساختار

1. کمیسیون توسط یک هیأت اجرایی ( این هیأت ) متشکل از نمایندگانی از میان اعضا اداره خواهد شد .
2. این هیأت بالاترین مقام در کمیسیون بوده و سیاستهای مربوطه را مطابق این توافقنامه اتخاذ خواهد کرد .
3. این هیأت شیوه عملکرد کمیسیون را مطابق این توافقنامه تنظیم خواهد کرد .
4. اداره کمیته های مختلف کمیسیون زیر نظر این هیأت خواهد بود . کمیته های مذکور به طور مرتب گزارشهایی را مطابق شیوه هایی که ذکر می شود به هیأت ارائه خواهند کرد .
5. هیأت دبیرخانه ای تشکیل داده و فردی را به ریاست آن منصوب خواهد کرد . دبیرخانه و ریاست آن فعالیت روزانه کمیسیون را اداره خواهند نمود .

ج - کمیته های خاص

1. این کمیسیون کمیته های فنی را که در ذیل به آن اشاره می شود تشکیل خواهد داد .
2. این هیأت درخصوص ساختار و عملکرد کمیته ها به نحوی که در این توافقنامه معین شده تصمیم گیری می کند .
3. طرفین نظرات و پیشنهادات خود را در صورت لزوم به کمیته ها ارائه خواهند کرد .
4. کمیته ها مکانیسمهایی را برای حل اختلافات ناشی از تغییر یا اجرای مواد بند آوارگان این توافقنامه ایجاد خواهند کرد .
5. کمیته ها مطابق این توافقنامه فعالیت کرده و بر این اساس تصمیمات الزام آور خود را ارائه خواهند کرد .
6. آوارگان حق دارند نسبت به تصمیماتی که آنها را تحت تأثیر قرار می دهد مطابق مکانیسمهای ایجاد شده در این توافقنامه و توضیحات مربوطه در ضمیمه X اعتراض نمایند .

د - کمیته تعیین وضعیت

1. کمیته تعیین وضعیت مسئول تأیید وضعیت آوارگان می باشد .
2. ثبت آنروا به عنوان ملاک سنجش وضعیت آوارگان در نظر گرفته خواهد شد .

ه - کمیته غرامت

1. کمیته غرامت مسئول اجرای مواد مربوط به غرامت خواهد بود .
2. این کمیته به اموال فردی که دارای ویژگیهای ذیل باشند غرامت پرداخت خواهد کرد :
   1. یا پرداخت یک مبلغ سرانه ثابت به اموال ادعا شده به ارزش کمتر از حد معین که این امر مستلزم آن است که مدعی تنها بتواند حق مالکیت خود را ثابت کند در این صورت سریعا مورد بررسی قرار خواهد گرفت .
   2. با پرداخت مبلغ ادعا شده به اموال غیرمنقول و سایر دارایی ها ، به ارزش بیش از حد معین که این امر مستلزم آن است که مدعی هم حق مالکیت و هم ارزش اموال از دست رفته خود را ثابت نماید .
3. ضمیمه X جزئیات موارد فوق را از جمله ( چگونگی ) اثبات ادعا و استفاده از UNCCP ، " متصدی اموال مفقود " و ثبت آنروا به همراه سایر ثبتهای مربوط را توضیح داده است . اما محدود به آن نمی شود .

و - کمیته ( پرداخت ) حق میزبانی به کشورهای میزبان

مبلغی به عنوان حق میزبانی به کشورهای میزبان پرداخت خواهد شد .

1. کمیته محل اقامت دائمی ( کمیته PPR )
2. با برنامه های مشروح گروههای مرتبط در خصوص اجرای گزینه های PPR که در بند 7/4 به آنها اشاره شد ، توسعه می یابد .
3. به متقاضیان کمک خواهد کرد تا یک انتخاب آگاهانه از میان گزینه های PPR داشته باشند .
4. تقاضانامه های آوارگان را در ارتباط با PPR دریافت خواهد نمود . متقاضیان باید اولویتهایشان را مطابق بند 7/4 ( در تقاضانامه ها ) ذکر کنند . تقاضانامه را باید ظرف مدت 2 سال پس از آغاز فعالیت کمیسیون بین المللی ( توسعه کمیته PPR ) دریافت شود . آوارگانی که چنین تقاضانامه هایی را در مدت 2 سال ارائه نکنند وضعیت آوارگی خود را از دست خواهند داد .
5. مطابق بند فرعی ( Sub - Article ) الف و محل اقامت دائمی متقاضیان و با در نظر گرفتن اولویتهای فردی و ( مسأله ) حفظ انسجام خانوادگی تصمیم گیری خواهد کرد . متقاضیانی که از تصمیم کمیته PPR متابعت نکنند وضعیت آوارگی خود را از دست خواهند داد .
6. به متقاضیان در زمینه های حقوقی و فنی کمک خواهد کرد .
7. محل اقامت دائمی آوارگان فلسطینی ظرف مدت 5 سال از زمان آغاز به کار کمیسیون بین المللی معین خواهد شد .

ح - کمیته صندوق آوارگی

کمیته صندوق آوارگی ، بند 7/10 را به شرح ضمیمه X اجرا خواهد کرد .

1. کمیته توسعه و بازسازی

کمیته توسعه و بازسازی ، مطابق اهداف این توافقنامه و با توجه به برنامه های فوق الذکر PPR ضمن همکاری نزدیک با فلسطین ، کشورهای میزبان و سایر کشورهای ثالث به توسعه و بازسازی جوامع آوارگان خواهد پرداخت که این امر شامل برنامه ریزی در جهت تأمین نیازهای آوارگان سابق اعم از پیشرفت فردی و گروهی ، اسکان ، آموزش ، مراقبتهای بهداشتی ، آموزش مجدد و سایر نیازها می شود . این طرح می تواند با طرحهای کلی توسعه برای منطقه تلفیق شود .

