مسیحیان در نظام سیاسی اسرائیل

اگرچه بیت المقدس از نظر تاریخی و مذهبی دارای ارزش والایی برای ادیان مختلف اسلام ، یهود و مسیحیت است ، اما امروزه یهودیان به میزان بسیار زیادی سایر ادیان را از حقوق خود در این رابطه محروم کرده اند . تصرف کامل بیت المقدس در سال 1967 و الحاق رسمی آن به دولت یهودی اسرائیل ، نقض توافقات بین المللی در مورد این مکان مشترک مذهبی می باشد .

در این نوشتار جایگاه کنونی مسیحیان در نظام سیاسی اسرائیل به ویژه وضعیت کنونی مسیحیان در اسرائیل

از نظر جمعیت و محل سکونت ؛ سابقه تاریخی روابط مسیحیان با یهودیان ؛ وضعیت سیاسی - - اجتماعی مسیحیان در شرایط کنونی در اسرائیل و تأثیر تقویت مواضع مسیحیان صهیونیست در آمریکا و رابطه نزدیک آنها با دولت اسرائیل بر وضعیت مسیحیان ساکن در اسرائیل مورد مطالعه قرار می گیرد .

الف - وضعیت کنونی مسیحیان :

براساس آخرین آماری که مرکز آمار اسرائیل در پایان سال 2004 اعلام کرد ، 144 هزار مسیحی در اسرائیل زندگی می کنند که 117 هزار نفر آنها عرب بوده و بقیه از مهاجرین جدید می باشند . براساس آمار مذکور مسیحیان در سال 2003 ، 1/2 درصد از جمعیت اسرائیل را تشکیل می دادند . مهاجرین جدید کسانی هستند که براساس قانون بازگشت حقوق شهروندی را به علت آنکه وابستگان درجه یک یهودیان ( ازدواج با یهودیان ) هستند ، دریافت کرده اند . اکثر این افراد در دهه 1990 از جمهوریهای سابق شوروی و اتیوپی وارد اسرائیل شده اند .

تعداد جمعیت مسیحیان عرب نسبت به مسلمانان عرب و نیز یهودیان در سرزمین فلسطین پس از سال 1948 به شدت تغییر کرده است . قبل از اشغال فلسطین که تعداد کمی یهودی در آن سرزمین سکونت داشتند ، مسیحیان 21 درصد از جمعیت اعراب را تشکیل می دادند ، اما به رغم آنکه اعراب مسلمان در مناطق کرانه باختری و نوارغزه آواره شدند و تعداد زیادی از آنان به کشورهای دیگر پناهنده شدند .

همین کاهش در مورد جمعیت مسیحیان نسبت به کل جمعیت اسرائیل نیز قابل مشاهده است . مسیحیان که در سال 1948 ، 9/17 درصد از کل جمعیت فلسطین را تشکیل می دادند ، در سالهای 1961 ، 1972 ، 1980 ، 1985 و 1989 تنها 3/2 درصد از جمعیت ساکنان مناطق 1948 را تشکیل می دادند . البته این درصد با افزایش محدودی در سال 1989 به 4/2 ؛ 1991 به 5/2 ؛ 1992 به 7/2 و 1993 به 8/2 و هم اکنون به 1/2 درصد رسیده است .

مهمترین دلیل کاهش جمعیت مسیحیان در اسرائیل ، پایین بودن نرخ موالید میان آنها می باشد . به گونه ای که هر زن مسیحی به طور متوسط 3/2 کودک به دنیا می آورد . این در حالی است که این رقم برای زنان یهودی 7/2 و برای زنان مسلمان فلسطینی 5/4 است ، نرخ رشد جمعیت مسیحیان مانند یهودیان در حال کاهش است و هم اکنون 4/1 درصد می باشد . تنها 34 درصد از جمعیت مسیحیان زیر 19 سال سن دارند و هشت درصد نیز بالای 65 سال سن می باشند .

علاوه بر مسأله مذکور ، بسیاری از مسیحیان به علت شرایط سخت زندگی در اسرائیل ، به کشورهای دیگر مهاجرت می کنند و برخلاف جمعیت اعراب که به علت میزان بالای موالید و جمعیت یهودیان که به علت ورود مهاجرین جدید ، افزایش می یابند ، جمعیت مسیحیان همچنان در حال کاهش است .

