وزارت امور خارجه اسرائیل

مقدمه :

وزارت امور خارجه به عنوان مجری اهداف و

کارکردهای سیاست خارجی کشورها ، محصول تعامل کنشها و واکنشها واحدهای مستقل سیاسی در نظام بین المللی است . هرچه تنوع و کمیت روابط گسترده تر باشد نیاز به ایجاد بخشهای تخصصی تر ضرورت بیشتری پیدا می کند .

رژیم صهیونیستی اسرائیل با هدف تعمیق و گسترش روابط خارجی خود در محیط بین الملل ، سعی کرده تا با بهره گیری از حوزه های کوچک و تخصصی تر ، زمینه های لازم برای پذیرش خود از سوی جامعه بین المللی را فراهم سازد ضمن آنکه با صدور فعالیتهای علمی و فرهنگی ، نوعی امکان ایجاد صلح با کشورهای هم مرز با ایران و سوریه را نیز فراهم آورد .

الف - ساختار کلی و عمومی :

وزارت امور خارجه اسرائیل مرکب از یک وزیر ، یک معاون وزیر و یک مدیرکل به همراه 22 اداره ، دفتر و بخش است که از مجموع این ادارات سه اداره مستقیما تحت نظر وزیر امور خارجه مشغول فعالیت بوده و دیگر ادارات ، دفاتر و بخشها تحت نظر مدیر کل و به طور غیرمستقیم تحت نظر وزیر امور خارجه قرار دارند .

ب - اداره های تحت نظر وزیر امور خارجه :

سه اداره ای که مستقیما از سوی وزیر امور خارجه اسرائیل کنترل و هدایت می شوند عبارتند از :

1. اداره همکاری ( Bureau For Coordination ) .
2. اداره طراحی سیاست ( Policy Planning Bureau ) .
3. اداره آموزش و گسترش کارمندان ( Bureau for Personal Training and Development ) .

اداره همکاری خود به دو زیرمجموعه " بخش همکاری " ( Coordination dept . ) و " مرکز فوریتها و مدیریت بحران " ( Emergency and Crisis Mangment Center ) تقسیم شده است .

اداره آموزش و گسترش کارمندان نیز تحت عنوان بخش آموزش کارمندان ( Personal Training Dept . ) مشغول فعالیت است . این اداره که در نتیجه رشد و توسعه روابط خارجی اسرائیل و تغییرات ساختاری در خاورمیانه فعال تر شده است ، برای تضمین امور مربوط به استخدام و آموزش دیپلماتهای جدید و آموزش کارمندان وزارت امور خارجه در داخل و خارج اسرائیل تأسیس شد . رئوس سیاستها و اهداف این اداره عبارتند از :

• طراحی مواد آموزشی مربوط به صلح و همکاری منطقه ای در خاورمیانه .
• تضمین آموزش کارمندان و گسترش مطالعات مربوط به مسائل جاری وزارتخانه .
• ارزیابی منظم تأثیرات آموزش .
• یکپارچگی روشهای آموزشی .

" کمیسیون خدمات عمومی " با کار ویژه استخدام دیپلماتها و تصدی پستهای دیپلماتیک در وزارت امور خارجه .

ج - اداره های تحت نظر مدیرکل :

مدیرکل از طریق یک رئیس (Head) یا یک معاون ارشد (Senior Deputy Director General) یا معاون (Deputy D . G . ) ، قدرت و نظارت خود بر مجموعه 19گانه حوزه های زیردست را اعمال می کند که عبارتند از :

1 - مرکز تحقیقات سیاسی :

مرکز تحقیقات سیاسی (center For Political Research)که به واسطه یک رئیس (Head)تحت نظر مدیرکل اداره می شود ، حوزه های تحقیقاتی خود را به سه اداره مجزا تقسیم کرده است :

1. اداره امور خاورمیانه ( Bureau for Middle East Affairs ) اداره مذکور به دلیل گستردگی مباحث و موضوعات به چهار بخش دیگر تقسیم شده است .
2. اداره امور بین الملل ( Bureau for international Affairs ) که خود به چهار بخش مجزا تقسیم می شود .
3. اداره امور استراتژیک و اقتصادی ( Burean for Strategic and Economic Affairs ) ، این اداره نیز بنابر

نیاز و ضرورت به سه بخش مدیریت تهیه اسناد ( Documination Managment Dept ) بخش امور استراتژیک و بخش امور نظامی ( Dept . For Strategic and Military Affairs ) تقسیم شده است .

