کمیسیون مستقل حقوق شهروندی فلسطین

کمیسیون مستقل حقوق شهروندی فلسطین ، Palestinian Independent Commission for Citizens Rights (PHCCR) یک سازمان غیردولتی و غیرانتفاعی است که در 30 سپتامبر 1993 براساس حکم صادر شده از سوی یاسر عرفات و رئیس وقت تشکیلات خودگردان فلسطین تأسیس شد . متن کامل حکم تشکیل این کمیسیون به شرح زیر می باشد :

حکم شماره 59 : رئیس کمیته اجرایی سازمان آزادی بخش فلسطین و رئیس تشکیلات خودگردان ، به منظور گسترش قدرت و اختیارات و با توجه به نیازهای عمومی جامعه ، دستور زیر را صادر کرده است :

1. کمیسیون عالی حقوق بشر فلسطین ، به موجب این حکم تأسیس می شود .
2. اساسنامه و قوانین داخلی کمیسیون برای تضمین استقلال و افزایش کارایی ، هرچه زودتر باید تصویب شوند .
3. تضمین و پیگیری حقوق بشر به کمیسیون مربوطه واگذار شود . این کمیسیون باید به عنوان مکمل شورای قانونگذاری و نهادهای فلسطینی عمل کند .
4. این حکم در نشریات چاپ شود .

یاسر عرفات - - تونس - - - 30 سپتامبر 1993 .

کمیسیون مستقل حقوق شهروندی فلسطین ( PICCR ) ، به عنوان اولین مؤسسه ملی حقوق بشر در دنیای عرب شکل گرفت . این سازمان به منظور تضمین احترام به حقوق شهروندان در فلسطین ، ضرورت جبران خسارت به افراد ، عملی کردن اصول و مقررات قانونی جامعه ، تغییر در فرهنگ جامعه و ارزیابی نهادهای حقوقی فلسطین ، فعالیت های خود را آغاز کرد .

الف - اهداف :

کمیسیون مستقل حقوق شهروندان فلسطین از زمان تأسیس تاکنون اهداف زیر را دنبال کرده است :

1. رسیدگی به شکایات شهروندان .
2. ارائه راه حل های مناسب برای جلوگیری از نقض حقوق شهروندان که ناشی از سوءمدیریت دولتی است .
3. نظارت بر فعالیتهای مؤسسات مرتبط با حقوق بشر و جلوگیری از ایجاد تبعیض میان شهروندان .
4. ترویج آگاهی های قانونی لازم و آشنا ساختن شهروندان با حقوق و آزادی های خود .
5. ارائه اظهارنظرات حقوقی به منظور تطابق حقوق شهروندان با استانداردهای حقوق بشر .

ب - شعبات :

کمیسیون مستقل حقوق شهروندان فلسطین فعالیتهای خود را در چهار شعبه اصلی تقسیم کرده است . شعبه اصلی سازمان در رام الله واقع شده است و شعبات دیگر آن در نوارغزه ، نابلس و بیت اللحم قرار دارند . گروهی مرکب از رئیس کل سازمان ، 9 حقوقدان ( شش نفر در رام الله ، دو نفر در نوارغزه و یک نفر در نابلس ) یک مدیر امور مالی و

اداری ، یک کتابدار و پنج کارمند ، اداره کنندگان شعبات مذکورند .

ج - ساختار :

این سازمان از واحدهای متشکل از کمیسیونرها ، مدیریت ، حقوقی ، تحقیقات ، اطلاع رسانی و پشتیبانی تشکیل شده است .

الف - واحد متشکل از کمیسیونرها سازمان : این واحد بین 17 تا 19 عضو دارد که با توجه به تخصص ها و مهارت های خود ، وظایف مختلفی را برعهده گرفته اند از جمله :

1. شکل دهی به سیاستهای کلی واحد کمیسیونرها .
2. تصویب آیین نامه های درون سازمانی .
3. تصویب بودجه و برنامه های سالانه سازمان .
4. نظارت بر آن دسته از فعالیت های سازمان که مستلزم پاسخ گویی است .
5. شناخت منابع تأمین بودجه و تصویب بودجه های پیشنهادی .
6. تصویب گزارشهای سالانه سازمان .
7. انتخاب کمیسیونر عمومی و اعضای دفتر اجرایی .
8. عزل و نصب مدیر کل سازمان ، حسابدار و مشاور قضایی سازمان .