از نظر جغرافیایی اکثر مسیحیان در منطقه جلیله به ویژه شش روستای اطراف آن ساکن هستند . ناصره نیز یکی از مراکز عمده تجمع مسیحیان است . حدود 20 هزار مسیحی در این شهر زندگی می کنند . در حیفا نیز پیش از 16 هزار مسیحی ساکن هستند . سومین منطقه از نظر جمعیت مسیحیان ، " شفاعمر " است که بیش از هفت هزار مسیحی در آنجا سکونت دارند . بقیه نیز در آکرا و رام الله سکونت دارند ، حدود 20 هزار مسیحی نیز در بیت المقدس ساکن هستند . حدود هفت درصد از جمعیت نوارغزه نیز از مسیحیان تشکیل شده است .

ب - سابقه تاریخی روابط یهودیان و مسیحیان :

اختلاف میان یهودیان و مسیحیان بسیار ریشه دار است . یهودیان معتقدند مسیحیان که پیش از ظهور حضرت عیسی ، پیرو دین یهود بوده اند ، با گرویدن به آیین او با کنیسه قطع رابطه کرده و به جرگه شرک یا کافری پیوسته اند . به همین دلیل بای ( پدران ) کلیسا می گفتند که یهودیان در نمازهای روزانه خود سه بار بر عیسی ( ع ) لعنت می فرستند و به همین خاطر آنها را مانند شیاطین در نظر می گرفتند .

از طرف دیگر مسیحیان یهودیان را متهم می کنند که

در دستگیری و دادن اطلاعات به " پونطیوس پیلاطوس " حاکم رومی فلسطین برای دستگیری حضرت عیسی دست داشته اند و " یهودا اسخریوطی " ، محل اخفای حضرت مسیح را افشا کرده و به این صورت ، حضرت مسیح ( ع ) به صلیب کشیده شد .

در دوره قرون وسطی که عصر حاکمیت و غلبه روحانیت مسیحی در سراسر اروپا بود ، قوانین و فتاوی متعددی علیه یهودیان وضع و صادر شد . در سال 1095 که جنگ صلیبی آغاز شد ، برخی از مسیحیان ، کشتن یهودیان اروپا را مقدم بر کشتن مسلمانان می دانستند . در مهمترین شوراهای مسیحیان که هرچند سال یکبار توسط کلیسا برگزار می شد ، احکامی علیه یهودیان صادر می شد .

پاپ اینوسنت سوم و نیز چهارمین شورای لاتران در سال 1315 میلادی ، یهودیان را موظف به پوشیدن لباس خاصی می کردند . مسیحیان ، یهودیان را مجبور می کردند که پارچه زردرنگی به گردن بیندازند . این پارچه قوسی شکل به نشانه تحقیر و نماد قطعه طلایی که یهودا اسخریوطی پس از خیانت به حضرت عیسی گرفته بود ، به گردن یهودیان آویخته می شد .

همچنین مسیحیان ، یهودیان را به قطعه قطعه کردن و هتک حرمت نانهای فطیر ( که بیانگر جسم حضرت عیسی است ) متهم می کنند . به زعم مسیحیان نان فطیری که یهودیان مصرف می کنند ، شکنجه جسمی حضرت عیسی از طریق قطعه قطعه کردن نان فطیر را تداعی می کند .

بعلاوه مسیحیان ، یهودیان را متهم می کنند که از خون غیریهودیان نوعی نان به نام " ماتزو " ( Matzoh Mazzoh ) درست می کنند . پس از آنکه در سال 1144 تعدادی یهودی به کشتن چند غیریهودی و استفاده از خون آنان در فطیر مقدس اعتراف کردند ، بحث خون فطیر بین مسیحیان و یهودیان بسیار جدی تر شد .

علاوه بر این موارد ، یهودیان توسط مسیحیان در مناطق محدودی به نام گتوها ( getto ) مجبور به سکونت بودند . اگرچه برخیها معتقدند که زندگی دسته جمعی یهودیان در مکانهای خاصی به سود آنها بوده ، اما یهودیان امروزه ، گتوها را نماد آنتی سمیتیسم می دانند .

