مراکز آموزش عالی صهیونیستی

مراکز آموزش عالی صهیونیستی شامل دانشگاهها و دانشکده های اسرائیلی است .

تعداد دانشگاههای صهیونیستی در فلسطین به پنج دانشگاه و تعداد دانشکده های عالی به 15 دانشکده بالغ گردیده است .

الف - دانشگاهها :

این دانشگاهها عبارتند از :

1 - دانشگاه عبری :

در سال 1918 در دامنه جبل سکوبس ( کوه مشرف ) در بیت المقدس تأسیس و توسط بالفور افتتاح گردید . بزرگترین دانشگاه اسرائیل است . این دانشگاه در سال 1925 شروع به پذیرش دانشجو نمود .

دانشگاه عبری اسرائیل ( قدس ) یکی از مهمترین مراکز علمی و تحقیقاتی و بزرگترین دانشگاه این رژیم به شمار می آید که در سه مقطع کارشناسی ، کارشناسی ارشد و دکترا ، در رشته های مختلف تحصیلی دانشجو می پذیرد . تأسیس این دانشگاه که یکی از آرمانهای یهودیان به شمار می آید در کنفرانس کاتوویتز ( Kattowitz ) در سال 1884 پیشنهاد گردید از حامیان اصلی آن آلبرت انیشتین ( Albert Einstein ) بود .

این فیزیکیدان معروف یهودی همه دارایی و تألیفاتش ار صرف دانشگاه عبری کرد . در سال 1918 در دامنه جبل سکوبس ( کوه مشرف ) در بیت المقدس تأسیس و توسط بالفور افتتاح گردید . هفت سال بعد در آوریل 1925 این دانشگاه در یک مراسم تشریفاتی گشایش یافت و شروع به پذیرش دانشجو نمود .

در مراسم افتتاح ، رهبرانی از سازمانهای یهودیان جهان و حامیان تأسیس دانشگاه از جمله دکتر حییم وایزمن ( Chaim Weizman ) ، اشخاص برجسته علمی و دانشگاهی و رهبرانی از جامعه یشوا ( Yishuv ) و مقامات عالی رتبه انگلستان از جمله لرد بالفور ( Lord Balfour ) وزیر خارجه انگلیس ، ویسکانت آلن بی ( Viscount Allenby ) و هربرت ساموئل ( Herbert Samuel ) شرکت داشتند .

اولین هیأت مدیره دانشگاه با ریاست دکتر وایزمن و چهره های درخشانی چون : آلبرت اینشتین ، زیگموند فرود ( Zigmund freud ) ، مارتین بابر ( Martin Buber ) هری ساچر ( Harry Sacher ) ، فیلیکس ام ( Felix M ) ، واربورگ ( Warburg ) که همگی اساتید علمی مشهور بین المللی بودند تشکیل شد .

دانشگاه عبری قدس در بدو تأسیس با سه رشته تحصیلی میکروبیولوژی ، شیمی و مطالعه یهود و 141 نفر دانشجو و 33 نفر عضو هیأت علمی شروع به کار کرد در

سال 1931 اولین مدرک کارشناسی ارشد را به 13 تن از فارغ التحصیلان خود اعطا نمود . در سال 1947 رشته های تحصیلی دانشگاه افزایش یافته و رشته هایی نظیر علوم انسانی ، علوم پزشکی ، آموزش کشاورزی اضافه گردید که بیش از یک هزار نفر دانشجو در این رشته ها ثبت نام کرده و تعداد هیأت علمی آن به 200 تن رسید .

در جنگهای 1948 محوطه چپ دانشگاه از قدس غربی جدا شد و در کرانه باختری باقی ماند . بدان جهت ساختمانهای فرعی در سراسر شهر تأسیس شد . در سال 1951 سازماندهی و توسعه دانشکده علوم تربیتی با همکاری وزارت فرهنگ و معارف اسرائیل انجام گرفت . در سال 1953 دانشکده جدید در گیوات رم در مرکز قدس تأسیس شد .

