ساف - سوریه ( روابط - )

ساف - - سوریه از تسلط دولت مصر در زمان جمال عبدالناصر بر ساف به رهبری احمد شقیری دل خوشی نداشت به همین جهت واکنش سوری ها این بود که از پیدایش سازمان چریکی فتح استقبال نمود و به آن اجازه دادند که پایگاه هایی برای خود در سوریه تأسیس کند .

سوریه همچنین قبول کرد که به چریکهای فتح آموزش نظامی بدهد و مهمتر از آن اجازه داد که چریکها از خاک سوریه برای حمله به رژیم صهیونیستی در داخل فلسطین اشغالی استفاده کنند . این اجازه برای سوریه گران تمام شد زیرا که آن کشور را در معرض حملات انتقامی نیروهای رژیم صهیونیستی قرار می داد و سردمداران رژیم صهیونیستی حتی تهدید به تصرف دمشق کردند و همین تهدیدها و تشنجات بود که بالأخره به جنگ ژوئن 1967 و در نتیجه اشغال بلندی های جولان در جنوب سوریه منتهی گردید .

در سال 1967 دولت سوریه یک سازمان فلسطینی جدیدی را تحت عنوان الصاعقه تأسیس کرد که رهبران و فرماندهان واحدهای آن بعثی بودند و سایر افراد آن تمایلات و گرایشات بعثی داشتند . ( نک : صاعقه )

روابط سوریه با سازمانهای فلسطینی در جریان جنگهای داخلی لبنان در سالهای 1975 و 1976 که به مداخله نیروهای نظامی سوریه در لبنان تحت عنوان نیروهای بازدارنده عرب منجر شد دچار بحرانهایی گردید .

زیرا نیروهای سوریه برای حفظ موازنه قدرت درلبنان میان فلسطینیان و نیروهای ملی گرای لبنانی از یک طرف و نیروهای دست راستی مسیحی با فالانژیستهای لبنانی از طرف دیگر ناچار شدند که در مراحل مختلفی از جنگهای داخلی لبنان گاهی جانب این طرف و دیگرگاه جانب آن طرف را بگیرند و در یکی از این مراحل کار به محاصره نیروهای فلسطینی در تل اردوگاه زعتر خاتمه یافت . ( نک : تل زعتره ، اردوگاه فلسطینی ) .

از طرفی دیگر حمله همه جانبه نیروهای صهیونیستی به چریکهای فلسطینی در لبنان در سال 1983 باعث بروز بحران دیگری در روابط بین سوریه و سازمانهای چریکی فلسطین به ویژه سازمان فتح به رهبری یاسرعرفات شد .

زیرا از یک طرف فلسطینیان سوریه را ملامت می کردند که چرا پس از چند روز جنگ با نیروهای صهیونیستی آتش بس را پذیرفته و چریکهای فلسطینی و تعداد کمی از سربازان سوری را به تنهایی در داخل حلقه محاصره صهیونیستها رها نمود و اقدامی برای شکستن حلقه محاصره به عمل نیاورد و از طرف دیگر دولت سوریه از رهبری ساف به ویژه شخص عرفات انتقاد می کرد که چرا به جنگ در داخل بیروت ادامه نداده ، چرا با خروج از این شهر موافقت کرده ، چرا عرفات بعد از ترک بیروت به جای دمشق به آتن و از آنجا به تونس رفته و مقر کار خویش را به جای انتقال از بیروت به دمشق به تونس منتقل کرده است .

اختلاف نظر بین دستگاه رهبری سوریه و یاسرعرفات پس از انجام دیدارهای عرفات از اردن و تلاشهای ساف در جهت نزدیکی به مصر تشدید شد و در این رهگذر سوریه بر روابط حسنه خود با پنج سازمان دست چپی فلسطینی به نامهای ، جبهه خلق برای آزادی فلسطین ، جبهه دمکراتیک برای آزادی فلسطین ، صاعقه ، جبهه خلق برای آزادی فلسطین - - فرماندهی کل و جبه مبارزات مردمی - - تأکید می ورزید و از این سازمانها می خواست تا در مقابل خط سازش کار و معتدل فلسطین به رهبری عرفات به نحوی ایستادگی کنند که از دستیابی وی به سازشهای نامناسب جلوگیری شود .

