پیل ( کمیته - )

دولت انگلیس در اوت 1936 یک کمیته سلطنتی به ریاست " لرد پیل " تشکیل داد که مأموریتش بررسی مسایل زیر بود :

1. علل اصلی آشوبهایی که در اواسط آوریل 1936 در فلسطین به پا شد .
2. چگونگی اجرای سند قیمومیت بر فلسطین در رابطه با تعهدات انگلیس نسبت به عربها و یهودیان .
3. ارایه توصیه هایی برای برطرف ساختن شکایتهای قانونی یهودیان درباره روش اجرای قیمومت .

زندگینامه اعضای کمیته شش نفره ، نشاندهنده بلندپایگی این کمیته در مقایسه با کمیته های بررسی پیشین است . زیرا رئیس کمیسیون ، لرد پیل هفتاد ساله ، به یک خانواده سرشناس سیاسی تعلق داشت ، و نوه یکی از نخست وزیران انگلیس در دهه سی و چهل صده نوزدهم بود . لرد پیل پست وزارت هند را به عهده داشت ، و معاون او " سر هوراس رامبولد " ، سفیر پیشین و کمیسر عالی انگلیس در استانبول پس از جنگ جهانی اول ، و رئیس هیأت اعزامی انگلیس به دومین کنفرانس لوزان بود ، همچنین " رگنالد کوبلاند " که در آن هنگام استاد تاریخ استعمار در دانشگاه آکسفورد بود در میان دیگر اعضای کمیسیون مهم ترین شخصیت به شمار می آمد .

[[ پرونده : | ج1/ص 492 ]]

کمیته سلطنتی در تاریخ 12/11/1936 به فلسطین رفته به مدت شش ماه به بررسیهای خود ادامه داد ، سپس گزارش خود را در 7/7/1937 تقدیم کرد ، و دولت انگلیس آن را در 404 صفحه انتشار داد .

کمیته ، چهل و شش جلسه برگزار کرد که سی و یک جلسه آن علنی بود ، و به سخنان چهل شاهد یهودی از جمله " حئیم وایزمن " گوش داد . در آغاز عربها این کمیته را تحریم کردند ، سپس در تاریخ 22/1/1937 حاج محمدامین الحسینی مفتی فلسطین همراه با دبیر کمیته عالی عربی فلسطین و 9 تن از اعضای آن و چهارده تن عرب دیگر برای شهادت در برابر کمیته حاضر شدند . شهادت " جرج انطونیوس " یکی ازچشمگیرترین و محکم ترین شهادتهای عربی بود و طرف عربی خواستار چشم پوشی از اندیشه برپایی میهن یهودی در فلسطین شد .

کمیته در گزارش نهایی خود متذکر شد کاملاً متقاعد شده که علل اصلی آشوبها مسایل زیر است :

1. دلبستگی عربها به استقلال ملی .
2. بیزاری و ترس آنان از برپایی میهن ملی یهود در فلسطین .
3. ناکافی بودن فرصت و زمان برای اعراب و یهودیان جهت طرح مسأله خود در برابر دولت و پارلمان و افکار عمومی انگلیس .
4. مهاجرت یهودیان و ادامه خریداری زمینهای عربی از سوی آنان .
5. تردید عربها نسبت به توانایی و تمایل دولت انگلیس به انجام وعده هایش .

کمیته نتیجه گرفت که نمی توان خواسته اصلی هر طرف را به گونه ای قانونی برآورده ساخت ، و اعتراف کرد که عربهای فلسطین همانند عربهای عراق و سوریه می توانند بر خود حکومت کنند ، همچنین پذیرفت که یهودیان مانند هر فرقه سازمان یافته و با فرهنگ در اروپا و یا جاهای دیگر ، از توانایی حکومت بر خویشتن برخوردارند . اما کمیته نظر داد که گردآمدن عربها و یهود زیر قیمومیت بریتانیا ، استقلال را برای هر دو کشور غیرعملی ساخته است . زیرا دشمنی میان عربها و یهود ، زائیده خود قیمومیت است ، و بدون نادیده گرفتن تعهدهای عام و خاص قیمومیت نمی توان به آن پایان داد ، چرا که تعهدعام قیمومیت مبنی بر یاری کردن ملتهای زیر اداره دولت قیم در جهت آنکه بتوانند بی هیچ کمکی " روی پای خود بایستند " انجام نشده است ، همچنین اجرای ماده دوم سند قیمومیت بر فلسطین یعنی : " برپایی میهن ملی یهود از رهگذر ایجاد شرایط سیاسی و اداری و اقتصادی لازم در کشور " امکان نداشت ، زیرا قیمومیت تعهدهای متضاد و سازش ناپذیری را بر کشور قیم تحمیل کرده بود .

