اوراق قرضه اسرائیل ( سازمان )

الف - سابقه عمومی سازمان :

پس از تأسیس اسرائیل و اختلاف نظری که در مورد سهم اسرائیل از محل وجوه جمع آوری شده توسط سازمان تقاضای یهودیان به وجود آمد ، گروهی مرکب از 59 تن از رهبران یهودی آمریکا در سپتامبر 1950 به اسرائیل مسافرت کردند تا در مورد وضع اقتصادی اسرائیل با بن گوریون نخست وزیر مذاکره کنند . دوسوم اعضای این هیأت از افراد مقیم نیویورک و نیوجرسی بودند و فردی به نام مونتور که خود از اهالی نیویورک و یکی از فعالان سازمان تقاضای یهودیان بود ، نقش اصلی را در این هیأت داشت و مدافع سهم بیشتر اسرائیل از وجوه جمع آوری شده بود .

با شناسائی نیازمندیهای اسرائیل در آن زمان بحرانی ، گروه ، در جست وجوی راهی برآمد که عواید آن صرفا مصروف اسرائیل شود . با رسیدن به این نتیجه پیشنهاد گردید که همراه با کمکهای سازمان تقاضای یهودیان متحد ، در اسرائیل سرمایه گذاری شود . چرا که از نظر آنها توسعه و عمران اسرائیل به جائی رسیده بود که دیگر وجوه اعانات برای اجرای برنامه های بلندمدت اقتصادی آن کافی به نظر نمی رسید .

پس از خاتمه مذاکره با نخست وزیر و ملاقاتهای دیگری که انجام گرفت ، پیشنهاد شد که دولت اسرائیل برای اجرای برنامه های خود ، اوراق قرضه عمومی در آمریکا انتشار دهد و یهودیان آمریکا هم نهایت همکاری را با این برنامه بنمایند . حاصل این تصمیم ، تشکیل سازمان توسعه مالی برای اسرائیل در سال 1951 بود که به سازمان اوراق قرضه اسرائیل معروف گشت . علاوه بر مونتور ، فرد دیگر که در این موضوع نقش مهمی داشت هنری مورگش ما وزیر سابق خزانه داری آمریکا در دولت فرانکلین روزولت ، بود که بعدها رئیس سازمان تقاضای یهودیان گردید . این فرد توانست موافقت دولت آمریکا را برای فروش قرضه اسرائیل در آمریکا کسب نماید . پس از جلب موافقت دولت آمریکا ، بن گورین نخست وزیر اسرائیل برای پیاده کردن این برنامه ، در سال 1951 به آمریکا سفر کرد و هنری مونتور از سازمان تقاضای یهودیان کناره گرفت تا سازمان جدید اوراق قرضه اسرائیل را در آمریکا اداره کند . رئیس این سازمان ، سرلشگر یهودا هالی وی - Brigen Yehudah Halevy ، رئیس قسمت آمریکایی سازمان ، دیوید هرملین David Hermelin ، مدیر آن ، سام روتس برگ Sam Rothberg و مدیر اجرایی اش موریس سی پر siper Morrisبود .

ب - ساختار تشکیلاتی و نقش آن :

سازمان اوراق قرضه اسرائیل ، مؤسه معاف از مالیات شناخته نشده و شرکتی برای سرمایه گذاری است . این سازمان موظف است تا با فروش اوراق قرضه اسرائیل در آمریکا ، کانادا ، اروپای غربی و دیگر کشورها ، سرمایه های کلان را برای توسعه اقتصادی اسرائیل فراهم آورد . به سرمایه هایی که بدین ترتیب به دست می آید ، بهره بسیار اندکی تعلق می گیرد که با کمترین بهره ممکن در بازارهای آزاد پولی قابل مقایسه نیست .

