مقدمه مؤلف
بسم الله الرحمن الرحیم
وقضینآ الی بنی إسرائیل فی الکتاب لتفسدن فی الأرض مرتین و لتعلن علواً کبیرا فاذا جآء وعد أولیهما بعثنا علیکم عباداً لنا أولی بأسٍ شدیدٍ فجاسوا خلال الدیار و کان وعداً مفعولاً ثم رددنا لکم الکرة علیهم و أمددناکم باموالٍ و بنین و جعلناکم اکثر نفیراً إن أحسنتم أحسنتم لانفسکم و ان اسأتم فلها فاذا وعد الاخرة لیسؤا وجوهکم و لیدخلوا المسجد کما دخلوه أول مرةٍ و لیتبروا ما علوا تتبیراً " 1
چنان چه در بستر تاریخ ، کاوشی برای یافتن مصداق و تعینی برای واژه‌های ظالم و مظلوم انجام گیرد ، چه بسا بنی بشر ذی وجدانی را نیابیم که در کنار واژة صهیونیسم و فلسطین ، مکث و تأمل نکند . چه قلم‌ها که طی نیم قرن ، مظلومیت فلسطین و فلسطینی را نگاشت و جرائم و جنایات رژیم اشغالگر قدس را بر ملتی ستمدیده و بی‌پناه ثبت کرد . بدون شک ، واژة فلسطین ، در عصر حاضر ، ترادف با جهاد و عزت و شرافت مردم قهرمان و سربلندی است که با رشادت تمام از سرزمین و هویت و کرامت خویش ، مظلومانه دفاع کرده و در برابر بزرگترین ماشین جنگی و فاشیستی صهیونیسم ، که طی قرن اخیر یکی از پدیده‌های زشت نژادپرستی را در صحنۀ بین‌المللی به نمایش گذاشته ، مقاومت و ایستادگی کرده‌اند . امروز بر وجدان هیچ انسان آگاهی پوشیده نیست که این مقاومت و دفاع مقدس و عزیز ، چه بهای سنگینی را پرداخت کرده است . کشتار بی‌رحمانۀ زن و مرد و کودک بی‌گناه ، آوارگی و کوچ اجباری دسته‌جمعی فلسطینیان از خانه و کاشانۀ خود ، نابودی سرزمین آنان و سعی در امحای هویت فلسطینی ، از جمله کارهای اولیۀ این رژیم جنایتکار و نژادپرست بوده است . تحمیل جنگ‌های خونین و کشتار و خرابی‌های فراوانی ناشی از آن و توسعه و تجاوز و اشغال ، از رویکردهای ثابت این رژیم در نیم قرن اخیر است .
اگر ما حصل دعوت همۀ انبیای الهی و دین بشریت را - بنا به فرموده قرآن - اسلام بدانیم ، 2 سایه قوم بنی‌اسرائیل را بر سر بشریت در طول تاریخ می‌نگریم . و مگر نه چنین است که انبیا عظام علیهم صلوات الله در مسیر رسالت و هدایتشان با دسایس و شیطنت این قوم مواجه بودند ؟ و یا حتی مگر خاتم‌المرسلین صلوات الله علیه و اله از توطئه‌های پی در پی این جبهه رذیلۀ شیطانی در امان ماندند ؟
این قوم ، از روزی که بر چند پیامبر بزرگ الهی خویش شوریدند و از اطاعت خداوند متعال رویگردان شدند و به مرام و مسلک گوساله‌پرستی روی آوردند ، همواره به عنوان یک قوم شرور ، برای پیامبران و ادیان آسمانی مشکل‌ساز بوده و شرارت را تا به آنجا پیش بردند که به کشندگان پیامبران معروف شدند . اگر به توطئه‌های این قوم شرور علیه وجود مقدس پیامبر اکرم حضرت محمد مصطفی ( ص ) واقف شویم ، پی خواهیم برد که عمق حقد و کینه و حسد آنان به چه میزانی بود ؛ تا جایی که قرآن کریم در آیات فوق با لحن عتاب‌آلود و شدیدی از این قوم یاد می‌کند .