1 - کمیسیونرهای سازمان :

نام کمیسیونرهای سازمان به ترتیب زیر است :

1. ممدوح عاکر : کمیسیونر عمومی .
2. حیدر عبدالشافی .
3. حنان عشراوی .
4. حنان رایان بکری .
5. محمود درویش .
6. محمد حلاج .
7. تقرید جهشان .
8. محمد میعاری .
9. فؤاد مقربی .
10. اوگن قطران .
11. ایاد سراج .
12. راویا شاوا .
13. عزمی شعیبی .

2 - واحد مدیریت :

این واحد از چهار بخش مختلف تشکیل شده است .

1. مدیر کل : لامیس علمی ( Lamis Alami ) - - در رام ا...
2. مدیر امورمالی و اداری : نادین وادی ( Nadin Wadi ) - - در رام ا...
3. مدیر روابط عمومی : خلود نجم

( KHulod Nijm ) - - در رام ا...

1. مدیر شعبه سازمان در غزه : باسم بوشنق ( Basem Bushnaq )

3 - واحد حقوقی :

این واحد شامل اعضای ذیل می باشد :

1. مدیر بخش حقوقی : واکنت ( Vacant )
2. هماهنگ کننده بخش شکایات : موسی ابوادهی 3 ) هماهنگ کننده تجدیدنظرهای

( Musa Abu Idhai ) حقوقی : سامی جبارین ( Sami 4 ) هماهنگ کننده گزارشهای ویژه و حقوقی :

jabareen ) مائن ادیس ( Maen Ideis )

1. حقوقدان و محقق : بهاءالساوی ( Baha Alsavi )
2. معاون بخش حقوقی : لیلا شوبکی ( Laila Shweiki )

4 - واحد تحقیقات :

واحد تحقیقات شامل شعبه های ذیل می باشد :

1. محقق در شعبه رام ا . . : مأمون عطیلی ( Mamoun Attili )
2. محقق در شعبه غزه : مصطفی ابراهیم ( Mustafa Ibrahim )
3. محقق در شعبه نابلس : یاسر العونه ( Yaser Alawneh )
4. محقق در شعبه بیت اللحم : فرید الأترش ( Farid Al Atrash )

5 - واحد اطلاع رسانی :

1. هماهنگ کننده : ماجد عروری (Majed Aruri)
2. دستیار واحد : ماجد عبادی ( Majed Abbadi )

6 - واحد پشتیبانی :

1. حسابدار : بیان رجوب (Bayan Rajoub)
2. کتابدار : فاوض سلامه ( Fawez Salameh )
3. منشی : وفا ناصرالدین ( Wafa Naserتصمیمات و خط مشی های سیاسی سازمان توسط

Eddin ) هیأت مدیره اتخاذ می شود . کمیسر عمومی و مدیر کل نیز توسط هیأت مذکور انتخاب شده و در برابر آن پاسخگو خواهد بود .

د - بودجه :

بخشی از بودجه سازمان ، از بودجه دولت تأمین می شود . این امر باعث می شود که در شرایطی که تشکیلات خودگردان با مشکلات مالی و اقتصادی روبه روست ، استقلال سازمان خدشه دار شود . همچنین ، این سازمان از منابع مالی خارجی و طرفداری حامیان دمکراسی و حقوق بشر برخوردار می شود . تأمین کنندگان اصلی بودجه این سازمان عبارتند از :

1. نروژ
2. هلند
3. دانمارک
4. سوئد
5. سوئیس
6. دفتر کمکهای فنی کمیسیون اروپا
7. بنیاد فورد
8. اتحادیه اروپا
9. انگلیس
10. فرانسه
11. آلمان

ه - برنامه ها :

این سازمان به منظور احقاق حقوق شهروندان فلسطینی ، ترویج دمکراسی و تحقق جامعه مدنی ، خدمات و برنامه هایی را ارائه می دهد که شامل خدمات آموزشی ، اطلاع رسانی عمومی و فعالیت های بین المللی است . چنین خدماتی با توجه به نقش مؤثر شهروندان در عرصه تصمیم گیری های حکومتی ، می توانند بسیار تأثیرگذار باشد .