روابط میان مسیحیان و یهودیان با به قدرت رسیدن فاشیستها در ایتالیا و نازیها در آلمان تا حدودی وخیم شد . در این مقطع مسیحیت در مقابل یهودیت قرار نگرفت ، بلکه برخی از اصول فاشیسم و نازیسم و عملکرد رهبران آنها باعث شد بخشی از یهودیان مانند سایر گروهها صدمه ببینند . یهودیان پس از جنگ جهانی دوم در این رابطه با بزرگنمایی کشتار یهودیان ، موضوع هولوکاست را مطرح نمودند .

البته رابطه خصومت آمیز یهودیان و مسیحیان پس از جنگ یهودیان و مسیحیان پس از جنگ جهانی دوم به تدریج برطرف شد . در دومین نشست شورای واتیکان در سال 1967 ، واتیکان طی یک سند رسمی ، یهودیان را از اتهام قتل حضرت عیسی ( ع ) تبرئه کرد . پاپ ژان پل دوم ، اولین رهبر روحانی کاتولیک است که از یک کنیسه در شهر " اتونال " در ایتالیا دیدن کرد . بعلاوه سند چهل صفحه ای که در آن مسیحیان از یهودیان دلجویی می کنند ، نخستین اعترافنامه مسیحیت جهت ندامت از گذشته است .

در سند مذکور از قتل یهودیان در جنگ جهانی دوم به عنوان یک تراژدی فراموش ناشدنی یاد شده است . پاپ ژان پل دوم نیز در سال 1996 بار دیگر صراحتا اعلام کرد که یهودیان مسئول قتل حضرت عیسی ( ع ) نیستند . در سال 1997 نیز ، پاپ در همایشی که در زمینه مبارزه با آنتی سمیتیسم برگزار شد ، ابراز داشت : آنتی سمیتیسم هیچ توجیهی ندارد و مطلقا محکوم است .

بعلاوه واتیکان بخشی از پرونده های محرمانه خود را که به روابط کلیسای تاتولیک و رژیم آلمان نازی مربوط است ، در دسترس محققان قرار داده است . یهودیان ادعا می کنند که کلیسا در مقابل کشتار یهودیان توسط نازی ها در دوره هیتلر سکوت کرده است .

ج - مسیحیت صهیونیست عامل تقویت یا تضعیف مسیحیان :

پس از آنکه جرج بوش در سال 2000 به قدرت رسید ، دو گروه در آمریکا به شدت تقویت شدند که هر دو دیدگاه مثبتی نسبت به اسرائیل دارند . از یک طرف نئومحافظه کاران در کانونهای مهم قدرت از جمله معاونت ریاست جمهوری ، وزارت دفاع خارجه و... عهده دار سمتهایی شدند و این وضعیت در دوره دوم ریاست

جمهوری جرج بوش با انتخاب کاندولیزا رایس به عنوان وزیر خارجه بیشتر تقویت شد و در طرف دیگر مسیحیان صهیونیست قرار دارند که دارای نگرش خاصی نسبت به اسرائیل هستند .

مسیحیان صهیونیست نه تنها در سطح قدرت سیاسی آمریکا تأثیرگذارند ، بلکه در عرصه اجتماعی نیز طیف بسیار گسترده ای از جمعیت آمریکا را پوشش می دهند . برخی منابع ، تعداد هواداران صهیونیسم مسیحی را در آمریکا بیش از 70 میلیون نفر اعلام کرده اند .

مهمترین دیدگاه مسیحیان صهیونیست ، بازگشت دوم حضرت عیسی است . بر مبنای چنین اعتقادی ، حضرت مسیح روزی به زمین بازخواهد گشت و برای هزار سال حکومت می کند و اقدامات او طی هفت مرحله صورت می گیرد . اکنون مرحله ششم یا مرحله کلیساست و مرحله بعد " آخرالزمان " ( End - Time ) خوانده می شود که طی آن حضرت مسیح به سوی زمین رو می کند و مؤمنان مسیحی را حیات دوباره می بخشد ، سپس " ضد مسیح " ( Antichrist ) در زمین ظاهر خواهد شد و خود را به دروغ منجی یهودیان خواهد خواند . برخی معتقدند که آنچه موجب باور برخی به او می شود ، این است که وی قادر به اعاده صلحی ظاهری در خاورمیانه خواهد شد .