2 - معاون ارشد مدیرکل :

معاون ارشد مدیرکل ، ریاست دو اداره امور ادیان و اداره پروتکل و مهمانهای رسمی را برعهده دارد .

1. اداره امور ادیان ( Religious Affairs Burean ) تحت عنوان بخش امور ادیان ، به مسائل و امور مذهبی می پردازد .
2. اداره پروتکل و مهمانهای رسمی ( Bureau of Protocol and official Guests ) : این اداره مسئول سازماندهی و هماهنگی مراسم رسمی مهمانان و مقامات عالی رتبه خارجی و ملاقاتهای مقامات اسرائیل در خارج ، مشاور وزارتخانه ها و نهادهای حکومتی در امور مربوط به مراسم بین المللی و مسئول روابط مستقیم دیپلماتها و مقامات کنسولی با سازمانهای بین المللی است . انتشار فهرست دیپلماتها و اسناد ویژه دیپلماتیک از دیگر وظایف این اداره است . برحسب تنوع و نیاز ، این اداره نیز به چهار بخش زیر تقسیم شده است :

• بخش پروتکل ( Protocol Dept . ) : بخش پروتکل مسئول ارتباط با جوامع دیپلماتیک در داخل اسرائیل به محض ورود دیپلماتها به اسرائیل و تا زمان خروج آنان از کشور ، ثبت جزئیات فعالیت و زندگی دیپلماتها و خانواده های آنان ، حل مسائل مربوط به قوانین داخلی ، انتصاب سفرا ، وابستگان نظامی و... است . ضمنا این بخش مسئول سازماندهی ملاقات مهمانان و مقامات عالی رتبه با مقامات اسرائیلی است .
• بخش مهمانان رسمی ( Official Guests Dept . ) : مسئول رسیدگی به امور مقامات و مهمانهای خارجی است که هر ساله از اسرائیل دیدن می کنند . این بخش براساس حوزه جغرافیایی به چند حوزه تقسیم می شود : آمریکا ، اروپای غربی ، اوراسیا ، آفریقا ، آسیا و پاسیفیک و

آمریکای لاتین . هر حوزه مسئول آماده و هماهنگ کردن برنامه ملاقات مقامات رسمی خارجی است که توسط یک سازمان دهنده ( Orgonizer ) اداره می شود .

• دفتر خدمات زبانی ( Language Service Dept . ) که مسئول تحریر ، ترجمه و ویرایش اسناد تمامی بخشهای وزارت امور خارجه و طراح و تهیه کننده نامه های رسمی ، ترجمه سخنرانی ها ، طراحی بیانیه ها و اطلاعیه ها و آماده کردن اسناد مختلف رسمی از جمله نطقهای مقامات است .
• دفتر مدیریت و بودجه ( Management and Budget Dept ) که مسئولیت حمایت و پشتیبانی نیازها و انتظارات مقامات رسمی از دولت اسرائیل و کلیه مسائل مربوط به مقامات و مهمانهای خارجی در زمان حضور در اسرائیل از جمله : هتل ، وسایل نقلیه ، هزینه های جاری و دریافت دیپلماتهای خارجی که در اسرائیل خدمت می کنند را برعهده دارد .

3 - بازرس کل :

بازرس کل (Inspector General) تحت نظر مدیرکل وزارت امور خارجه و تحت عنوان بخش بازرسی به فعالیت می پردازد .