این تشنج تا برگزاری شانزدهمین اجلاس شورای ملی فلسطین در فوریه 1983 در الجزایر ادامه داشت و بالأخره اعلامیه اجلاس مزبور به نحوی تنظیم شد که ظاهرا اختلاف نظرهای سازمانهای فلسطینی را به شکل کلی حل و فصل نموده و در آن زمان دوره جدیدی از مسکوت گذاشتن اختلاف و انتظار برای اقدامات آتی آغاز شد .

در اواخر سال 1983 به دنبال بروز درگیری های نظامی میان گروههای فلسطینی مخالف و موافق عرفات در دره بقاع لبنان و نیز در پی موفقیت گروههای مخالف ، این درگیری ها به شمال لبنان گسترش یافت و با محاصره نیروهای عرفات که خود وی نیز در میان آنها بود در شهر طرابلس لبنان ابعاد عظیمی گرفت و سرانجام به خروج این نیروها برای بار دوم ظرف یک سال از لبنان انجامید .

با این تفاوت که این بار این اقدام از سوی نیروهای فلسطینی و با حمایت قاطع و همه جانبه نیروهای سوریه صورت پذیرفت . این دوران به عنوان شدیدترین دوران بحران در صحنه داخلی و نیز در روابط سوریه - - ساف رقم خورده است . در پی این اختلافات بود که دست رهبری ساف از لبنان کوتاه شد و این جایگاه ویژه و پرارزش نیز از کف آنان رفت .

پس از درگیری های شهر طرابلس ، سوریه تلاش کرد تا ساف را از رهبری عرفات خالی کند ، وی را منزوی سازد . بدین منظور از دو جناح مخالف عرفات در ساف شروع به حمایت کرد . دو جناح مخالف عرفات عبارت بودند از :

1. پیمان دمکراتیک برای آزادی فلسطین به رهبری جرج حبش ، جبهه دمکراتیک به رهبری نایف حواتمه که شدیدا به شوروی گرایش داشت ، حزب کمونیست فلسطین و جبهه آزادی بخش فلسطین .
2. اتحاد ملی فلسطین متشکل از سازمانهای فلسطین طرفدار سوریه که به ترتیب عبارت بودند از : الصاعقه به رهبری عصام القاضی ، جبهه خلق برای آزادی فلسطین - فرماندهی کل به رهبری احمد جبریل ، جبهه مبارزات مردمی به رهبری سمیر غوشه و شورشیان فتح به رهبری ابوموسی . لازم به یادآوری است که درگیری های طرابلس لبنان اثر بسیاری در نزدیکی رهبری ساف به جناح سازشکارعرب مصر و اردن گذاشت . به طوری که عرفات پس از خروجش از بیروت وارد مصر شد و با حسنی مبارک ملاقات کرد و اختلافات درونی ساف با شروع تحرکات وی در نزدیکی به مصر به ویژه پس از ملاقات وی با حسنی مبارک رئیس جمهور این کشور در زمستان سال 1362 ه . ش ( 1983 ) آغاز گردید .

یاسرعرفات به دنبال کنفرانس عدن و الجزایر که در سال 1984 برگزار شد از تحرکات خود نسبت به نزدیکی با اردن دست برنداشت و برای مانور در مقابل مخالفتهای سوریه و جناح طرفدار آن در ساف ، مسأله تشکیل هفدمین اجلاس شورای ملی فلسطین را مطرح کرد تا از این طریق مشروعیت اقدامات و تحرکات خود را مسجل کند که با مخالفت شدید سوریه و جناحهای مخالف عرفات روبه رو گردید .