1. صندوق بین المللی

الف - یک صندوق بین المللی ( که از این پس " این صندوق " نامیده خواهد شد ) برای دریافت کمکهای ذکر شده در این بند و کمکهای دیگر از جامعه بین الملل تأسیس خواهد شد . این صندوق وجه لازم را به کمیسیون جهت انجام وظائفش پرداخت و به حسابهای آن رسیدگی خواهد کرد .

ب - ساختار و شیوه کار صندوق به نحوی که در ضمیمه X ذکر می شود خواهد بود .

1. آنروا UNRWA

الف - فعالیت آنروا در کشورهایی که در آنها فعالیت می کند در پی پایان وضعیت آوارگی در آن کشورها به طور تدریجی متوقف خواهد شد .

ب - آنروا باید فعالیت خود را ظرف 5 سال پس از آغاز به کار کمیسیون متوقف کند . کمیسیون طرحی را به منظور توقف تدریجی فعالیت آنروا و انتقال وظایف آن به کشورهای میزبان آماده خواهد کرد .

1. برنامه های سازش

الف - طرفین به توسعه روابط میان مؤسسات و جوامع مدنی مرتبط در برگزاری نشستهای ( غیررسمی ) جهت تبادل وقایعتاریخی و ارتقاء سطح تفاهمات درخصوص گذشته کمک خواهند کرد .

ب - طرفین سعی خواهند کرد تا ضمن تسهیل شرایط برای ( انجام ) این تبادلات و از طریق آموزش رسمی و غیررسمی و نیز برقراری ارتباط مستقیم میان مدارس ، مؤسسات آموزشی و جوامع مدنی درک عمیق تری از وقایع مربوطه را اشاعه دهند .

ج - طرفین می توانند برنامه های فرهنگی دوجانبه ای را در جهت رفع اختلافات مربوط به وقایع تاریخی طرح ریزی کنند .

د - این برنامه ها می تواند شامل توسعه راههای مناسب برای گرامیداشت روستاها و جوامعی که قبل از سال 1949 وجود داشتند شود .

بند 8 تا 17

بند 8 - کمیته همکاری اسرائیلی - فلسطینی ( IPCC ) ==

( Israeli - Palestinian Cooperation Committee )

1. طرفین با به اجرا درآمدن این توافقنامه یک کمیته همکاری اسرائیلی - فلسطینی ( IPCC ) تأسیس خواهند کرد . IPCCیک نهاد در سطح وزیران به ریاست مشترک ( دو تن ) از وزرای طرفین خواهد بود .
2. IPCC به توسعه و پیشبرد اجرای سیاستهایی برای همکاری در زمینه منافع مشترک اعم از نیازهای زیربنایی ، توسعه پایدار و مسائل زیست محیطی ، همکاری شهری متقابل مرزی ، پارکهای صنعتی منطقه مرزی ، تبادل برنامه ها ، پرورش منابع انسانی ، ورزش و جوانان ، علوم ، کشاورزی و فرهنگ ( که البته به اینها محدود نمی شود ) خواهد پرداخت .
3. IPCC تلاش خواهد کرد تا حوزه همکاری میان طرفین را گسترش دهد .

بند 9 - تدابیری به منظور تردد در جاده های معین

1. تدابیر ذیل جهت تردد غیرنظامیان اسرائیلی در جاده های معین در فلسطین همان گونه که در نقشه X شرح داده شده است ( جاده 443 ، بیت المقدس به طبریه از طریق دره اردن و جاده بیت المقدس - عین گدی ( Ein Gedi ) اعمال خواهد شد .
2. این تدابیر به اختیارات فلسطین در مورد این جاده ها ( اعم از گشتهای ( PSF ) آسیبی نخواهد رساند .
3. جزئیات بیشتر درخصوص این تدابیر در ضمیمه X شرح داده خواهد شد .
4. اسرائیلی ها می توانند برای ورود به جاده های معین مجوز دریافت کنند که این مجوزها می تواند در ورودی جاده ها کنترل شود . طرفین گزینه های ( ممکن ) را برای ایجاد سیستم تردد در جاده ها بر مبنای تکنولوژی کارت هوشمند مورد بررسی قرار خواهند داد .
5. این جاده ها به طور 24 ساعته توسط مأمورین گشت MFکنترل خواهد شد . MF به همراه کشورهای اسرائیل و فلسطین تدابیر توافقی را به منظور همکاری در مواقع اضطراری پزشکی برای انتقال اسرائیلی ها در نظر خواهند گرفت .
6. در صورت وقوع هرگونه حادثه مربوط به شهروندان اسرائیلی که نیاز به اقدامات حقوقی یا جزایی داشته باشد مطابق تدابیر که به عنوان بخشی از همکاریهای حقوقی میان دو کشور در مورد آن توافق خواهد شد ، همکاری گسترده ای میان اسرائیل و فلسطین انجام خواهد گرفت . طرفین می توانند از IVG بخواهند که در این زمینه به آنها کمک کند .
7. اسرائیلی ها از جاده های معین به منظور ورود ( غیرقانونی ) به فلسطین بدون ( ارائه ) مدارک و مجوز لازم استفاده نخواهند کرد .
8. در صورت تحقق صلح منطقه ای ، تدابیر برای تردد غیرنظامیان فلسطینی در جاده های معین در اسرائیل مورد توافق قرار گرفته و به اجرا درخواهد آمد .