4 - دفتر آفریقا :

دفتر آفریقا (Africa Division)مسئول تنظیم روابط اسرائیل با 39 کشور آفریقایی جنوب صحرا و حفاظت از منافع ملی رژیم صهیونیستی در آنجاست . دفتر آفریقا مرکب از دو بخش است : بخش آفریقای یک ( مرجع امور مربوط به کشورهای آفریقای شمالی ، ساحل عاج ، کامرون ، اتیوپی ، کنیا ، نیجریه ، زئیر ، کنگو و تانزانیا ) و بخش آفریقای دو ( مرجع امور مربوط به کشورهای آفریقای جنوبی ، سوازیلند ، نامیبیا ، بوتسوانا ، آنگولا ، زامبیا ، مالاوی ، موزامبیک ، موریتانی و ماداگاسکار ) .

5 - دفتر آسیا و پاسیفیک :

این دفتر (Division For Asia and Pacific)نیز از

سوی معاون مدیرکل در امور آفریقا اداره می شود . برحسب حوزه جغرافیایی به سه بخش تقسیم شده است : اقیانوسیه ( شامل استرالیا ، نیوزیلند و جزایر پاسیفیک ) ، بخش آسیای یک ( Asia Dept 1 ) شامل : هند ، نپال ، میانمار ، تایلند ، ویتنام ، سنگاپور ، فیلیپین ، لائوس ، کامبوج ، سریلانکا ، مالدیو ، اندونزی ، بنگلادش و پاکستان و بخش آسیای دو ( Asia Dept 2 ) شامل : چین ، ژاپن ، مغولستان و کره جنوبی ) .

6 - دفتر اروپای مرکزی و اوراسیا :

این بخش (Division For Centeral Eurrope and Eurasia) نیز تحت نظر معاون مدیرکل (Deputy . D . G) سرپرستی و اداره می شود و به مقتضای حوزه فعالیت ، به دو بخش اروپای مرکزی و اوراسیا تقسیم شده است .

7 - دفتر آمریکای مرکزی و جنوبی و حوزه کارائیب :

رئیس این دفتر (Division For Central and South America and the Caraibben)رئیس این دفتر نیز معاون مدیرکل بوده و دو بخش مستقل و مجزا با عنوان بخش آمریکای جنوبی و بخش آمریکای مرکزی و کارائیل را شامل می شود .

8 - دفتر آمریکای شمالی :

این دفتر (North American Division)مشتمل بر دو بخش آمریکای شمالی یک ( ایالات متحده آمریکا ) و بخش آمریکای شمالی دو ( کانادا ) به سرپرستی معاون مدیرکل آمریکای شمالی است .

9 - دفتر اروپای غربی :

این دفتر (Western Europe Division) به چهار بخش تقسیم شده است : بخش اروپای غربی یک ( شامل پرتغال ، اسپانیا ، فرانسه ، ایرلند ، انگلیس ، کشورهای بنلوکس ، ایتالیا و آلمان ) ، بخش اروپای غربی دو ( شامل ترکیه ، قبرس ، یونان ، مالتا ، سوئد ، دانمارک ، سوئیس ،

نروژ ، ایسلند و فنلاند ) ، بخش اروپای غربی سه ( امور اتحادیه اروپا ) و بخش اروپای غربی چهار ( شامل سازمانهای اروپایی ناتو و شورای اروپا ) .

10 - دفترخاورمیانه :

این دفتر (Middle East Division) که از سوی معاون مدیرکل امور خاورمیانه رهبری و هدایت می شود تنوع حوزه گسترده ای را به خود دیده است . هشت بخش ، زیر مجموعه این دفتر محسوب می شوند که عبارتند از : بخش اردن (Jordan Dept) ، بخش آفریقای شمالی ، سوریه و لبنان (Dept . For North Affrica, Syria and Lebanon) ، بخش دولتهای خلیج (Gulf States Dept) بخش مصر (Egypt Dept)بخش امور فلسطین (Palestinian Affairs Dept) بخش امورشلیم (Jerusalem Affairs Dept)بخش پروژه های خاورمیانه (Middle East Progects Dept) و بخش همکاری چندجانبه (Multinatural Coordination) .