معمولاً بهره این اوراق 4 تا 7 درصد و بازپرداخت آنها پانزده ساله است . وجوهی که از فروش اوراق قرضه بهادار اسرائیل حاصل می شود ، مستقیما به وزارت دارائی اسرائیل منتقل می گردد و قسمتی از بودجه عمرانی این کشور را تأمین می کند . این سازمان رابطه نزدیکی با دولت اسرائیل داشته و هر زمان که این دولت به وجوه نقد نیاز دارد ، بلافاصله این سازمان در آمریکا شروع به فعالیت می نماید .

آثار وجوه حاصل از فروش این اوراق تقریبا در کلیه پروژه های اقتصادی اسرائیل دیده می شود . رژیم اسرائیل با این وجوه و با استفاده از غرامتی که دولت آلمان می پردازد و همچنین به کمک وامهای دیگری که دریافت کرده توانسته جنوب اسرائیل را به یک ناحیه صنعتی پیشرفته مبدل کند ، لوله کشی نفت از خلیج عقبه تا مدیترانه ، تأسیس کارخانه پتروشیمی و تأسیس چند بندر بزرگ را از محل همین سرمایه ها امکان پذیر سازد .

سازمان اوراق قرضه اسرائیل به عنوان یک سازمان کاملاً تجارتی ، فعالیتش منحصر به یهودیان آمریکا نیست بلکه درتمام بازارهای پولی آمریکا فعالیت دارد . ستاد مرکزی سازمان در نیویورک است و در هر شهر نیز شعبه ای دارد که مسئول فعالیتهای آن منطقه است . علاوه بر تشکیلات جغرافیایی ، این سازمان بخشهای دیگری از قبیل بخش زنان و بخش خاخامها تشکیل داده که رؤای تمام آنها را به مدیریت اجرایی سازمان در نیویورک گزارش می دهند . چند سالی است که سازمان پست هماهنگ کننده ای در فلوریدا به وجود آورده است .

ج - چگونگی جریان وجوهات :

برای سرمایه گذاران یهودی آمریکا ، خرید اوراق قرضه اسرائیل ، معرف قوی ترین و مستقیم ترین ارتباط آنان با اسرائیل ، با مردم آن و با آینده آنان است . برای سرمایه داران آمریکایی غیریهود نیز خرید اوراق قرضه متضمن منافعی است چرا که اسرائیل با وجوه دریافتی از این اوراق ، ماشین آلات ، تجهیزات ، موادخام و دیگر محصولات آمریکایی را خریداری می کند ، نتیجتا در بازار کار مشاغل جدیدی به وجود آمده و فرصتهای تجارتی برای آمریکائیان افزایش می یابد ، ضمن آن که به قول خودشان به تنها کشور برخوردار از سیستم دمکراتیک در خاورمیانه ، کمک اقتصادی کرده اند .

اکثر روشهایی که سازمان برای فروش اوراق قرضه بهادار به کار می گیرد ، تقریبا همان شیوه هایی است که دیگر سازمانهای یهودی در جمع آوری اعانات به کار می برند ، همانند برگزاری مراسم و جشن گرفتن وقایع اجتماعی ، سفر به اسرائیل ، تشکیل جلسات ملاقاتهای منطقه ای ، برگزاری سمینارهای اختصاصی و برپا کردن نمایشگاههای مد به عناوین مختلف . از طرف دیگر سازمان برای ایجاد شبکه ای وسیع از خریداران بزرگ اوراق قرضه ، اقدام به دایرکردن کلوپ هائی در شهرهای بزرگ کرده که به کلوپ " نخست وزیر " معروف هستند . عضویت در این کلوپ ها محدود به سرمایه گذاران بزرگ است . کلوپ برای تشویق آنان جوایز مختلفی را درنظر گرفته که عبارتند از جایزه فرهنگی سازمان ، جایزه رهبری گلدامایر و جایزه انسان دوستی النور روزولت .