بند 10 - اماکنی که اهمیت مذهبی دارند

1. طرفین ( همان گونه که در ضمیمه X شرح داده خواهد شد ) تدابیر ویژه ای را به منظور تضمین دسترسی به امکانی که در مورد اهمیت مذهبی آنها توافق شده است در نظر خواهند گرفت . این تدابیر در مورد آرامگاههای رؤسای قبیله ( Tomb of Patrarchs ) در حبرون ( الخلیل ) و آرامگاه راشل در بیت لحم و نبی سموئل ( Nabi Samuel ) به کار گرفته خواهد شد .
2. ورود و خروج از این اماکن از طریق امکاناتی که برای رفت و برگشت ، از تقاطع مرزی مربوطه در نظر گرفته شده است انجام خواهد شد .
3. طرفین درخصوص ملزومات و برنامه هایی برای اعطای مجوز به رانندگان سرویسهای رفت و برگشت خصوصی توافق خواهند کرد .
4. سرویسهای رفت و برگشت و مسافران توسط MF بازرسی خواهند شد .
5. سرویسها توسطMF در طول مسیر تقاطع مرزی تا اماکن مقدس اسکورت خواهند شد .
6. سرویسها تحت قوانین آمد و شد و اختیار طرفین خواهند بود که از اراضی آن عبور می کنند .
7. تدابیر برای ورود به اماکن مقدس در روزهای بخصوص و تعطیلات در ضمیمه X شرح داده می شود .
8. پلیس توریستی فلسطین Palestinian Tourist) (Police و MF در این اماکن حضور خواهند داشت .
9. طرفین نهادی را برای اداره مذهبی این اماکن تأسیس خواهند کرد .
10. در صورت وقوع هرگونه حادثه مربوط به شهروندان اسرائیلی که نیاز به اقدامات حقوقی یا جزائی داشته باشد مطابق تمهیداتی که به عنوان بخشی از همکاریهای حقوقی در مورد آن توافق خواهد شد ، همکاری گسترده ای میان اسرائیل و فلسطین انجام خواهد گرفت . طرفین می توانند از IVG بخواهند که در این زمینه به آنها کمک کند .
11. اسرائیلی ها از سرویسهای رفت و برگشت به عنوان وسیله ای برای ورود ( غیرقانونی ) ، بدون ارائه مدارک و مجوز لازم استفاده نخواهند کرد .
12. طرفین از اماکنی که اهمیت مذهبی دارند و اسامی آنها در ضمیمه X ذکر شده است محافظت و نگهداری نموده و بازدیدهای رسمی از گورستانهایی که اسامی آنها در ضمیمه X ذکر شده است را تسهیل خواهند کرد .

بند 11 - رژیم مرزی

1. یک رژیم مرزی میان دو کشور ایجاد خواهد شد که فعالیت آن منوط به شرایط حقوقی داخلی هر یک از کشورها و مفاد این توافقنامه به شرح ضمیمه X خواهد بود .
2. جابه جایی در طول مرز تنها از تقاطع های مرزی معین ممکن خواهد بود .
3. برنامه هایی به منظور تسهیل روابط قوی تجاری و اقتصادی از جمله جابه جایی کارگران میان طرفین در این تقاطع ها طرح ریزی خواهد شد .
4. هر یک از طرفین در اراضی خود اقدامات لازم را به عمل خواهند آورد تا اطمینان حاصل شود که هیچ فرد یا خودرو یا کالایی به صورت غیرقانونی وارد اراضی طرف مقابل نمی شود .
5. تدابیر ویژه مرزی در بیت المقدس مطابق بند 6 فوق الذکر خواهد بود .

بند 12 - آب

هنوز کامل نشده است .

بند 13 - روابط اقتصادی

هنوز کامل نشده است .

بند 14 - همکاری حقوقی

هنوز کامل نشده است .

بند 15 - زندانیان و اسیران فلسطینی

1. در شرایط ( اجرای ) توافقنامه وضعیت پایدار توسط اسرائیل و فلسطین ، پایان درگیری ، توقف تمام انواع خشونت ، تدابیر شدید امنیتی... ( که در این توافقنامه ذکر شده است ) تمام زندانیان عرب و فلسطینی که در چارچوب درگیری میان اسرائیلی ها و فلسطینیان پیش از امضای این توافقنامه در تاریخ روز/ماه/2003 زندانی شده اند مطابق مقوله های ذیل و به شرح ضمیمه Xآزاد خواهند شد .

الف - مقوله الف : تمام افرادی که پیش از اجرای بیانیه اصول ( Decleration of Principles ) مورخ 4 مه 1994 زندانی شده اند ، زندانیان اداری ، زنان ، زندانیان زیر 18 سال و زندانیانی که از وضعیت سلامت خوبی برخوردار نیستند بلافاصله پس از به اجرا درامدن این توافقنامه آزاد خواهند شد .

ب - مقوله ب : تمام افرادی که پس از 4 مه 1994 و پیش از امضای این توافقنامه زندانی شده اند به استثنای آنهایی که در مقوله ج ذکر خواهد شد طرف 18 ماه پس از به اجرا درآمدن این توافقنامه آزاد خواهند شد .

ج - مقوله ج : موارد استثنایی ( افرادی که نام آنها در ضمیمه Xذکر می شود ) ظرف 30 ماه پس از اجرای کامل ابعاد ارضی این توافنقامه که در بند v/5/7 ذکر شده است آزاد خواهند شد .