سال 1949 دانشکده علوم پزشکی و حقوق در سال 1953 دانشکده علوم اجتماعی و دانشکده کشاورزی به این دانشگاه اضافه شد . چند سال بعد دانشکده علوم پزشکی عین کرم در جنوب غربی قدس با مشارکت سازمان پزشکی حداسه ( Hadassah ) تأسیس شد . در سال 1961 نیز دانشکده هنرهای زیبا ، در سال 1960 دانشکده مطالعات یهودی در سال 1962 آموزشگاه مطالعات آسیایی آفریقایی و آموزشگاه مطالعات روسی در آن ایجاد شد . در سال 1967 اعضای هیأت علمی و دانشکده ها افزایش یافت و تعداد دانشجویان به بیش از 12500 نفر رسید .

با تصرف کامل شهر قدس توسط رژیم صهیونیستی در جنگ شش روزه ژوئن 1967 کار بازسازی و توسعه محوطه دانشگاه در قدس شرقی به وضعیت قبلی خود برگشت . دانشگاه عبری از آن زمان به سرعت به توسعه خود ادامه داده و ساختمانهای جدید و برنامه های تأسیساتی جدیدی به دانشگاه اضافه شدند .

در سال 2003 ، دانشگاه عبری دارای چهار محوطه دانشگاهی فعال بوده و جزء بهترین دانشگاههای مشهور دنیا به شمار می آید . این دانشگاه به سرعت توسعه یافت به گونه ای که تعداد دانشجویان آن از 957 نفر در سال تحصیلی 49/1948 به بیش از 11586 نفر در سال تحصیلی 68/1967 رسید .

در حال حاضر 22600 دانشجو مشغول تحصیل در دانشگاه هستند که از این تعداد 11887 نفر در مقطع

کارشناسی ، 6537 نفر در مقطع کارشناسی ارشد و 2025 نفر در مقطع دکترا مشغول تحصیل هستند . همچنین این دانشگاه دارای یک دانشکده بین المللی به نام روزبرگ می باشد که پذیرای دانشجویان خارجی بوده و در پایان به فارغ التحصیلان مدرک اعطا می کند . در این دانشکده 2151 نفر از سراسر جهان مشغول تحصیل می باشند .

دانشگاه عبری دارای 1200 نفر هیأت علمی و 1500 کارمند رسمی می باشد .

این مرکز تا به حال به 90000 دانشجوی فارغ التحصیل در مقاطع تحصیلی مختلف مدرک علمی اعطا نموده است .

این دانشگاه نقش بزرگی را در حیات اسرائیل ایفا کرد . شاید بتوان گفت که یکی از راههای حیاتی این رژیم محسوب می شود . بسیاری از فارغ التحصیلان آن بسیاری از پستهای مراکز فرماندهی و رهبری در جامعه اسرائیل را اشغال کرده اند .

این دانشگاه شامل هشت دانشکده زیر می باشد .

1 ) دانشکده ادبیات و علوم انسانی شامل :

1. علوم یهودی : تمام مسائل مربوط به علوم یهودی مثل زبان عربی و ادبیات عربی ، علوم تورات و تلمود ، تاریخ ملت اسرائیل و یهود در دوره جدید در آن تدریس می شود .
2. درسهای عمومی : تاریخ عمومی ، جغرافیا ، ادبیات عمومی و قدیم و زبان ( انگلیسی ، فرانسوی ، اسپانیولی ، روسی ، آلمانی ، ایتالیایی ، لاتین ، یونانی و غیره و نیز علم زبان سامی در آن تدریس می شود .
3. آموزشگاه درسهای آسیایی و آفریقایی ( نام آن قبلاً آموزشگاه علوم شرقی بود ) که ویژه درسهای عربی و اسلامی بود اما هم اکنون در آن زمان مربی و زبان نژادهای قدیمی مثل قبطی ، مصری و امثال آن ، شرق دور ، ژاپن ، چین ، هندی و آفریقایی تدریس می شود .
4. در این دانشکده قسمت درسهای اساسی وجود دارد که در آن موضوعات فرهنگی عمومی برای تمامی دانشجویان دانشکده های دیگر تدریس می شود .

2 ) دانشکده علوم طبیعی :

که شامل گروه ریاضیات ، شیمی ، فیزیک ، گیاهان و حیوانات است .

