رهبانیت
رهبانیت مردان و زنان با انواع و اهداف مختلف خودش از ابتدای قرنهای اولیه مسیحی در فلسطین منتشر گردید ، به طوری که حضرت مسیح و مادرش مریم عذرا در آنجا زندگی می کردند . و به خاطر زیادی و کثرت مساکن پارسا و زاهدان و رهبانها در مناطق مختلف سرزمین فلسطین و به ویژه در جنوب و بیت لحم و قدس ، کرمل و ناصره و عکا . امروزه در فلسطین رهبانیت زیادی که به امور روحی و معنوی در این سرزمین اشغالی مشغول می باشند ، وجود دارد .
محتویات
الف - کلیساهای ارتدکسی :
رهبانیت و راهبان در کلیساهای ارتدکسی در دیری که در آن زندگی می کنند ، اقامت دارند .
رهبانیت ارتدکس عبارتند از :
- ارتدکس رومی :
این رهبانیت را " پطریرک جرمانوس " در قرن شانزدهم میلادی تأسیس کرد . و نام آن " برادری قبر مقدس " و مرکز آن دیر قسطنطین و قدیسه هیلانه در پطریرکیه روم ارتودوکس در قدس بود . و " برادری قبر مقدس " از اسقفها و مردان دینی که هر کدام از آنها ملقب به " ارشمندریت " و از راهبه ها و دانشجویان راهب که تعداد آنها به 105 نفر می رسید ، تشکیل می گردد . این مرکز به کلیه اماکن مقدس ارتدکس مشرف بوده یعنی اینکه کلیه امور پطریرکیه را دربرداشت . از فعالیت های مهم این مرکز اهتمام به حجاج یونانی و کسانی است که به مناسبت اعیاد بزرگ مختلف وارد این سرزمین می شوند .
برای روم ارتدکس در قدس 19 کلیسا برای راهبان وجود دارد که از جمله آنها کلیسای " مار ابراهیم " است که در مجاورت میدان کلیسای قیامت قرار دارد . همچنین در قدس پنج کلیسا برای راهبه ها وجود دارد . و در نزدیکی قدس ، در بیت عنیا ، کلیسای دیگری برای راهبه ها وجود دارد .
و همچنین در غیر از قدس برای آنها 23 کلیسا وجود دارد که بعضی از آنها دارای تاریخی قدیمی می باشد . و از مهمترین آنها : دیر مارثیودوسیوس و دیر مارسابا و دیر قدیس جاورجیوس کورزیا ، می باشند . همه آنها بین کوههای الخلیل و دریای میت قرار دارند . و همچنین دیر مارالیاس که بر سر راه قدس به بیت لحم و دیر قرنطل که مطل و مشرق بر سر راه أریحا قرار دارد .
- کلیسای ارمنی ارتدکس :
برای ارمنیهای ارتدکس یک رهبانیت وجود دارد که به نام " برادری قدیس یعقوب " که به موجب قانون در سال 1860 تأسیس گردید . و رئیس آن پطریرک ارمن می باشد که در بخش ارمینهای قدس زندگی می کند . و از اسقفها و کاهنان و رهبانان ، تشکیل شده و اعضای آن در قدس و بیت لحم در نزدیکی مهد اقامت دارند ، و بعضی از آنها نیز در خارج زندگی می کنند . و از اهداف رهبانیت تأمین خدمت روحی و پاسداری زمینهای مقدس و حفاظت از تمدن ارمنی می باشد .
- کلیسای قبطیه :
مرکز راهبان قبطی کلیسای انباانطونیوس موجود در قدس می باشد که معروف به کلیسای بزرگ است . برای راهبانان قبطی محل سکونتی در کلیسای قیامت و دیرهای قدس وجود دارد . برای بعضی افراد نیز در بیت لحم محل سکونت وجود دارد . و برای آنها همچنین کلیسای بزرگی در یافا و دیر و کلیسایدیگری در نزدیکی رود اردن تأسیس شده است . ( 1946 - 1956 ) . و در آنجا همچنین تعدادی از راهبه های قبطی در دیر سیده عزراء نزدیک باب الخلیل در قدس وجود دارد .
- کلیسای سریانی :
در قدس رهبانی در دیر و کلیسای سریان وجود دارد که به نام کلیسای قدیس مرقس معروف می باشد .