امروزه نیز صهیونیست‌های غاصب و شرور - که با قتل عام مردان و زنان و خردسالان بی‌پناه و مظلوم فلسطینی و لبنانی در " کفرقاسم " و " دیریاسین " و " بیت‌یاحون " ، " جنوب لبنان " و " صبرا و شتیلا " ظهور نامشروع و غاصب خویش را بر سرزمین مقدس اسلامی فلسطین به ثبت رساندند - با این هدف در این سرزمین جایگزین شدند که بلاد غنی و ثروتمند اسلامی را تحت سیطرۀ خویش درآورند . اگر پیر استعمار انگلیس و شیطان بزرگ آمریکای جهانخوار این موجودیت نامشروع را در این سرزمین به وجود آوردند ، در همین راستا بوده است . چه آوارگی‌ها ، بدبختی‌ها ، اسارت‌ها ، شکنجه‌ها و کشتارهای بی‌رحمانه‌ای که استکبار جهانی برای تعمیم چنین تجاوز و اشغال نامشروع و نیز تحقق هویت پدیدۀ صهیونیسم غاصب ، بر گردۀ مردم مسلمان منطقه ، به ویژه فلسطین و لبنان قهرمان ، تحمیل کرد .
هنوز بیش از نیم قرن از جو ترور و ارعاب و وحشت و کشتار مردم بی‌گناه به وسیلۀ بمب‌های خوشه‌ای و توپ‌های سنگین و شلیک راکت و موشک‌ها نمی‌گذرد ، که در داخل سرزمین‌های اشغالی فلسطین و جنوب لبنان ، صدها زن و کودک و پیر جوان را به شهادت می‌رسند ؛ و به راستی چه مظلوم است فلسطین و فلسطینی و لبنانی و مقاومت آنها در برابر رژیم صهیونیستی ؛ لیکن متأسفانه وجه کم‌رنگ و محدود نقل حوادث ، خواسته یا ناخواسته ، بر نقش اساسی و حیاتی تاریخ ، که همانا تعیین واقعیت‌های انکارناپذیر جوامع بشری و نیز تعیین تئوری استراتژی حرکت آینده انسان‌هاست ، 3 غالب شده است . همین امر می‌رود تا با توطئه و نیرنگی از خود ساخته ، به تدریج ، زمینه‌های فراموشی خصومت و دشمنی قوم یهود و صهیونیست را نسبت به امت اسلام فراهم کند .
این خصومت و دشمنی در وحی و نبوت ریشه دارد . چنانچه القای چنین هشداری جز از طریق یک نهضت به فراگیری حضور عامۀ مسلمین پی‌ریزی شود ، اسرائیل سنگر به سنگر پیش خواهد تاخت و پس از پیروزی در استراتژی تحمیل صلح بر اعراب ، تمامی توانش را متوجه منادی آزادی قدس ، یعنی انقلاب اسلامی و نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران می‌کند . کما اینکه ایجاد اسرائیل در استراتژیک‌ترین نقطۀ خاورمیانه ، توسط استکبار غرب و شرق ، جز توطئه‌ای علیه اسلام تفسیر دیگری نداشته و ندارد .
بدیهی است که تحولات مرموزانه در صحنه‌های بین‌المللی و همدستی قدرت‌های استکباری شرق و غرب با اسرائیل ، و تسامح سازمان ملل نسبت به تجاوزات آن و همنوایی و عقب‌نشینی دولت‌های ذلیل عرب و رهبران سازشکار فلسطینی ، همه و همه ، تصویر روشنی از چهرۀ خبیث یهود صهیونیست را در صدر اسلام و جامعۀ مسلمین رقم می‌زن و دشمن طماع و حریض را بیش از پیش به تعقیب شعار جهانی جنبش صهیونیسم ، که ایجاد وطن ملی برای یهودیان است ، ترغیب و تشویق می‌کند .
