کرن هایسود ( صندوق - )

" کرن هایسود " (Keren Hayesod) نام عبری صندوق تأسیس فلسطین (Palestine Foundation Fund) اداره مالی اصلی سازمان جهانی صهیونیسم است . در سال 1920 که پس از صدور اعلامیه بالفور جنبش صهیونیستی

با مشکل تأمین مالی پروژه های شهرک سازی فلسطین مواجه شد ، این صندوق بنابه تصمیم کنگره صهیونیسم ( لندن ، ژوئیه 1920 ) برای عمران و آبادانی فلسطین تأسیس گردید .

نقش پول و دارایی در طرح صهیونیستها [در تشکیل دولت یهود] همواره اهمیت ویژه ای داشته است . لذا همه رهبران صهیونیسم اعم از هرتزل و ولفسون تا وایزمن ، بن گوریون ، گلدامایر و مناخیم بگین توجه خاصی بدان داشته اند و بنیانگذار صهیونیسم ، هرتزل ، وجود " شرکت یهود " را شرط اساسی تشکیل دولت صهیونیسم و وطن ملی یهود دانسته است .

وی در خاطرات روزانه خویش به تأسیس دو آژانس به عنوان دو ضرورت برای تشکیل دولت و وطن ملی اشاره کرده است : آژانس اول ، " جمعیت یهود " است که وظیفه آن برنامه ریزی علمی و ارائه تحلیل سیاسی برای یهودیان ، می باشد .

آژانس دوم ، " شرکت یهود " است که چون یک شرکت بازرگانی است ، وظیفه انتقال مهاجرین یهود و رسیدگی و نظارت بر امور اقتصادی و شغلی ایشان در فلسطین را برعهده دارد ، این " شرکت یهود " یک شرکت سهامی است که براساس قانون جاری انگلستان تشکیل خواهد شد ، مرکز آن در لندن خواهد بود و با سرمایه ای حدود پنج میلیون لیره استرلینگ آغاز به کار خواهد نمود .

طرح عملی این صندوق ( شرکت ) به تاریخ صدور پیمان بالفور 2/11/1917 برمی گردد . زیرا پس از اعلام آن پیمان " صندوق عمران " تأسیس شد و پس از دو سال 000/130 لیره استرلینگ جمع آوری کرد . اما کرین هایسود عملاً پس از کنگره ای که از جانب صهیونیستها در لندن تشکیل شد به راه افتاد . هدف از تأسیس این صندوق جمع آوری کمک برای مهاجرت یهودیان و اسکان آنها در فلسطین بود زیرا این دو وظیفه و مأموریت از مراحل اصلی تشکیل دولت ملی یهود به شمار می روند .

بر این اساس بود که کمک به کرین هایسود به صورت مالیاتی درآمد که هر یهودی می بایستی به صورت سالانه آن را می پرداخت . انتخاب مسئولین صندوق به طور رسمی برعهده سازمان جهانی صهیونیسم و سپس آژانس یهود بنا نهاده شد . صندوق نیز درآمدهای خود را به مؤسسه هیستادروت و آژانس یهود تحویل می داد .

برطبق اساسنامه هر یهودی با هر دیدگاه و موضعی ملزم به پرداخت حداقل معینی مالیات سالیانه برای برپایی وطن ملی یهودیان در فلسطین بود ؛ با این شرط که صندوق کمک ها و سرمایه گذاری های مشارکتی مختلف را در طرحهای تولیدی ، که در درجه اول سود آن موردنظر نیست ، به کار اندازد .

از مهمترین مؤسسان این صندوق حیم وایزمن ، ولادیمیر ژابوتنسکی و اسرائیل سیف بودند . این صندوق در سال 1921 به عنوان یک شرکت انگلیسی ثبت شد و مقر آن تا سال 1926 که به قدس منتقل شد ، در لندن بود . در سال 1925 صندوق تأسیسی به صندوق ملی پیوست و با تأسیس آژانس فراگیر یهود در سال 1929 ، کرن هایسود بازوی مالی اصلی آن شد .

