عشراوی ، حنان

حنان عشراوی سیاستمداری فلسطینی و متولد سال 1946 ، استاد دانشگاه و صاحب دو دختر است . در اکتبر 1991 به نمایندگی از سازمان آزادی بخش فلسطین برای شرکت در گفت وگوهای صلح خاورمیانه در مادرید انتخاب شد . تسلط او بر زبان انگلیسی و مهارت در

مذاکرات بر طبق روش غربی ها باعث شگفتی هیأت اسرائیلی های شرکت کننده در مذاکرات بود .

خانم عشراوی تاکنون عهده دار مناسبی بوده از جمله مدیریت دانشکده ادبیات در دانشگاه پرزیت و مدرس ادبیات انگلیسی در دانشگاه ، وی در عین حال رئیس گروه زبان انگلیسی در دانشگاه نیز می باشد .

تألیفاتی درباره ادبیات فلسطین و کتب شعر و قصه دارد . عضو اتحادیه نویسندگان و ادبای فلسطینی بود و از مؤسسین انجمن معلمین دانشگاهی است که در سال 1973 تأسیس شد .

همراه با فیصل حسینی در بسیاری از جلساتی که در فلسطین اشغالی و خارج به قصد بررسی راه حل های صلح در خاورمیانه و حل قضیه فلسطین براساس شناسایی رژیم صهیونیستی برگزار شده شرکت کرده است . از دعوت کنندگان به همزیستی مشترک با صهیونیستها در فلسطین اشغال شده است . با حسینی در جلساتی که با حضور وزیر خارجه آمریکا بیکر تشکیل شده شرکت کرده است .

پس از شروع فرایند صلح خاورمیانه و تشکیل کنفرانس صلح در اسپانیا در سال 1991 سخنگوی رسمی کمیته ارشاد و توجیه هیأت فلسطینی مذاکره کننده در کنفرانس مادرید بود . وی پس از توافق ساف - - اسرائیل نیز با حکومت خودگردان فلسطینی در غزه - - اریحا همکاری کرد .

الف - زندگینامه :

حنان عشراوی در سال 1946 به دنیا آمد . وی کوچکترین فرزند از پنج دختر یک پزشک و رهبر سیاسی مسیحی فلسطین است . خانواده او که از مسیحیان " آنگلیکن " بودند ، در سال 1948 در رام الله واقع در کرانه باختری سکنی گزیدند .

حنان در اوایل سه سالگی شوق زیادی را برای آموختن از خود نشان می داد . علاقه او به آموختن زبانهای خارجی در دوران کودکی را می توان متأثر از والدین او دانست . چرا که پدر و مادر او هر دو اهل مطالعه بودند . داوود میخاییل ، پدر حنان ، از پزشکان برجسته و از پایه گذاران سازمان آزادی بخش فلسطین ، تأثیر بسیار زیادی در زندگی حنان داشت . او حنان را برای نوشتن تشویق می کرد و با وی درباره مسایلی ، همچون شیوه زندگی ،

واقعیات جهان هستی و بشریت صحبت می کرد .

حنان در این باره می گوید : " پدرم بیشترین تأثیر را بر من داشته است . او اعتماد کافی را برای رسیدن به هدفم در من ایجاد می کرد . "

از پدر وی نقل شده است که : " زنان شایسته حقوق برابر با مردان هستند ، آن هم نه به عنوان هدیه ای متواضعانه که از سوی مردها به آنها اعطا می شود . " یا جمله معروف " خودت را آزاد کن ، سرزمینت را آزاد خواهی کرد " که بعدها حنان پس از تأسیس سازمان غیردولتی خود ، مفتاح ، آن را سرلوحه کار خود قرار داد .

از دیگر افرادی که در زندگی حنان تأثیر زیادی داشته اند ، نلسون ماندلا بود . وی درسخنانش از ماندلا به عنوان دوستی بسیار نزدیک یاد می کند و او را در خور ستایش می داند .

زندگی دانشگاهی و در حقیقت سیاسی حنان عشراوی با تحصیل در دانشگاه آمریکایی بیروت آغاز شد . زمانی که وی در اردوگاههای آوارگان فلسطینی به مردم در ساخت سرپناه کمک می کرد .

در سال 1967 ، همزمان با آغاز جنگ شش روزه اسرائیل ، موفق شد ، لیسانس و فوق لیسانس خود را از دانشگاه بیروت در رشته ادبیات اخذ کند . همچنین وی در این سال عضو انجمن عمومی زنان فلسطین و عضو انجمن عمومی دانشجویان فلسطین در بیروت شد .