1 - خدمات آموزشی :

این سازمان به منظور ارائه خدمات آموزشی ، دو کتابخانه اختصاصی در زمینه حقوق بشر و دمکراسی تأسیس کرده است . این دو کتابخانه ، یکی در رام الله و دیگری در غزه واقع شده اند . منابع این کتابخانه شامل کتب ، مجلات علمی ، دایره المعارفها ، لغت نامه ها و سایر کتب مرجع با موضوعات حقوق بین الملل ، حقوق بشر ، حقوق جزا ، دمکراسی ، جامعه مدنی و سایر موضوعات مرتبط با موضوع فلسطین است . در کتابخانه سازمان PICCR در رام الله بیش از سه هزار رساله به زبانهای مختلف وجود دارد . گفتنی است که پژوهشگران ، حقوقدانان ، اساتید دانشگاهها ، دانشجویان و دیگر افراد علاقه مند به موضوعات مذکور ، می توانند به صورت رایگان از هر دو کتابخانه استفاده کرده و به تحقیقات بپردازند .

2 - خدمات اطلاع رسانی :

این سازمان به منظور افزایش سطح آگاهی شهروندان فلسطینی از حقوق خود و نشان دادن اهمیت نقش سازمان در دفاع از حقوق شهروندان ، یکی از بخشهای خدمات خود را به اطلاع رسانی اختصاص داده است . بدین منظور فعالیتهایی در زیرمجموعه این بخش قرار می گیرند که عبارتند از :

الف ) فعالیتهای رسانه ای :

این نوع فعالیت های سازمان شامل تبلیغات در روزنامه ها ، ارائه مقالات در نشریات ، مصاحبه های رادیو - تلویزیونی و تهیه گزارشهایی پیرامون موضوع حقوق بشر و حقوق شهروندان است .

ب ) فعالیتهای تبلیغاتی :

یکی دیگر از فعالیتهای بخش اطلاع رسانی برای تأثیرگذاری بیشتر در مورد حقوق بشر و حقوق شهروندان ، استفاده از ابزارهای تبلیغاتی است . منشأ تبلیغات مذکور ، خشونتهای وارده علیه زنان و کودکان فلسطینی ، ایجاد محدودیت برای آنها ، شرایط نامساعد معیشتی ، سیاسی ، اقتصادی حاکم بر سرزمینهای اشغالی و اعلامیه حقوق بشر سازمان ملل است . گفتنی است که این تبلیغات به صورت ارائه پوستر ، بروشور ، تقویم های دیواری و... به نمایش درمی آیند .

ج ) انتشارات سازمان :

سازمان به منظور تکمیل برنامه های عملیاتی خود ، اطلاعات مربوط به موضوع حقوق بشر و حقوق شهروندان را به صورت کتب ، مقالات و... به زبانهای عبری و انگلیسی منتشر می کند . برخی از انتشارات سازمان عبارتند از :

1. کنوانسیون حذف تبعیض علیه زنان ( به زبان عربی )
2. اصول مقدماتی رفتار با زندانیان ( به زبان عربی )
3. گردهمایی بین المللی پیرامون حقوق اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی ( ICESCR ) - - نشریه رویداد و گزارش فلسطین ، مؤسسه تحقیقات و پژوهشهای سیاسی - علمی ندا ، 6/10/1384 ، شماره 36 ( به زبان عربی )

3 ) بروشورهای تبلیغاتی ( به زبان انگلیسی ) :

فعالیت های آموزشی :

سازمان به منظور آشنا ساختن شهروندان فلسطینی با حقوق خود ، تعدادی کارگاه آموزشی در شهرها و روستاهای مختلف فلسطین و اردوگاههای آوارگان در غزه و کرانه باختری برپا کرده است . افراد شرکت کننده در این کارگاهها نیز عبارتند از : حقوقدانان ، اساتید دانشگاهها ، خبرنگاران ، جوانان و نوجوانان فعال در زمینه حقوق بشر ، کارمندان مؤسسات دولتی و... . .