3 ) دانشکده علوم اجتماعی :

که شامل گروه جامعه شناسی ، علوم سیاسی ، روانشناسی ، اقتصاد و روابط بین الملل است .

4 ) دانشکده پزشکی :

که شامل پزشکی عمومی و دندان پزشکی است .

5 ) دانشکده داروسازی .

6 ) دانشکده حقوق .

7 ) دانشکده کشاورزی .

1. دانشکده امور تربیتی : که قبلاً بخشی از دانشکده ادبیات بود سپس دانشکده مستقلی شد .

دانشکده علوم پزشکی و حقوق ، در سال 1953 دانشکده علوم اجتماعی و دانشکده کشاورزی به این دانشکده اضافه شد . همچنین در سال 1951 سازماندهی و توسعه دانکشده علوم تربیتی با همکاری وزارت فرهنگ و معارف اسرائیل انجام گرفت . در سال 1961 نیز دانشکده هنرهای زیبا ، در سال 1960 دانشکده مطالعات یهودی در سال 1962 آموزشگاه مطالعات آسیایی آفریقایی و آموزشگاه مطالعات روسی در آن ایجاد شد .

دانشگاه مذکور همچنین شامل دانشکده ریاضیات و دانشکده فیزیک تئوری و دانشکده فیزیک علمی است . در آن بخشهائی برای شیمی تحلیلی ، شیمی غیرآلی ، شیمی معدنی ، گیاه شناسی ، زمین شناسی ، کشاورزی ، هواشناسی و مواد آبی وجود دارد .

این دانشگاه در تل آویو و رحبوت دارای شعبه می باشد و علاوه بر این یک دفتر بزرگ ، شرکت رشد و توسعه ییسوم ، موزه آثار یهودی و موزه گیاهان دو دوره تلمودی و توراتی وابسته به دانشگاه می باشند .

بخشهای تابعه آن عبارتند از : مهندسی شهرسازی ، مهندسی ساختمان و برنامه ریزی شهرها ، مهندسی مکانیک ، مهندسی الکترونیک ، مهندسی برق ، مهندسی شیمی ، مهندسی معماری و مهندسی پرواز ( خلبانی ) ، دانشکده کشاورزی و دانشکده علوم .

در دانشکده مراکز زیر وجود دارد : مهندسی اداره

صنایع ، ریاضیات ، طبیعی ، شیمی ، علم مکانیک ، علوم هسته ای ، میکروب شناسی ، بررسی کلی و تطبیقی و تربیت .

دانشکده های تابع تخنیون عبارتند از : مرکز بررسی های ساختمان ، دانشکده معادن اسرائیل دانشکده فنی کوچک ، مدرسه عالی فنی ، موسسه رشد و توسعه تخنیون ، بخش گسترش تخنیون که در تخنیون مدارج علمی تا سطح دکترا وجود دارد .

این دانشگاه به سرعت توسعه یافت به گونه ای دانشکده علوم دانشگاه تمامی دانشکده های دیگر را خدمات رسانی می کند و بر دانشجویان لازم است تا موضوعات درس این دانشکده را که پایه و اساس دیگر موضوعات علمی است بیاموزد . این دانشکده قبلاً به مدرسه دریایی ارتباط داشت یکی از آن جدا شد و مجددا برای افسران درایی و مهندسان درایی غیرنظامی در عکا بازگشایی شد .

که تعداد دانشجویان آن از 957 نفر در سال تحصیلی 49/1948 به بیش از 11586 نفر در سال تحصیلی 68/1967 رسید . این دانشگاه نقش بزرگی را در حیات اسرائیل ایفا کرد . شاید بتوان گفت که یکی از راههای حیاتی این رژیم محسوب می شود . بسیاری از فارغ التحصیلان آن بسیاری از پستهای مراکز فرماندهی و رهبری در جامعه اسرائیل را اشغال کرده اند .