پس از اعلام تشکیل اجلاس شورای ملی فلسطین ، سوریه آن را محکوم کرد و گفت قبل از حل اختلافات داخلی ساف تشکیل مجلس ملی فلسطین باعث انشعاب و دودستگی در داخل ساف خواهد شد . در نیمه دوم سال 1984 رهبران اتحاد ملی فلسطین به دعوت سوریه جلسه ای را برای پیدا کردذن راههای مقابله و خنثی کردن احترام عرفات ، در دمشق تشکیل دادند .

به دنبال توافق 11 فوریه 1985 ( نک : توافقنامه 11 فوریه ) شاه حسین و یاسرعرفات درباره انجام یک اقدام مشترک برای صلح با اسرائیل ، موج اعترافات فلسطینیان مخالف عرفات در سوریه آغاز شد و این توافق را محکوم کردند و اعلام داشتند که این توافق نقض آشکار منشور ملی ساف ، قطعنامه های شورای ملی فلسطین و توافقنامه عدن ( ژوئیه 1984 ) می باشد .

جبهه خلق و جبهه دمکراتیک برای آزادی فلسطین ، سازمان الصاعقه و جبهه مبارزه خلق به رهبری سمیر غوشه با انتشار بیانیه ای در دمشق توافق عرفات و شاه حسین را به منزله نابودی اهداف فلسطین و مبارزه مسلحانه و آغاز تشکیل کمپ دیوید جدید و سپردن سرنوشت ملت فلسطین به دست رژیم اردن دانستند .

این سازمانها همچنین خواستار تشکیل یک جبهه ملی گسترده جهت مقابله با توافق عرفات - - حسین شدند . در مارس سال 1985 شش گروه فلسطینی مخالف عرفات در ساف جبهه جدیدی را به نام جبهه نجات ملی فلسطین در دمشق تشکیل دادند که هدف از آن را اصلاح خط رهبری ساف اعلام کردند ( نک : جبهه نجات ملی فلسطین ) . این شش گروه عبارتند از :

1. جبهه خلق برای آزادی فلسطین به رهبری جرج حبش
2. جبهه آزادی بخش فلسطین به رهبری طلعت یعقوب
3. گروه شورشیان فتح مخالف عرفات ( ابوموسی )
4. جبهه مبارزات مردم فلسطین به رهبری سمیر غوشه
5. سازمان الصاعقه به رهبری عصام القاضی
6. جبهه خلق برای آزادی فلسطین - فرماندهی کل به رهبری احمد جبریل . به دنبال برگزاری هفدمین اجلاس شورای ملی فلسطین ، شخصیتهای اردن و فلسطین ، از سوی گروههای مخالف عرفات در معرض ترور قرار گرفتند از جمله فهدالقواسمه که شهردار سابق شهر الخلیل بود .

عرفات در پی ترور فهدالقواسمه سوریه را متهم به قتل وی کرد و گفت رهبران سوریه نخواهند توانست حرکت انقلاب فلسطین را متوقف سازند . سوریه قادر نخواهد بود خط مشی سیاسی ساف را از طریق قتل های سیاسی تغییر دهد . در خلال جنگ اردوگاههای فلسطینی با جنبش امل در بیروت که در سال 1985 آغاز گردید سوریه از شبه نظامیان شیعه امل و ارتش لبنان که به اردوگاههای فلسطینیان در بیروت حمله کردند ، حمایت کرد .

این جنگ موجب بروز بحران و اختلاف نظر در بین سازمانهای تندرو در داخل ساف که مخالف عرفات بودند ، شد ، زیرا این درگیری آنها را وادار کرد تا با متحدان سوریه که حامل آنها نیز می باشد ، بجنگند . سوریه برای بیش از 12 سازمان ناراضی از سیاستهای عرفات - - مبنی بر تلاشبرای رسیدن به صلح اسرائیل - - اسلحه ، پناهگاه و پایگاه سیاسی مهمی فراهم ساخت .

در این درگیری جبهه خلق و جبهه دمکراتیک برای آزادی فلسطین به گروه عرفات پیوستند . نایف حواتمه برخلاف جرج حبش از مسئول دانستن مستقیم سوریه در رویدادهای لبنان ، اجتناب ورزید اما جرج حبش سوریه را مسئول این درگیری ها دانست و گفت مانند بسیاری از فلسطینیان نمی توانم باور کنم که جنبش امل بدون گرفتن تأیید از سوریه جرأت انجام چنین اقدامی را داشته است .