4 - فعالیت های بین المللی :

این سازمان PICCR در راستای اهداف خود ، علاوه بر انجام فعالیت های درون سازمانی به فعالیت هایی در سطح بین الملل نیز می پردازد . این فعالیتها بیشتر در قالب شرکت در همایشها و کنفرانسهای منطقه ای و بین المللی مرتبط با موضوع حقوق شهروندان است . پس از برگزاری همایشها نیز ، گزارش کامل جلسات توسط سازمان منتشر می شود . به طور مثال می توان به شرکت سازمان PICCR در هشتمین گردهمایی سالانه آسیای میانه با موضوعیت مؤسسات ملی حقوق بشر در 17 فوریه 2004 ، به عنوان فعالیت منطقه ای سازمان و شرکت سازمان مذکور در شصتمین جلسه کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل به عنوان فعالیت بین المللی آن اشاره کرد .

و - فعالیتها :

این سازمان علاوه بر برنامه هایی که ذکر شد ، به منظور ایجاد تغییرات بنیادین در حقوق شهروندان فلسطینی ،

افرادی را به عنوان متخصص و حقوقدان مورد آموزش قرار داده و همچنین ناظرانی را بر دستگاههای قانونی و حقوقی فلسطین منصوب کرده است . در واقع ، این سازمان فعالیت مربوط به تجدیدنظرهای حقوقی را به این منظور انجام می دهد که حقوق ملی شهروندان فلسطینی با حقوق بین المللی همسو باشد و استانداردهای بین المللی حقوق بشر رعایت شود .

در این راستا گزارشهای مختلف حقوقی توسط این سازمان منتشر شده است . هدف از ارائه این گزارشها ، غنی سازی اطلاعات حقوقی و قانونی جوامع فلسطینی و عرب و آموزش حقوقدانان ، قانونگذاران ، خبرنگاران ، اساتید و دیگر مخاطبان سازمان است . برخی از این گزارشها نیز در واکنش به مسائل سیاسی پیچیده جامعه ، بحرانهای موجود و خشونتهای اسرائیل علیه حقوق شهروندان فلسطینی منتشر می شوند . گزارشهای مذکور در اواخر فوریه یا اوایل مارس هر سال به دو زبان عربی و انگلیسی انتشار می یابند .

ز - ارتباط با دیگر سازمانها :

به طور کلی سازمانهای غیردولتی ، به دلیل ماهیت یا ظاهر غیردولتی و اهداف بشردوستانه ، از نفوذ قابل توجهی در افکار عمومی ملتها برخوردارند . لذا سعی دارند با همکاری و ارتباط با دیگر سازمانهای غیردولتی دارای منابع مشترک ، بر تأثیرگذاری خود افزوده و اهداف خود را پیش برند . این سازمان نیز با سازمانهای غیردولتی زیادی در داخل و خارج فلسطین ارتباط داشته و با آنها همکاری مشترک دارد . از جمله سازمانهای غیردولتی داخل فلسطین که کمیسیون حقوق شهروندی فلسطین با آنها ارتباط دارد ، مرکز حقوق بشر فلسطین ، سازمان حمایت از زندانیان و حقوق بشر ( الضمیر ) ، گروه ناظر حقوق بشر فلسطین و... است .

این سازمان همچنین عضو شبکه سازمانهای غیردولتی فلسطین است سازمان مذکور در خارج فلسطین نیز با سازمانهای بین المللی مختلفی از جمله سازمان عفو بین الملل Amnesty Internationalو دیده بان حقوق بشر

Human Rights Watch ارتباط دارد .

کمیسیون حقوق شهروندان فلسطین از زمان تأسیس درصدد تأسیس دفتری برای رسیدگی به شکایات شهروندان در داخل سازمان بود اما به دلایل مختلف موفقبه انجام این کار نشد تا اینکه در ژوئن 2003 ، هیأت ی به نمایندگی از این سازمان طی سفر به کشور هلند و گفت وگو با نمایندگان سازمانهای غیردولتی حقوق بشر این کشور ، ایده خود را مطرح و از آنها تقاضای کمک کرد . یکی از این سازمانها ، مؤسسه هلندی حقوق بشر Danish Institue for Human Rightsبود که کمکهای بسیاری به این سازمان کرد . از جمله این کمکها ، تلاش این مؤسسه برای شناساندن این سازمان به عنوان سازمانی که برپایه " مقررات پاریس " تأسیس شد ، می باشد .

