مغار

در فلسطین مجمتع های مسکونی زیادی مغار نامیده می شود .

الف - مغار/شهرستان رمله :

روستایی عربی است در فاصله 12 کیلومتری جنوب - غربی شهر رمله واقع است و با راههای آسفالته ای به آن مرتبط است و راههای کوهستانی همواری آن را به روستای عاقر ، شحمه ، بشیت ، قطره ، یبنه و زرنوقه مرتبط می کند و فرودگاه نظامی عافر در فاصله سه کیلومتری شرق آن واقع است .

روستای مغار بر روی تپه ای به نام کوه بعله به ارتفاع 50 متری سطح دریا در محل وسیعی از زمین دشت ساحلی میانه فلسطین برپا شد . از طرف جنوب دره مغار را احاطهکرده است . به همین دلیل به طور طبیعی در موضعی قرار گرفته که حمایت از روستا را ممکن می سازد . در صدر اسلام جایگاه و منزلی از منازل قبیله لخم بود .

در محل قدیم مغار ، ویرانه ساختمانها ، ظرفهای سفالی ، چاهها و گورهای کنده شده در سنگها وجود دارد که تاریخ آن به دوران کنعانیان باز می گردد .

خانه های روستا از آجر و سیمان و سنگ ساخته شده بود و در بخش قدیمی شهر متراکم بود . این روستا مشرف بر دره مغار بوده و در مجموعه های پراکنده ای در طول کناره های شمالی و به موازات راههای کوهستانی همواری به طرف روستاهای مجاور گسترده بود .

مغار شامل بعضی خدمات عمومی مثل مغازه ، مسجد و مدرسه ابتدایی بود . رشد آبادانیش در طول دوره سلطه انگلیس توسعه یافت و در دهه 30 مساحت آن 31 جریب بود سپس در سال 1948 به حدود 150 جریب رسید . بدین گونه آبادانیش تا سه تپه امتداد یافت ، تپه میانی که مغار قدیمی بر آن برپا شده بود و تپه شمالی ( کوه ابوطوق ) که 100 متر از سطح دریا ارتفاع داشت و تپه جنوبی که مسیر دره مغار به وسیله آن احاطه شده بود . آبادانی و عمران آن همچنین به طرف شمال غربی به موازات راه کوهستانی همواری به طرف یبنة امتداد داشت .

مساحت زمینهای مغار بالغ بر 390,15 جریب بود که 387 جریب متعلق به آن راهها و دره ها بود و صهیونیستها به 659,2 جریب آن دست یافتند . زمینهای آن به خاطر سرسبزی و حاصلخیزی خاکش و فراوانی آبهای زیرزمینی ، ممتاز می باشد و در آن انواع مختلف محصولات از جمله حبوبات و سبزیجات و درختان میوه کشت می شود که در صدر آنها همه آنها پرتقال است که 996,1 جریب زیر کشت این میوه و 22 جریب زیر کشت زیتون می باشد . زراعت بر آب باران و چاهها متکی است .

سال 1922 ، در روستای مغار 966 نفر ساکن بودند و تعداد ساکنانش سال 1931 به 211,1 نفر افزایش یافت که در 255 خانه می زیستند و تعدادشان در سال 1945 به 740,1 نفر رسید و در سال 1948 ساکنانش آواره شدند و خانه هایش به دست صهیونیستها ویران گردید .

ب - مغار/شهرستان طبریه :

شهرک عربی است که در شهرستان طبریه و تقریبا در فاصله 12 کیلومتری شمال غربی طبریه واقع می باشد و در چهار راه آسفالته ای قرار دارد که آن را به شهر طبریه و صفد و ناصره و عکا مرتبط می سازد . راه هموار دیگری نیز

آن را به روستاهای عربی مجاور مانند رامة ، و دیرحنا ، شونه ، عیلبون ، فراضیه ، کفرعنان و یا قوق مرتبط می سازد .