جرج حبش طی مصاحبه ای با روزنامه الاتحاد چاپ امارات متحده عربی اظهار داشت که امیدوار است مداخله سوریه در جنگ اردوگاهها به قطع روابط بین دمشق و جبهه نجات ملی فلسطین نیانجامد .

در پی متحد شدن شش گروه فلسطین مخالف عرفات با ساف در خلال درگیری اردوگاههای فلسطین احمد عبدالرحمن سخنگوی ساف طی مصاحبه ای با روزنامه کویتی الانباء مورخ 23/2/1365 در مورد روابط ساف گفت : سوریه آغازگر این اختلاف و یا درگیری با ساف بوده و سعی در ایجاد انشعاب در داخل ساف داشته است که در این اقدامات خود با شکست روبه رو شد . وی افزود هرگاه سوریه آمادگی خود مبنی بر عدم امور داخلی فلسطین و احترام به استقلال تصمیم گیری فلسطین را اعلام کند ساف آماده است مهمترین روابط را با سوریه برقرار کند .

از سوی دیگر مسأله جنگ تحمیلی عراق علیه ایران موجب تیره تر شدن روابط ساف با سوریه گردید . زیرا سوریه در این جنگ از جمهوری اسلامی ایران و ساف از رژیم حاکم بر عراق حمایت می کرد . احمد عبدالرحمن در این باره اظهار داشت که ما یک علامت سئوال بزرگی بر مسأله ادامه حمایت سوریه از ایران علیه عراق می گذاریم . ما از سوریه می خواهیم که یک موضع عربی قوی در کنار عراق نه بر ضد آن اتخاذ کند .

وی افزود به گمان من انقلاب فلسطین همچنان به پایبندی خود جهت حمایت از ملت عربی در عراق ادامه می دهد و بر سوریه است که موضع گیری مشابهی را اتخاذ کند و بر اوست که از یک کشور عرب که در معرض حمله قرار گرفته است حمایت نماید . در پی پیشنهاد الجزایر جهت برگزاری اجلاس مصالحه بین فلسطینیان و متحد ساختن مجدد گروههای فلسطینی ، ابوجهاد طی مصاحبه ای با روزنامه الابناء مورخ 9/4/1365 ضمن پیشنهاد الجزایر ، سوریه را متهم کرد که مانع برگزاری این اجلاس می شود و بر سر راه برگزاری آن مشکلاتی را قرار می دهد .

پس از هیجدهمین اجلاس شورای ملی فلسطین که در 30 آوریل 1987 در الجزایر برگزار گردید ، گروههای رادیکال فلسطین از جمله جبهه خلق و دمکراتیک برای آزادی فلسطین اقداماتی را جهت بهبود روابط بین ساف و سوریه به عمل آوردند .

جرج حبش از سوریه دیدن کرد و مذاکراتی با حافظ اسد داشت و نایف حواتمه در 15/2/1366 پیامی را برای رهبران شوروی جهت میانجی گری در بهبود روابط ساف - - سوریه ارسال داشت . حواتمه در تاریخ 6/3/1366 برای اولین بار پس از اتحاد گروههای فلسطینی وارد مسکو شد و با رهبران شوروی در مورد مسأله خاورمیانه در پرتو اجلاس شورای ملی فلسطین و اتحاد ملی ساف مذاکره کرد .

در تاریخ 25/7/1366 و به نقل از یک منبع آگاه فلسطینی در بیروت یک هیأت عالی رتبه ساف متشکل از چهار عضو شورای ملی فلسطین ( پارلمان در تبعید ) در 11 اکتبر 1987 ( 19 مهر 1366 ) برای اولین بار از هنگام تیرگی روابط میان سوریه و ساف در 1983 به دمشق رفته و با عبدالحلیم خدام معاون رئیس جمهور سوریه ملاقات کردند و پیامی را از سوی فرماندهی ساف در مورد پیشنهادات مربوط به عادی سازی روابط با سوریه تسلیم وی کردند .

