انتفاضه

همزمان با شروع انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی " ره " " ناحوم گولدمن " یکی از مؤسسان کنفرانس جهانی یهود و از بزرگترین حامیان بر پایی وطن ملی یهود در فلسطین و رییس وقت صندوق یهود ، در کتاب خود تحت عنوان " اسراییل به کجا می رود " نوشت : " این جزیره ی یهودی در اقیانوس عربی پیرامون خود از بین خواهد رفت و شانس آن خیلی کم خواهد بود " .

شاید در ابتدا کمتر کسی به این پیشگویی توجه داشت . ولی پیروزی انقلاب اسلامی ایران و حمایت آن از نهضت فلسطین ، اذهان مردم جهان را متوجه به این مسأله کرد که آیا ، این نظر محقق یهودی واقعیت پیدا خواهد کرد و نهضت فلسطین پیروز خواهد شد و یا اینکه همچون بعضی از نهصتهای جهان ، مدت زمان کوتاهی همچون کفی بر روز دریا در تلاطم می شود و پس از مدتی محو خواهد شد .

اما با شروع انتفاضه در فلسطین صاحب نظران سیاسی به این باور رسیدند که این نظر به واقعیت نزدیک شده است و جزیره مزبور ( یهودی ) از بین خواهد رفت اما نه در میان اقیانوس عربی پیرامون خود ، بلکه در میان امواج پر تلاطم انقلاب اسلامی که از شرق شروع شده و دامنه ی آن غرب را نیز فرا خواهد گرفت .

انتفاضه یا قیام فراگیر فلسطین اشغالی یا آنچه که به نام " انقلاب مساجد " نامیده شده اولین جهاد مردم مسلمان فلسطین علیه رژیم صهیونیستی اسرائیل نیست و طبیعتاً آخرین آن نیز نخواهد بود بلکه حرکتی است مردمی و حلقه ی بارزی است از سلسله زنجیره ی جهاد تاریخی مردم فلسطین که از سال 1948 تاکنون بعد از گذشت چهار دهه از تسلط اسرائیل غاصب بر این سرزمین به روشهای و اشال مختلف در قالبهای حزبی و گروهی و حرکتهای مردمی و یا اعتصابها جریان داشته است و نمی توان آن را به طور کلی از تاریخ فلسطین و مبارزه با دشمن صهیونیستی و حتی طلیبیان غربی جدا و مجزا کرد . مبارزه ای که از هفتاد سال پیش علیه سلطه ی استعمار انگلیس شروع شد و افراد و مجاهدان برجسته ای همچون " شیخ عزالدین قسام " جان خود را در راه جهاد با اشغالگران انگلیس فدار کردند و مبارزه آنها با پیکار مقدس 1947 " عبدالقادر حسینی " و شهید " قسطل " و برادران همرزمش ادامه یافت .

ملت فلسطین بعد از اشغال فلسطین و اعلام تشکیل دولت اسرائیل در این سرزمین ، از مبارزه خویش علیه اشغالگران صهیونیست باز نایستاد و جهاد خود را ادامه داد تا اینکه در سال 1965 نقطه ی عطفی در مبارزان فلسطین آغاز شد و اولین گروه مسلح فلسطینی قرار گرفت و بعد از آن نیز گروههای مسلح فلسطینی دیگر پا به صحنه ی کارزار و مبارزه فلسطینی - اسرائیلی نهادند . اما دیری نپایید که مبارزه و جهاد مردم فلسطین قالب و شکل حزبی و گروهی به خود گرفت و با توطئه هایی که علیه مردم فلسطین از سوی قدرتهای جهانی غرب و شرق و اسرائیل غاصب و حتی برخی کشورهای عربی انجام می شد این مبارزات در گردونه خود محوری و تحزب گرایی قرار گرفت بدون اینکه اسلام و یا خواست اصلی و حقیقی مردم مسلمان فلسطین در خط مشی سیاسی آن جای گیرد ، لذا جریانهای سیاسی فلسطینی به سرعت از مرکزیت مبارزه با اسرائیل خارج شدند و روز به روز مشعل مبارزه با رژیم صهیونیستی رو به افول و خاموشی گرایید تا جایی که بعضی گروههای فلسطینی که براساس دفاع از حقوق فلسطین و مقابله با رژیم صهیونیستی تشکیل شده بودند . همسو و حتی جلوتر از برخی رژیمهای عربی مذاکره کنده با رژیم صهیونیستی برخلاف شعارهای مردم پسند و فریبنده خود به صلح با اسرائیل فکر می کردند .