کمیته ضرورت توجه به ملاحظات سیاسی و اجتماعی و روانی و گنجایش جذب مسایل اقتصادی به هنگام تعیین میزان مهاجرت را خاطرنشان ساخت ، و پیشنهاد کرد که در صورت ادامه قیمومت ، میزان مهاجرت سالانه ، ظرف پنج سال آتی ، از حداکثر 12 هزار تن فراتر نرود .

کمیته اعلام داشت که حفظ قیمومیت به معنای ادامه نامحدود ناخشنودی و آشوب است ، از این رو پیشنهاد کرد که دولت بریتانیا گامهای لازم را برای پایان دادن به قیمومیت بردارد و کشور را به گونه ای تقسیم کند که یک دولت یهودی در شمال و غرب آن برپا شود و بقیه زمینهای فلسطین به شرق اردن ضمیمه گردد ، زیرا از دید کمیته غیرمنطقی بود که انگلیس تصمیم بگیرد 000/400 یهودی را که با کمک آن کشور و موافقت جامعه ملل به فلسطین آمدند به اعراب و تقریبا یک ملیون عرب را به یهودیان بسپارد .

به اعتقاد کمیته ، تقسیم کشور نیازمند آن است که اعراب و یهودیان از برخی آرزوهای خود چشم پوشی کنند اما چنین کاری برای هر دو طرف منافع بنیادی به همراه دارد . کمیته ، منافعی را که اعراب بر نتیجه طرح تقسیم به دست خواهند آورد این گونه برشمرده است .

1. دستیابی اعراب به استقلال ملی .
2. برطرف شدن ترس اعراب از تجاوز یهودیان ، و نجات یافتن آنان از احتمال چیرگی همیشگی حکومت یهود .
3. تعیین مرزهای میهن ملی یهود و برقراری قیمومیت نوین برای پاسداری از اماکن مقدس با ضمانت جامعه ملل .
4. ارایه کمکهای نقدی از سوی دولت یهود و خزانه انگلیس به دولت عرب] تشکیل شده از تقسیم فلسطین] .

کمیته همچنین منافع تقسیم را برای یهود چنین ارزیابی کرد :

1. تضمین برپایی میهن ملی یهود و رهایی آنان از احتمال تسلط حکومت عربی .
2. برخورداری دولت یهودی از آزادی تعیین میزان مهاجرت یهودیان برحسب امکانات جذب .

کمیته نقشه ای را پیشنهاد کرد که سراسر منطقه جلیل و دشت مرج ابن عامر و دشت سانور تا نقطه ای به فاصله ده مایلی رحبوت را به دولت یهود واگذار می کرد ، و بخش بزرگی از فلسطین در جنوب و شرق خط مرزی را با شرق اردن یکی می کرد و بیت المقدس ، بیت لحم ، ناصره و گذرگاهی که بیت المقدس را در نزدیکی یافا به دریا پیوند می داد زیر قیمومیت انگلیس نگه می داشت .

دولت انگلیس در 7/7/1937 بیانیه ای صادر و اعلام کرد که طرح تقسیم بر پایه پیشنهادات کمیته سلطنتی ، نمایانگر بهترین راه حل بحران و از بیشترین شانس موفقیت برخوردار است . دولت انجام اقدامات لازم را به منظور جلوگیری از انتقال زمینهایی که ممکن است به این طرح زیان برساند وعده داد و اعلام کرد که تصمیم دارد ظرف هشت ماه آینده - از اوت 1937 تا مارس 1938 - حداکثر به هشت هزار مهاجر یهودی اجازه دهد تا به فلسطین وارد شوند . کمیته همچنین فاش ساخت که دولت عربی کمک مالی کلانی از دولت انگلیس و دولت یهودی دریافت خواهد کرد .

