جبع

در فلسطین چندین مکان بدین نام مشهور است ، از جمله :

الف - جبع شهرستان جنین ( شهرک - ) :

شهرکی است عربی در فاصله میان جنین و نابلس که تقریبا دردو کیلومتری شرق جاده جنین - نابلس قرار دارد . یک جاده آسفالته فرعی آن را به جاده اصلی یاد شده متصل می کند . جاده های فرعی دیگری نیز آن را به روستاهای مجاور مانند فند

[[ پرونده : | ج 2 ، ص 10 ، تصویر سمت راست ]]

قومیه ، سیریس ، یاصید ، بیت امرین ، میثلون ، صانور ، غزه ، عجه و برقه مرتبط می سازد . جبع در یک قطعه زمین کوهستانی واقع در بلندیهای نابلس بنا گردیده که شیب اراضی آن از جنوب شرق به سوی شمال غربی است به طوری که دره ابوکسلان در مشرق و دره ماجور در مغرب آن جای دارد . جبع 500 متر از سطح دریا ارتفاع دارد و امتداد اراضی دشت آن به سوی شمال است . این شهرک از خانه های سنگی ، سیمانی و آجری بنا گردیده و نقشه آن به صورت ستاره ای است که چهار بخش در آن قرار دارد و این بخشها محله های شمالی ، میانی ، جنوبی و غربی را تشکیل می دهند . مساحت جبع از 42 جریب در سال 1945 به 350 جریب در سال 1980 رسید . توسعه عمرانی آن به شکل محورهایی صورت می پذیرد که ساختمانهایش در دو طرف جاده هایی فرعی و منشعب شده از شهرک که به سوی روستاهای مجاور امتداد دارد ، ایجاد شده است .

در جبع یک مسجد جامع وجود دارد که مورد بازسازی قرار گرفته و به مساحت آن اضافه شده است . همچنین در غرب آن زیارتگاه شیخ امین و زیارتگاه یاروب در شمال و زیارتگاه احریش در مشرق قرار دارد . جبع دارای سه مدرسه پسرانه و دخترانه ابتدایی و متوسطه می باشد . همچنین تعدادی دکان و فروشگاههای مختلف دارد و نیز سرشار از چشمه هایی است که تعداد آنها افزون بر هشت دهنه می باشد .

مساحت جبع 620,24 جریب می باشد که 25 جریب آن به جاده ها و دره ها اختصاص دارد . بیشتر زمینهای کشاورزی در زمینهای پست بخش شمالی قرار دارد که در این زمینها میوه جات ، سبزیجات و پنبه به عمل می آید .

در میان محصولات کشاورزی جبع ، زیتون مقام اول را داراست ، به طوری که مساحت اراضی تحت کشت زیتون در سال 1942/1943 حدود 2645 جریب و اراضی تحت کشت انجیر ، زردآلو ، بادام و غیره بالغ بر 233 جریب بود . همچنین جنگلها مساحتی حدود 1000 جریب را اشغال کرده است . کشاورزی به آب چاهها و استفاده از آب باران تکیه دارد .

در جبع پرورش چهارپایان به فراوانی صورت می گیردبه طوری که مجموع آن بیش از هزار رأس بوده که به وسیله گیاهان طبیعی و علف تغذیه می شوند ( نک - : جانوران اهلی ) . صنایع مختلفی مانند تولید لبنیات ، تولید روغن زیتون و سفال سازی در روستا ایجاد شده است . صنایع ، یک دهم واردات را به خود اختصاص داده درحالی که محصولات درختان میوه به ویژه زیتون نیمی از این واردات می باشد که ارزش آن در اواخر دوره قیمومیت حدود 000,10 لیره فلسطینی برآورد گردید . جمعیت جبع در سال 1922 حدود 1372 تن بود و در سال 1931 تا 1542 تن افزایش یافت که در سیصد و یازده خانه سکونت داشتند . در سال 1945 جمعیت حدود 2100 تن تخمین زده شد و طبق سرشماری سال 1961 تا 2507 تن افزایش یافت و در سال 1980 نزدیک به 6000 تن برآورد گردید .

ب - جبع شهرستان حیفا ( روستای - ) :

به معنای تپه و یا کوه است . در عهد رومیها به نام " جاباتا " شناخته می گردید . روستایی است عربی که در 21 کیلومتری جنوب حیفا قرار دارد و فاصله آن از مشرق جاده شوسه ساحلی حدود نیم کیلومتر است . این روستا در منطقه ای کوهپایه ای از کوه کرمل غربی و در ارتفاع 55 متری از سطح دریا قرار دارد که دره مغاره از شمال آن می گذرد . روستا از شمال به جنوب یعنی هماهنگ با سراشیبی کلی دامنه کوه کرمل امتداد دارد . در سال 1931 دارای 158 خانه سنگی بود و مساحتش در سال 1945 بالغ بر 60 جریب و مساحت اراضی آن ( به همراه مساحت خود روستای ) بالغ بر 7012 جریب می گردید که صهیونیستها مالک هیچ بخشی از آن نبودند .

[[ پرونده : | ج 2 ، ص 10 عکس سمت چپ ]]

در سال 1922 حدود 523 تن از اعراب در جبع زندگی می کردند که جمعیت آنان در سال 1945 به 1140 تن رسید .

این روستا به جز یک مدرسه ابتدایی پسرانه که در دوره عثمانی افتتاح گردید ، فاقد هرگونه مراکز خدماتی بود . اقتصاد آن متکی به کشت حبوبات و محصولات مزرعه ای و غرس درختان زیتون بود که در مساحتی حدود 710 جریب در سال 1943 صورت می گرفت ، یعنی معادل 5/3درصد از کل مساحت زمینها در شهرستان حیفا ، همچنین در آن سال یک دستگاه دستی روغن گیری زیتون وجود داشت . ساکنان جبع در کنار کشت و زرع ، به پرورش چهارپایان نیز می پرداختند . در تاریخ 21/7/1948 ، یعنی در پی دومین آتش بس ، این روستا به همراه روستاهای عین غزال و اجزم توسط هواپیماهای اسرائیلی بمباران شد و در روز بعد به اشغال صهیونیستها درآمد . صهیونیستها ساکنان عرب را از آنجا بیرون راندند . در سال 1949 صهیونیستهای مهاجر از ترکیه ، مستعمره مهاجرنشین یهودی " جفع کرمل " را در فاصله تقریبا یک کیلومتری شمال غربی روستا بنا نهادند که جمعیت آن در سال 1950 به 327 تن و در سال 1970 به 410 تن رسید . همچنین صهیونیستهای مهاجر از الجزایر ، مهاجرنشین یهودی " تسروفاه " را در سال 1949 در غرب جبع و جنوب مهاجرنشین جفع کرمل تأسیس کردند که جمعیت آن در سال 1965 بالغ بر 365 نفر بود .

مآخذ :

1. دباغ ، مصطفی مراد : بلادنا فلسطین ، ج 3 ، ق 2 ، بیروت 1971 ، و ج 1 ، ق 1 ، بیروت 1973 ، و ج 7 ، ق 2 ، بیروت 1974 .
2. صایغ ، انیس : بلدانیة فلسطین المحتلة ( 1948 - 1967 ) ، بیروت 1968 .
3. نقشه فلسطین : مقیاس 000,251 ، تابلو اجزم .
4. نقشه فلسطین : مقیاس 000,501 ، تابلو طولکرم .
5. نقشه فلسطین : مقیاس000,1001 ، تابلو زخرون یعقوب .