امت ( صندوق - )

نجات سرزمینهای عربی در فلسطین ، از طریق جلوگیری از تملک یا سلطه یهودیان در این سرزمین ، در سرلوحه اهداف و فعالیتهای مبارزاتی اعراب فلسطین علیه نیروهای اشغالگر انگلیسی و علیه مهاجرت صهیونیستها قرار داشت .

به محض موافقت سازمان ملل متحد با سند قیمومیت فلسطین ، جنبش صهیونیسم در سال 1922 به خرید زمینهای اعراب به ویژه در ساحل فلسطین اقدام کرد . البته بحران اوضاع اقتصادی اعراب فلسطین که در اثر وضعیت بد اقتصادی دولت عثمانی ، ناشی از جنگ جهانی اول ، به وجود آمده بود ، یکی از عوامل تشویق کننده یهودیان برای خرید زمینهای اعراب بوده است .

همچنین مالیات سنگین که توسط انگلیسها بر زمینها وضع شده بود که عمدتا با قدرت مالی اعراب هماهنگی نداشت ، مشوق دیگر یهودیان در خرید زمینهای اعراب بود . صهیونیستها همچنین بانک انگلیس و فلسطین ، دو مؤسسه دیگر به نامهای " کرین هایسود " به معنی مؤسسه مالکیت اراضی و " کرین کایمیت " به معنی مؤسسه سرمایه گذاری اسرائیلی را تأسیس کردند .

مساحت زمینهای خریداری شده توسط جنبش صهیونیسم ، علی رغم صرف مبالغ هنگفت و خرید بعضی از زمینهای خانواده های غیرفلسطینی ، تا جنگ 1948 فقط در حدود 6/8 درصد از کل مجموع مساحت فلسطین بوده است .

یکی از علل مهم شعله ور شدن قیام ماه اوت سال 1929 که به نام قیام براق معروف گردید ، این بود که از سوی انگلیسها در رابطه با خرید و فروش زمینهای عربی مقرراتی وضع نشده بود .

با آغاز قیام سال 1933 در یافا ، دولت انگلیس کارشناس خود به نام " استرکلندا اعزام ( Strickland ) را به منظور تهیه گزارش به فلسطین اعزام کرد . وی در گزارش خود توصیه کرد در مناطق معینی از فلسطین فروش زمینهای کشاورزی اعراب به یهود ممنوع گردد ولی حکومت انگلیس به پیشنهادات وی عمل نکرد . در همین حال اعراب بنابر درخواست مجلس اعلای اسلامی و کنفرانس عربی فلسطین در سال 1935 تصمیم گرفتند کمیته ای به نام کمیته صندوق امت را تأسیس نمایند که هدف آن نجات سرزمینهایی بود که در معرض فروش قرار گرفته و بهره برداری از آنها به نفع اعراب بود . ریاست این کمیته به عهده " احمد حلمی عبدالباقی " بود .

از وظایف کمیته یاد شده ، متقاعد ساختن افراد جهت خودداری از فروختن و نگه داشتن زمینهای در معرض فروش بوده است . طرح عملی کمیته ، محاصره زمینهای یهودیان به وسیله کمربندی از زمینهای عربی خریداری شده توسط صندوق و یا وادار کردن صاحبانشان برای تحویل زمینهای خود به املاک موقوفه بوده است .

البته مشکل ، خیلی بزرگتر از آن بود که با بضاعت ناچیز صندوق که با کمک مردم و بعضی مالیاتها جمع آوری می شد حل گردد . با این حال کمیته توانست حدود 1000 جریب از زمینهای دو روستای " بیت حنون " و " جولیس " در منطقه غزه و بعضی از زمینهای عاقر از منطقه یافا و غیر آن را از خطر فروش نجات دهد .

علاوه بر آن توانست با پرداخت وامهایی اندک به بعضی از کشاورزان ، امکان استفاده بیشتر از زمینها را برای آنان فراهم کند . البته تبعید بعضی از رهبران فلسطینی به جزیره سیشل و بیرون راندن بعضی دیگر به خارج از فلسطین ، در کاهش فعالیت صندوق بی تأثیر نبوده است .

همزمان با آغاز جنگ جهانی دوم در سال 1939 و کاهش فعالیت جنبش صهیونیسم در مورد خرید زمین ، فعالیت صندوق امت نیز متوقف گردید . ولی وقتی که رئیس کمیته احساس کرد با تغییر وضعیت جنگ به نفع متفقین در سال 1943 جنبش صهیونیسم خرید اراضی را بار دیگر آغاز کرده ، او نیز کمیته صندوق را مجددا فعال کرد .

علی رغم وسعت محدوده دریافت اجباری مالیات بر خرید ، به علت توقف صدور مرکبات و مجبور بودن اعراب در پرداخت هزینه جهت برداشت محصولات و نیز دفن آن در زیرزمین ( به منظور جلوگیری از فاسد شدن ) مشکلات مالی اعراب افزایش یافت .

همزمان با تحریک موسی علمی برای اجرای طرح عمران عربی در سال 1946 ، رئیس کمیته صندوق فعال تر شد و تعدادی از رهبران جنبش ملی را به عضویت کمیته خود درآورد . ولی متأسفانه رقابت ناسالم بین طرح و کمیته که با اختلافات جزیی همراه بود ، به مختل شدن فعالیتهای صندوق و طرح منجر گردید .

به دنبال برگزاری جلسات استثنایی شورای جامعه کشورهای عربی در بلودان به تاریخ 11/6/1946 و تشکیل هیأت عالی عربی فلسطین ، کمیته ویژه نجات سرزمینهای فلسطین تشکیل شد و سالانه مبلغ یک میلیون جنیه ( لیره ) فلسطین برای آن اختصاص یافت ( نک : بلودان ، کنفرانس 1946 ) ولی مصوبه اجرا نگردید و فلسطین با جنگ گروههای تروریستی صهیونیستی مواجه شد و فعالیتهای سیاسی در پی گزارش کمیته سازمان ملل در سال 1946 مبنی بر تقسیم فلسطین افزایش یافت ، و مطرح کردن مسأله فلسطین در سازمان ملل ، عقب نشینی حکومت انگلیس از فلسطین در حالی که قیمومیت آن را به عهده داشت و خلأ ناشی از آن باعث گردید که گروههای تروریستی صهیونیستی در سال 1948 فعال تر شوند .

مأخذ :

1. الموسوعة الفلسطینیة ، جلد اول ، چاپ اول ، 1984 .