11 - دفتر سازمانهای بین المللی و سازمان ملل متحد :

این دفتر (Division For International Organizations and the Un) به سه بخش اصلی تقسیم می شود که عبارتند از : بخش سازمانهای بین المللی یک ( شامل سازمانهای بین المللی : کار ، بهداشت ، یونسکو ، جهانگردی ، مهاجرت ، ارتباطات ، پناهندگان ، یونیسف ، کمیته سه جانبه سازمان ملل ) ، بخش سازمانهای بین المللی دو ( مسائل سیاسی مربوط به شورای عمومی و کمیته های سازمان ملل ، شورای امنیت ، روابط سازمان ملل با اسرائیل ، نیروهای حافظ صلح ، آنروا ) و بخش سازمانهای بین المللی سه ( شامل جهان سوم ، سازمانهای اقتصادی آنکتاد ، سازمانهای غیردولتی و حقوق بشر ، مسائل مربوط به حقوق بشر ، کمیسیونهای سازمان ملل مربوط به حقوق بشر و روابط با سازمانهای حقوق بشر ) .

12 - دفتر امور استراتژیک :

سرلوحه اصلی برنامه ها و مأموریتهای این دفتر

( Division For Strategic Affairs ) ، مسائل مربوط به امور نظامی ، امنیتی و اقدامات تروریستی است . بر همین اساس DSAبه سه بخش کنترل تسلیحات ( Arms control Dept ) ، امنیت منطقه ای ( Regoinal Security Dept ) و بخش مبارزه با تروریسم و سلاحهای کشتارجمعی ( Counter - Terrorism and Non - proliferation Detp ) تقسیم می شود .

13 - دفتر امور یهودیان جهان :

رئیس این دفتر (Division for world Jewish Affairs)مشاور وزیر امور خارجه در امور یهودیان جهان است که مسئول حفظ روابط با جوامع یهودی سراسر جهان و نماینده وزیر امور خارجه در کمیته وزارت مهاجرت ، جذب و امور یهودیان مهاجر است .

این دفتر نیز سه بخش زیرمجموعه شامل : بخش امور مهاجران یهودی ( Diaspora Affairs Dept ) بخش امور یهودیان جهان و بخش پروژه ها را در برمی گیرد .

14 - دفتر حقوقی :

دفتر حقوقی (Legal Division) وزارت امور خارجه تحت ریاست مشاور وزیر در زمینه حقوق بین الملل ، مسئول ارائه مشاوره به وزیر امور خارجه ، دفاتر و بخشهای وزارت ، نمایندگان اسرائیل در خارج ، تمامی مقامات و سازمانهای فعال در اسرائیل ، مأموران خارجی ، سازمانهای بین المللی و شعبات و نمایندگان آنان در زمینه حقوق بین الملل است .

به دلیل گستردگی حوزه فعالیت ، این دفتر به دو اداره امور کنسولی ( Consular Affairs Bureau ) و دفتر مشاور ارشد حقوقی ( Senior Deputy Legal Adviser ) تقسیم می شود که هر کدام نیز زیرمجموعه ای دارند .

از مهمترین فعالیتهای دفتر حقوقی ، فعالیت در حوزه فرایند صلح است . تنظیم قرارداد کمپ دیوید ، قرارداد صلح با اردن در سال 1994 ، دیگر توافقات اسرائیل و فلسطین و مذاکرات دوجانبه با لبنان و سوریه نمونه هایی از فعالیتهای

دفتر حقوقی به شمار می آیند . دفتر حقوقی دو زیرمجموعه زیر را شامل می شود :

1. دفتر امور کنسولی : برحسب نیاز ، این دفتر به بخشهایی چون : نمایندگان اسرائیلی ( Dept of Israelies Abroad ) بخش پاسپورتها و ویزاهای رسمی ، بخش خدمات کنسولی و بخش آموزش و کامپیوتریزه کردن تقسیم شده است .
2. دفتر مشاور ارشد حقوقی ، به پنج بخش زیرمجموعه تقسیم می شود که عبارتند از :