پس از اتمام جنگ ، بنا به تصمیم اسرائیل ، مهاجران حق بازگشت به سرزمین خود را نداشتند . بدین ترتیب عشراوی نیز که در خارج از فلسطین به سر می برد از این حق محروم شد و رابطه اش با خانواده قطع شد . در این دوره بود که وی توانست دکترای خود را از دانشگاه شالتزویل ( Charlottesville ) ویرجینیا در رشته ادبیات قرون وسطی بگیرد .

در تعدادی از کنفرانسهای جهانی درباره حل کشمکش اعراب و اسرائیل در دهه - - برلین - - نیویورک - - پراگ و اسپانیا شرکت کرده است . در تعدادی اجلاسیه و مناظره های داخل و خارج با اعضای صهیونیست کنیسه ها مثل اجتماع نوتردام شرکت کرده است .

عشراوی در سال 1973 پس از شش سال دوری از وطن به کرانه باختری بازگشت . وی در دانشگاه بیرزیت در کرانه باختری به عنوان استاد ادبیات انگلیسی به کار مشغول

شد و پس از مدتی توانست بخش زبان انگلیسی دانشگاه را تأسیس کند .

در سال 1973 عشراوی از طریق برنامه " نایت لاین " که از شبکه ای بی سی بخش می شد مشهور شد . در سال 1975 با امیل عشراوی فیلمبردار شاغل در سازمان ملل ازدواج کرد که حاصل ازدواج آنان دو دختر به نام های امل و زینت است .

عشراوی در سال 1986 به عنوان رئیس دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه انتخاب شد . وی تا سال 1990 عهده دار این پست بود . او در این مدت به نگارش کتابهای مختلفی در حوزه ادبیات فلسطین و همچنین داستانهای مدرن پرداخت . از جمله آنها می توان به " مقدمه ای بر نقد عملی " ، " ادبیات معاصر فلسطین تحت اشغال " و " شعر و داستان معاصر فلسطین " اشاره کرد . همچنین وی زندگینامه خود را در کتابی تحت عنوان " این سوی صلح " به چاپ رساند .

عشراوی در کتابها ، مقالات و سخنان خود ، همیشه خویش را حامی منافع مردم و یک مبارز فلسطینی معرفی می کرد . وی در عمل دانشجویان خود را به برپایی تظاهرات تشویق می کرد و خود نیز با جنبشهای دانشجویی همراه می شد . او بارها با دانشجویانش توسط اسرائیلی ها دستگیر شد .

در این درگیری ها وی همیشه درصدد حفاظت از دانشجویانش بود . چنان که دانشجویان مجروح و زخمی را به خودرو خود انتقال می داد و با وجود ایست و بازرسی های شدید ، آنها را به بیمارستان منتقل می کرد . او دردناک ترین تجربه خود را مربوط به هنگامی می داند که سر یکی از دانشجویان کشته شده خود را در آغوش گرفته بود .

به دنبال تعطیلی دانشگاه بیرزیت توسط نظامیان اسرائیلی به خاطر آغاز انتفاضه اول ، عشراوی مشغول تأسیس کمیته حقوقی کمک در دانشگاه شد . وی در این مدت به انجام برخی از فعالیتهای بشردوستانه روی آورد که به دلایل مسایل امنیتی اغلب این فعالیتها در خانه و یا در اقامتگاههای فلسطینیان انجام می شد .

در سال 1988 که چهره عشراوی هنوز برای جهانیان ناشناخته بود ، از وی برای شرکت در گفت وگوی گروهی هشت نفره متشکل از چهار فلسطینی و چهار اسرائیلی ، در برنامه شبانه شبکه ABCدعوت به عمل آمد .

انگلیسی بسیار روان و سلیس و وضوح بحث های عشراوی ، موجب شد تا به شدت از سوی غربیان مورد ستایش قرار گیرد و بعدها خبرنگاران و مجریان از او به عنوان سخنگوی فلسطینیان در برنامه های مختلف استفاده کنند . او در ارائه تصویری از آرمان فلسطینیان برای مردم جهان بسیار موفق بود .

وی توانست وضع اسفناک مردم فلسطین را برای جهانیان به خوبی توصیف کند و احساسات را علیه اشغالگری اسرائیل و همدردی با ملت فلسطین برانگیزد . از این رو عده ای حنان عشراوی را صدای ملتی می دانستند که جهان را به کمک می طلبید .