شعار و ایدئولوژی این جنبش و جوهر استعماری آن ، طوری با پوشش عقیدتی آراسته شده تا یهودیان جهان آن را مصلح و منجی خود به شمار آورده ، و از اطراف و اکناف جهان به سوی فلسطین سرازیر شوند . این جنبش ، به دلیل کوچکی مساحت فلسطین ، برای آن‌که بتواند براساس این ایدئولوژی ، سرزمین مناسب خویش را دریابد ، استراتژی خود را بر مبنای تجاوز و توسعه‌طلبی و جنگ و خونریزی استوار کرد ، منافع حیاتی کشورهای عربی و مسلمان منطقه را در معرض تهدید دائمی قرار داد . لذا ، ماشین جنگی رژیم صهیونیستی روز به روز قوی‌تر شده تا با تحمیل شکست‌های پی در پی و سنگین به کشورهای عربی همجوار خود ، روحیۀ آنان را درهم شکسته و یأس و ناامیدی را جایگزین مقاومت و ایستادگی کند .
ظهور انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی " قدس " ، که منادی بزرگ آزادی فلسطین و قدس شریف از چنگال صهیونیست‌های اشغالگر بود ، روح و امید تازه‌ای در کالبد بی‌رمق فلسطین دمید ؛ به گونه‌ای که امروزه غیور مردان با صلابتی از دیار اسلامی لبنان و فلسطین ، با الهام از فرامین امام خویش ، به پا خاسته و با دست خالی ، به جهادی بی‌امان با دشمن صهیونیستی پرداخته‌اند و او را در باتلاق عظیمی از رنج و ناتوانی گرفتار کرده‌اند که بدون شک در معادلات سیاسی - نظامی منطقۀ خاورمیانه تأثیر بسزایی خواهد داشت . فلسطین عزیز ، علی‌رغم جنایت‌های بی شمار و وحشتناکی که صهیونیست‌های شرور در حق آن مرتکب شده‌اند ، به عنوان یک اسطورۀ شکست‌ناپذیر و به ، عنوان سمبل مقاومت ، در لابلای صفحات تاریخ ، جاویدان باقی مانده است ؛ به گونه‌ای که امروزه ، بازگرداندن قدس شریف و سرزمین اسلامی فلسطین به صاحبان اصلی آن ، محور مشترک آرمان تمام مسلمانان آزادۀ جهان درآمده و باعث اتحاد و همبستگی اسلامی آنان شده است .
بر همین اساس ، اهمیت فهم موضوع فلسطین و صهیونیسم روشن می‌شود . اگر نگوییم که شناخت فلسطین برای جهان اسلام واجب است ، اما حداقل باید اعتراف کرد که امری ضروری و حتمی است ؛ به‌ویژه برای ایران ا سلامی که با صلابت تمام ، شعار جهانی آزادی قدس شریف و نابودی دشمن صهیونیستی را به عنوان یکی از ارکان استراتژی خود مطرح کرده است . امروزه ، جمهوری اسلامی ایران ، از نظر سایر مردم مسلمان جهان ، به صورت ام‌القرای جهان اسلام و شجرۀ طیبه‌ای درآمده که از هر سو چشم امید جهانیان به آن دوخته شده و مستضعفین بدان دل بسته‌اند . صهیونیسم نیز با آگاهی از این موضوع ، به هر صورت ممکن سعی می‌کند موانعی را که در مقابل خود دارد ، یکی پس از دیگری کنار بگذارد و این شعار فراگیر جهانی را به هر صورت ممکن خنثی کند .
ضرورت دیگر این شناخت بدین دلیل است که اگر بخواهیم امت اسلامی ، به ویژه انقلاب اسلامی ایران ، مورد هجوم استکبار جهانی و صهیونیسم ، به عنوان دشمن اسلام و انسانیت ، واقع نشود و آن مصائب گذشته که با توطئه و تبانی استعمار و صهیونیسم برای اسلام و مسلمانان ایجاد شد ، تکرار نشود باید دشمن‌شناسی را در کنار خداشناسی به مردم تعلیم دهیم . پیامبر بزرگوار اسلام ( ص ) می‌فرماید :
" ألا و ان أعقل الناس ، عبد عرف ربه فأطاعه ، و عرف عدوه فعصاه... " 4
لذا تا هنگامی که مردم مسلمان جهان فاقد اطلاعات سیاسی لازم از توطئه و نیرنگ‌ها و شگردهای دشمنان باشند ، نه تنها قدرت مقابل با ترفندهای استعمار و استکبار و صهیونیسم جهانی را ندارند ، که خطر گرفتار شدن در دام ، آنان را تهدید می‌کند .