حکومت ضد مسیح هفت سال به طول خواهد انجامید و دوره " رنج یا آزمایش بزرگ " ( Tribulation ) خوانده می شود . در نیمه اول این دوره ، ضد مسیح صلح ظاهری را برقرار خواهد داشت و در نیمه دوم علیه اسرائیل اقدام خواهد کرد . او به این ترتیب مجموعه گناهان بشر را کامل کرده و حکم نهایی خود را موجب و شروع دوره ای بی سابقه از جهت آزار یهود را باعث خواهد شد . این دوره با محاصره بیت المقدس به وسیله ملتهای متخاصم که قصد نابودی آن را دارند ، خاتمه خواهد یافت و صحنه برای نبرد نهایی ( Armageddon ) آماده خواهد شد .

در این مرحله حضرت عیسی سوار بر اسبی سفید ، به زمین بازخواهد گشت و در پی او سواره نظامی مرکب از مؤمنان از ابرها سرازیر خواهند شد ، معابد باستانی یهودیان را احیا و حکومتی هزار ساله را آغاز می کند ، بهشت و زمینی جدید را نشان خواهد داد و شیطان را برای همیشه خاموش خواهد کرد .

علاوه بر این عقاید دین شناختی ( تئولوژیک ) مسیحیان صهیونیست به نوبه خود مبنای اصلی جانبداری این جریان از اسرائیل و پایگاه سیاسی قابل توجهی برای طرفداران حزب لیکود در آمریکا و عملکرد کسانی چون شارون در اراضی اشغالی فراهم آورده است . بر این مبنا ، ایجاد اسرائیل در سال 1948 تحقق یک پیشگویی پیامبرانه و مقدمه عملی شدن پیشگویی های دیگر بوده است .

د - وضعیت کنونی مسیحیان :

اگرچه هم اکنون مسیحیان صهیونیست در آمریکا در موضع قدرت هستند و حمایت آنها از دولت اسرائیل کاملاً صریح است ، اما این موضوع تغییر زیادی در وضعیت مسیحیان اسرائیل ایجاد نکرده و بلکه باعث تقویت موضع یهودیان شده است . از منظر مسیحیان صهیونیست ، مسیحیان اسرائیل بیشتر عرب هستند و هویت عربی آنها بر هویت دینی آنان غلبه دارد .

در حالی که هر گونه تعرض به یهودیان در کشورهای دیگر به شدت با واکنش صهیونیستهای مسیحی مواجه می شود ، از ظلمهایی که در حق مسیحیان فلسطینی انجام می شود ، چشم پوشی می شود .

برای آنکه وضعیت کنونی مسیحیان در فلسطین به طور عمیق تر بررسی شود ، لازم است این موضوع را از منظر شکافهای اجتماعی در جامعه اسرائیل بررسی شود .

اکثریت قریب به اتفاق کشورهای دنیاداری جوامع همگن نبوده و شکافهای اجتماعی ، جمعیت آنها را در گروههای زیادی از یکدیگر جدا کرده اند . آنچه در زمینه شکافهای اجتماعی اهمیت بیشتری دارد ، فعال بودن یا غیرفعال بودن آنهاست که البته این موضوع متأثر از عوامل زیادی است . یعنی اینکه هر کدام از این عوامل ، باعث تقویت اختلافات میان افراد و گروهها می شوند و آنها از یکدیگر فاصله بیشتری می گیرند .

از نظر شیوه ترکیب ، شکافهای اجتماعی ممکن است یکدیگر را تقویت کنند و یا بر روی هم بار شوند . این وضعیت را شکافهای متراکم می خوانند . ممکن است شکافهای اجتماعی یکدیگر را تضعیف کنند که در این صورت شکافهای متقاطع نامیده می شوند .

