ایتام ( پرورشگاههای - در فلسطین )

مسأله کودکان بی سرپرست و یتیم در فلسطین ، در قرن بیستم زمانی که مردم مجبور به حمل سلاح جنگ علیه استعمار و صهیونیسم شدند به وجود آمد . جنگهایی که کودکان یتیم و بی سرپرست فراوانی برجای گذاشت و لازم بود چاره ای برای این مسأله یافته شود و همین طور هم شد ، زیرا تعداد

پرورشگاهها در فلسطین تا پیش از سال 1930 فقط چهار واحد بود ولی در فاصله سالهای انقلاب 1936 تا 1939 و قتل عامهائی که به دنبال آن انجام گرفت تعداد آنها به سرعت روبه افزایش نهاد .

الف - تقسیم جغرافیایی پرورشگاهها :

تعداد پرورشگاههایی که از کودکان یتیم و بی سرپرست نگهداری می کردند در سال 1967 به هیجده واحد رسید که به ترتیب زیر تقسیم شده بودند :

استان تعداد پرورشگاه جمعیت

استان نابلس 3 356000

استان قدس 13 309000

استان خلیل 1 140000

نوار غزه 1 500000

جمع 18 1305000

چنین به نظر می رسد که بیشترین تعداد پرورشگاه در استان قدس قرار داد ، و به ویژه در دو شهر بیت المقدس و بیت لحم . در حالی که استان خلیل و نوار غزه با مشکل کمبود پرورشگاه روبه رو هستند . زیرا در نوار غزه که جمعیت آن بیش از نیم میلیون تن است تنها یک پرورشگاه وجود دارد . علاوه بر این تقسیم بندی از لحاظ تعداد ، هر یک از پرورشگاهها نسبت به گنجایش و کیفیت خدماتی که ارایه می دهند و مراقبتهایی که انجام می دهند نیز با یکدیگر تفاوت دارند . ولی اغلب پرورشگاهها به یک منطقه معین اختصاص ندارند و کودکان بی سرپرست و یتیم را از سراسر فلسطین می پذیرند . حتی بعضی از این پرورشگاهها از جمله سازمان یتیمان عربی ( قدس ) و آموزشگاه اسلامی صنعتی جدید کودکان بی سرپرست ( قدس ) کودکان یتیم و بی سرپرست دیگر کشورهای عربی را نیز می پذیرند .

ب - شرایط پذیرش :

بعضی از این پرورشگاهها به کودکان کمتر از پنج سال اختصاص دارد ، مانند آمادگی الزهور ( قدس ) و مهدکودک ( کریش ) ، ( بیت لحم ) . ولی اغلب پرورشگاهها ، کودکان مابین شش تا هیجده ساله را قبول می کنند . حتی بعضی از این پرورشگاهها تا مرحله دانشگاه و شاید پس از آن مرحله نیز به فرزندان خود کمک و یاری می رسانند . مانند آموزشگاه عربی اردنی در ابودیس و جمعیت کمک به فرزندان شهدا در اریحا . مذهب شرط پذیرش در پرورشگاه نیست ، زیرا کلیه پرورشگاهها ، کودکان یتیم و بی سرپرست همه مذاهب و ادیان را می پذیرند . بعضی از این پرورشگاهها به دختران اختصاص دارد . مانند پرورشگاه دختران یتیم وابسته به انجمن بانوان ( نابلس ) و خانه انجیل . پرورشگاههای مختلط نیز وجود دارد که به دو قسمت پسران و دختران تقسیم شده اند . اغلب این پرورشگاهها ترجیح می دهند که کودکانی را بپذیرند که والدین خود را از دست داده و یا به کلی بی بضاعت می باشند و این به گزارش مددکار اجتماعی بستگی دارد .

ج . منابع درآمد پرورشگاهها :

درآمد پروشگاهها در فلسطین از منابع غیرثابت تأمین می شود ، به استثنای تعداد کمی از آنها که درآمدهای ثابتی دارند که می توانند آنها را به کار بیندازند و از بهره های آن استفاده کنند . بنابراین درآمد پرورشگاهها از راههای زیر تأمین می شود .

1. کمکهای مردم و سازمانها در فلسطین و خارج آن .
2. کمکهای دبیرخانه کل سازمان کنفرانس اسلامی و سازمانهای اسلامی و مسیحی .
3. کمکهای اتحادیه انجمنهای خیریه و درآمدهای بخت آزمایی .
4. درآمدهای جشنها و بازارهای خیریه که بعضی از این پرورشگاهها کارهای دستی خویش را عرضه می دارند .
5. کمک و مساعدت کمسیون مشترک اردن و فلسطین برای حمایت از مقاومت مردم در سرزمینهای اشغالی .