2 - آموزشگاه عالی تخنیون :

فکر تأسیس این آموزشگاه به پیش از جنگ جهانی اول برمی گردد هنگامی که فکر ایجاد جامعه عبری ظهور پیدا کرد . صهیونیستها بنا داشتند تا کارگران متخصص و مهندس از این آموزشگاه فارغ التحصیل شده و تکمیل و کمک کنند دیگر درسهایی را که دانشگاه عبری در رشته های دینی و انسانی ارائه می دهد .

این دانشگاه به سال 1912 در شهر تخنیون در کوه کرمل واقع در حیفا تأسیس گردید و قدیمی ترین مؤسسه آموزش عالی در اسرائیل به شمار می رود . تدریس در این دانشگاه صنعتی عملاً از سال 1926 آغاز شد .

بخشهای تابعه آن عبارتند از : مهندسی شهرسازی ، مهندسی ساختمان و برنامه ریزی شهرها ، مهندسی مکانیک ، مهندسی الکترونیک ، مهندسی برق ، مهندسی شیمی ، مهندسی معماری و مهندسی پرواز ( خلبانی ) ، دانشکده کشاورزی و دانشکده علوم .

در دانشکده مراکز زیر وجود دارد : مهندسی اداره صنایع ، ریاضیات ، طبیعی ، شیمی ، علم مکانیک ، علوم هسته ای ، میکروب شناسی ، بررسی کلی و تطبیقی و تربیت .

دانشکده های تابع تخنیون عبارتند از : مرکز بررسی های ساختمان ، دانشکده معادن اسرائیل دانشکده فنی کوچک ، عالی فنی ، مؤسسه رشد و توسعه تخنیون ، بخش گسترش تخنیون که در تخنیون مدارج علمی تا سطح دکترا وجود دارد .

دانشکده علوم دانشگاه تمامی دانشکده های دیگر را خدمات رسانی می کند و بر دانشجویان لازم است تا موضوعات درس این دانشکده را که پایه و اساس دیگر موضوعات علمی است بیاموزد . این دانشکده قبلاً به مدرسه دریایی ارتباط داشت لیکن از آن جدا شد و مجددا برای افسران دریایی و مهندسان دریایی غیرنظامی در عکا بازگشایی شد .

" آموزشگاه تخنیون پس از سال 1948 توسعه یافت و از سوی دولت اسرائیل توجهی خاص به آن شد زیرا این مرکز یکی از مراکز اصلی آموزش در پیشرفت و توسعه صنایع اقتصادی و نظامی اسرائیل به شمار می رود . تعداد دانشجویان آن از 678 تن در سال تحصیلی 1948 - 1949 به 515 تن در سال 1967 - 1968 رسید . همچنین استادان آن از 85 تن در این دره به 416 تن رسید . این آموزشگاه مدرک فوق لیسانس و دکترا در کلیه رشته های مهندسی را به دانشجویان اعطا می کند .

دانشجویان این آموزشگاه سال آخر تحصیلی را به آموزش عملی می پردازند تا به دریافت دیپلم مهندسی نائل شوند . این وضعیت شامل دانشجویان نظامی دو دوره شبانه نیز می شود . دانشجویان همچنین موظف می شوند تا دوره های عملی را نیز در کارگاههای داخلی و خارجی سپری کنند . به دانشجویان این دانشگاه همچنین در کنار کار عملی درس علوم انسانی داده می شود .

این دانشگاه در حیات صنعتی اسرائیل نقش قابل توجهی داشت . تعداد فارغ التحصیلان این دانشگاه در سال 1966 بیش از 9430 تن بود که در بخشهای اقتصادی اسرائیل مشغول به کار شدند .

3 - دانشگاه بار ایلان :

این دانشگاه از ابتدای تأسیس در سال 1955 گسترش و توسعه یافت و تعداد دانشجویان آن از 172 نفر

در سال تحصیلی 57/1956 به 3111 نفر در سال تحصیلی 68/1967 و اعضای هیأت علمی آن از 40 نفر در سال 57/1956 به 454 نفر در سال 68/1967 رسید .

این دانشگاه یک مؤسسه دینی است که سازمان مزراحی جهانی در سال 1955 آن را در رامات گات نزدیک ، شهر تل آویو تأسیس کرد و نام رئیس آن را خاخام " مایر بار - ایلان " بر روی دانشگاه نهاد . هدف این دانشگاه تعلیم و تربیت عالمان متجرد در علوم دینی است .