از این‌رو ، اگر دشمن از گذرگاه توطئه صلح تحمیلی بر اعراب موفق بیرون آید - هم چنان‌که نزدیک به نیم قرن مسلمانان مظلوم فلسطین و لبنان را گروه گروه با سبعیت تمام و توحش و قساوت به مسلخ کشید و دهها هزار زن و مرد پیر و جوان مسلمان را از خانه و کاشانه‌شان آوارده کرد - باید شاهد مسلخ‌های جدیدی نیز در دیگر بلاد باشیم . به عبارت دیگر ، صلابت انقلاب اسلامی ، قوام عزت ملمین و حیات و بقای هویت فلسطین و فلسطینی ، به استمرار مقاومت و مبارزه بر ضد صهیونیسم و نیز شعار آزادی قدس بستگی دارد ، کما اینکه در ایجاد وحدت بین‌الملل اسلامی تنها شعاری که می‌تواند همۀ فرقه‌های مختلف اسلامی را به گرد خویش جمع کند شعار آزادی قدس است ، با توجه به تأثیر قطعی متقابل جهان اسلام و مسألۀ فلسطین ، که تعیین سرنوشت قدس ، دستور کار رویارویی با صهیونیسم و جبهۀ کفر و شرک و الحاد را برای مسلمانان تدوین و تنظیم می‌کند .
این باور و اعتقاد و نیز پاسداری از حرمت خون شهیدان والامقام انتفاضه فلسطین و مقاومت اسلامی لبنان و همچنین ضرورت جاوید ماندن مجاهدت‌های آن رادمردان تاریخ معاصر و روشنگری هر چه بیشتر مردم مسلمان جهان نسبت به قضایای فلسطین ، و به طور کلی یافتن اهداف و انگیزه‌هایی که بعداً به آن اشاره می‌شود . ما را بر آن داشت تا با توکل بر قدرت لایزال الهی و با تکیه بر روش‌های علمی و استناد به موثق‌ترین منابع و تازه‌ترین اطلاعات ، به تدوین و تنظیم دانشنامۀ فلسطین بپردازیم . دانشنامۀ فلسطین یک حرکت زیربنایی و اساسی در راستای جبران خلاء منابع و مآخذ معتبر نسبت به قضیه فلسطین است . امیدوارم دانشنامه موجود ، نیاز علمی جامعه تحصیل‌کرده و پژوهشگر ایران را در زمینه قضیه فلسطین برآورده کند . نیز زمینه‌ای برای دسترسی آحاد مردم آرمانگرا و حق‌طلب کشورمان و هر متعهد فارسی زبان ، به تاریخ ، تمدن ، فرهنگ و مسائل سیاسی ، اجتماعی و اقتصادی ملت مظلوم و سرزمین اشغال شده فلسطین فرآهم آورد و هر فرد انقلابی و آگاه ، که با وجدان بیدار خود قصد دارد سرزمین انبیای بزرگ الهی و مهد تمدن بشری و اولین قبله‌گاه مسلمانان ( مسجدالاقصی ) را بشناسد ، به راحتی بتواند به اطلاعات آن دسترسی پیدا کند . اید هم بنا به اصل " مقدمة الواجب کالواجب " برای ملتی که شعار محو اسرائیل ، جزء جدا نشدنی دین و آئین اوست ، تهیۀ بخشی از مقدمات فریضۀ نابودی رژیم اشغالگر قدس ، از باب همین تلقی و برداشت قلمداد شود . اما اهداف و انگیزه‌های تدوین و تنظیم دانشنامۀ فلسطین به طور مشخص عبارتند از :
- لزوم اهتمام به مسأله فلسطین به عنوان یک واجب عینی بنار فتوای حضرت امام خمینی " ره " .
- شناساندن فلسطین در ابعاد مختلف فرهنگی ، سیاسی ، اجتماعی ، تاریخی ، اقتصادی ، هنری و... به منظور تهیه طرح‌ها ، برنامه‌ها و برآوردهای صحیح و حتی تهیه و تولید فیلم‌های مستند و مناسب .