در واقع می توان گفت این صندوق بازوی راست آژانس یهود در امور مالی بود . جمع آوری کمک مالی از پایان سال 1921 شروع شد . در طرحی که آن روزها " صندوق نجات " نام داشت ، صهیونیستها توانستند 760هزار لیره استرلینگ جمع آوری کنند .

این صندوق توانست به وظایف خود عمل کند و در امور مهمی مثل مهاجرت و اسکان یهودیان ، عمران و خرید اسلحه برای یهودیان ساکن در فلسطین کمکهای قابل توجهی بنماید . همین صندوق بود که توانست یهودیان پراکنده را گردهم آورد و در فلسطین برایشان خانه تهیه کند و همین صندوق بود که به آسانی و با سودی حدود 2% وام های درازمدت ( پنجاه ساله و سپس بیست و پنج ساله و در مناطق کوهستانی چهل ساله ) به یهودیان مهاجر داد .

از آغاز جنگ جهانی دوم بود که این صندوق شروع به ساختن 203 مجتمع کشاورزی در 661 هزار جریب نمود . در این مجتمع ها حدود 77 هزار نفر زندگی می کردند . از جمله کارهای عمرانی این صندوق ، تأسیس شرکتهای آب منطقه ای ، توسعه بندر تل آویو و شرکت کشتیرانی " تسیم " و شرکت هواپیمایی " افیرون " که بعدها " ال عال " نام گرفت ، می باشد . علاوه بر این کمکهای زیادی نیز به شرکت برق و شرکت پتاس نمود . گذشته از همه اینها ، این صندوق از طریق آژانس یهود به امور آموزشی ،

بهداشتی و اجتماعی مجتمعات یهودی کمکهای شایان توجهی نمود .

این صندوق تأمین کننده مالی اصلی برای فعالیت های آژانس یهود در فلسطین در سطح شهرک سازی ، آموزش ، خدمات بهداشتی ، امنیتی و خرید اسلحه بود و از سال 1940 که از سوی انگلیس شرایطی برای مهاجرت یهودیان ، به فلسطین تعیین شد ، این صندوق نقش برجسته ای در مهاجرتهای غیرقانونی داشت . بسیاری از پروژه های اقتصادی همچون شرکت های آب ، برق ، کشتیرانی ، هواپیمایی ، ساخت و ساز و بانکهای اسرائیلی تا سال 1948 با سرمایه گذاری این صندوق انجام می شد .

آمار کمکهای صندوق هایسود میزان اهمیت و فعالیتهای آن در جمع آوری کمکهای مردمی قبل و بعد از تأسیس دولت یهود را نشان می دهد . حجم این فعالیتها توانسته است این صندوق را بزرگترین مؤسسه جمع آوری کمک در جهان به شمار آورد . این صندوق تا سال 1948 برابر 000,716,26 لیره استرلینگ جمع آوری کرده است و پس از تأسیس دولت یهود نیز توانسته است برابر 000,000,620,1 دلار ( 92% کل آنچه که از شروع به کار صندوق جمع آوری شده است ) جمع آوری کند .

پس از تشکیل دولت اسرائیل که مؤسات جمع آوری کننده کمک در هم ادغام شدند ، کنگره صهیونیستها ( 1951 ) وظیفه جمع آوری کمک در خارج از فلسطین را برعهده کرین هایسود گذاشت و در سال 1956 بود که براساس قانونی که در کنست تدوین شده بود ، این صندوق به عنوان شرکت اسرائیلی به ثبت رسید .

پس از برپایی اسرائیل ، صندوق درآمدهای مالی خود را صرف جذب مهاجران جدید نمود و در دوره بین سالهای 1948 تا 1970 توانست 4/1 میلیون مهاجرت را سکنی دهد و 525 شهرک کشاورزی و 27 شهرک صنعتی تأسیس کند .