[[ پرونده : | ج 2 ، ص 481 ]]
5 - کلیسای روسی :
اولین رهبان روس در سال 1846 میلادی در قدس آمد ، ولیکن امروزه از آنها به جز تعداد اندکی باقی نمانده است . و از آنها کسانی هستند که در دیر روسی که در سال 1871 در مدخل شهر الخلیل قرار دارد ، کار می کردند .
اما راهبه های روسی ، که از بین آنها دختران عربی ، زیادی وجود دارد . از این تعداد کسانی هستند که از سال 1907 در دیر موجود بر کوه زیتون و دیر موجود نزدیک کلیسای مریم مجدلی که در سال 1887 در جسمانیه بنا شد و کلیسای بیت عنیا ( عیزریه ) که از سال 1933 مدرسه و محل عیادت بود و مضافة اسکندر نزدیک کلیسای قیامت که در سال 1860 تأسیس گردید و مرکز روسی است ، سکونت داشتند . و برخی از آنها در یافا و حیفا و طبریه پخش شده اند .
- کلیسای حبشی :
راهبان و راهبه های آن در دیر سلطان قدس در کوخهایی که بر روی سطح کلیسای قدیس هیلانه ایجاد شده اند ، و در کلیسای قدس قدیم و دیگری در نزدیکی کاتدرائی که در سال 1904 - 1896 بنا گردیده است ، سکونت دارند . همچنین دارای یک دیری در نزدیکی رود اردن که در سال 1934 بنا گردیده است و کلیسای دیگری می باشند که در راه قدس - أریحا بعد از عیزریه قرار دارد .
- کلیسای رومانی ( رومی ) :
برای اینها دیری که راهباها و بعضی از راهبه ها که در آن اقامت دارند ، در قدس وجود دارد . و در نزدیکی رود اردن نیز دیری وجود دارد . که در آن بعضی از کاهنها و بعضی از راهبه ها خدمت می کنند .
ب - کلیساهای پروتستانی :
در این کلیساها رهبانیت های واحدی به نام رهبانیت لوتری ( مصلح دینی و اجتماعی مسیحیان ) وجود دارد و مشتمل بر موارد زیر می باشد :
- خواهران مریم انجیلی :
کار خود را در این بلاد و سرزمین از سال 1975 ، یعنی ده سال بعد از تأسیس " اخویه " شروع کردند . و دارای " بیت افراح الله " در کوه زیتون ، و " بیت ابراهیم " در قدس جدید می باشند .
- خواهران یسوع :
که از سال 1972 کار خود را در قدس و بیت لحم شروع کردند ، و در آنجا " أخوة یسوع " وجود دارند که از سال 1975 در بیت عمواس و لطرون کار خود را آغاز کردند .
- متولیان زن کلیسای لوتری ( شماسات لوتری ) :
که برای اینها مدرسه طالیتاقومی ( 1961 ) در أعالی بیت جالا وجود دارد . و در بیت الانجیلی در رام الله خواهران عمانوئیل کار و فعالیت می کنند .
ج - کلیسای کاتولیک :
در کلیسای کاتولیکی رهبانیات زیادی وجود دارند که برای هر کدام از آنها نام و اهداف و قانون و نظم و انتظام خاص به خودش وجود دارد . و برای هر کدام از آنها ، رئیس کل وجود دارد که رهبانیت را در تمام جهان اداره می کند . و رهبانیتها بین المللی است که در دامن و در میان خودش اعضایی را از ملتهای مختلف جهان پذیرفته و با هم یک خانواده واحدی ترکیب می شوند .
رهبانیت کاتولیکی که امروزه در فلسطین فعالیت دارند ، بر حسب قدمت خود عبارتند از :
- رهبان :
- فرنسیسی های 1333 م : از اماکن مقدسه حراست نموده و به آن خدمت کرده و زوار و حجاج را می پذیرند و دارای 14 رعیت در أبرشیه قدس ، و در کودکستانها و مدارس ابتدائی ، راهنمایی و دبیرستان و به انواع و اقسام اعمال خیرخواهانه و محبت آمیز و منازل حجاج در اماکن مختلف ، فعالیت دارند . و برای آنها آموزشگاهی برای آموزش تورات در سطح بالا و چاپخانه ای وجود دارد که در سال 1847 میلادی تأسیس گردیده و کتب دینی و باستانی و مجلات مختلف به زبانهای متعدد جهان چاپ کرده است .