- اشاعۀ فرهنگ مبارزه با رژیم اشغالگر قدس از طریق ایجاد امکان دسترسی عمومی مردم به زوایای مختلف این امر مهم .
- تهیه یک کتاب مرجع و جامع که بتواند نیازمندی‌های یک تصمیم ، تدبیر و یا برنامه‌های صحیح اجرایی را برای مراجع ذی‌ربط در قضیه فلسطین فراهم کند .
- زمینه‌سازی برای پیگیری قضیۀ فلسطین در مراکز علمی و سطوح مختلف مراکز آموزشی کشور ، از دبستان تا دانشگاه‌ها ، و نیز تغذیه مراکز پژوهشی و پژوهش‌های راهبردی و سیاسی و نظامی کشور .
- ایجاد زمینۀ کار و فعالیت برای نیروهای مختلف در مقابله با رژیم صهیونیستی ، و بهره‌گیری از جمیع امکانات هنری ، فرهنگی ، سیاسی و نهضتی ، به منظور بالا بردن توان همه جانبۀ جمهوری اسلامی ایران ، به عنوان هستۀ مرکزی و کانون جوشش مبارزه بر ضد اشغالگران قدس و حامی اصلی ملت مظلوم فلسطین ، در امر تأمین ، تغذیه فکری و هدایت جامعۀ مسلمین و حرکت‌های ضد صهیونیستی در جهان ، و اقدام به هر چه بیشتر مردمی کردن شکل مبارزه و جهاد علیه اشغالگران قدس .
- کمک به راه‌کارهای اجرایی عملی بیشتر تا دادن شعارهای کلی و تکراری ، از طریق ارایه آمار و اطلاعات قابل دسترس به تمامی مراکز و سازمان‌هایی که به نحوی در رابطه با فلسطین فعالیت می‌کنند .
- ترسیم بهتر چهره فلسطین و فلسطینی ، به منظور کشف نیروهای ذاتی ملت و سرزمین فلسطین و ایجاد امکان سرمایه‌گذاری بنیادی و زیربنایی درازمدت و پرهیز از برخوردهای کم‌رنگ و زودگذر در رویارویی با پدیدۀ شوم صهیونیسم و رژیم صهیونیستی اسرائیل .
- ایجاد زمینۀ بررسی نقاط ضعف و قوت مبارزات ملت فلسطین و کشف دسیسه‌ها ، توطئه‌ها خیانت‌های گذشته و حال داعیان حمایت از فلسطین و اشاعۀ حقایق و آگاهی‌های لازم به عموم مسلمانان جهان .
- کشف و مقابله با تحریف تاریخ ، نشر اباطیل و نیز وهمیات صهیونیستی دربارۀ سرزمین فلسطین و افسانه‌هایی که تحت پوشش تاریخ ، به شیوه‌های مختلف تبلیغاتی ، سیاسی و اقتصادی ، بر محافل بین‌المللی و حتی بر مؤسسات علمی جهانی ، در شرق و غرب ، تحمیل شده است و همچنین فراهم کردن امکان صحیح مقابله با آنها از طریق تدوین و تألیف تاریخ واقعی فلسطین تا زمان حاضر .