بند 16 - مکانیسم حل و فصل اختلافات

1. اختلافات مربوط به تعبیر یا کاربرد این توافقنامه از طریق مذاکرات در یک چارچوب سه جانبه بنا به دعوت کمیته عالی سازماندهی حل و فصل خواهد شد .
2. اگر اختلافی بلافاصله از طریق فوق الذکر حل نشود هر یک از طرفین می تواند آن را به IVGارجاع دهد تا با استفاده از مکانیسم خود مطابق بند 3 میانجیگری کرده و اختلاف را حل کند .
3. اختلافاتی که از طریق مذاکرات سه جانبه و/یا مکانیسم IVG قابل حل نیست با به کارگیری یک مکانیسم حل و فصل که به موافقت طرفین خواهد رسید حل و فصل خواهد شد .
4. در صورتی که اختلافات به هیچ یک از طرق فوق الذکر حل نشود هر یک از طرفین می تواند آن را به هیأت داوری ارجاع دهد . هر یک از طرفین یک عضو برای این هیأت سه عضوی در نظر خواهد گرفت . سومین عضو را طرفین از میان اسامی داورهایی که در ضمیمه X ذکر شده با رسیدن به اجماع و در صورت اختلاف به صورت دوره ای انتخاب خواهند کرد .

بند 17 - مواد نهایی

گنجاندن یک ماده نهایی در قطعنامه مجمع عمومی شورای امنیت UNSCR/UNGARبرای تأیید این توافقات و ( ذکر این مطلب که ) این قطعنامه جایگزین قطعنامه های پیشین سازمان ملل متحد خواهد شد .

نسخه انگلیسی این متن معتبر می باشد .

ب - نکات مهم توافقنامه ژنو :

هدف :

این طرح موسوم به " توافق وضعیت نهایی " به منظور پایان بخشیدن به اختلافات موجود ارائه می گردد و پس از آن دو طرف نمی توانند خواسته ای داشته باشند .

شناسایی متقابل :

اسرائیل حکومت فلسطین را که موجودیت اسرائیل را بپذیرد به رسمیت می شناسد . دو طرف کشورهایی که پناهگاه دو ملت یهودی و فلسطین خواهد بود به رسمیت می شناسند .

مرزها :

در ترسیم مرزها به خط چهارم ژوئن 1967 استناد می گردد که نقشه آن ضمیمه این توافق می گردد . فلسطینیان حدود 97/5% از اراضی اشغالی 1967 ( از جمله تمامی نوارغزه ) را در اختیار می گیرند . و در مقابل 2/5% باقیمانده از سرزمینهای کرانه باختری ، بخشی از سرزمینهای داخل 1948 را در اختیار خواهند گرفت .

شهرکها :

شهرک نشین های مقیم در اراضی تحت حاکمیت فلسطینیان به اسرائیل منتقل می گردند . ساختمانها و تأسیسات باقی مانده نیز در اختیار حکومت فلسطینی قرار می گیرد . با استناد به نقشه ، اکثر شهرکها ( حدود 160 شهرک که 230 هزار نفر در آنها ساکنند ) تخلیه خواهند شد . به استثنای مجموعه شهرکهای " گوش عتصیون " واقع در جنوب قدس و برخی از شهرکهای اطراف قدس شرقی و شهرک های مرزی اسرائیل .

آوارگان فلسطینی :

دو طرف بر " ضرورت دستیابی به توافق متقابل در خصوص قضیه آوارگان " اعتراف می کنند اما از لفظ " حق بازگشت " برای آوارگان فلسطینی که طی جنگ اول اعراب و اسرائیل در سال 1948 فرار کرده یا اخراج شده اند و فرزندان آنها ( که مجموعاً حدود 4میلیون نفر می شوند ) استفاده نمی شود . آوارگان می توانند در کشور جدید فلسطین یا در هر کشور دیگری مقیم شوند .

شاید تعدادی از آنها بتوانند به اسرائیل برگردند و این فقط دولت اسرائیل است که صلاحیت دارد تعداد آنها را برای باقی ماندن در اسرائیل مشخص کند که این تعداد ناچیز خواهد بود . ( یوسی بیلین طراح اصلی این طرح ، معتقد است که تعداد آنها از 30 هزار نفر تجاوز نمی کند . )

قدس :

بخشی پایتخت اسرائیل و بخشی پایتخت کشور فلسطینی می شود . و نقشه ها گویای آنست که فلسطینیان قدس قدیمی - واقع در قدس شرقی به استثنای محله یهودی نشین و دیوار ندبه - را به عنوان پایتخت انتخاب خواهند کرد .

تقریباً تمامی محله هایی که از سال 1967 به بعد در قدس شرقی ایجاد شده اند تحت حاکمیت اسرائیل قرار خواهند گرفت .

حرم شریف با آزادی رفت و آمد برای پیروان ادیان دیگر و با نظارت نیروهای بین المللی تحت حاکمیت دولت فلسطینی قرار خواهد گرفت . اما یهودیان نمی توانند در " جبل الهیکل " نماز بخوانند . و هیچکدام از طرفین نیزبدون توافق حق حفاری ندارند .

تروریسم و امنیت :

هر دو طرف با کنار گذاشتن ترور و خشونت ( به اشکال مختلف ) راهها و سیاستهایی را در پیش خواهند گرفت که ملتزم به این اصول باشند . و یک نیروی چند ملیتی نیز برای ضمانت اجرای این توافق تشکیل می شود . اسرائیل می تواند نیروی نظامی اندکی در مرز اردن تحت نظارت نیروی چندملیتی به مدت سه سال نگه دارد اما نیروهای اسرائیلی از بقیه مناطق تحت سلطه حکومت فلسطینی عقب نشینی می کنند . فلسطین یک کشور ( حکومت ) عاری از سلاح خواهد بود و نیروی چندملیتی گذرگاههای مرزی را کنترل خواهند کرد .