وقتی شکافهای اجتماعی متراکم باشند ، اغلب جامعه دوقطبی می شود و پتانسیل کشمکش اجتماعی افزایش

می یابد . برعکس وقتی شکافهای اجتماعی یکدیگر را قطع کنند ، با توجه به افزایش نقاط مشترک گروه بندیهای اجتماعی زمینه منازعه اجتماعی کاهش می یابد . همچنین شکافها را براساس تعداد ، شیوه ترکیب و فعال یا غیرفعال بودن به جامعه تک شکافی و چند شکافی تقسیم می کنند . اگر در یک کشور تنها یک شکاف عمده از نظر شکافی فعال می گویند و اگر به طور همزمان چندین شکاف فعال باشند ، جامعه چندشکافی ایجاد می شود .

برای مثال اگر در یک کشور شکاف اختلاف مذهبی فعال باشد ، آن جامعه ، جامعه تک شکافی فعال است ، اما اگر در کنار مذهب و نژاد ، زبان و عوامل دیگر ، نیز بر تفکیک گروهها از یکدیگر مؤثر باشند ، جامعه چندشکافی فعال ایجاد می شود .

جامعه کنونی اسرائیل ، از شکافهای متعددی رنج می برد . سه شکاف عمده هم اکنون در این کشور یکدیگر را تقویت می کنند که عبارتند از شکاف اعراب - - یهودیان ؛ شکاف سفاردی - - اشکنازی و شکاف سکولارها و مذهبیون .

موضوع مسیحیان به شکاف نخست برمی گردد ، زیرا اکثریت قریب به اتفاق ، جز اعراب محسوب می شوند و دو شکاف دیگر درون قومی و مربوط به یهودیان است . اگر شکاف میان اعراب مسلمان و یهودی ریشه در توسعه طلبیهای معاصر یهودیان دارد و با اشغال سرزمین فلسطین تشدید شد و سپس با محدود شدن اعراب منطقه 1948 ادامه یافت ، از نظر تاریخی میان یهودیان و مسیحیان اختلافات زیادی وجود داشته که بخشی از آن ذکر شد . شکافهایی که دارای سابقه تاریخی هستند ، به طور بالقوه زمینه را برای ایجاد تنش فراهم می کند و در صورت وجود سایر عوامل شکاف اجتماعی نشدید می شود .

علاوه بر این ، از بدو تشکیل اسرائیل ، حقوق مسیحیان فلسطینی همانند مسلمانان عرب نادیده گرفته شد . در بیانیه ای که هنگام اشغال فلسطین توسط بن گوریون قرائت شد ، اسرائیل یک دولت یهودی معرفی شد . طبیعی است که در چنین دولتی ، سایر ادیان از اهمیت زیادی برخوردار نباشند .

امروزه همان تبعیضهایی که علیه مسلمانان فلسطینی در مناطق 1948 اعمال می شود ، نیز در مورد مسیحیان اعمال می گردد ، زیرا همان گونه که گفته شد ، هویت عربی مسیحیان بر هویت مذهبی آنها از نظر اسرائیلی ها می چربد .

مسیحیان نیز مانند مسلمانان از اولین گام برای استفاده از خدمات دولتی در اسرائیل که انجام خدمت سربازیاست ، محروم هستند . چون در این کشور دریافت بسیاری از مزایا و حتی حقوق اولیه اجتماعی نظیر استخدام در ادارات دولتی داشتن کارت پایان خدمات دوره ضرورت است .

محل های سکونت مسیحیان نیز از همان مشکلاتی که اعراب مسلمان از آنها رنج می برند ، برخوردارند . میزان بیکاری در میان مسیحیان ، اگرچه آمار دقیقی در این رابطه در دسترس نیست ، اما بسیار بالاست . بودجه دولتی برای نهادهای آموزش و سایر خدمات مدنی در این مناطق نیز از قاعده کلی در مورد اعراب فلسطینی حمایت می کند .

مسیحیان مانند مسلمانان از حقوق سیاسی چندانی نیز برخوردار نیستند . برای نمونه کرسیهایی که آنها در پارلمان اسرائیل نسبت به جمعیت خود دارند ، ارائه می شود .