شهرک مغار در زمان رومی ها به نام " مآریا " معروف بود و در آن زمان از نظر حکومتی تابع شهر طبریه بود . در نیمه راه سراشیبی کوه حزور برپا شده که حلقه ای در سلسله کوههای الجلیل سفلی در امتداد جنوب دشت شاغور به شمار می آید عبارتند از کوههای و ابو کراد ، کمانه ، عبریه ، زهیر ، سعد ، کعکور و کوه اربعین .

مغار 300 متر از سطح دریا ارتفاع دارد و رود تفاح از زمینهای جنوبی آن می گذرد که در شرق به طرف رود اردن سرازیر می باشد . در اراضی غرب دره سلامه نیز یکی از شعب رود تفاح می گذرد و راهش بین دو کوه حزور و کمانه به طرف جنوب به دوبخش تقسیم می گردد .

خانه های مغار از سنگ و آجر ساخته شده که متصل به هم به شکل پلکانی با خطوط شیبدار و منحنیهای برابری می باشد . بدین گونه ارتفاع خانه های بنا شده در طرف شمالی آن 39 متر بالاتر از سطح دریا می باشد ،

در حالی که ارتفاع خانه ها در طرف جنوبی شهرک نزدیک به 250 متر پایین تر است . خیابانهای شهرک همراه با پیچ وخم و سراشیبی است . طرح بافت شهرک با ساختمانهایی به شکل دایره یا شبه دایره نشان داده می شود . شهرک در مسیر رشد عمرانیش به طرف جنوب شرقی و شمال شرقی به موازات راه همواری به شهر عربی مجاور امتداد می یابد . مساحت این روستا از 55 جریب در سال 1945 به بیشتر از 500 جریب در سال 1980 رسید و روستای عربی منصوره در سمت شرق شهرک مغار برپا شد که حومه آن به شمار می رود .

یک شورای شهر بر اداره امور آن مثل توسعه سطح خدمات عمومی ، گسترش خیابانها و مدارس و درمانگاهها و گسترش آب و برق شهرک ، نظارت دارد . مغار شامل تعدادی مدارس ابتدایی و راهنمایی و دبیرستان برای پسران و دختران می باشد اهالی آن از آب مخازن آب موجود در آن و اطرافش استفاده می کنند .

مغار و منصوره زمینهایی به مساحت 583,55 جریب دارند و زمینهای زراعی اطراف مغار به خاطر حاصلخیزی خاکش متمایز می باشد و در آن انواع مختلف حبوبات و سبزیجات و درختان میوه کشت می شود در آبیاری زمینهای کشاورزی متکی به آب باران می باشند .

مغار به فرآورده های زیتون از نوع معروف به ملیصی شهرت دارد . که از نظر کمیت و کیفیت بهترین نوع زیتون در فلسطین می باشد . در آن کارخانه مکانیزهروغن گیری زیتون ، از زمان سلطه بریتانی برپا شد . در زمان تحت الحمایگی سومین روستای فلسطین از نظر مساحت زمینهای درختان زیتون بود . روستای رامة با آن رقابت می کرد و مشهورترین روستای فلسطین از نظر فرآورده های روغن زیتون و زیتون به شمار می رود .

تعداد ساکنان مغار در طول جنگ جهانی اول 516,1 نفر بود و در سال 1922 به 377,1 نفر رسید . در سال 1931 تعداد ساکنانش به 733,1 نفر که در 373 خانه اقامت داشتند و در سال 1945 به 140,2 نفر رسید و در اواخر سال 1949 به 568,2 نفر رسید و سال 1965 به 000,5 نفر افزایش یافت و در سال 1980 نیز بالغ بر 000,90 شد .

مآخذ :

1. دباغ ، مصطفی مراد : بلادنا فلسطین ، جلد 4 ، ق 2 ، جلد 6 ق 2 ، بیروت 1972 ، 1974 .
2. نقشه فلسطین : مقیاس 000,501 ، تابلو الرامة و اللد .