هزینه های پرورشگاهها در فلسطین در سال 1980 به بیش از دو میلیون دینار اردنی برآورده شده است .

د - فعالیتهای آنها :

تعداد کودکان بی سرپرست و یتیم که در پرورشگاهها نگهداری می شوند به حدود 4000 تن می باشد که حدود 1500 تن از آنها در قسمت شبانه روزی قرار دارند و از لباس و مسکن و خوراک و بهداشت و آموزش و پرورش در مراحل مختلف آن از کودکستان تا دانشگاه استفاده می کنند . به طور مثال پرورشگاه " درالسلام " در بیت المقدس و پرورشگاه " العربی " در طولکرم ، بورسهای تحصیلی دانشگاهی در فلسطین و یا خارج در اختیار ایتام قرار می دهد . علاوه بر اینکه از لحاظ روحی با آنان چنان رفتار می شود تا فراموش کنند که والدین خویش را از دست داده اند . ضمنا پرورشگاهها به کودکان یتیم و بی سرپرست ، حرفه های مختلف از قبیل کارهای دستی مانند خیاطی و گلدوزی و رفوکاری و کفاشی می آموزند تا در آینده منبع درآمد مستقلی برای آنها باشد و بتوانند زندگی آسوده و شرافتمندانه ای داشته باشند .

در حالی که پرورشگاههای شبانه روزی ترجیح می دهند که کودکان یتیم و بی سرپرستی که پدر و مادر خویش را از دست داده و نیازمند هستند بپذیرند به ویژه کودکانی که کمتر از ده سال دارند ، پرورشگاههای غیرشبانه روزی کودکان یتیم و بی سرپرستی را می پذیرند که در سنین مدرسه ابتدایی و یا راهنمایی و یا دبیرستان باشند . ضمنا در پرورشگاه کودک عربی در بیت المقدس و پرورشگاه انجیلی دختران و کودکان در

رام الله دوره کامل دبیرستان برقرار می باشد . پرورشگاههایی که دارای مدرسه ابتدایی و یا دبیرستان نمی باشند کودکان یتیم و بی سرپرست را به مدارس دولتی و یا ملی می فرستند .

فعالیتهای پرورشگاههایی که شبانه روزی نیستند در زمینه های آموزش رشته های مختلف علمی و حرفه ای است . مهم ترین اینگونه پرورشگاهها ، پرورشگاه صنعتی جدید در بیت المقدس است که در آن رشته های مختلف حرفه ای از قبیل درودگری و رنگرزی و نقاشی و چاپ و فوگری و دوزندگی و برش و کارهای خانه و کفاشی و حصیربافی آموزش داده می شود .

پرورشگاه ایتام عربی دارای آموزشگاهی برای فعالیتهای اجتماعی و بعضی از رشته های بازرگانی است .

از آنچه که گذشت معلوم می شود که پرورشگاهها ، تعداد زیادی از ایتام و بی سرپرستان در فلسطین را پذیرفته اند و توانسته اند نیازهای اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی آنها را تأمین کنند . لازم به تذکر است که پرورشگاههای شبانه روزی هیچ گونه وجهی بابت کودکان دریافت نمی کنند ، در حالی که پرورشگاههای غیرشبانه روزی مبلغ ناچیزی دریافت می کنند . نسبت تخفیف پرداخت وجه به 33 درصد می رسد .

کادر اداری پرورشگاهها در حدود 300 تن است که شامل مسئولان اداری و آموزگاران و مددکاران و راهنمایان می شود . بر این تعداد باید مددکاران اجتماعی و نظافتچی ها و آشپزها و غیره را نیز اضافه کرد .

قابل توجه است که انجمنهای خیریه در دهه هفتاد توجه ویژه ای به پرورشگاهها داشته اند . از جمله انجمن مددکاران درقلقیلیه و جمعیت هلال احمر در جنین انجمن دوستداران جامعه در البیره و جمعیت پرورش دوشیزگان در کرانه غربی و نوار غزه .

مأخذ :

1. اتحاد الجمعیات الخیریه : گزارش مختصری از کارهای جمعیت خیریه در کرانه غربی ، قدس 1976 .
2. الاتحاد العام الجمعیات الخیریه فی الاردن : راهنمای جمعیتهای خیریه در دو کرانه شرقی و غربی ، همان 1980 .
3. الجمعیه الخیریه الاسلامیه ( الخلیل ) : گزارش از فعالیتها و هدفهای سال 1977 .
4. الجنه الیتیم العربی : گزارش سالیانه از فعالیتهای سالاهای 1978 و 7979 .
5. مدرسه دارالایتام الاسلامیه الصناعیه الجدیده : گزارش از هدفها و فعالیتهای آن ، قدس 1978 .