سازمان با توجه به قدرت مالی پزشکان ، همواره سعی کرده تا مقدار زیادی اوراق قرضه با نرخ بهره متغیر به آنها بفروشد . بدین منظور در دیترویت فرصتهای مناسب مراسم کوکتل پارتی خصوصی در مجتمعهای پزشکی برگزار کرده و پزشکان را به این میهمانیها دعوت می کند . ساعات برگزاری این مجالس طوری ترتیب داده شده که بعد از پایان ساعات کار مطب پزشکان باشد تا آنها با خیال راحت در این پارتی ها شرکت کنند . به طور معمول در این جلسات ، فردی صاحب اطلاع از سازمان در مورد انواع اوراق ، فوائد و محاسن هر یک و میزان بهره ای که به آنها تعلق می گیرد توضیح کافی داده و به سؤوالات پزشکان پاسخ می دهد . موفقیت این شیوه در سال1982 موجب شد تا در سالهای بعد نیز این روش تکرار گردد و در موارد دیگر هم به کار گرفته شود . بلافاصله پس از حمله اسرائیل به لبنان در سال 1982 ، دولت اسرائیل با مقامات سازمان در آمریکا تماس گرفت و خواستار کمک فوری ( به صورت نقد ) گردید . سازمان فورا با کمک دیگر سازمانهای یهودی فعالیت خود را آغاز نمود و بگین ، نخست وزیر اسرائیل را به آمریکا دعوت کرد که در 18 ژوئن 1982 در هتل " والدرف آستوریا " میهمانی نهاری به افتخار او ترتیب داده شد . در این میهمانی ، رهبران یهودیان آمریکا و کانادا و مقامات سازمان اوراق قرضه تعهد کردند که مبلغ 100 میلیون دلار کمک نقدی به اسرائیل برساند و چکی به مبلغ 35 میلیون دلار به عنوان قسط اول مبلغ تعهدشده به نخست وزیر هدیه کردند و متعهد شدند که بقیه کمک را تا آخر سپتامبر 1982 بپردازند . در موقع مقرر نیز هیأتی از طرف سازمان به اسرائیل رفت تا بقیه مبلغ تعهدشده را مستقیما پرداخت نماید .

در اواخر ژوئن 1982 دولت اسرائیل یک هیأت 30 نفره از رهبران سازمان اوراق قرضه را برای مشاوره به اسرائیل دعوت کرد . هیأت ، با نخست وزیر و وزیر دارائی مذاکره نمود و از نیروهای اسرائیل در لبنان بازدید کرد . یک هفته بعد ، هیأت دیگر متشکل از 32 تن برای مشورت به اسرائیل دعوت شدند تا از نزدیک موارد اضطراری را بررسی کنند و از پیشروی اسرائیل در لبنان بازدید نمایند .

در اواخر اوت سال 1982 سازمان اوراق قرضه کنفرانسی به مدت 4 روز در واشنگتن ترتیب داد که در این کنفرانس آریل شارون وزیر دفاع اسرائیل و والتر ماندیل معاون سابق ریاست جمهوری آمریکا ، سخنرانی کردند . در همین کنفرانس رئیس سازمان اعلام نمود که در سال 1981 توانسته اند مبلغ 432 میلیون دلار از بابت فروش اوراق قرضه و بهادار جمع آوری نمایند و قصد دارند که برای سال 1982 این مبلغ را به 550 میلیون دلار افزایش دهند . او گفت که سازمان از فروش اوراق قرضه اسرائیل چهار هدف را دنبال می کند :

1. شروع دور جدیدی برای توسعه کشاورزی و صنعتی در منطقه جلیله .
2. کمک به تقویت و رونق اقتصادی در اسرائیل .
3. کمک به بهبود وضع اقتصادی منطقه " فی گو " برای اسکان خانواده هایی که از منطقه سینا منتقل گردیده اند .
4. تأمین وجوه لازم برای ایجاد کانال بین مدیترانه و بحرالمیت .