زندانیان و افراد بازداشت شده : تمامی فلسطینیانیی که پیش از ماه مه 1994 در درگیریها بازداشت شده اند ، فوراً آزاد خواهند شد به ویژه کودکان ، زنان و زندانیانی که کسالت جسمی دارند . اما فلسطینیانیی که پس از این تاریخ بازداشت شده اند طی 18 ماهی که این توافق به مرحله اجرا درمی آید آزاد خواهند شد به جز کسانی که موارد خاص به شمار می آیند که وضعیت آنها بعداً روشن می گردد . ( الشرق الاوسط ، 1/12/2003 )

ج - اهداف طراحان توافقنامه ژنو

بهترین راه برای شناخت نیات و اهداف طراحان توافقنامه ژنو ، بررسی مفاد این قرارداد می باشد که با نگاهی به بندهای اصلی و مفاد توافقنامه مذکور - که پیشتر بدانها اشاره گردید - براحتی می توان به ماهیت این قرارداد و اهداف غیر صلح آمیز طراحان آن پی برد .

به عبارت بهتر می توان گفت که محوریت توافقنامه ژنو برخلاف ظاهر آن به دلیل عدم وجود تناسب میان ابزار و اهداف طراحان آن ( که در ورای آن به دنبال دستیابی به اهدافی کوتاه مدت در سطح عملیاتی و مبارزاتی می باشند ) ، سرشتی متفاوت با طرحها و قراردادهای پیشین صلح نخواهد داشت . به عبارتی این قرارداد را نیز نباید گامی در راه پیشبرد روند صلح تلقی کرد . اما در خصوص عدم تناسب میان ابزار و اهداف طراحان موافقتنامه ژنو ، توجه به نکات ذیل حائز اهمیت می باشد :

1. از آنجاییکه تیم اسرائیلی شرکت کننده در مذاکرات ژنو از احزاب اپوزیسیون است ، لذا فاقد قدرت اجرایی کردن دستاوردها و تأمین ضمانت اجرای قرارداد است . بنابراین می توان نتیجه گرفت که ابزار متناسب با اهداف صلح نیست .

به عبارتی ، ویژگی تیم های اسرائیلی و فلسطینی شرکت کننده در مذاکره ( ژنو ) را می توان اینگونه بیان داشت که هیأت و تیم مذاکره کننده فلسطینی را افرادی از جمله : یاسرعبدربه ( از طراحان توافقنامه ژنو ) ، جبریل رجوب ( مشاور امنیتی عرفات ) هشام عبدالرزاق و قدوره فارس ( از وزرای کابینه تشکیلات خودگردان فلسطینی ) تشکیل می دهند که افرادی نزدیک به ارکان سیاسی و تصمیم گیری حکومت خودگردان فلسطین می باشند و تیم هیأت اسرائیلی را نیز عمدتاً مجموعه ای غیررسمی و شخصیتهایی از احزاب چپگرای رژیم صهیونیستی چون کارگر و میرتس و شخصیتهای مستقل سیاسی و آکادمیک تشکیل می دادند . گروههایی که در رقابت و تعارض جدی با حاکمیت فعلی رژیم صهیونیستی و حکومت شارون به سر می برند هرگونه توافق میان آنها به دلیل بیرون بودن از قدرت فاقد ارزش عملی خواهد بود .

1. ناظران و کارشناسان سیاسی بر این باورند که مفاد توافقنامه ژنو چیزی جز بیان جزییات مطرح شده در طرح " نقشه راه " نیست . از اینرو توافقنامه ژنو و نقشه راه تفاوت چندانی از لحاظ ماهوی ندارند و نتیجتاً اینکه نقاط ضعف موجود در قراردادهای قبلی از جمله عدم ارائه راهکارهای منصفانه درخصوص موضوعات اصلی مورد مناقشه طرفین ، که موجب عدم اجرای آنها و در نهایت شکست این قراردادها گردید ، در توافقنامه ژنو نیز پوشش داده نشده است .

این در حالیست که یاسرعبدربه رهبر تیم مذاکره کننده فلسطینی و از امضاءکنندگان توافقنامه ( ژنو ) دربارة تفاوت این توافقنامه با توافقات قبلی بر این باور است که : " هرگز در گذشته چنین توافقی وجود نداشته است . نقشه راه ، راه حل مفصلی را برای توافق صلح قطعی شامل نمی گردد . نقشه مزبور ، خاطرنشان می کند که در سال 2005 ، باید یک دولت فلسطینی وجود داشته باشد ولی نمی گوید که مرزهایش کدام خواهند بود . بر سر پناهندگان چه خواهد آمد و بیت المقدس و شهرکهای یهودی نشین چگونه خواهد بود . در حالیکه ، توافقات ژنو ، آن تعهدات پیچیده را دربرمی گیرند ، بر قطعنامه های جهانی مبتنی هستند و صلحی دردناک ولی عادلانه در هر میلیمتر مربع است . " ( 2 )

جالبتر اینکه عبدربه در بخشی از گفتگوی خود با شبکه بی بی سی ( در تاریخ 10 دسامبر ) در زمینه میزان حمایت مردم فلسطین از توافقنامه ژنو اظهار داشت که نظرسنجی های صورت گرفته در این زمینه نشان می دهد که بین 40 تا 45 درصد از مردم فلسطین از این طرح حمایت می کنند که این امر در آغاز کار ، درصد بالایی به شمار می رود .

1. ترس هر یک از طرفین ( مذاکره ) از عواقب متهم شدن در چارچوب رژیم بین المللی مبارزه با تروریسم را می توان به عنوان یکی دیگر از دلایلی دانست که آنها را پای میز مذاکره

کشانده است . بنابراین می توان گفت که رفتار بازیگران و طراحان توافقنامه ژنو پیش از آنکه تحت تأثیر هدف " امنیت برای صلح " باشد ، تحت تأثیر افکار بین المللی بوده است .

