بیت جبرین ( روستای - )
روستای عربی بیت جبرین در انتهای دامنه‌ی غربی کوههای الخلیلی در فاصله‌ی 26 کیلومتری شمال غربی الخلیل قرار دارد . بیت جبرین از نظر موقعیت طولی از شرق به غرب امتداد یافته و در حدود 300 متر از سطح دریا بالا تر است . این زمین وسیع از پیوستن چند دره مثل وادی الجدید ، وادی الشویکا و وادی الزمار تشکیل شده و همچنین وادی الشیخ در سمت شمال غربی که مردم برای تفرج در آنجا شوقی وافر دارند .
این دره‌ها احداث راهها را آسان کرده و بیت جبرین محل تلاقی چند راه است که مهم ترین آن : راه الخلیل - بیت جبرین - الفالوجه ، و راه بیت جبرین - زکریا - قدس یا رمله میباشد ، علاوه بر آنها راههای فرعی دیگری وجود دارد که آن را به روستاهای مجاور ارتباط می‌دهد .
اهمیت موقعیت بیت جبرین از زمانهای قدیم شناخته شده بود چرا که پادشاهان کنعانی یکی از قدیمیترین شهرهای فلسطین را در آنجا بنا کردند . ( کلمه‌ی بیت جبربن یعنی خانه‌ی قدرتمندان زورمند ) که از قلعه‌ها و دژهای ادومیها در حدود سال 500 ق . م بود و نام آن در کتیبه‌های تلمودی و رومی آمده است . در عهد رومی‌ها به عنوان پایگاه بزرگترین استان فلسطین درآمد . ( نک : تقسیمات کشوری فلسطین ) چندین بار ویران گردیده و مجدداً ساخته شده است . پس از نبرد أجنادین ، تسلیم حکومت اعراب شد و به صورت پایگاهی در جنوب فلسطین باقی ماند .
سپس صلیبیها به آن حمله کردند و آن را به صورت قلعه و دژی بنا کردند که ایستگاه و محل توقف مسافران گردید . در عهد ممالیک شکوفا شد و در زمان عثمانی‌ها این قلعه بازسازی و تابع شهرستان الخلیل گردید . در دوران قیمومیت انگلیسی قلعه‌ی نظامی شبیه به قلعه‌ی الخلیل در آن ساخته شد . این روستا در حدود یک سوم مساحت شهر قدیم ( 287جریب ) میباشد و آثار زمانهای گذشته را در خود جای داده است .
مساحت اراضی بیت جبرین در زمان قیمومیت به 56 ، 185 جریب می‌رسید که در بیشترین سطوح حبوبات زمستانی و تابستانی کشت می‌شد و همچنین باغهایی نزدیک روستا و درختان زیتون جنگلی در کوهها دیده می‌شود .
در سال ( 1922 ) جمعیت آن 1420 تن بود که در سال 1945 به 2430 تن رسید این روستا مرکزیتش را نسبت به روستاهای مجاور تا گایان قیمومیت حفظ کرد . روستا دارای دو مدرسه و قرارگاه پلیس و بیمارستان و ترمینال حمل و نقل میباشد . به جز بازار ثابت ، هرهفته روزهای سه شنبه بازار هفتگی در آن بر پا می‌شود .
در سال 1984 ، اسرائیل بیت جبرین را اشغال کرد ، مردم را آواره و آنجا را ویران نمود و درسال 1949 در یک کیلومتری غربی این روستا ، مستعمره‌ی " بیت جفرین " را بنا نهاد که بیشتر ساکنانش از یهودیان شمال آفریقا و رومانی می‌باشند . اسرائیل هم اکنون از آثار رومی و بیزانسی موجود در بیت جبرین و موقعیت توریستی آن بهره برداری فراوان می‌کند .
مآخذ :
- حموی ، یاقوت : معجم البلدان ، ج 1 ، مصر 1906 .
- دباغ ، مصطفی مراد : بلادنا فلسطین ، ج 5 ق2 ، بیروت 1972 .
- صایغ ، أنیس : بلدانیة فلسطین المحتلة ، بیروت 1968 .
- دائرة المعارف الاسلامیة : المجلد 4 ( الترجمه العربیة ) .
