بیت لید ( شهرک - )

شهرک عربی است که در 18 کیلومتری جنوب شرقی شهر طولکرم قرار دارد و از طریق راههای هموار و گذر از روستهای سفارین و شونه ، بدان شهر راه داشته و از طریق راههای هموار غرفی دیگر به روستاهای رامین ، دیر شرف ، کفر قدوم ، کور و کفراللبد ، می‌پیوندد . بیت لید برفراز تپه‌ای در دامنه‌های غربی کوههای نابلس که 435 متر از سطح دریا ارتفاع دارد بنا شده است . تپه‌ی بیت لید در قسمت جنوبی دارای شیب تندی به سوی جنوب که دارای خاک‌های قهوه‌ای و قرمز است می‌باشد ولی شیب آن در بخش شمال غربی و شمالی که به خاک سفید می‌رسد کمتر است ( نک : خاک ) کوه القعدة در شمال غربی و کوه رأس الشامی در شمال این شهرک و کوه رأس الصعیدی ( 438 متر ) نیز در جانب شرقی آن قرار دارد .

زمین بیت لید پوشیده از خاک سبز است . خانه‌های شهرک از سنگ و سیمان ساخته شده و عموماً به هم فشرده است . این فشردگی در خانه‌های قدیمی که در میان شهرک قرار داشته و کوچه‌های دایره و یا شبیه به دایره آنها را از هم جدا می‌کند ، بیشتر به چشم می‌خورد به همین علت شکل کلی شهرک دایره مانند است و خیابان‌های تنگ و باریک که وسط شهرک را به اطراف آن وصل میکند همدیگر را قطع می‌کنند و در عین حال ، کوچه‌ها به شکل دایره در میان شهرک قرار دارند . ساختمانها ، سطح تپه و شیب آن را پوشانده و ادامه‌ی آنها به کوهپایه‌های اطراف مانند کوهپایه‌های جنوب شرقی در کوه القعدة و کوهپایه‌های غربی در کوه رأس الصعیدی می‌رسد . حالت عمرانی و مسکونی شهرک هم اینک به موازات راههای منشعب از بیت لید و به ویژه در جهت غرب در دو طرف راه سفارین امتداد یافته ، تا جائی که ساختمانهای بیت لید و سفارین بسیار به هم نزدیک شده اند . وسعت شهرک در نتیجه‌ی این رشد ، از 22 جریب در سال 1945 به بیش از 150 جریب در سال 1980 رسیده است . بیت لید دارای یک انجمن روستائی است که اداره‌ی آن را به دست دارد و توانسته است شهرک را به برق و خدمات و مراکز عمومی دیگر مجهز سازد . مراکز تجاری در محله‌ی شرقی و محله‌ی غربی جای دارند . شهرک داری یک مسجد و سه مدرسه‌ی دخترانه و پسرانه در مراحل ابتدائی و راهنمائی و دبیرستان است . آب آشامیدنی مردم از طریق آب باران که در آب انبارها جمع می‌شود تأمین می‌گردد .

شهرک دارای 3 کارخانه‌ی روغن گیری زیتون و دو آهنگری است .

همچنین در جنوب غربی و شرق شهرک ، آثار باستانی وجود دارد . زمین‌های بیت لید 16735 جریب وسعت داشته و در آن انواع گوناگون فراورده‌های کشاورزی مانند حبوبات و درختان میوه کشت می‌شود . کوهپایه‌های جبل القعدة و کوه رأس الشامی که در شرق و غرب شهرک واقع می‌باشند . به خاطر داشتن درختان زیتون ، بادام و انجیر مشهورند . بر فراز کوه رأس الصعیدی درختان زیتون ، سیب ، آلو و مو به بار آمده است .

کشاورزی به آب باران که سالانه به مقدار کافی می‌بارد وابسته است و مقداری از انجیر ، بادام و روغن زیتون به دو شهر نابلس و طولکرم صادر می‌شود ، عده کمی از اهالی به دامپروری مشغولند . سال 1922 بیت لید 653 تن جمعیت داشت . در سال 1931 با افزایش رشد شهرک جمعیت آن به 783 تن رسد که در 171 خانه ساکن بودند . در سال 1945 جمعیت آن به 960 تن و در سال 1961 به 1807 تن رسید . عده‌ای از ساکنان شهرک ، مهاجران سال 1948 می‌باشند که در خرابه‌های بیت لید سکنی گزیدند . تعداد ساکنان در سال 1980 به 5000 تن بر آورد شده است .

مآخذ :

1. دباغ مصطفی مراد : بلادنا فلسطین ج3 ، ق2 ، بیروت 1971 .
2. نقشه‌ی فلسطین : مقیاس ، تابلو طولکرم .