این دانشگاه از ابتدای تأسیس در سال 1955 گسترش و توسعه یافت و تعداد دانشجویان آن از 172 نفر در سال تحصیلی 57/1956 به 3111 نفر در سال تحصیلی 68/1967 و اعضای هیأت علمی آن از 40 نفر در سال 57/1956 به 454 نفر در سال 68/1967 رسید .

این دانشگاه یک مؤسسه دینی است که سازمان مزراحی جهانی در سال 1955 آن را در رمات گان نزدیک شهر تل آویو تأسیس کرد و نام رئیس آن را حاخام " مایر بار - ایلان " بر روی دانشگاه نهاد . هدف این دانشگاه تعلیم و تربیت عالمان متبحر در علوم دینی است . در سال 19ف55 در رامات خان تأسیس گردید .

برنامه های درسی آن آمریکایی است و دانشکده هایش عبارتند از : دانشکده الهیات یهودی ( تورات و تلمود تاریخ و ادب یهودیا ) ، علوم اجتماعی ( تاریخ ، فلسفه ، اجتماع ، اقتصاد ، روانشناسی و تربیت ) و زبان و ادب ( عبری ، عربی ، انگلیسی ، فرانسوی ، یونانی و لاتینی ) . این دانشگاه شامل بخشهای جانداران ، شیمی ، فیزیک ، ورزش ، گیاه شناسی ، حیوان شناسی ، باکترشناسی و بیوشیمی بوده و دانشکده جرم شناسی نیز تابع آن می باشد .

4 - دانشگاه تل آویو :

در سال 1954 توسط شهرداری تل آویو تأسیس شد در سال 1956 شروع به فعالیت آموزشی کرد و به سرعت با دانشگاه عبری رقابت نمود . فکر تأسیس این دانشگاه به پیش از جنگ جهانی دوم برمی گردد که در آن زمان مدرسه عالی حقوق و اقتصاد بود .

در سال 1959 توسعه یافت و به شکل رسمی در سال 1960 بازگشایی شد . در این دانشگاه ، دانشکده های علوم انسانی شامل بررسی های یهودی ، دانشکده علوم

شامل حیوان شناسی ، گیاه شناسی ، باکتری شناسی ، ریاضیات تطبیقی ، دانشکده مطالعات پزشکی دنباله دار ، دانشکده علوم اجتماعی ، دانشکده پزشکی و دانشکده حقوق وجود دارد و دانشکده علم حفظ تندرستی فیزیولوژیکی دونولو ، دانشکده علم ژنتیک ، دانشکده مطالعات صهیونیستی و هنرستان موسیقی اسرائیل وابسته به این دانشگاه می باشند .

این دانشگاه از ابتدای تأسیس خود توسعه پیدا کرد و تعداد دانشجویان و اساتید آن افزایش یافت و از 825 نفر دانشجو در سال تحصیلی 61/1960 به 638 نفر در سال تحصیلی 68/1967 و اعضای هیأت علمی آن نیز از 136 تن در سال تحصیلی 61/1960 به 1312 تن در سال تحصیلی 68/167 رسید . شهرداری تل آویو بر این دانشگاه نظارت داشت و آن را حمایت مالی می کند .

5 - دانشگاه حیفا :

تاریخ تأسیس این دانشگاه برمی گرد به سال 1952 هنگانی که آموزشگاه حقوق و اقتصاد ایجاد شده سال 1954 زمانی که گروه علوم انسانی و محاسبات به وجود آمد و نیز زال 1957 که گروه علوم اجتماعی گشایش یافت . سپس شهرداری حیفا ساختمان جدید این دانشگاه را احداث کرد و دانشگاه در سال 1964 به شکل رسمی افتتاح شد . امور آموزش آن با همکاری دانشگاه عبری انجام می گیرد .