علاوه بر همکاری های مذکور ، در آوریل سال 2003 ، گروهی از سازمانهای غیردولتی فلسطین با همکاری چهار سازمان بین المللی به بهانه جنگ آمریکا علیه عراق درصدد ارائه گزارشهایی درباره نقض حقوق بشر برآمدند که کمیسیون حقوق شهروندی فلسطین هم جزء این گروه از سازمانها بود . سازمانهای مذکور ، گزارشهای جامعی در مورد خشونتهای اسرائیل علیه فلسطینیان ارائه داده و به هیأتهای ناظر بر کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل فرستادند . این اولین باری بود که این سازمان به طور مستقیم در سازمان ملل مشارکت و به نوعی دخالت می کرد . این گزارش در 128 صفحه ، به بررسی خشونتهای اسرائیل علیه حقوق سیاسی و مدنی شهروندان فلسطینی پرداخته و با ارائه پیشنهادهایی ، خواستار احقاق حقوق شهروندان فلسطینی و ترویج دمکراسی شد .

مهمترین سازمانهای غیردولتی فلسطین که در تهیه و ارائه این گزارش با این سازمان همکاری کردند عبارتند از : کمیته توسعه کشاورزی فلسطین ، مرکز دمکراسی و حقوق کارگران فلسطینی ، انجمن برنامه بهداشت روانی غزه و مرکز مشاوره و کمکهای قانونی زنان . به این ترتیب ، سازمانهای غیردولتی فلسطین با استفاده از بحران ناشی از حمله آمریکا به عراق ، فرصت را غنیمت شمرده و مسأله نقض حقوق فلسطینیان را توسط سازمان ملل به گوش تمامی ملتها رساندند .

ح - نقش سازمان در احقاق حقوق شهروندان :

کمیسیون حقوق شهروندان فلسطین در زمان تأسیس بر این عقیده استوار بود که با رسیدگی به شکایات شهروندان و حل مشکلات حقوقی و غیرحقوقی آنها می تواند تا اندازه زیادی از ادامه خشونتهای نیروهای اشغالگر اسرائیل کاسته و نقش شهروندان فلسطینی در عرصه های مختلف را پررنگ کند اما نقض های آشکار و بی شمار اسرائیل در زمینه حقوق بشر ، نشان داد که اگرچه وجود سازمانهای مدافع حقوق بشر در مخالفت با نقض های اسرائیل تأثیرگذار است اما کافی نیست ، چرا که اسرائیل حتی قطعنامه های حقوق بشر سازمان ملل را نیز زیرپا می گذارد . بنابراین کمیسیون حقوق شهروندی فلسطین برای حل مشکلات اساسی شهروندان فلسطینی همکاری و مشارکت سازمانهای بین المللی حقوق بشر با سازمانهای غیردولتی فلسطین را ضروری دانسته و معتقد است باید بیش از این ، ضمانت اجرایی وجود داشته باشد .

این سازمان یکی از مبناهای کار خود را بر نظارت و کنترل نهادهای رسمی حقوق بشر فلسطین گذاشت ، لذا پس از تأسیس آن ، کارکرد سازمانهای غیردولتی حقوق بشر صرفا در قالب کمکهای بشردوستانه باقی نماند و خلاء ناشی از نبود نهاد ناظر بر سازمانهای مذکور پر شد . به این ترتیب با مقایسه دوران پیش از تأسیس این سازمان و پس از آن می توان گفت ، حقوق شهروندی و حقوق بشر اهمیت بیشتری یافته است .

مآخذ :

1. WWW. intertech - pal.com
2. WWW. Piccr.org
3. WWW. arts. mcgill.ca
4. WWW. grassrootsonline.org ( 2003/4/3 )
5. WWW. weekly.org.eg/2004/699/fe2.htm
6. WWW. palestinian-rights.org