زیتون

فلسطین از دوران قدیم به کشت زیتون شهرت یافته است . درخت زیتون چنان ارتباطی با هوای دریای مدیترانه پیدا کرده است که هواشناسان محدوده اقلیمی حوضچه دریای مدیترانه را از طریق درختان زیتون آن معین می کنند . این مسأله در مورد فلسطین نیز صدق می کند . ناپدید شدن درختان زیتون از برخی مناطق ، بیانگر جو صحرائی این مناطق می باشد .

درختان زیتون بخش وسیع جنگل همیشه خرم دریای مدیترانه در فلسطین را تشکیل می داد . تعداد درختان زیتون در فلسطین قبل از جنگ جهانی اول بالغ بر 4 میلیون اصله بود ولی این درختان که بخشی از جنگلهای طبیعی فلسطین به شمار می رفت همواره در معرض عملیات ظالمانه قطع درختان توسط ، مأموران دولت عثمانی جهت استفاده از چوب آن در مصارف سوختی قرار می گرفت . همچنین این درختان از عملیات نابودکننده مردم و احشام آنان در امان نبود .

درک و آگاهی مردم از اهمیت کشت درختان به ویژه درختان زیتون به توسعه عملیات کشت این محصول منجر

[[ پرونده : | BETHLEHEM ، ص 109 ]]

[[ پرونده : | دستگاه روغن گیری زیتون - بیت لحم ]]

گردید . به همین خاطر تعداد درختان زیتون افزایش پیدا کرده و کشت آنها در مناطق بیشتر سرزمین فلسطین انتشار یافت . ضمنا می توان گفت که عملیات کشت محصول زیتون در مناطق هموار این محصول به طور عمده در منطقه ارتفاعات کوهستانی ارتفاعات نابلس و بیت المقدس انجام می گرفت . دیگر اینکه عملیات کشت درخت زیتون در مناطق مرتفع نسبت به درختان میوه برتری چشمگیری داشته است . همچنین میان کشت زیتون از یکسو و حبوبات و مرکبات در جلگه ها از سوی دیگر رقابت شدید وجود داشته است ، و به دلیل اهمیت زیتون و افزایش آن در برخی مناطق ، برخی از محله های شهرها مانند بیت المقدس به نام زیتون نامگذاری شده اند .

زمین آهکی از بهترین زمینها برای کشت محصول زیتون به شمار می رود ، دوره طولانی درخت زیتون و یکنواخت بودن تولید آن و نیز عدم تاثیرپذیری این درخت در برابر کم و زیاد شدن حجم آب باران و قدرت تحمل آن در برابر خشکسالی به دلیل دراز بودن ریشه ها و ضخامت برگهای این درخت در خو گرفتن درخت زیتون به آب و هوای فلسطین نقش بسیارموثری ایفا می کنند . ولی با وجود این برخی از کشاورزان

[[ پرونده : | همان ، ص 108 ]]

[[ پرونده : | مزرعه زیتون ]]

به ویژه در مناطق حاشیه ای ، درختان زیتون را در فصل خشکسالی آبیاری می کنند .

بخش وسیعی از درختان زیتون در فلسطین متکی بر آب باران می باشد . عملیات کشت این محصول تنها منحصر به شهروندان عرب است . زیرا کشت این درخت صد در صد مختص اعراب است .

عملیات کشت محصول زیتون در کوهها و شیبهای کوهستانی و نز در جلگه ها و دامه تپه ها صورت می گیرد . کشت این محصول همانند کشت مرکبات به تلاش و نظارت زیاد نیاز ندارد چرا که رشد آن متکی بر طبیعت است و نیاز به هزینه کمی دارد .