در مدت انتفاضه اول ، او به کمیته سیاسی انتفاضه پیوست و تا پایان این دوره در این کمیته مشغول کار بود .

او در گفت وگوهای صلح از ابتدای جلسه افتتاحیه مادرید تا پایان نتایج آن در سال 1993 حضور داشت ، تا هنگامی که از ریاست هیأت فلسطینی سازمان آزادی بخش در واشنگتن استعفا داد . بعد از اینکه اسرائیل عقب نشینی را آغاز کرد به مقام خود در دانشگاه بیرزیت برگشت .

در سال 1991 از سوی یاسر عرفات به عنوان سخنگوی رسمی هیأت نمایندگی فلسطین در فرایند صلح خاورمیانه و عضو کمیته رهبری و اجرایی آن انتخاب شد .

در کنفرانس مادرید ، عشراوی به عنوان نماینده فلسطینیان با تکیه بر توانایی خود ، همتای اسرائیلی خود ، بنیامین نتانیاهو ، را تحت الشعاع خود قرار داد و مایه تعجب همگان شد . شیوه بیان و تکنیک او در مذاکرات بسیار منحصر به فرد بود و غربیان از او به عنوان یک فرد خبره در امر گفت وگو یاد می کردند .

وی جنسیت خود را به عنوان یک امتیاز تلقی می کرد و معتقد بود که حضور زنان در فرایندهای سیاسی ، چشم اندازهای جدید و متفاوتی را وارد این عرصه ها می کند . به گفته او مهم نیست که زنان اهل کجایند چرا که آنها جدای از ملیتشان دارای نوعی از نیروهای ذاتی و طبیعی هستند که زندگی را به ارمغان می آورند .

از دید او زنان ، خود به استقبال خطر می روند و حاضرند برای منافع جمع خود را فدا کنند . وی پایه و اساس جنبش فلسطین را حضور زنان می داند و می گوید زنان طلایه داران مبارزه برای آزادی ، دموکراسی و حقوق بشر هستند ، آنها صدای صریح بشری هستند .

در سال 1993 پس از امضای توافق صلح اسلو ، عشراوی ، کمیته مستقل فلسطینی برای دفاع از حقوق شهروندی را در بیت المقدس تأسیس کرد و تا سال 1995 نیز رئیس آن بود .

در سال 1996 به عنوان وزیر تحقیق و آموزش عالی انتخاب شد . در همان سال نیز وارد شورای قانونگذاری فلسطین شد . اما وی در اگوست سال 1998 به خاطر اعتراض به فساد سیاسی ، علی رغم اینکه به او پیشنهاد وزارت جهانگردی داده شده بود ، از شغل حکومتی خود استعفا داد . علت استعفای او بیشتر به رفتار و منش عرفات در گفت وگوهای صلح باز می گشت .

عشراوی پس از استعفا ، سازمان مفتاح ( نک : مفتاح ) را پایه گذاری کرد . یک سازمان غیردولتی فلسطینی که هدف آن ارتقاء سطح گفت وگوهای جهانی و ایجاد فضایی برای برقراری دموکراسی و احترام به حقوق بشر و صلح بود .

در این راستا وی عضو کمیسیون مستقل بین المللی در کوزوو و عضو شوراهای مشورتی بین المللی از جمله شورای روابط خارجی ، بانک جهانی خاورمیانه و منطقه شمال آفریقا و عضو کانون تحقیقاتی سازمان ملل برای توسعه اجتماعی نیز بوده است .

دکتر حنان عشراوی در سال 2003 به دلیل فعالیتهای خود در زمینه حقوق بشر جایزه صلح سیدنی را از آن خود کرد . اسقف اعظم ، " اسموند توتو " از آفریقای جنوبی و " مری رابینسون " ، کمیسیونر عالی پیشین حقوق بشر در سازمان ملل ، دریافت کنندگان قبلی جایزه صلح سیدنی بوده اند .

این جایزه همه ساله از سوی این دانشگاه به افرادی که فعالیتهای صلح طلبانه دارند اعطا می شود . ماجرای اعطای این جایزه به عشراوی جنجال شدیدی را میان محافل صهیونیستی برانگیخت . به طوری که جامعه یهودیان استرالیا و شورای امور یهودیان استرالیا و اسرائیل تمام توان خود را به کار گرفتند تا از اعطای این جایزه جلوگیری کنند اما در نهایت موفق نشدند .