نکته مهم دیگری که در امضای این توافقنامه مؤثر بود و باعث شد ، برخی مقامات سابق رژیم صهیونیستی ، به دنبال توافقنامه جدید باشند ، ناکامی پیمانها و طرحهای سابق و تداوم عملیاتهای فلسطینیان می باشد . هر چند که رقابت حزبی و دستیابی به قدرت از سوی حزب کارگر را نیز نباید در این رابطه نادیده گرفت . برای آنکه اثر عملیاتهای استشهادی مشخص شود ، به آمار تعداد تلفات صهیونیست ها اشاره می کنیم :

از 29 سپتامبر 2000 ( آغاز انتفاضه ) تا 29 نوامبر 2003 ، 898 کشته ، 6 هزار و سه صهیونیست در اثر 19 هزار و 636 حمله زخمی شده اند . 8 هزار و 118 حمله از حملات مذکور در کرانه باختری ، 10 هزار و 743 مورد در نوارغزه و 775 مورد در داخل منطقه 1948 انجام شده است . این تعداد تلفات وقتیبا آمار کشته شدگان صهیونیست در سالهای قبل از انتفاضه مقایسه شود ، نتایج آن بهتر نشان داده می شود . در طول 15 سال قبل از پیمان اسلو ( 1993 ) فقط 254 صهیونیست کشته شدند . این تعداد براساس سال به شرح زیر است . ( 9 )

د - مواضع آمریکا و طرفین منازعه :

این طرح نیز همانند طرحهای پیشین صلح با واکنش های متفاوتی در درون جامعه اسرائیل و مناطق فلسطینی و داخل آمریکا روبه رو شده است که شایسته است به طور مجزا مورد بررسی قرار گیرد .

1. مواضع فلسطینیان

در صحنه داخلی فلسطین نیز برخورد با توافقنامه مزبور را می توان به دو صورت ارزیابی کرد :

1. موضع گیری علنی جنبش ها و گروههای مبارز فلسطینی از جمله حماس و جهاداسلامی و مردم فلسطین در رد شدید طرح صلح ژنو که آن را امتیازدهی به رژیم صهیونیستی به ویژه در زمینه چشم پوشی از حق بازگشت آوارگان می دانند و صراحتاً نیز مخالفت خود را با این توافقنامه اعلام کرده اند . به گونه ای که شیخ احمد یاسین رهبر معنوی جنبش حماس با اعلام اینکه این توافقنامه ، حق بازگشت آوارگان فلسطینی را زیرپا می گذارد ، آن را غیر قابل پذیرش اعلام کرد .

محمدالهندی از رهبران جنبش جهاد اسلامی نیز ضمن بی محتوا خواندن این توافقنامه ، تأکید کرده که این توافقنامه نیز همچون توافقات قبلی ، محکوم به شکست است .

حسین الشیخ ، از اعضای ارشد فتح در کرانه باختری نیز در واکنش به امضای این توافقنامه از سوی مقامات فلسطینی گفت : موضع فتح روشن است . ما مخالف این طرح هستیم . این طرح به حقوق تاریخی مردم فلسطین ، حق بازگشت آوارگان فلسطینی و بازگرداندن بیت المقدس لطمه وارد می سازد . ( Haaretz . 2003/12/1 )

1. دیگر موضع محتاطانه تشکیلات خودگردان فلسطین به ویژه شخص یاسرعرفات رئیس این تشکیلات است که طرح مزبور را دارای اشکالات تاکتیکی دانسته است که برخورد محتاطانه عرفات را می توان از یک سو برای حفظ جایگاه مردمی و قدرت سنتی و کاریزماتیک خویش و از سوی دیگر فشار جنبشها و گروههای فلسطینی دانست .

احمد قریع نخست وزیر تشکیلات خودگردان اعلام کرد که او و ساف با پیش نویس توافقنامه ژنو موافق نیستند . وی همچنین اعلام کرد که شرکت کنندگان فلسطینی نیز نماینده ساف با دولت فلسطین نیستند . ( www . Haart . com . 2003/12/2 )

1. هیأت فلسطینی شرکت کننده در ژنو :

هیأت فلسطینی شرکت کننده در ژنو شامل یاسر عبدربه ، جبریل رجوب ( مشاور امنیتی عرفات ) هشام عبدالرزاق ، قدوره فارس ( وزرای کابینه تشکیلات خودگردان ) می باشند .

مذاکره کنندگان فلسطینی منتظر دریافت نامه ای از طرف عرفات برای شرکت در این نشست بودند اما آنها نامه ای از عرفات دریافت نکردند ولی اعلام کردند با اجازه ضمنی عرفات در مراسم شرکت می کنند .

این در حالی است که پیشتر اعلام شده بود ، عرفات تأکید کرده است که او و ساف با پیش نویس توافقنامه ژنو موافق نیستند .

1. مواضع اسرائیلی ها
2. نمایندگان رژیم صهیونیستی در ژنو و مواضع این رژیم رهبری تیم اسرائیلی را یوسی بیلین ( وزیر کابینه سابق و از معماران اسلو ) برعهده دارد . علاوه بر وی آمرام متیزنا نماینده کنست از حزب کارگر و آمنون لیپکین شاهاک و یولی تامیر ، آوراهام بورگ ، رومان برونفمن ، و حاییم ارون نیز که نماینده کنست هستند ، نیز در امضای توافقنامه ژنو شرکت دارند . ( 2 )

شرکت کنندگان نماینده رسمی دولت رژیم صهیونیستی نبوده و بیشتر از حزب کارگر هستند .