مساحت زمینهای زیر کشت زیتون در دوران تحت الحمایگی دوبرابر مساحت زمینهای زیر کشت مرکبات ولی هزینه کشت محصول زیتون به نسبت 3 : 4 کمتر از هزینه کشت مرکبات بود . میزان کشت زیتون حدود 5 هزار تن در سال برآورد می شد . مساحت زمینهای کشت زیتون حدود 595 هزار جریب مساحت زمینهای زیر کشت سرزمین عربی را به خود اختصاص داده بود در حالی که مساحت زمینهای کشت زیتون حدود 5 هزار جریب مساحت کل زمینهای زیرکشت صهیونیستی را در بر گرفته بود . عملیات کشت زیتون از سوی صهیونیستها درالجلیل علیا ، منطقه نابلس و دامنه کوههای آن و نیز جلگه

مرج بن عامر و کوهپایه های غربی و ارتفاعات قدس و خلیل تمرکز بیشتری داشت .

باتوجه به اینکه زیتون در فلسطین یک محصول صددرصدعربی به شمار می رود لذا تعجب آور نیست که دولت وقت این محصول را به فراموشی بسپارد . روش کشت این محصول ، ابتدائی بود و درخت آن هر دو سال یکبار میوه می داد . میوه این درختان همواره در معرض حملات نوعی از حشرات بنام مگس میوه که خسارات فراوانی به مقدار و نوع روغن موجود در داخل میوه وارد می نماید ، قرار می گیرد .

در دوران تحت الحمایگی فعالیت های بخش باغبانی وابسته به اداره کشاورزی تنها این بود که اداره مزبور نهالهای برخی از انواع درختان زیتون را از ایتالیا ، یونان ، سوریه و افریقای جنوبی وارد می کرد و هر سال به کشاورزان عرضه می نمود .

در سال 1948 عملیات کشت زیتون در کرانه باختری و فلسطین اشغالی به دلیل اصلاح برخی از شیبهای کوهستانی و آماده کردن آن برای کشت درختان میوه که قبلاً برای چراندن احشام مورد استفاده قرار می گرفت ، رونق چشمگیری پیدا کرد .

عامل اصلی گسترش عملیات کشت زیتون افزایش میزان تقاضای این محصول به عنوان ماده غذائی اساسی مردم و نیز تمایل شدید برای بهره برداری از این مناطق کوهستانی می باشد که به دلیل افزایش عملیات احداث خانه های مسکونی در سرزمینهای کشاورزی متروکه باقی ماند .

روغن زیتون در عین حال یکی از مهمترین مواد اولیه بسیاری از صنایع مانند صابون سازی به شمار می رود . به علاوه چوب درختان زیتون در تولید انواع صنایع سنتی برای زائرین و جهانگردان نقش عمده ای دارد . ( نک : چوب ، صنایع ) . درخت زیتون علاوه بر این دارای بازدهی است و در امر پیشگیری نیز موثر است و در جلوگیری از فرسایش خاک سهم موثری ایفا می کند .

میانگین سالانه حجم کشت زیتون در طول دهه هفتاد در تمامی مناطق فلسطین به 25 هزار تن برآورد شد . میزان تولید زیتون به دلیل کم و زیاد شدن حجم آب در تغییر است به طور مثال میزان تولید زیتون در فاصله سالهای خشکسالی به 20هزار تن و در فاصله سالهای پر باران به 30 هزار تن می رسد . و این میزان کلیه نیازهای بازار داخلی را تأمین می نماید و مقدار مازاد این محصول نیز به کشورهای همسایه عربی صادر می شود .

در حال حاضر درخت زیتون با مشکلات زیادی از قبیل شدت وزش باد در مناطق کوهستانی و سهل انگاری برخی از کشاورزان و عدم محافظت از این درخت در برابر بیماریهاو نیز استفاده از روش نادرست در برداشت محصول زیتون مواجه است .

مآخذ :

1. Abcarius, M.F. : Palestine Through the Fog of

propaganda, Londond 1924.

1. Hobman, H.B. ( ed. ) : The Palestine Economic

Future, London 1946.