- کرملیها 1631 م : که در کوه کرمل اقامت داشته و دارای دو دیر و یک منزل برای حجاج می باشند که تحت رعایت و سرپرستی لاتینیها در حیفا قرار دارند .
- برادران مدارس مسیحی ( فریر ) 1876 م : دارای مدارس راهنمایی در قدس و بیت لحم و یافا و مدرسه اصلاحیه در ناصره می باشد .
- پدران سفید 1878 م : که مسئولیت مزار صلاحیه در قدس را بر عهده داشته ، و دارای یک منزل و خانه برای درسهستند و مجله خاورمیانه مسیحی را منتشر و صادر می کنند .
- پدران بترام 1879 م : که دیرهایی در بیت لحم و ناصره و عمواس دارند . و مسئول آموزشگاه الإکلیریکی پطریرکیه لاتینی هستند . و حتی امروز بعضی از علوم را یاد می گیرند . و یکی از آنها مسئول مجله پطریرکیه لاتینی در فلسطین می باشند .
- برادران قدیس یوحنا 1879 م : در ناصره بیمارستان عأمله مقدسه را صاحب می باشند .
- دومینیکان 1884 م : مسئول مزار قدیس اسطفانس در قدس هستند . و آموزشگاه تورات و آثار باستانی را اداره می نمایند و مجله تورات را صادر می کردند .
- پدران انتقالیها 1887 م : مسئول مزار صیاح الدیک در قدس هستند .
- آذریهای 1890 م : در امور روحی و معنوی برای مدرسه اشمیت و منزل راهبه های محبت در قدس فعالیت دارند .
- ترابستیون ( رهبان لطرون ) 1890 م : که صاحب دیر بزرگ لطرون بوده و برای نماز و درس و پذیرایی کسانی وقف شده که در آنجا به اقامه نماز می پردازند .
- سالزیان 1891 م : دارای دو مدرسه صنعتی می باشند که یکی از آنها در بیت لحم و دیگری در ناصره است . و مدرسه ای نیز در بیت جمال و آموزشگاه اللهیات در کریمیزان ، دارند .
- پدران آلام 1903 م : که در بیت عنیا ( عیزریه ) یک منزل پذیرایی و مهمانی و آموزشگاه اکلیریکی برای آنها وجود دارد .
- بندکتیما ( رهبان قدیس مبارک ) 1906 م : که مسئول مزار نیاحد عذراء در قدس بوده و دارای آموزشگاه علوم دینی اعلا می باشد . آنها همچنین مسئول نوار اکثار خبز در دریاچه طبریه می باشند . و از سال 1971 بندکتیما به عنوان خادم طبطور تعیین شدند . و از سال 1976 مسئول مزار مسیحی در أبوغوش گردیدند .
- یسوعیهای 1927 م : در قدس دارای آموزشگاه تورات حبری می باشند .
- خدام محبت 1974 م : در ناصره مشغول به امور جوانان مجروحین و جانبازان می باشند .
- مخلصان 1932 م : از جمله آنها نماینده و نائب پطریرک روم کاتولیک در قدس می باشد . و مسئول آموزشگاه اکلیریکی روم کاتولیک در بیت ساحور می باشند .
- پولسیها 1957 : خادم رعیت ملکیه در رام الله هستند .
- راهبه ها :
- راهبه های قدیس یوسف 1848 م : این گروه از اولین راهبه هایی هستند که قرون جدید به زمینهای مقدسه وارد شدند ، که دارای مهدهای کودک و مدارس ابتدائی و مقدماتی و راهنمایی در بیت المقدس و بیت لحم و رام الله و رمله و یافا و ناصره ، و مهد کودک و عیادة در نابلس ، رام الله ، و منزلی در هر کدام از عبلین و معلیا و دو درمانگاه در قدس و منزلی برای ضیافت و مهمانی در ابوغوش ، و مرکزی در قدس و مرکزی برای دانش جویان دفتر دانشگاهی در بیت لحم ، می باشند .
- راهبه های ناصره 1855 م : مرکزی برای اطفال کر و لال و منزلی برای حجاج و مرکزی برای استقبال جوانان در ناصره وجود دارد ، و همچنین مدرسه و مطب و یا درمانگاهی در عکا و دیر و مدرسه راهنمایی در حیفا و مدرسه ابتدائی و دیر در شفا عمرو دارد
- راهبه های " هوذا هوذا الرجل Ecce Homo " 1856 م : که مسئول مزار " هوذا الرجل " در قدس بوده و یک منزلی در آنجا برای حجاج دارند . و همچنین یک منزل دیگر در عین کارم دارند .
