پاکستان و مساله فلسطین

از آغاز درگیرهای اعراب و اسرائیل ، دولت و ملت پاکستان علاقه مند به پیگیری مسایل مهم امت عرب ، به ویژه مسأله فلسطین بوده اند . این کشور درباره طرح تقسیم فلسطین دارای موضعی متمایز با دیگران بود . محمدظفر الله خان ، نماینده وقت پاکستان در سازمان ملل متحد همواره دارای موضعی روشن در طرفداری از اعراب بود و تلاشهای زیادی در دفاع از موضع اعراب درباره این طرح ، از خود نشان داد . وی طرحهای متعددی را یکی پس از دیگری علیه طرح تقسیم ارایه نمود . و زمانی که اعراب ناکام ماندند و شورای عمومی سازمان ملل قطعنامه تقسیم فلسطین را تأیید نمود ، پاکستان از جمله 13 کشوری بود که علیه آن رأی مخالف دادند .

علی رغم اینکه دولت پاکستان در نیمه سال 1950 ، درپیمانهای نظامی غرب - سنتو و سیتو - شرکت داشت و نیز در طول جنگ کانال سوئز به سال 1956 موضعی منفی داشت ( نک - : جنگ 1956 ) ولی ملت پاکستان همچنان علاقه مند به اعراب و مسایل ایشان بود به طوری که پایتخت این کشور شاهد تظاهرات خونینی در اعتراض به سیاست فیروزخان ، وزیر امور خارجه وقت این کشور ، بود که عاقبت منجر به سقوط دولت گردید .

از آغاز دهه 1960 روابط پاکستان و اعراب روزبه روز بهتر شد و پاکستان مواضع روشنی را در تأئید آرمان فلسطین در پیش گرفت . ذوالفقار علی بوتو ، وزیر امور خارجه وقت این کشور نیز بارها بر حمایت کشورش از مسأله فلسطین و محکومیت تشکیل دولت اسرائیل ، تأکید داشت و این موضوع را نقض قانون بین الملل می دانست . او همچنین از مبارزات سازمان آزادی بخش فلسطین در بازپس گیری حقوق مردم فلسطین ، جانبداری می نمود .

حکومت پاکستان به مناسبتهای مختلف ، تأکید داشته است که مسأله فلسطین را یک مسأله اسلامی و دولت و ملت خود را متعهد به پشتیبانی از مردم این سرزمین می داند . در این راستا بود که پاکستان طرح برپائی کنفرانس جهانی اسلام در کراچی را جهت بحث درباره مسأله فلسطین پیشنهاد نمود . این کنفرانس روز 24/4/1967 با حضور حاج محمدامین حسینی " هیأت عالی عرب در امور فلسطین " به عنوان نماینده فلسطین برپا گردید . در این کنفرانس شریف الدین پیرزاد وزیر امور خارجه وقت پاکستان در سخنرانی خویش بر ادامه پشتیبانی کشورش از مسأله فلسطین تأکید کرده و گفت : اسرائیل اقدام به بیرون راندن ساکنان فلسطین نموده است و ما از این رانده شده ها به گرمی استقبال می کنیم .

با شروع جنگ 1967 ( نک - : جنگ 1967 ) نیز محمدایوب خان رئیس جمهور پاکستان طی نامه ای به رؤای کشورهای در حال جنگ با اسرائیل به ایشان گفت که : خواهشمندم با سربلندی تمام هر چه را که نیاز دارید از ما بخواهید ، که ما تا آنجا که بتوانیم کمکتان می کنیم " . علاوه بر این صدها هزار پاکستانی در تأیید اعراب تظاهرات به راه انداختند و دفتر اطلاعات وابسته به آمریکا و دفتر فرهنگی مجلس انگلیس در راولپندی را به آتش کشیدند . وزیر امور خارجه پاکستان نیز از جانب کشورش اشغال فلسطین را محکوم نمود و از دولتهای غربی و آمریکا خواست که جلوی تجاوزات اسرائیل را بگیرند و نماینده پاکستان نیز ، در جلسه شورای امنیت در گفت وگوئی پیرامون جنگ خاورمیانه ، خواستار مقابله با تجاوز اسرائیل و عقب نشینی فوری و بی قید و شرط نیروهای اسرائیلی به پشت خطوط بی طرف شد و پرسید : " پس از این حوادث ، آیا شکی درباره اهدافتوسعه طلبانه اسرائیل وجود دارد ؟ " .

پاکستان همچنین با ضمیمه ساختن بیت المقدس به اسرائیل مخالفت نمود و طرح قطعنامه ای را به جلسه عمومی سازمان ملل متحد ارایه داد که طی آن انضمام بیت المقدس به اسرائیل را اقدامی غیرقانونی دانسته و از اسرائیل خواسته بود که آن را تخلیه کند . تمام دولتها به جز اسرائیل از این قطعنامه پشتیبانی نمودند .