خدام پاسخ خود را تسلیم کرده و به دنبال آن دومین پیام فرماندهی ساف روز سه شنبه 28/7/1366 توسط باسل عقل یکی از اعضای این هیأت به دمشق برده شد .

اعضای این هیأت عبارت بودند از حصیب صباغ ، ولید الخالدی ، باسل عقل و سعید خوری . ابوایاذ مرد شماره دو فتح طی گفت وگویی با خبرگزاری فرانسه در تاریخ 25/7/1366 در تونس ضمن تأیید تماس بین ساف و سوریه تصریح نمود که این تماسها از طریق شخصیتهایی که خود رابطه مستقیم با ساف ندارند انجام گرفته است . ابوایاذ افزود تماسهای حاصله با سوریه امکان تبادل نظر درخصوص آینده روابط میان دو طرف را فراهم ساخت .

وی ادامه داد امیدواریم طوری عمل کنیم که روابط ما با سوریه بر پایه های مطمئن مبتنی گردد تا در آینده از هرگونه قطع رابطه ای جلوگیری به عمل آید . ابوایاذ در پایان ، برخی از طرفهای فلسطین در سوریه را بدون ذکر نام متهم کرد که درصدد هستند تا با ارائه اخبار و اطلاعات مبهم ، در این خصوص در تلاشهای مزبور اختلال ایجاد کنند .

در مورخه 12/9/1366 روزنامه الشرق الاوسط چاپ عربستان ، گزارش داد که روابط ساف و سوریه در مسیر بهبودی قرار گرفته است . در این گزارش تصریح شده بود که انتظار محدود دفتر ساف در منطقه المزرعه در غرب بیروت به زودی گشایش یابد .

ابوایاذ طی مصاحبه ای با روزنامه الاتحاد چاپ ابوظبی که روز شنبه 5/10/66 مصادف با 26 دسامبر 1987 در ابوظبی منتشر شد در مورد روابط ساف - - سوریه پس از اجلاس امان گفت : پیش بینی می شود که به زودی دیداری بین ساف و سوریه انجام گیرد . وی افزود به دنبال اجلاس امان ، نامه هایی بین طرفین رد و بدل شده است .

پس از رد و بدل شدن نامه هایی بین دو طرف ، رهبری سوریه و ساف و دیدار هیأتهای نمایندگی ساف از سوریه و دیدار با مقامات مسئول این کشور ، از شدت تشنج روابط بین سوریه و ساف کاسته شد اما به طور کامل این روابط بهبود نیافت و در همان سطح باقی ماند ، تا اینکه در سال 1991 با شروع فرایند صلح خاورمیانه و آغاز گفت وگوهای ساف - - اسرائیل ، این روابط مجددا رو به سردی گرایید و اقدامات رهبری ساف در دیدار از آمریکا و فلسطین اشغالی و گفت وگو با وزیر خارجه و نخست وزیر رژیم صهیونیستی و سپس امضای موافقتنامه غزه - - اریحا که به تشکیل حکومت خودگردان فلسطین توسط یاسرعرفات در غزه و اریحا منجر شد از سوی سوریه محکوم گردید و آن را اقدامی در جهت زیر پا گذاشتن منشور ملی ساف و نادیده گرفتن مبارزات ملت فلسطین از سوی ساف تلقی کرد .

در این راستا ده گروه فلسطینی مخالف سیاست سازشکارانه یاسرعرفات که متشکل از گروههای عضو جبهه نجات ملی فلسطین ، تعدادی از گروههای اسلامی ( حماس ، جهاد اسلامی ) و مستقل فلسطینی بودند در دمشق پایتخت سوریه جمع شدند و اقدام به ائتلاف جدیدی علیه روند سازش ساف - - اسرائیل کردند که ائتلاف گروههای دهگانه فلسطین نام گرفت ( نک : ائتلاف دهگانه گروههای فلسطین ) .