1. مواضع مقامات رژیم صهیونیستی

از زمانی که طرح توافقنامه ژنو مطرح شد ، دولت رژیم صهیونیستی با آن مخالفت کرده است . آریل شارون این توافقنامه را ضربه بزرگی به امنیت اسرائیل خوانده و گفته است : در طرح نقشه راه مراحل امنیتی وجود دارد و پس از گذر از این مراحل می توان به حل دائم دست یافت . ( 3 ) رژیم صهیونیستی از یک سو این طرح را با توجه به ارایه شدن آن از سوی جناح اپوزیسیون باعث چالش درونی در جناح تندرو و تضعیف آنان می داند و از سوی دیگر قبول تقسیم حاکمیت قدس با فلسطینیان موضوعی است که به هیچ وجه برای شارون و جناح وی قابل قبول نیست . هر چند که طرح ژنو با توجه به اینکه از فلسطینیان می خواهد از بازگشت چهار میلیون آواره فلسطینی به موطن خود ، چشم پوشی کنند ، برای رژیم صهیونیستی اهمیت خاصی به ویژه در زمینه امنیتی و ساختار درونی این رژیم دارد .

رعنان گیسین ، مشاور رسانه ای شارون ، توافقنامه ژنو را " گوساله طلایی سوییس " برای چپ گرایان اسرائیل خواند و افزود آن حکم خودکشی اسرائیل را دارد . ( 4 )

1. مواضع احزاب اسرائیلی

احزاب و جناح های راست گرا و تندروی رژیم صهیونیستی و نمایندگان آنها در کنست نیز شدیداً مخالفت خود را با توافقنامه ژنو اعلام کرده اند .

نمایندگان جناح راست در کنست نیز شدیداً مخالفت خود را با توافقنامه ژنو اعلام کرده اند . یولی ادلشتاین ، عضو لیکود در این رابطه می گوید ، نمایندگانی که از کنست در توافقنامه ژنوشرکت کرده اند ، مقررات کنست را زیر پا گذاشته اند . یوری آوریل ، دیگر نماینده کنست از دادستان کل درخواست تشکیل یک کمیته اضطراری برای رسیدگی به اقدامات نمایندگان مذکور کرده است . ( 5 )

1. نمایندگان رژیم صهیونیستی در ژنو و مواضع این رژیم رهبری تیم اسرائیلی را یوسی بیلین ( وزیر کابینه سابق و از معماران اسلو ) برعهده دارد . علاوه بر وی آمرام متیزنا نماینده کنست از حزب کارگر و آمنون لیپکین شاهاک و یولی تامیر ، آوراهام بورگ ، رومان برونفمن ، و حاییم ارون نیز که نماینده کنست هستند ، نیز در امضای توافقنامه ژنو شرکت دارند . ( 2 )

شرکت کنندگان نماینده رسمی دولت رژیم صهیونیستی نبوده و بیشتر از حزب کارگر هستند .

ایهود باراک ، نخست وزیر سابق رژیم صهیونیستی توافقنامه ژنو را یک توهم نامیده است . وی می گوید : " پس از گذشت سومین سال از خونبارترین حملات انتحاری در تاریخ تروریسم به رهبری یاسرعرفات و شیخ احمدیاسین ، توافقنامه ژنو ، پاداشی برای تروریسم است . " ( 6 )

یعقوب یوسف ، رئیس انجمن حاخام های رژیم صهیونیستی با صدور فتوایی اعضای شرکت کننده در ژنو را خائن نامید . حاخام دیوید دورکمن نیز ضمن حمایت از یوسف ، خواستار آن شد تا نسخه هایی از توافقنامه ژنو که به صندوقهای پستی ارسال شده ، به آتش کشیده شوند . علاوه بر این انجمن مذکور خواستار بازداشت و محاکمه امضاءکنندگان توافقنامه ژنو شده است . ( 7 )

شایان ذکر است که براساس نظرسنجی صورت گرفته در جامعه اسرائیل دربارة توافقنامه ژنو که یک روز پس از امضای این توافقنامه انجام شد و توسط روزنامه هاآرتص نیز منتشر گردید 31 درصد از افراد شرکت کننده در این نظرسنجی با توافقنامه ژنو موافق ، 38 درصد مخالف و 31 درصد باقیمانده نیز نظری در این زمینه ارائه ندادند . ( 5 )

1. مواضع آمریکا :

به دنبال طرح پیشنهادی ژنو از سوی یاسر عبدربه و یوسی بیلین به عنوان دو تن از شخصیت های عالی رتبه حکومت خودگردان و رژیم صهیونیستی و متعاقب آن استقبال مقامات آمریکا از آن ، سازمانهای یهودی آمریکا نسبت به آن واکنش شدیدی نشان دادند .

1. اظهارات مقامات عالی رتبه آمریکا

پس از ارائه طرح پیشنهادی ژنو در ابتدا " پل ولفویتز " معاون وزیر دفاع آمریکا با حضور در دانشگاه جرج تاون ضمن حمایت از کلیات این طرح دال بر تأسیس کشور مستقل فلسطینی مبتنی بر تقسیم بیت المقدس خواستار ارزیابی یک مکانیسم اجرایی در راستای پیشبرد آن گردید . ( j . Post . 2003/10/3 ) پس از آن سناتور دانی فنشتاین ( Dainne Feinstein ) یهودی از حزب دموکرات کالیفرنیا با حضور در شورای روابط خارجی از دولت درخواست کرد تا از طرح پیشنهادی ژنو در راستای پیشرفت روند صلح در خاورمیانه بهره برد . ( www . Forword . com/issues/news/geneva . 2003/3/11,14 ) به دنبال این درخواست سخنگوی بیلین در بیت المقدس پس از افشای خبر " ارسال نامه تشکرآمیز کاولین پاول وزیر خارجه آمریکا به طراحان اصلی توافقنامه ژنو " متن نامه را منتشر نمود . پاول در این نامه ضمن اشاره به پایبندی آمریکا در راستای تأسیس دولت مستقل فلسطینی از طرح ژنو به عنوان عامل ایجاد جو امیدواری یاد کرده بود که طرفین بتوانند از طریق آن به راه حل منطقی برای مسایل غامض و مقابله با مشکلات دست یابند . ( Haavetz . 2003/11/9 )