در پی پیروزی شروع انقلاب اسلامی ایران به رهبری حضرت امام خمینی " ره " از اوایل دهه ی هشتاد اسلام وارد صحنه ی مبارزاتی مدرم فلسطین شد و از میان کالبد و جسم تقریباً نیمه جان نهضت فلسطین که رو به سردی گراییده بود مجدداً آتش انقلاب فلسطین روشن و از سال 1987 شعله ور شد و مردم فلسطین که طی سالهای 1967 تا 1987 تجارب تلخی را پشتر سر گذاشته و راههای گوناگون سازمانهای فلسطینی و دولتهای عربی را آزموده و شکست طرحهای سیاسی را احسا کرده بودند ، دریافتند که شعارهای انقلابی رهبران سیاسی فلسطین و دولتهای عربی زینت خود را از دست داده و طی این مدت هیچ نشانه ی امیدی از نابودی رژم صهیونیستی و یا حداقل کم رنگ شدن حاکمیت آن در فلسطین پیدا نشده لذا با تجربه پیروزی انقلاب اسلامی ایران این نکته سخن خداوند در ذهن آنها تجلی یافت که " ان الله لا یغیر ما بقومٍ حتی یغیروا بانفسهم " .

بدین ترتیب جنبش جدید مردم فلسطین یا انتفاضه ، صرف نظر از عوامل متعدد شکل گیری آن ، بدون هیچ وابستگی گروهی یا سازماندهی قبلی جریانات سیاسی وابسته به دولتهای عربی ، با الهام از انقلاب اسلامی ایران توسط مردم مسلمان فلسطین در شرایط به منصۀ ظهور رسید و وجه تسمیۀ انقلاب مساجد را به خود اختصاص داد که قبح سازش با رژیم صهیونیستی توسط بعضی رژیمهای عربی و سازمانهای فلسطینی مدعی دفاع از حقوق فلسطینیها شکسته شده بود و برخی دولتهای عربی مبارزه علیه اسرائیل را به طور کامل به فراموشی سپرده و بدتر از آن به طور جدید راههای صلح و سازش با دشمن دیرینه ی خود را در پیش گرفته بودند و حتی مبارزه با اسلام گرایی به بهانه اینکه خطری جدی علیه رژیمهای عربی خاورمیانه است جایگزین مبارزه با اسرائیل و صهیونیسم شد . اما انتفاضه فلسطین به عنوان خالص ترین و پاک ترین نهضت ضد صهیونیستی در سرزمینهای اشغالی طی چندین دهه ی اخیر مطرح شد و دقیقاً به دلیل همین خلوط بود که انتفاضه برخلاف سایر مبارزات ضد صهیونیستی چند دهه ی اخیر از نفوذ عمیق مردمی برخوردار ، و رفته رفته فراگیر شد و ملت مظلوم مسلمان فلسطین با آگاهی از عوامل اصلی انحطاط و شکست اکثر جنبشهای ضد صهیونیستی و پی بردن به ماهیت شعارهای ضد اسرائیلی عربی و شناسایی ماهیت وابستگیها و سر سپردگیها و تمام عواملی که در یک حرکت سالم و فراگر ضد اسرائیلی نقش باز دارنده ایفا می کنند و حقوق حقه ی ملت فلسطین را وجه المصالحه منافع سیاسی خود قرار می دهند با اعتقاد کامل به قیام همگانی خویش علیه رژیم صهیونیست پا به صحنه مبارزه و جهاد با این رژیم گذاشت تا شخصیت اصلی خویش را به دست آورد . به همین دلیل است که انتفاضه در میان ملل مسلمان منطقه که از ظلم و ستم بی پایان استکبار جهانی و صهیونیسم اشغالگر به ستوه آمدند جای خود را باز کرد .

برای شناساندن بیشتر ماهیت این قیام و عوامل و بازتاب و پیامدهای آن و همچنین ارایه تصویر روشنی از انتفاضه در بخشهای مختلف این مجموعه چند جلدی ، مسائل زیر مورد مطالعه و بررسی قرار می گیرد .

1 - معنا و مفهوم انتفاضه :

در تاریخ انقلابها و مبارزات ، واژه انتفاضه پیشینه ای طولانی دارد . انتفاضه از نظر معنایی به قیام علیه رخوت و رکود گفته می شود . و معنای اصطلاحی آن ، همان شورش و قیام مردم فلسطین است . انتقاضه مرحله ی ما قبل انقلاب است مثلاً قیام 15 خرداد سال 1342 ه - ش مردم مسلمان ایران علیه رژیم شاهنشاهی پهلوی انتفاضه و قیام مردم که در سال 1357 منجر به پیروزی شد را انقلاب می گویند .

قبل از انتفاضه چنین به نظر می رسید که مردم ، فلسطین را فراموش کرده و تسلیم اشغال فلسطین شده اند . اما حرکت آنها نشان داد که مفهوم انتقاضه استعاره از شورش و انفجار جوانان فلسطینی است که " گلدامایر " نخست وزیر اسبق رژیم صهیونیستی از آنها به نسل فراموش کننده تعبیر کرده بود . وی گفته بود که این نسل خواهد مرد و نسل آینده هم فراموش خواهندکرد .

در ابتدا جا افتادن کلمه ی انتفاضه به جای انقلاب و شورش و غیره سخت بود ولی بالاخره جایگزین شد ، و همه پذیرای این کلمه شدند . برخی نیز مثل جنبش جهاد اسلامی فلسطین در آغاز ، نام قیام مردم را انتفاضه گذاشتند ولی پس از اینکه این قیام فراگیر شد نام آنرا " انتقاضه - انقلاب " می نامند . پس از آن نیز که در سال 2000 در پی دیدار شارون از مسجد الاقصی مجدداً آتش انتفاضه شعله ور شد از آن به عنوان انتفاضه الاقصی نام برده شده است .

