حواتمه ، نایف

نایف حواتمه دبیرکل جبهه دمکراتیک برای آزادی فلسطین ، در سال 1935 در روستای " سلط " ( Salt ) در کرانه غربی رود اردن در یک خانواده مسیحی که در اصل از قبیله بدوی اردن بودند به دنیا آمد . دانش خود را در اردن فرا گرفت و سپس به دانشگاه عربی بیروت رفت و لیسانس فلسفه و علوم اجتماعی را از آنجا دریافت کرد . در سال 1954 به جنبش ملی گرایان عرب پیوست . او در حوادث سال 1957 اردن نقش فعالی داشت از این رو در اردن زندانی شد و پس از آن از این کشور اخراج و تبعید گردید . وی به عراق پناهنده شد و بر جنبش ناسیونالیستهای عرب در بغداد ( شبکه عراق ) نظارت یافت . پس از شورش سرهنگ " شراف " در موصل ( در سال 1959 ) ، دستگیر شد اما موفق به فرار شد ولی در سال 1963 ، هنگامی که حزب سیوسیالیست بعث عرب ( عراق ) ، رژیم عبدالکریم قاسم را واژگون ساخت به آنجا بازگشت . پس از آزادی به بیروت رفت و در دانشگاه عربی همزمان با تحصیل به فعالیت خود در زمینه جذب اعضاء ادامه داد . حواتمه جنبش ناسیونالیستهای عرب را رهبری کرد تا آن را به اتخاذ سیاستهای چپ گرایانه تر وادار سازد . در همان زمان درگیریهای او با جرج حبش رهبر جنبش ناسیونالیستهای عرب آغاز شد ، از این رو به کمک همکارانش محسن ابراهیم و محمد کشلی به ترویج نظریاتش پرداخت . آنگاه مشترکا مجله " الحریة " را در بیروت منتشر ساختند که در واقع تریبونی برای اندیشه های جدید بود .

تلاشهای حواتمه در کنگره جنبش ناسیونالیستهای عرب ( در سال 1966 ) به ثمر رسید و کنگره " سوسیالیسم علمی " را به عنوان برنامه سازمان پذیرفت . به دلیل انجام فعالیتهای سیاسی در اردن ، از طرف دادگاه نظامی اردن غیابا به اعدام محکوم گردید . حواتمه ، یکی از اولین ایدئولوگهای مارکسیست بود که از خرده بورژوازی در جهان عرب ، طرح ناصریسم و سوسیالیسم عربی سخن به میان آورد . پس از جنگ ژوئن 1967 ، کادرهای جنبش ناسیونالیستهای عرب به نظریات حواتمه ایمان آوردند و این خود موجب گردید که او در شکست حلقه ارتباط بین جنبش ناسونالیستهای عرب و ناصریسم موفق شد .

پس از آن ، حواتمه به عدن رفت . در آن زمان جبهه ملی در یمن جنوبی به قدرت رسیده بود . حواتمه در تهیه یک برنامه رادیکال دولتی کمک نمود که بخشهایی از آن در کتابش موسوم به " بحران انقلاب در یمن جنوبی " منتشر شده است . جبهه ملی در کنگره خود که در ماه آوریل 1968 برگزار شد همین برنامه را اساس کار خود قرارداد ولی جناح راست گرای جبهه به ارتش تکیه کرد و چپ گرایان را از قدرت برکنار کرد و در نتیجه حواتمه به بیروت بازگشت . پس از آن ، بار دیگرچپ گرایان عدن به قدرت رسیدند در حالی که روابط صمیمانه ای با حواتمه و جبهه دموکراتیک خلق داشتند .

پس از جنگ 1967 به دنبال فرمان عفو عمومی از جانب ملک حسین ، حواتمه از بیروت به اردن بازگشت و با جبهه خلق همکاری نمود ولی در 23 فوریه 1969 از این جبهه کناره گیری کرد و جبهه دموکراتیک خلق برای آزادی فلسطین را که دیدگاه مارکسیستی داشت تشکیل داد .