در 16 جولای سال 2001 به عنوان سخنگوی جامعه عرب انتخاب شد . همچنین وی امضاءکننده بیانیه 20 ژوئن سال 2002 القدس بود که خواستار پایان حملات انتحاری ( استشهادی ) بودند .

در نوامبر سال 2003 ، عشراوی موفق به دریافت جایزه صلح سیدنی از سوی دانشگاه سیدنی گردید . این جایزه به خاطر فعالیتهای صلح طلبانه وی به او تعلق گرفت . اعطای این جایزه به عشراوی جنجال شدیدی را میان محافل صهیونیستی برانگیخت ، به گونه ای که جامعه یهودیان استرالیا و شورای امور یهودیان استرالیا و اسرائیل تمام توان خود را به کار بردند تا از اعطای این جایزه جلوگیری کنند .

به عنوان نمونه ، ZOA یکی از گروههای دست راستی اسرائیل این اقدام را به شدت مورد انتقاد قرار داد و از عشراوی به عنوان سخنگوی تروریستها نام برد و وی را لایق اعطای جایزه صلح ندانست .

ب - مواضع سیاسی :

1 - مذاکرات صلح :

بیشترین تلاشها و مبارزات عشراوی در جهت تحقق عدالت و صلح صورت گرفته است ، لذا درصدد بوده تا موانع بر سر این راه را برطرف کند . وی شارون و حکومت اسرائیل را به عنوان یکی از موانع صلح و گفت وگو قلمداد می کند و با استناد به گفته شارون ، وی را فردی معرفی می کند که در پی زورگویی به فلسطینیان است .

عشراوی دولت ائتلافی اسرائیل را خطرناک ترین حکومت می داند که با در اختیار داشتن بدترین عناصر جامعه اسرائیل در پی تضعیف جناح صلح است . وی با اشاره به صلح کمپ دیوید و پیشنهاد یک جانبه اسرائیل که منجر به تقسیم فلسطین و از بین رفتن یکپارچگی آن می شد ، دولت اسرائیل را مخالف مذاکره و طرفدار نظامی گری می داند .

عشراوی در ادامه گامهای لازم برای رسیدن به صلح را این گونه تشریح می کند :

1. تعهد طرفین به توقف فوری تخاصمات و خشونتها .
2. برچیدن محاصره قلمرو فلسطینیان .
3. آزادی زندانیان سیاسی ، عملی شدن این مسأله از دید عشراوی فلسطینیان را نسبت به پیشرفت روند صلح خوشبین تر می کند .
4. توقف فعالیتهای شهرک سازی و ساخت دیوار حائل .
5. مهیا کردن شرایط برای انتخابات حکومت مرکزی ، مجلس و ریاست جمهوری فلسطینیان به صورت

آزاد و منصفانه در کرانه باختری و نوارغزه .

1. ایجاد ارتباط زمینی ، سیاسی ، اقتصادی و حقوقی بین غزه و کرانه باختری .
2. مشخص کردن اهداف دو کشور به صورت واضح در دولت آینده .
3. تشکیل یک کمیته بین المللی برای نظارت بر روند مذاکرات و فعالیتهای دو کشور .
4. مشخص کردن نقش و مسئولیتهای کشور ثالث در مذاکرات . از جمله میانجی گری که می تواند به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم باشد و حکمی که به صورت دخالت در بحرانها و منازعات طرفین می باشد .
5. حضور نهادها و نیروهای بین المللی ، چند ملیتی و ائتلافی ، همچون ناتو برای نظارت ، هماهنگی و سهولت در ارتباطات طرفین .

2 - دیوار حائل :

عشراوی ضمن محکوم کردن ساخت این دیوار می گوید : دیوار حائل مرزهای یک جانبه ایجاد خواهد کرد . این دیوار فلسطینیان را قرنطینه خواهد کرد و سرزمین آنان را به مناطق جدا از هم تبدیل می کند .

عشراوی دیوار حائل را یک دیوار سیاسی و دیوار تبعیض نژادی می خواند و آن را به مانند دیوارهای زندان می داند . چیزی که از دید او پایان دادن به تشکیل دولت مستقل فلسطین با یک قلمرو و سرزمین جداست .

وی در سخنانی دیگر عنوان می کند که آنها با شهرک سازی ها و دیوار امنیتی خود ، را محاصره می کنند و ما مانند حیوانات باغ وحش خواهیم شد . آنها در پی ربودن خاک حاصلخیز و منابع ما هستند و می خواهند سرزمین ما را مصادره کنند . آنها فکر می کنند که فلسطینیان در اسارت بودن و تبدیل شدن کرانه باختری از یک زندان بزرگ به زندانهای کوچک را می پذیرند .