صهیونیستها انتفاضه را به عنوان حوادث و وقایع شرورانه اعلام کردند ، و افراد شرکت کننده در انتفاضه و مجاهدان را خرابکاری ( گروه خرابکارانه ) معرفی می کند . مثلاً شیخ احمد یاسین را رهبر خرابکاران می داند .

اروپاییان و رسانه های غربی نیز با وجه تسمیه انتفاضه هماهنگی کردند و آن را همان انتفاضه اعلام داشتند اگر چه برخی سعی کردند آنرا به عنوان سرکشی و طغیان ملی جلوه دهند . ولی کلمه ی انتفاضه بر همه ی تعبیرات غلبه کرد .

به طور کلی می توان گفت که گروهها و احزاب مختلف فلسطینی و غیره و کشورهای عربی و غیرعربی در برابر انتفاضه و وجه تسمیه ی آن غافلگیر و منفعل شدند . و علی رغم اظهارتی که برخی در این زمینه می کردند ( یکی از رهبران فتح پس از یک هفته از ادامه ی انتفاضه ، در مورد وجه تسمیه ی انتفاضه می گوید : این یک تعبیری است که از نبودن آزادی مردم فلسطین نشأت گرفته ، و یکی دو هفته بیشتر دوام نمی یابد ) از این عنوان و نام استقبال نمودند و پس از مدتی انتفاضه فلسطین به عنوان یک واژه سیاسی غیرقابل تغییر در قاموس سیاسی جهان جای گرفت .

2 - زمینه های تاریخ انتفاضه

نک : پیش زمینه های تاریخ انتفاضه

3 - عوامل مؤثر در پیدایش انتفاضه

نک : انتقاضه ( عوامل مؤثر در پیدایش - )

4 - چگونگی شروع و گسترش انتفاضه

نک : انتفاضه ( چگونگی شروع و سیر - )

5 - نیروهای شرکت کننده در انتفاضه

نک : نیروهای شرکت کننده در انتفاضه

6 - نقش نیروهای اسلامی انتفاضه

نک : اسلام گرایان در انتفاضه ( نقش - )

7 - نقش مساجد در انتفاضه

نک : مساجد در انتفاضه ( نقش - )

8 - نقش مطبوعات در انتفاضه ،

نک : مطبوعات در انتفاضه ( نقش - )

9 - نقش زنان در انتفاضه ،

نک : زنان در انتفاضه ( نقش - )

10 - مواضع جهان اسلام نسبت به انتفاضه ،

نک : اسلام ( مواضع جهان - نسبت به انتفاضه )

11 - اهداف جریانهای مختلف فلسطینی در انتفاضه ،

نک : انتفاضه ( اهداف جریانهای مختلف فلسطینی در - )

12 - تأثیرات انتفاضه فلسطین :

نک : تحولات سیاسی و اجتماعی فلسطین در دوران انتفاضه .

13 - تأثیرات انتفاضه بر اسراییل ،

نک : انتفاضه فلسطین ( تأثیر - بر اسراییل )

14 - اقدمات اسرائیل در برخورد با انتفاضه ،

نک : اسرائیل در انتفاضه فلسطین ( اقدامات - )

15 - مواضع جامعه اروپا نسبت به انتفاضه ،

نک : اروپا ( مواضع کشورهای جامعه - نسبت به انتفاضه فلسطین )

16 - مواضع سازمان ملل متحد نسبت به انتفاضه ،

نک : سازمان ملل متحد و انتفاضه فلسطین .

17 - مواضع اتحادیه عرب نسب به انتفاضه ،

نک : اتحادیه عرب ( مواضع - نسبت به انتفاضه فلسطین )

18 - دستاوردهای سیاسی انتفاضه ،

نک : دستاوردهای سیاسی انتفاضه .

19 - تبعید فلسطینیان در دوران انتفاضه ،

نک : تبعید فلسطینیان در دوران انتفاضه .

20 - مواضع ساف نسبت به انتفاضه ،

نک : سازمان آزادی بخش فلسطین و انتفاضه .

21 - تأثیرات جنگ خلیج فارس بر انتفاضه ،

نک : خلیج فارس ( تأثیرات جنگ - بر انتفاضه )

22 - مواضع آمریکا و شوروی نسبت به انتفاضه ،

نک : ایالات متحد آمریکا ( مواضع - نسبت به انتفاضه فلسطین )

23 - بازداشتگاهها در انتفاضه ،

نک : بازداشتگاهها در انتفاضه .

24 - انتفاضه و بحران اسکان یهودیان در فلسطین ،

نک : شهرکهای یهودی نشین در دوران انتفاضه .

25 - انتفاضه و مذاکرات صلح با اسرایی ،

نک : مذاکرات صلح با اسرائیل و مسأله ی انتفاضه .

26 - انتقاضه الاقصی ،

نک : انتفاضه الاقصی