در خصوص فعالیتهای مردم پاکستان ، کمیته هائی برای تحریم کالاهای آمریکائی و انگلیسی تشکیل گردید و هزاران پاکستانی خواستار شرکت در جنگ به نفع اعراب شدند ولی پایان سریع جنگ ، به این عده فرصت مبارزه شرافتمندانه برای بازپس گیری سرزمین فلسطین را نداد . حکومت پاکستان و دستگاههای تبلیغاتی ، کمکهای نظامی آمریکا به اسرائیل در این جنگ را محکوم کردند . و رئیس جمعیت علمای اسلام در پاکستان طی تلگرامی به جمال عبدالناصر گفت که " جمعیت علمای اسلام و رهبری این جمعیت مبارزات شما علیه اسرائیل را تأیید می کند ، از چیزی نهراسید و به خدا و مسلمانان پشتگرم باشید . " و زمانی که صهیونیستها مسجدالأقصی را در سال 1969 ( نک - : مسجد اقصی ، آتش سوزی و تخریب ) به آتش کشیدند ، تمام ملت پاکستان به جنبش درآمد و از حکومت پاکستان خواستار تشکیل کمیته ای برای تحقیق پیرامون این فاجعه شد .

پاکستان همچنین در کنفرانس وزیران امور خارجه کشورهای اسلامی ، که در روزهای 23 و 25/5/1970 در جده تشکیل شد ، شرکت کرد و نماینده آن بر حمایت کشورش از مبارزات پیشمرگان علیه صهیونیسم تأکید کرد . و در روز 29/11/1970 در کراچی ، کنفرانس وزیران خارجه کشورهای اسلامی تشکیل گردید . این کنفرانس خواستار عقب نشینی اسرائیل از زمینهای اعراب شد و جنبش صهیونیسم را به عنوان جنبشی نژادپرست و توسعه طلب محکوم نمود و حمایت کامل خویش از مقاومت مردم فلسطین را اعلام داشت .

پاکستان در جنگ 1973 نیز از اعراب حمایت نمود . ذوالفقار علی بوتو ، نخست وزیر وقت ، پشتیبانی کامل کشورش را از سوریه ، مصر و مقاومت فلسطین در جنگ علیه اسرائیل اعلام نمود . وی همچنین از سفرای کشورهای عربی در اسلام آباد دعوت نمود تا خشنودی خویش را از اخبار پیروزیهای اعراب در جنگ را به اطلاع ایشان برساند .

تعدادی از خلبانان پاکستانی نیز در نبردهای هوائی جنگ 1973 ، در جبهه سوریه ، شرکت داشتند .

علی بوتو خواستار وادار کردن اسرائیل به عقب نشینی کامل از زمینهای عربی شد . و در سخنرانی خود به مناسبت عید فطر گفت : مابه سربازان عربی که با شجاعت علیه دشمن متجاوز و توسعه طلب ، جنگیدند ، تبریک و تهنیت می گوئیم . سربلندیجاوید را کسانی به دست می آورند که به نبرد با ظلم و غصب و توسعه طلبی تن دادند . نبردهای اخیر در خاورمیانه دلیل دیگری بود براینکه نقش انسانی در تعیین سرنوشت ملتها کمتر از نقش تخصص در زمینه های فنی ، نیست . ملتی که بر بازپس گیری شرف و زدودن ننگ از پیشانی ، مصمم باشد ، قادر است بر آنچه که محال به نظر می رسد ، دست یابد . " وی همچنین به طور جداگانه پیامهائی مبنی بر حمایت و همبستگی با ملت عرب به انورسادات و حافظ اسد به مناسبت پیروزیهای جنگ 1973 ، ارسال داشت .

در فوریه 1974 دومین کنفرانس سران کشورهای اسلامی ( نک - : سازمان کنفرانس اسلامی ) در شهر لاهور پاکستان برپا گردید . در این کنفرانس سازمان آزادی بخش فلسطین به عنوان تنها نماینده قانونی مردم فلسطین در مبارزاتشان ، شناخته شد . پاکستان از جمله دولتهائی بود که طرح قطعنامه های صادره از سوی مجمع عمومی سازمان ملل در خصوص اعاده حقوق مردم فلسطین را ، آماده و تقدیم می کرد . درباره دو پیمان کمپ دیوید ، دولت پاکستان تأسف خویش را از عدم اشاره به سازمان آزادی بخش فلسطین در دو پیمان ، اعلام داشت و گفت : " عدم اشاره به سازمان آزادی بخش فلسطین مسأله مهمی است . زیرا این سازمان تنها نماینده قانونی مردم فلسطین است . " دولت پاکستان از اینکه در پیمان کمپ دیوید توجهی به تشکیل دولت فلسطینی نشده است ابراز تأسف نمود . همراه با دولت پاکستان ، مردم این کشور نیز به صراحت دو پیمان کمپ دیوید را رد کردند و حمایت خویش از مقاومت مردم فلسطین را اعلام داشتند . پاکستان پس ازشروع مذاکرات اعراب و اسرائیل در فرایند صلح خاورمیانه نیز نسبت به این مسأله موضع محتاطانه ای در یپش گرفت ولی مواضعش در برابر رژیم صهیونیستی همچنان پابرجا باقی ماند .

مآخذ :

1. الیومیات الفلسطینیة ، 1965 ، 1966 ، 1967 ، 1968 ، مرکز الأبحاث ، بیروت .
2. شحادة موسی : علاقات اسرائیل مع دول العالم 1967 - 1970 ، بیروت 1973 .
3. وزارت تبلیغات اردن : مواقف دول العالم من حرب رمضان 1973 ، عمان ، 1973 .
4. International Do Cuments on Palestine 1970, Instiue for palestine studies, Beirut 1973.