در آن دو دانشکده علوم انسانی و علوم اجتماعی با مراکز زیر وجود دارد : تورات ، زبان عربی ، تاریخ یهودی ، تاریخ عمومی ، زبان و ادب فرانسوی ، زبان و ادب انگلیسی ، جغرافیا ، تربیت و جامعه ، سیاست ، بازرگانی ، آمار ، اقتصاد ، آموزش معلمی مدارس متوسطه . همچنین دو آموزشگاه شبانه در رشته حقوق و اقتصاد را مدیریت می کند .

این دانشگاه از نظر عملی تابع دانشگاه عبری در قدس است . دانشجویان آن سال چهارم دانشگاه را در دانشگاه عبری تحصیل می کنند و از آن دانشگاه مدرک لیسانس می گیرند .

ب - دانشکده های عالی صهیونیستی :

دانشکده های عالی صهیونیستی عبارتند از :

1 - دانشکده علوم وایزمن :

این آموزشگاه در سال 1948 در رحبوت تأسیس

شد و به نام حییم وایزمن رهبر جنبش صهیونیسم و اولین رئیس جمهور اسرائیل نامید شده وایزمن بحث های علمی خود را در این آموزشگاه انجام می داد . این آموزشگاه پس از سال 1948 توسعه یافت تا اینکه در سال 1968 ، 19 گروه آموزش در آن وجود داشت .

2 - دانشکده نقب :

این دانشکده قبلاً به نام آموزشگاه عالی در بئرالسبع ساخته می شد سپس به دانشگاه تبدیل شد .

اسامی دیگر دانشکده های عالی صهیونیستی عبارتند از :

دانشکده کشاورزی دانشگاهی در رحبوت و بیت داجون ، دانشکده مطالعات بیولوژیکی اسرائیل در " نس تسیونا " ، دانشکده گیاهی در بیت داجون ، دانشکده نقب در بئرسبع ، دانشکده گیاهان در بیت المقدس ، دانشکده معادن در تل آویو ، دانشکده کشاورزی و لکانی در کفار جلعادی دانشکده پرتونگاری در تل آویو ، دانشکده علوم فضائی در تل آویو ، دانشکده مطالعات اجتماعی تطبیقی در بیت المقدس ، دانشکده آفریقایی آسیایی در تل آویو ، دانشکده جغرافیا در عازور دانشکده بن زوی در بیت المقدس و دانشکده تورات در بیت المقدس .

به لحاظ علمی دانشگاه حیفا تحت اشراف دانشگاه عبری است و دانشجویان دانشکده علوم انسانی و علوم اجتماعی در دانشگاه حیفا ، سال چهارم تحصیلی خود را باید در دانشگاه عبری بگذراند تا مدرک لیسانس به آنها اعطا شود .

این دانشگه به سرعت توسعه یافت و تعداد دانشجویان آن از 565 تن در سال 1964 - 1965 به 1829 تن در سال 1967 - 1968 رسید .

مآخذ :

1. مسلمی س . جواد : الطلاب فی اسرائیل ، دراسات فلسطینیة ، شماره 86 ، منظمة التحریر الفلسطنیة مرکز ابحاث ، 1971 .
2. سریه ، صالح عبدالله : تعلیم العرب فی اسرائیل ، منظمة التحریر الفلسطینیة - مرکز الابحاث ، حزیران 1973 .
3. بشور ، منیر : و شیخ یوسف ، خالد مصطفی : التعلیم فی اسرائیل ، مرکز ابحاث منظمة التحریر الفلسطینیة ، سبتمبر

1969 .

1. الموسوعة الفلسطینیة ، هیئة الموسوعة الفلسطینیة ، دمشق ، 1984 ، جلد2 .
2. مروة ، یوسف : مؤسسات العلمیة و الثقافیة و الفنیة فی اسرائیل ، بیروت 1967 .
3. زحلان ، آنطوان : العلم و التعلیم العالی فی اسرائیل ، یروت .
4. Avidor, M., Education in Israel, ( Jerusalem ziomist Orgnization, Youth and Hechalustz Departmemt, 1957 ) , p. 108
5. Unesco, World Survey of Education, vol Iv, Higher Education ( Paris : 1966, P. 653 ) .
6. Unesco, World Survey of Education, vol Iv, igher Education ( Paris : 1966, P. 653 ) .