در طول جنگ 1967 و پس ازآن ، صندوق در جمع آوری کمکهای یهودیان و سرازیر کردن آن به سوی اسرائیل مشارکت داشت . به طوری که در یک برنامه گسترده 150 میلیون دلار اعانه جمع آوری کرد . در طول جنگ 1973 نیز در اقدامی مشابه 273 میلیون دلار کمک و اعانه جمع آوری کرد . از این سال به بعد ، میزان درآمد سالیانه آن بین 100 تا 150 میلیون دلار بوده است و حجم آنچه از سال 1920 تا 1978 جمع آوری نموده به حدود 199/3 میلیارد دلار می رسد . در سال 1977 صندوق ، دعوت دولت اسرائیل را برای مشارکت در پروژه سامان دهی به مهاجران فقیر اسرائیل پاسخ گفت و مبلغ 200 میلیون دلار را که در طول پنج سال جمع آوری شده بود به این پروژه اختصاص داد .

جمع آوری کمک از سوی صندوق تأسیسی با مشکلات داخلی متعددی روبه روست که در فعالیت ها و کارها و دستاوردهای آن تأثیر می گذارد ؛ از جمله این مشکلات کاهش زیاد شمار داوطلبان جمع آوری کمک در نتیجه سکولارتر شدن هرچه بیشتر یهودیان و فروپاشی اندیشه صهیونیستی و کاهش همدردی و همدلی است ، که این کاهش همدردی و همدلی با اسرائیل خود نتیجه سیاستهای آن دولت در قضیه درگیری اعراب و اسرائیل ، به ویژه پس از جنگ لبنان و کشتارهای صبرا و شتیلا و سپس نحوه برخورد آن دولت با قضیه انتفاضه است .

همچنین امضای معاهده صلح با مصر این احساس را ایجاد کرد که امنیت اسرائیل تضمین شده و اسرائیل نه برای حل مشکلات اساسی اش بلکه برای توسعه طلبی می جنگد . افزون براین ، یهودیان روزبه روز بیشتر احساس می کنند کهمشکلات اقتصادی اسرائیل حل ناشدنی است و کمک رسانی به آن سودی ندارد .

از سوی دیگر ، گروههای یهودی در کشورهای اروپایی ( و ایالات متحده ) با نوسانات جمعیتی مهم و افزایش مشکلات و نیازهای داخلی روزافزون روبه رو هستند و این باعث شده تا تمامی تلاش خود را صرف مقابله با این مشکلات کنند . علاوه بر همه آنچه گفته شد ، بروز مشکلات اقتصادی در کشورهای مختلف ، آمادگی افراد را برای پرداخت کمک کاهش داده است . این در حالی است که رقابت شدیدی میان سازمان های مختلف برای جمع آوری اموال و اعانات برای اهداف مختلف نیز وجود دارد .

صندوق تأسیسی یهودی از سال 1948 با نام " کرن هایسود " ( ندای واحد اسرائیل شناخته می شود . این صندوق در بیش از 69 کشور که پایگاه ندای واحد یهود است ،

فعالیت می کند . به موجب اساسنامه صندوق که در سال 1965 از سوی کنست تصویب شد ، این صندوق ، یک شرکت اسرائیلی است . رئیس صندوق عضو کمیته اجرایی آژانس یهود است ، در حالی که رئیس ندای واحد اسرائیل ، ریاست کمیته های زیرنظر هیأت امنای آژانس یهود را برعهده دارد .

مآخذ :

1. المسیری ، عبدالوهاب : دایره المعارف یهود ، یهودیت و صهیونیسم ، ترجمه مؤسسه مطالعات و پژوهشهای تاریخ خاورمیانه ، دبیرخانه کنفرانس بین المللی حمایت از انتفاضه فلسطین ، جلد ششم ، چاپ اول ، پاییز 1382 .
2. الموسوعة الفلسطینیة ، الکیرین هایسود ، جلد سوم ، 1984 .