یکی از شاخصهای مهم برای بررسی وضعیت

مسیحیان در نظام سیاسی اسرائیل ، چگونگی و میزان برخورداری آنها از انجام مراسم مذهبی خود می باشد . همان گونه که پیش تر گفته شد ، بیت المقدس برای مسیحیان دارای ارزش والایی از منظر مذهبی است و اماکن مقدس مسیحیان در این منطقه قرار گرفته است . کلیسای مدفن مقدس ( واقع در شهر قدیمی قدس ) که بنابه روایات مسیحی ، حضرت عیسی ( ع ) در آنجا به خاک سپرده شده و همچنین مقبره مریم عذری ( واقع در نهال کیدرون ) از جمله اماکن بسیار مقدس برای مسیحیان هستند که در این منطقه قرار دارند . بعلاوه حرم ( مکان مقدس ) معراج واقع در کوه زیتون نیز که به اعتقاد مسیحیان ، حضرت عیسی ( ع ) از آنجا به ملکوت عروج کرده است ، در شهر قدس قرار دارد .

کلیساهای چهار گرایش مهم ارتدوکسهای کلداین ، ارتدوکسهای غیر کلداین ( مونوفیستها ) کاتولیکهای رم و پروتستان که مجموعا شامل 50 کلیسا که از دوره بیزانتین تأسیس شده اند ، در فلسطین وجود دارند .

مسیحیان با وجود چنین اماکن مقدسی در انجام مراسم مذهبی به ویژه بازدید از اماکن مقدس خود محروم هستند . یاسر عرفات طی سخنانی در سال 2002 گفت : احداث دیوار در اطراف قدس و خطراتی که برای فلسطینیان عرب ، مسلمان و مسیحی وجود دارد ، باعث شد که هیچ کدام از آنها نتوانند برای نماز به حرم مقدس و یا کلیسای قیامت بروند . اگرچه مقامات اسرائیلی فقط در ایام کریسمس به مسیحیان اجازه می دهند که مراسم خود را در مکان مذکور برگزار نمایند .

سازمان حقوق بشر در گزارشی به اهانت صهیونیستها به مقدسات مسیحیان اشاره کرده و اعلام نمود با این اقدام تمام قوانین و منشورهای بین المللی که خواهان اقدام به این مقدسات و رعایت آزادی تمامی شهروندان می باشند ، نقض شده است .

در این گزارش به برخی کلیساهای مسیحیان ازجمله کلیسای " البرباره " در رام الله و کلیسای " الهار متری " در نابلس که توسط صهیونیستها مورد صدمه واقع شده اند ، اشاره شده است . در گزارش سازمان حقوق بشر به شعارنویسی گروههای تندروی یهودی علیه مقدسات مسیحیان در شهر الخلیل نیز اشاره شده است . این اقدامات در حالی انجام می شود که هر گونه شعارنویسی ، ترسیم نمادها ، تخریب جزئی قبرستانها و یا کنیسه های یهودیان در سراسر دنیا با عنوان مصادیق آنتی سمیتیسم به شدت با بزرگنمایی از سوی صهیونیستها مطرح می شود .

مآخذ :

1. صبری جریس ، احمد خلیفه : ساختارهای صهیونیستی ، ترجمه قبس زعفرانی ، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه ، تهران 1381 .
2. رابرت اس ویستویج ، " پاپ ، کلیسا و یهودیان " ترجمه مسعود شبرو ، فصلنامه مطالعات منطقه ای ( اسرائیل - آمریکاشناسی ) ، جلد اول ، 1378 .
3. بولتن رویداد و گزارش اسرائیل ، ( سیاسی - داخلی ) ، 10/12/1383 ، شماره 3 - 239 .
4. چشم انداز ارتباطات فرهنگی ، سال هشتم ، اردیبهشت ماه 1383 .
5. Moshe Ma'oz and Gabriel scheffer. Middle eastern Minorities and Diasporas. Great Britain : Sussex academic press. 2002. p 124
6. Sandras, williams, the origins of christian Antisemitism, judaic studies program. tmiversity of centeral florida. 1993.
7. www. Jcpa.org ( 2002/6/11 )
8. www. Us-Israel.org.