در طول جنگهای سال 1970 ، حواتمه در اردن با عرفات بود و مدتی مشایع شده بود که حواتمه کشته شده و یا به شدت در جنگ زخمی شده است ولی بعدها ثابت شد که این اعتقاد نادرست بوده ، باوجود این خود جبهه دموکراتیک خلق به شکست هولناکی دچار گردید . از آن زمان به بعد ، جبهه دموکراتیک خلق به تدریج به فتح نزدیک شد . مدت زمانی حواتمه خطمشی عرفات را تایید می کرد و از هواداران طرح تأسیس یک کشور فلسطینی در سرزمینهائی است که اسرائیل از آن عقب نشینی خواهد کرد . باآنکه اعتقاد دارد که این گونه گامهای سیاسی باید مکمل مبارزه مسلحانه در سرزمین فلسطین باشد . به همین دلیل در سال 1973 خواستار ایجاد یک کشور فلسطینی در کرانه غربی و نوار غزه و بخش غربی قدس و سرزمینهای آزاد شده دیگر گردید .

حواتمه در ماه مارس 1974 ، هنگامی که با روزنامه اسرائیلی " یدیعوت آهارانوت " مصاحبه ای انجام داد . افکار عمومی را غافلگیر کرد . در واقع جبهه دموکراتیک خلق تنها سازمان فلسطینی است که با مارکسیستهای اسرائیلی مخالف صهیونیسم ، ارتباط دارد . حواتمه ، عرفات را در یکی از مسافرتهایش به شوروی همراهی کرد . در ماه نوامبر 1974 ، در رأس یک هیات از جبهه دموکراتیک خلق به مسکو مسافرت نمود .

در جنگ داخلی لبنان ( 1976 - 1975 ) در کنار مقاومت فلسطین و جنبش ملی لبنان قرار گرفت و پس از امضای توافقنامه کمپ توسط سادات مخالفت خود را با این توافقنامه اعلام داشت .

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران ، نایف حواتمه علی رغم گرایشات مارکسیستی خود ، از انقلاب ایران حمایت کرد . پس از حمله گسترده اسرائیل در سال 1982 به لبنان شدیدا این تجاوز را محکوم کرد . در درگیریهای داخلی فلسطین با یکدیگر در بقاع در شمال لبنان جانب احتیاط را پیش کشید و درگیریها را محکوم کرد . در جریان جنگ اردوگاههای فلسطینی و درگیری نیروهای جنبش امل لبنان با فلسطینیان در بیروت و جنوب لبنان ، شدیدا حمله به اردوگاههای فلسطینی را محکوم کرد .

با شروع زمزمه های صلح اعراب و اسرائیل موضعاحتیاط آمیزی نسبت به مذاکره با رژیم صهیونیستی گرفت اما با پیوستن یاسر عرفات رهبر ساف به صف سازشکاران عرب و سلطه آن بر ساف ، حواتمه به همراه دیگر رهبران ملی فلسطینی از جمله خالد فهوم و جرج حبش جبهه نجات ملی فلسطین را در سال 1985 تشکیل داد . پس از شروع فرایند صلح خاورمیانه و مذاکرات اعراب و اسرائیل و پیوستن ساف به رهبری عرفات به صف سازشکاران با رژیم صهیونیستی و امضای توافقنامه غزه - اریحا و تشکیل حکومت خودگردان فلسطینی توسط عرفات وی همراه با نه تن دیگر از رهبران گروههای ملی و اسلامی فلسطین ائتلاف ده گانه ای را تشکیل دادند و با این توافقنامه مخالفت کردند .

در اوایل سال 1997 نایف حواتمه با صدور اعلامیه ای به طور مشترک با جرج حبش خروج گروه خود را از جبهه نجات ملی فلسطین اعلام داشت .

مآخذ :

1. ریس ، ریاض نجیب : راه دشوار مقاومت فلسطین ، ترجمه حمید فرزانه ، انتشارات اسلامی 1357 .
2. دانشجویان مسلمان پیرو خط امام : اسناد لانه جاسوسی شماره 43 - فلسطین 2 .
3. کیالی عبدالوهاب : موسوعة السیاسة ، مؤسسة العربیة للدراسات و النشر ، جلد ششم ، 1990 .