- کرملیها : راهبه های دائم الصلاة که دارای کرملی در قدس ( 1873م ) و بیت لحم ( 1875م ) و حیفا ( 1899م ) و ناصره ( 1910م ) هستند .
- راهبه های گلی ( وردی ) : که همه آنها عربی می باشند . و ابتدای رهبانیت آنها به سال 880 میلادی در قدس می رسد . که در کنار رعایای پطریرکیه لاتینی و در مدارس آنها در اماکن زیر فعالیت و کار می کنند : زبابده ( 1884 ) ، بیرزیت و یافا و ناصره ( 1885 ) ، و بیت ساحور ( 1886 ) ، و جفنا ( 1895 ) ، رفیدیا ( 1907 ) ، طیبه ( 1908 ) ، عابود ( 1911 ) ، رامه ( 1913 ) ، رینه ( 1922 ) ، بیت جالا ( 1956 ) ، غزه ( 1980 ) . و در بیت حنینا یک مدرسه راهنمایی و مدرسه ابتدائی برای دانش آموزان رهبه و همچنین در قدس مطب و درمانگاه و منزلی برای حجاج دارد که در قدس و بیت لحم و عین کارم بخشهای داخلی دارند .
- راهبه های قدیسه کلارا : راهبه های دائم الصلاة در ناصره ( 1884 ) و در قدس ( 1888 ) اقامت داشتند .
- فرنسیسی های قلب مریم پاک 1885 م : که در بیت لحم مدرسه ای ابتدایی و آمادگی درمانگاه و در کوه تطویبات که از کلیسا به عنوان منزلی برای حجاج استفاده نموده و حفاظت از آن را به عهده دارند ، و در قافا مدرسه و درمانگاه و در أریحا مدرسه دخترانه ای دارند . و در بیمارستان و درمانگاه ایتالیائی در حیفا کار می کنند ، و همچنین در بیمارستانی در قدس فعالیت دارند . و یک یتیم خانه دخترانه و مدرسه ابتدائی و مدرسه راهنمایی در حیفا داشته و در این امور فعالیت دارند .
- راهبه های محبت 1886 : در حیفا و عین کارم منزلی برای بچه های عقب مانده و در بیت عنیا ( عیزریه ) یتیم خانه و درمانگاه و منزلی برای حجاج و در بیت لحم بیمارستان و درمانگاه و مکانی برای بچه ها و کودکان عقب افتاده و همچنیندر قدس : مدرسه ، منزلی برای فقیران و عاجزان و سالمندان و در ناصره بیمارستان و مدرسه دخترانه پرستاری ، دارند .
- راهبه های قدیس شارل 1887 م : در قدس دانشکده اشمیت و مدرسه داخلی ، و در قبیبه پناهگاه درماندگان ( زمین گیرها ) ، و در ناصره منزلی برای حجاج و در حیفا منزلی دیگر و مهدکودک دارند .
- راهبه های سالزیها 1891 م : در کنار اهتمام خویش به مصائب دختران به مدارس سالزیان خدمت می کنند . و در قدس مدرسه خیاطی و مهدکودک ، و در ناصره مدرسه خیاطی و مهدکودک و مدرسه ابتدائی دارند .
- بندکتانیهای خانم جلجله 1896 م : که در کوه زیتون دیر تحصن و یتیم خانه دارند .
- راهبه های ارطاس 1901 م : که با پناهگاه درماندگان در بیت لحم و پرورشگاه ارطاس و مدرسه موجود در آن در ارتباط هستند .
- کرمل قدیس یوسف 1907 م : که در حیفا مدرسه خیاطی و مهدکودک برای آنها وجود دارد .
- کرملیهای قدیسه تریزیا 1907 م : که در حیفا یک دبیرستان دارند .
- فرنسیسی های مریم ( راهبه های سفید ) 1909 م : در قدس کلیسا و محل و منزلی برای حجاج و در بیت لحم مهدکودک و مکانی برای استقبال و پذیرش ( مسافران ) وجود دارد .
- راهبه های ایفریا 1919 م : برای اینها در قدس مهدکودک و مرکزی برای خیاطی وجود دارد .
- راهبه های جلجله 1922 م : که در قدس مدرسه راهنمایی و درمانگاهی دارند .