• بخش حقوق دیپلماتیک و اداری ( Dept for Diplomatic and Administrative Law ) .
• بخش قراردادها ( Tv eaties Dept ) مسئول رسیدگی به امور مربوط به فرایند انعقاد کلیه قراردادهای اسرائیل از جمله ابداع ، طراحی مقدماتی ، مذاکره ، نهایی کردن ، توشیح ، تصویب ، ثبت و انتشار است . از دیگر فعالیتهای این بخش ، شرکت فعال در کنفرانسهای مربوط به قراردادهای اسرائیل و ارائه مقاله است . ضمنا تمامی اطلاعات مربوط به قراردادها و توافقات بین المللی اسرائیل در این بخش نگهداری شده و برای عموم قابل دسترس است .
• بخش حقوق بین الملل ( International LawDept ) متولی مسائل مربوط به حقوق بین الملل مخصوصا ارتباط اسرائیلی ها با سازمانهایی از قبیل سازمان ملل و سازمانهای وابسته به آن ، حقوق دریاها ، حقوق بشر ، کنترل تسلیحات و مسائل مربوط به فرایند صلح بین اسرائیل و همسایگانش - به ویژه در مورد مرزها - است .
• بخش قوانین اقتصادی ( Economic Law Dept ) در زمینه روابط اقتصادی بین المللی و تجارت خارجی و همچنین سازمانهای اقتصادی ، همکاریهای اقتصادی بین المللی ، ریسکهای مشترک و پروژه های منطقه ای که عمدتا به فرایند صلح خاورمیانه ارتباط دارند ، فعالیت می کند .

بخش حقوقی عمومی ( General Law Dept ) به تنظیم مسائل مربوط به قراردادها و توافقات دوجانبه و

چندجانبه در زمینه های هواپیمایی مسافربری ، کشتی سازی ( حمل و نقل ، تجارت ، استانداردسازی ، گمرکها و مالیات ) امنیت داخلی ، پلیس ، عملیات پلیسی در مورد تروریسم بین المللی ، کارگران ( از جمله کارگران مهاجر ) و داروسازی می پردازد .

15 - دفتر امور اقتصادی :

همزمان با پایان جنگ سرد و آغاز مسابقه تسلیحاتی و نظم نوین جهانی ، سیاست خارجی اسرائیل با صورتبندی دولتهای زیادی مواجه شد . این تغییر و تحول منجر به حضور و نقش آفرینی فعال عنصر اقتصاد در رأس تمامی مأموریتهای داخلی و خارجی اسرائیل شد .

کنفرانس مادرید و فرایند صلح خاورمیانه این نکته را روشن ساخت که اقتصاد و روابط اقتصادی دوجانبه و چندجانبه دولتها مبتنی بر منافع ملی ، جزئی جدانشدنی از فعالیتهای مربوط به فرایند صلح است . بر همین اساس این دفتر مسئول مدیریت و راهبری سیاست خارجی اسرائیل در امور اقتصادی است .

این دفتر با همکاری وزارتخانه های صنعت و تجارت ، امور اقتصادی ، زیربنایی ، کشاورزی و ارتباطات به همراه نگرش سیال به مسائل اقتصادی ، سیاست بین المللی کاملی را برای اسرائیل فراهم می آورد . برحسب حوزه و نیاز نیز این دفتر به چهار بخش ( حوزه ) تقسیم شده است : بخش امور اقتصادی یک ( شامل آسیا ، آفریقا ، آمریکای لاتین ، قبرس ، ترکیه و مصر ) بخش امور اقتصادی دو ( شامل اروپای غربی ) بخش امور اقتصادی سه ( شامل اروپای شرقی ، نفت و تحریم اعراب ) و بخش امور اقتصادی خاورمیانه .

16 - مرکز همکاری بین المللی :

کلیه فعالیتهای این مرکز (Center for Interantional Cooperation) تحت نظارت سازمان مشاو (MASHAV) طراحی و اجرا می شوند . این مرکز نیز دارای چهار بخش جداگانه است که عبارتند از : بخش بودجه و مدیریت ،

بخش آموزش خارجی ، بخش پروژه های خارجی و بخش طراحی و روابط خارجی .