در راستای این اهداف ، مجموعه چهارجلدی عربی الموسوعة الفلسطینیة ( دایرة المعارف ) را علی‌رغم نواقصی که داشت و نیز روح ناسیونالیسم عربی حاکم بر آن ، بهترین وسیلۀ معرفی ایجاد واقعیت و حقیقت فلسطین و فلسطینیان یافتیم ، تا مبنایی برای تهیه و تألیف مجموعه چندجلدی فارسی دانشنامۀ فلسطین باشد . اما با توجه به اینکه بیداری و هوشیاری فرهنگی و سیاسی در بسیاری از جوامع اسلامی به ویژه پس از پیروزی انقلاب اسلامی ، به سطحی رسیده که ارایۀ ترجمه و برگردان این مجموعه بدون اشکال نبوده و چندان جامع و مانع به شمار نمی‌رود ، حرکتی فراتر از آن شروع شد و به تهیه و تدوین اثری بدیع اقدام شد . و بخش عمدۀ الموسوعة الفلسطینیة ، اساس و مبنای کار دانشنامۀ فلسطین قرار گرفت ، تا این اثر جدید ، با اطلاعات غنی‌تر و کامل‌تری که دارد ، حتی‌المقدور از آن اشکال‌ها و نقص‌ها برکنار باشد . البته اعتراف می‌کنیم با همۀ سعی و تلاش فراوانی که در امر تهیه و تنظیم دانشنامۀ فلسطین ، از ابتدای انتخاب مدخل‌ها تا تألیف و ترجمه و تنظیم نهایی آن به عمل آمده ، از نظر ما کمال مطلوب حاصل نشده است . و بدیهی است در این اثر ، اشتباهات و نواقص غیرعمدی وجود دارد که از صاحب‌نظران و پژوهشگران و کسانی که علاقه‌مند به پیگیری قضیه فلسطین هستند ، انتظار داریم با ارشادها و رهنمودهای ارزشمند خویش ، ما را در غنای هر چه بیشتر مطالب - در چاپ بعدی - یاری فرمایند .
در همین جا لازم می‌دانم از زحمات و تلاش‌های صادقانه آقایان دکتر سیدعطاءالله مهاجرانی معاون حقوقی و پارلمانی رئیس‌جمهور و رئیس محترم وقت کمیتۀ حمایت از انقلاب اسلامی مردم فلسطین ، و دکتر علی‌اصغر مصدق رشتی ، استاد دانشگاه تربیت مدرس ، که با کمک‌ها و راهنمائی‌ها و مشاوره‌های مؤثر خود ، چاپ این دانشنامه را میسر ساختند و ما را در جهت بالا بردن غنای علمی این اثر تحقیقی کمک و یاری کردند تشکر کنم . همچنین ، از کلیۀ اشخاص ، مراکز و سازمان‌هایی که هر کدام به‌گونه‌ای در تهیه و تنظیم و چاپ دانشنامۀ فلسطین سهم به سزایی داشتند ، به ویژه حجت‌الاسلام والمسلمین جناب آقای حاج محمد شریعتی دهاقان رئیس محترم کمیتۀ حمایت از انقلاب اسلامی مردم فلسطین و برادر محترم جناب آقای علیرضا سلطانشاهی سرپرست مرکز مطالعات فلسطین ، جناب آقای حسین شیخ‌الاسلام معاونت وقت آفریقایی عربی وزارت امور خارجه ، مرکز پژوهش‌های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه ( جناب آقای محمدعلی مهتدی ) ، جناب آقای مجید رضائیان مسئول محترم پژوهشی ( وقت ) خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران ، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی ، مؤسسۀ تحقیقات و پژوهش‌های علمی سیاسی ندا ، دفتر نشر فرهنگ اسلامی ( جناب آقای محمدرضا جوادی ) ، سفارت فلسطین در تهران ، مرکز الاسراء للابحاث و الدراسات بیروت و نیز بعضی از سازمان‌های جهادی فلسطین ، به ویژه جنبش حماس و جنبش حماس و جنبش جهاد اسلامی فلسطین ، صمیمانه تقدیر و تشکر کنم . امیدوارم ، انتشار دانشنامۀ فلسطین سرآغازی باشد تا همۀ پژوهشگران و صاحب‌نظران ، دست‌آندرکاران نظام آموزشی و امور فرهنگی و هنری و تبلیغاتی کشور ، سهم و مسئولیت بزرگ خویش را ایفا کرده و با بهره‌گیری از این منبع غنی و با برنامه‌ریزی مناسب ، سازماندهی یک حرکت عظیم فرهنگی و بسیج عمومی را در شناساندن چهرۀ زشت و پلید نژادپرستان صهیونیست و تبیین مظلومیت‌ها و محرومیت‌های ملت آواره و مظلوم سرزمین اسلامی فلسطین میسر کند ، و با ایجاد کانون اصلی و هستۀ مرکزی هدایت همه فریادای ملل مسلمان جهان در ایران اسلامی ، رهایی قدس عزیز به یاری خداوند تبارک و تعالی محقق شود .
ان‌شاءالله
گردآورنده و سرپرست علمی
مجید صفاتاج