1. واکنش سازمانهای یهودی آمریکا

سازمان صهیونیستی آمریکا پس از اعلام انتقاد از موضع گیری " ولفویتز " و تشبیه آن به حمایت از تلاشهای عامیانه به منظور جلب نظر مقامات اسرائیلی و فلسطینی در راستای امضای قرارداد ، با انتشار بیانیه ای به انتقاد از کالین پاول به دلیل تحت فشار قرار دادن اسرائیل پرداخت . مورتون کلین ( Morton Klein ) رئیس این سازمان اظهار داشت : " اقدام وزیر خارجه آمریکا مبنی بر ارسال نامه ای تشکرآمیز خطاب به افرادی که هیچ مسئولیتی در حکومت نداشته و مواضع آنان در مخالفت با سیاستهای دولت دمکراتیک اسرائیل به عنوان متحد اصلی آمریکا می باشد ، عملی نادرست و اشتباه تلقی می شود . کلین افزود : اگر این اظهارات بیانگر سیاست آمریکا نمی باشد ، پرزیدنت بوش باید به صورت رسمی به تقبیح این موضع اقدام نماید . ( www . zoa . org/pressrel . 2003/11/2 ) صرف نظر از سازمان صهیونیستی آمریکا ، آبراهام فاکسمن ، دبیر انجمن ضدافتراء با تنظیم نامه ای شدیداللحن از کالین پاول درخواست کرد ، تلاشهای صورت گرفته خارج از مجاری رسمی را تأیید نکند . در این نامه هشدار داده شده بود ، اینگونه اقدامات از سوی شخصیت های عالیرتبه دولتی می تواند منجر به تضعیف دولت دموکراتیک اسرائیل در روند مذاکرات شود . با این حال صرف نظر از این مخالفت ها ، برخی از سازمانهای یهودی آمریکا همچون " انجمن سیاست اسرائیل " ( Israel Policy Forum ) ، به حمایت از اظهارات ولفویتز و پاول پرداختند . " ماروین لندر " رئیس کمیته اجرایی این سازمان ضمن اشاره به امکان انتقاد از این مواضع از سوی برخی از سازمانهای یهودی ، ارائه این اظهارات را گامی در راستای متوقف نمودن وضعیت مهلک کنونی توصیف کرد . ( www . Forword . com )

منطقه ای و بین المللی :

1. در سطح داخلی : در این چارچوب شواهد موجود در داخل سرزمینهای اشغالی حاکی از افزایش تنش و تشدید اختلافات میان گروههای مختلف و جناح های سیاسی فلسطینی و اسرائیلی می باشد .
2. در سطح منطقه ای : دربارة آثار و تبعات توافقنامه ژنو در سطح منطقه ای باید گفت که به دلیل اندک بودن احتمال عملی شدن و به اجرا درآمدن این توافقنامه - به همان دلایلی که پیشتر نیز بدانها اشاره شد - پیامد خاصی برای کشورهای منطقه در برنخواهد داشت . چرا که رژیم صهیونیستی با توجه به تجارب گذشته به این طرح نیز همانند طرحهای پیشین صلح پایبند نخواهد بود .

گفتنی است که توافقنامه ژنو در میان کشورهای عربی منطقه با واکنشهای متفاوتی روبرو شد و در حالیکه برخی کشورها اظهارنظری در این باره ارائه نکرده اند ، مصر با مفید دانستن این طرح بر طرح نقشه راه به عنوان طرح اصلی در حل درگیری طرفین اسرائیلی و فلسطینی تأکید و اردن نیز از این طرح با حفظ حق بازگشت آوارگان ، استقبال کرد .

1. در سطح بین المللی : استقبال محتاطانه مقامات آمریکایی از طرح صلح ژنو و همچنین استقبال اتحادیه اروپا و دبیر کل سازمان ملل متحد از این توافقنامه همگی حاکی از این امر است که این توافقنامه در صورت به اجرا درآمدن پیامدهای مثبتی را در صحنه بین المللی بر جای خواهد گذاشت ، هر چند که امیدی به اجرایی شدن این توافقنامه نیست .

به عقیده ناظران سیاسی ، سوای از مفاد توافقنامه ژنو ، آنچه باعث شد تا اتحادیه اروپا ، کوفی عنان و به ویژه آمریکا از این طرح استقبال کنند ، ارایه آن توسط شخصیتهای میانه رو و تلاش نیروهای غیر رسمی برای پایان دادن به درگیری است ، به نحوی که این امر به چالشی بین نیروهای رسمی با نیروهای میانه روی طرفین تبدیل شده است .

مآخذ :

1. مؤسسه تحقیقات و پژوهشهای سیاسی علمی ندا ، توافقنامه ژنو 26/10/2003 به نقل از روزنامه " هاآرتص " .
2. نشریه رویداد و گزارش اسرائیل ، " نگاهی به توافقنامه ژنو " ، مؤسسه تحقیقات پژوهشهای سیاسی علمی ندا ، شماره 206 ، 12/9/1382 .
3. نشریه رویداد و گزارش اسرائیل ، " توافقنامه ژنو اهداف و پیامدها " ، مؤسسه تحقیقات پژوهشهای سیاسی علمی ندا ، شماره 209 ، 2/10/1382 .
4. نشریه رویداد و گزارش صهیونیسم ، " توافقنامه ژنو و دیدگاههای جدید آمریکا " ، مؤسسه تحقیقات پژوهشهای سیاسی علمی ندا ، شماره 31 ، 3/9/1382 .
5. نشریه رویداد و گزارش صهیونیسم ، " توافقنامه ژنو و سازمانهای یهودی آمریکا " ، مؤسسه تحقیقات پژوهشهای سیاسی علمی ندا ، شماره 33 ، 18/9/1382 .