- راهبه های قدیسه حنه 1924 م : که در حیفا دارای مرکزی برای خیاطی و آموزش آن و مهدکودک ، و در ناصره پناهگاهی برای درماندگان و در صفویه یتیم خانه ای هستند .
- راهبه های قدیسه دوروثیا 1927 م : که در خدمت بطریرکیه لاتینی و آموزشگاه توراتی فرنسیسی در قدس و آموزشگاه پطریرکی در بیت جالا هستند . و همچنین در بیت لحم در آموزشگاه بابوی که به نام " افتح " معروف بوده و برای تربیت اطفال کر و لال تأسیس گردیده است ، فعالیت دارند . و در رافات در مزار سیده فلسطین خدمت می کنند بوده و به امور مدرسه ابتدائی موجود در آن می پردازند .
- راهبه های قدیسه ألیصابات 1931 م : که در قدس درمانگاه و پرورشگاهی برای دختران و دو منزل برای حجاج دارند .
- راهبه های اتریشی 1933 م : در قدس در خدمت بیمارستان " أوسبیس " می باشند .
- راهبه های نکریسیا 1938 م : که در بیت عنیا ( عیزریه ) منزلی برای ورزشهای روحی و ورزشگاه و مدرسه خیاطی بوده و در ناصره در خدمت به بیمارستان عائله مقدسه مشغول می باشند .
- راهبه های سیدة الرسل 1946 م : که تنها در بیت لحم پرورشگاه دارند .
- راهبه های سیدة الأوجاع 1956 م : که در أبودیس بیمارستان و درمانگاهی برای درماندگان دارند .
- راهبه های مخلص الهی 1985 م : که در بیت ساحور مدرسه راهنمایی روم کاتولیک و در قبیه پناهگاهی برای درماندگان و در ناصره مدرسه راهنمایی دارند که دارای شعبه داخلی است .
- راهبه های سیده جلجله 1959 م : که در خدمت مقر فرستاده قدس هستند .
- بندکنیات عمانوئیل 1963 م : که برای آنها منزلی در بیت لحم برای نماز و ورزش و کارگاهی برای خیاطی و ساختن پیکره و ( شمایل ) وجود دارد .
- دومینیک قدیس کاترینا سیانیه 1964 م : که مدرسه ابتدائی و منزلی برای حجاج در بیت لحم دارد .
- دومینیک پیشرو 1964 م : به خدمت بیت ابراهیم که در قدس به وسیله پاپ پولس ششم برای استقبال جهانگردان تأسیس گردید ، اشتغال داشته و همچنین در درمانگاه پولس ششم مشغول به فعالیت هستند .
- راهبه های سیدة الرحمه 1965 م : که در بیت لحم دارای مدرسه تعلیم سیاست و اداری بوده و در خدمت بیمارستان حسین بوده و در کوه طابور به امور خدماتی حجاج مشغول هستند .
- راهبه های بشاری 1966 م : که دارای کلیسای روم کاتولیک در ناصره می باشند .
- رسولهای ( زن ) محبت 1970 م : که درمانگاههایی در غزه برای عنایت و کمک به اطفال و سالمندان دارند .
- راهبه های بادوا 1975 م : مسئول بیمارستان کارتاس کودکان در بیت لحم هستند .
- بندکتیهای ابوغوش 1977 م : که تنها دارای دیر و کلیسایی برای نماز می باشند .
در کنار اینها ، جمعیتهایی وجود دارد که اعضای آنها در زمینه های اجتماعی مختلف در قدس و بیت لحم فعالیت دارند مثل : جمعیت کمکهای بین المللی ( 1951 ) ، جمعیت تریزیه ( 1956 ) ، کارتاس اجتماعی ( 1969 ) ، و اعمال مریم ( 1977 ) .
مآخذ :
- پاتریاک نشین روم اردتودکس : تقویم سالیانه سال 1981 به زبان عربی و یونانی ، قدس 1981 .
- نشریه های مرکز اطلاعات مسیحی در قدس .
- Annuaire Del'Egelglise catholique en Tere
- sainte, Jerusalem 1979.
- Antreossian, A. : Jerualem and the Armenians, Jerualem 1979.
- Hoade, E : Guide to the Holy Land, Jerualem 1979.
- Issa, A.O. : Les Menerties ehretiennes en palestine, a Travers Les siecles, Jerusalem 1977.
- Jerusalem, Moniteur Diocesain, 1950-1981.
- The Russian presence in palestine, Jerusalem 1970.