سازمان اوراق قرضه ، در رابطه با دولت اسرائیل همواره از روش ثابت و از پیش تعیین شده تبعیت می کند . معمولاً دولت اسرائیل مبلغ مورد نیاز خود را به اطلاع مقامات سازمان می رساند و آنها نیز بلافاصله شروع به جمع آوری وجوه می نمایند . دولت اسرائیل همواره در موارد اضطراری ، کمتردرخواست کمک نقدی کرده است ، نمونه آن زمانی است که اسرائیل به لبنان حمله کرد . ولی ذکر این نکته ضروریست که موارد اضطراری منحصر به جنگ نیست و به مناسبتهای مختلف و تحت عنوان اضطرار ، دولت اسرائیل درخواست کمک کرده است ، از جمله در هفته اول آوریل سال 1982 وقتی که اسرائیل نیروهای خود را ازشبه جزیره سینا به عقب کشید ، بگین نخست وزیر اسرائیل طی تلگراف فوری به رئیس سازمان ، درخواست نمود تا سازمان ، همبستگی خود را با اسرائیل از طریق کمک به توان اقتصادی این کشور که در تلاش برای دستیابی به صلح است ، نشان دهد . در پاسخ به این درخواست سازمان ، روز 25 آوریل 1982 را " روز وحدت با اسرائیل " نام نهاد و به این مناسبت فعالیت وسیعی را آغاز نمود که طی آن توانست مبالغ کلانی وجوه نقد از طریق فروش اوراق قرضه به دست آورد و برای اسرائیل ارسال دارد .

سازمان ، برای فروش اوراق قرضه به شرکت ها و مؤسات بزرگ که بعضی از آنها در سطح جهان فعالیت دارند برنامه خاصی را در سال 1970 تهیه نمود . با اجرای این برنامه در سال1982 ، سازمان توانست 160 میلیون دلار اوراق قرضه اسرائیل را به شرکتها ، بانکها و شرکتهای بیمه در آمریکا به فروش رساند .

طبق آمار منتشره ، 9500 صندوق بازنشستگی ، 3500 بانک ، 1500 اتحادیه کارگری و 500 شرکت بیمه ، اوراق قرضه اسرائیل را علی رغم بهره کم آن ، خریداری کردند . نام برخی از شرکتها و مؤسات بزرگ که این اوراق را خریداری کرده اند از این قرار است : شرکت کوکاکولا ، شرکت ملویل ، شرکت فروشگاههای متحد و زنجیره ای ، نشنال بانک دیترویت ، نشنال سیتی بانک کلیولند ، شرکت سوپر مارکتهای زنجیره ای در نیوجرسی و دهها شرکت بزرگ دیگر .

در آوریل 1982 طی جشن بزرگی که در هتل هیلتون نیویورک برگزار گردید ، مدال صلح کشور اسرائیل به پاس خدمات ارزنده و خرید کلان اوراق قرضه ، به شرکت لرد و تیلور داده شد . علاوه بر بانکها و شرکتها که از خریداران عمده اوراق قرضه اسرائیل هستند ، تعداد زیادی از صندوقهای بازنشستگی ، بیمه های درمانی ، سازمانهای خیریه و اتحادیه های کارگری نیز از خریداران همیشگی این اوراق به شمار می روند . طبق آمار موجود ، 40 اتحادیه حدود یک چهارم میلیارد دلار اوراق قرضه اسرائیل را خریداری و در صندوق نگهداری می نمایند .

سازمان اوراق قرضه اسرائیل ، از بدو تأسیس خود یعنی از سال 1951 بیش از 1/6 میلیارد دلار اوراق قرضه و بهادار اسرائیل را به فروش رساند ، که حدود 3 میلیارد دلار آن بازپرداخت گردیده است . اگرچه شرکت ها و مؤسات آلمانیبزرگترین خریداران این اوراق در دهه 1960 بوده اند ، ولی فروش عمده و بزرگ این اوراق در آمریکا انجام می گیرد .

مأخذ :

1. اوبرین لی : المنظمات الیهودیة الامریکیة و نشاطاتها فی دعم اسرائیل ، مؤسه الدراسات الفلسطینیة ، بیروت ، 1986 .