3 - انتفاضه :

عشراوی طی مصاحبه ای دیدگاه خود را درباره انتفاضه این گونه بیان می کند : اصل انتفاضه به عنوان سمبل اراده و مقاومت ملت فلسطین امری مثبت است . اما راهکار و شیوه عمل آن قطعا اشتباه است .

اگر انتفاضه یک انقلاب مردمی و مدنی غیرمسلح

بود که علیه وحشیانه ترین اعمال رژیم اشغالگر به قیام برخاسته بود ، در این حالت این جنبش حرکتی اعتراض آمیز و مثبت محسوب می گردید . اما متأسفانه تبدیل شدن انتفاضه به یک ماشین جنگی و استفاده از ادوات نظامی در راه رسیدن به اهداف موردنظر ، به ویژه مورد هدف قرار دادن غیرنظامیان اسرائیلی و پذیرش همان راهکار اسرائیل به عنوان شیوه عمل انتفاضه باعث شد تا شارون این فرصت و بهانه را به دست آورد تا برنامه های خود را علیه ملت فلسطین به اجرا درآورد .

این موضوع از تبعات عملکرد بد انتفاضه است . اما انتفاضه به عنوان یک وسیله برای مقاومت آرام و بدون خونریزی ، سمبل اراده ملت فلسطین است که هرگونه زورگویی و سلطه طلبی را رد می کند .

4 - بازگشت آوارگان :

عشراوی با اشاره به اینکه مسأله بازگشت آوارگان فلسطینی تبدیل به یک عامل ترس در اسرائیل شده است ، می گوید :

سیاستمداران و رسانه های اسرائیلی مدعی اند که حمایت از حق بازگشت به معنای حمایت از نابودی اسرائیل است . البته که فلسطینیان می خواهند به سرزمین خود بازگردند ، اما راههای بسیاری برای بازگشت آوارگان وجود دارد که می توان آنها را اتخاذ کرد . شما نمی توانید در مورد گزینه هایی صحبت کنید که با پیش فرض عدم حق بازگشت آوارگان شروع می شوند و این مسأله برای اسرائیلیان بسیار ساده انگارانه و غیرمسئولانه است که بگویند حق بازگشت اشتباه است . وی در ادامه اعلام می کند که آوارگان بایستی حق انتخاب داشته باشند و انتخاب همه گزینه ها نیز بایستی برای آنها آزادانه باشد ، به گونه ای که چنانچه خواستار بازگشت به خانه هایشان در اسرائیل شدند ، بتوانند به آنجا بازگردند .

البته این سخن به معنای عدم محدودیت این گزینه نیست و الزاما همه نمی توانند این گزینه را انتخاب کنند . عشراوی مشکل آوارگان را مختص به فلسطین و اسرائیل نمی داند ، بلکه آن را معضلی منطقه ای قلمداد می کند . چرا که مشکلات آوارگان به اتباع کشورهای مجاورشان نیز سرایت خواهد کرد و به توصیه او بایستی برای این مسأله نیز تمهیداتی اندیشیده شود .

5 - بیت المقدس :

" بیت المقدس ، هم بخش شرقی و هم بخش غربی ، یک شهر آزاد و پایتخت دو کشور خواهد بود . "

عشراوی ضمن بیان این مطلب حفظ صلح بیت المقدس را مسأله ای مهمتر می داند و بی طرفی این شهر را مورد تأکید قرار می دهد . او با ابراز نگرانی از افزایش شهرکهای یهودی در بیت المقدس بنابر برنامه یهودی سازی بیت المقدس ، خواستار توقف آن می شود .

مآخذ :

1. نشریه رویداد و گزارش ( صهیونیسم ) ، مؤسسه تحقیقات و روبه روی سیاسی - علمی ندا ، 2/8/1383 ، شماره 6 - 54 .
2. نشریه رویداد و گزارش فلسطین ، مؤسسه تحقیقات و پژوهش سیاسی - علمی ندا ، 12/4/1386 ، شماره 10 و/8/1383 ، مجله راهبرد ، شماره 24 .
3. http : //middleeastreference.org/uk/
4. WWW.caabu.org
5. Encyclopedia Birtannica librar
6. WWW.passia.org
7. http : //www.hanan- ashrawi.encye. dyndns. dk/
8. WWW.Jewish virtuallibrary.org