17 - دفتر امور فرهنگی و علمی :

مأموریت اصلی این دفتر (Division for Cultural and Scientific Affairs) ، تحکیم مبانی روند صلح با توسعه و گسترش روابط فرهنگی با جهان عرب و دولتهای مسلمان غیر عرب و همچنین آشنا کردن مردم با دیگر فرهنگها به منظور رسیدن به سطح و جایگاهی است که دنیا اسرائیل را به رسمیت بشنانسد .

این دفتر در راستای مأموریتهای خود توجه ویژه ای را بر وقایع فرهنگی جهان متمرکز کرده است و به عنوان مثال : تلاش می کند تا ورود هنرمندان کشورهای عربی برای اجرای برنامه در اسرائیل را سازماندهی و از آن حمایت کند .

برحسب نیاز نیز این دفتر به چند زیرمجموعه تقسیم شده است که عبارتند از : بخش همکاری فرهنگی و علمی ، مؤسسه ایبریان ( Iberian Institue ) ، بخش مدیریت و بودجه و بخش هنرها و ادبیات .

18 - مؤسسه رسانه و اطلاعات :

مؤسسه مذکور از شش بخش زیر تشکیل شده است که عبارتند از : بخش وقایع عمومی ، بخش اینترنت و اطلاعات ، بخش مطبوعات ، بخش روابط خارجی ، دفتر سخنگو ، دفتر مدیریت و بودجه .

19 - معاونت اداری مدیرکل :

ابن معاونت (Deputy D . G for Administration) بیشترین دفاتر و بخشهای زیرمجموعه وزارت امور خارجه اسرائیل ( 7 اداره و 23 بخش ) را به خود اختصاص داده است که عبارتند از :

1. اداره امنیت خدمات خارجی ( Forerign Service Security Bureau ) که تحت سرپرستی مأمور ارشد امنیتی ( Chief Securirty officer ) مسئول مستقیم سه بخش

" مدیریت و امور اداری " ، " اجرائیات " و " بودجه امنیتی " است .

1. اداره مالی : این اداره نیز مسئول رسیدگی به اقدامات بخشهای دستمزدهای محلی ، دستمزدهای خارجی ، حسابداری ، حسابداری خارجی و خدمات است .
2. اداره منابع انسانی که مشتمل بر دو بخش مدیریت کارمندان خارجی و مدیریت کارمندان داخلی است .
3. اداره مدیریت اموال و خدمات نیز مشتمل بر بخش اموال خارجی یک و دو ، بخش مرسولات دیپلماتیک ، بخش حمل و نقل و بخش نگهداری و عرضه است .
4. اداره خدمات رفاهی و پشتیبانی کارمندان . این اداره به سه بخش فرعی " اعزام " و " استخدام " ، کارمندان داخل اسرائیل و بخش " خدمات رفاهی " کارمندان تقسیم می شود .
5. اداره تکنولوژی اطلاعات و خدمات ارتباطی ، برحسب نیاز ، این اداره نیز به بخشهای " خدمات ارتباطی " ، " تکنولوژی ارتباطات " ، " آرشیو اطلاعات " و بخش " مدیریت و بودجه " تقسیم شده است .
6. اداره مدیریت بودجه .

مآخذ :

1. بولتن رویداد و گزارش اسرائیل ، 21/6/1385 ، شماره 31 .
2. www. mfa.gov.il/mfa Archive/2000-2009/2003/2 Ministry of foreign
3. www. mfa.gov.il/mfa/About+ Ministry/Structure+and+departments.
4. www. mfa.gov.il/mfa aArchive/2000-2003/2 ministry+of+foreign.
5. www. mfa.gov.il/MFA/and+Ministry/Structure+and+departments/protic
6. www. mfa.gov.il/MFA/MFA Archive/2000- 2009/2003/2/Ministry+of+foreign.
7. www. mfa.gov.il/MFA/MFA/About+ inistry/trueture+and+departments/world.