بیستمین کنفرانس صهیونیسم که در تاریخ ( 3 - 17/8/1937 ) در زوریخ برگزار شد گفته های کمیته پیل را درباره غیرعملی بودن قیمومیت و مرزهای پیشنهادی ، به اتفاق آرا رد کرد اما درباره موضوع تقسیم دچار دو دستگی شد . کنفرانس به کمیته اجرایی خود اختیار داد تا برای بررسی طرح تقسیم که از سوی دولت قیمومیت ارایه خواهد شد به گفت وگو بپردازد ، به شرطی که کمیته اجرایی طرح پیشنهاد شده را به کنفرانس تازه ای که برای بررسی و تصمیم گیری پیرامون آن برگزیده خواهد شد ، ارجاع دهد .

شورای آژانس یهود در پی کنفرانس صهیونیسم بیدرنگ تشکیل جلسه داد و پیشنهادهای مشابهی را به کمیته اجرایی خود تقدیم کرد و قطعنامه ای را بر آن افزود که از دولت انگلیس می خواست تا به منظور یافتن راه حل مسالمت آمیز برپایه اعلامیه بالفور ( نک - : اعلامیه بالفور ) و قیمومیت برای یک فلسطین تقسیم نشده ، کنفرانسی متشکل از یهودیان و اعراب فلسطین تشکیل دهد .

اعراب فلسطین با پیشنهاد تقسیم ، سرسختانه مخالفت کردند . در 8/9/1937 کنفرانسی با شرکت 400 نماینده در بلودان برگزار گردید و طی قطعنامه ای اعلام داشت که فلسطین بخشی از میهن عربی است و نمی توان از هیچ بخش آن چشم پوشید . کنفرانس همچنین از انگلیس خواست تا بین دوستی اعراب و یهود یکی را برگزیند ( نک - : کنفرانس بلودان 1937 )

در اوت 1937 ، کمیسیون قیمومتهای دایمی وابسته به جامعه ملل گزارش پیل را بررسی کرد و نظر داد که نظام کنونی قیمومیت پس از آنکه کمیته سلطنتی پیل آن را به عنوان نظامی توصیف کرد که برپایه تصوری نادرست استوار شده است - دیگر تقریبا عملی نیست ، و نمی توان تعهدات انگلیس نسبت به یهود را با تعهدات آن در برابر عربها سازش داد . کمیسیون قیمومتها پیشنهاد کرد که بحث پیرامون امکان دست یابی به یک راه حل نوین منطقه ای به دولت انگلیس واگذار شود ، و برپایی دو دولت مستقل پیش از گذراندن دوره دیگری از اداره قیمومیت را عملی نسنجیده دانست و سفارش کرد که در صورت موافقت با سیاست تقسیم دو دولت عربی و یهودی همچنان زیرنطر یک نظام قیمومیت انتقالی بمانند ، خواه به شکل دو دولت جداگانه و خواه به شکل فدرالی موقت ، تا آنکه توانایی شان را در زمینه حکومت بر خود ثابت کنند . این کمیسیون در پایان گفت ، شرط پذیرش هر یک از این راه حلها آن است که به محرومیت عربها از مناطقی که به آنها وابستگی ویژه ای دارد ، نینجامد مگر به کمترین میزان ممکن .

هنگامی که کمیسیون قیمومتها سرگرم بررسی گزارش کمیته پیل بود ، یک هیأت نمایندگی فلسطینی متشکل از عونی عبدالهادی ، عادل ارسلان و جمال الحسینی به این کمیسیون اعزام شد تا موضع مردم فلسطین مبنی بر مخالفت با هرگونه فرمول منجر به تقسیم را تشریح کند و برپایی یک کشور مستقل فلسطینی و یک دولت ملی مسئول در برابر پارلمان را خواستار شود .

شورای جامعه ملل در تاریخ 16/9/1937 قطعنامه ای را تصویب کرد که کار تهیه طرح تفصیلی تقسیم فلسطین را به +انگلیس واگذار می کرد و سپس بحث پیرامون اصول پیشنهاد تازه را تا زمان ارایه این طرح به تعویق انداخت .

مآخذ :

1. حسین ، فاضل ( مترجم ) : تاریخ فلسطین السیاسی تحت الانتراب البریطانی ، بغداد 1956 .
2. قاسمیه ، خیریه ( تهیه ) : عبدالهادی عونی : اوراق خاصه ، بیروت 1974 .
3. Report of Palestine Royal Comission ( Peel Report ) British Blue Book, Cmd 5479 of 1937.
4. Royal institute of International Affairs : Great Britin and Palestine 1915-1945, London 1976.