یازور ( روستای - )

شاید نام این روستای عربی از " زیارت دائمی " گرفته شده باشد . زیرا در این روستا ، قبر چند تن از اولیای خدا مانند امام علی ، شیخ قطنانی و شیخ برکه ، قرار دارد . موقعیت جغرافیای آن ، که در دشت ساحلی فلسطین است ، از

زمانهای قدیم اهمیت ویژه ای داشته است ، زیرا این روستا در پنج کیلومتری جنوب شرقی یافا قرار گرفته و دروازه جنوب شرقی آن محسوب می شود . این ناحیه از گذشته های بسیار دور صحنه جنگها و محل عبور سپاهیان و کاروانهای بازرگانی بوده است .

یازور ، این روستای قدیمی ، در اصل همان " بیت زور " شهر کنعانیها بوده است ، روستایی که بنا بر آنچه در سنگ نبشه های مصر آمده است ، به زمان أحمس ( 1580 - 1557 ق . م ) باز می گردد .

أحمس ، پس از شکستی که از هکسوس می خورد از فلسطین عقب نشینی کرده و شهر یازور را برای انتقام گیری ، ویران می کند . این شهر در زمان آشوریان به نام " أزورو " Azuruخوانده می شده است .

نام یازور در کتابهای تاریخی قرون وسطی ، اوایل حمله صلیبی ها به شرق عربی ، زیاد به چشم می خورد . می گویند که فرانسوی ها به سال 492 ه/1099 م ، این شهر را اشغال کردند و سوارکاران " معبد داویة " بر روی مسجد جامع شهر قلعه ای به نام " قلعه سهول " [دژ دشتها] ، ساختند . این شهر ، به سال 1102 م ، به دست یکی از

وزیران حکومت فاطمیان ، به نام شرف الدین معالی بن بدرالدین جمالی از جنگ صلیبیون خارج شد . طی این نبرد ، تعداد بی شماری از سربازان صلیبی ها ، کشته شدند . این شهر مجددا به دست صلیبی ها افتاد ولی توسط صلاح الدین ایوبی ، در جنگ حطین ، به سال 583 ه/1187 م ، دوباره آزاد گردید .

صلاح الدین ایوبی بعدها ، پس از نبرد أرسوف ، مجبور به عقب نشینی از آن گردید ولی قلعه آن را از اینکه مبادا دوباره به دست صلیبی ها بیفتد ، ویران نمود . اما ریچارد تواست که برای سومین بار آن را تسخیر کند و به سال 587 ه/1191 م ، دژ آن را از نو بسازد .

یاقوت حموی ، با آوردن نام یازور در " معجم البلدان " می نویسد :

" [یازور] شهر کوچکی در کرانه رمله و از حومه فلسطین در شام است ، وزیر حکومت فاطمیان یعنی حسن بن علی بن عبدالرحمن یازوری و احمدبن حمدبن بکر رملی و ابوبکر فاطمی یازوری و بسیاری دیگر از بزرگان ، اهل همین شهر بوده اند . "

در یازور ، دژی مربوط به قرون وسطی و قبور و بناهای باستانی دیگری دیده می شود . در زمان دولت تحت الحمایه بریتانیا در فلسطین ، اهالی عرب یازور با بهره گیری از موقعیت نظامی روستای خود در مسیر خط آهن و جاده یافا - بیت المقدس ، بارها با بستن این راهها ، از رفت و آمد کاروانهای صهیونیستها بین این دو شهر جلوگیری و از روستای خود برای حمله به مناطق تحت نفوذ صهیونیستها ، استفاده می کردند .

یازور ، در زمین همواری که حدود 25 متر از سطح دریا ارتفاع دارد واقع شده است و مساحت آن به 87 جریب می رسد . قلعه ای که توسط ریچارد در میان روستا احداث شد ، بر ویرانه های آن ، مسجد بزرگ روستا ساخته شده است . مناطق مسکونی آن اطراف مسجد بزرگ و بازار و قهوه خانه روستا ، قرار گرفته اند . دو مدرسه نیز ، یکی دخترانه و دیگری پسرانه ، در یازور وجود دارد .

جمعیت یازور متشکل از چهار قبیله به نام های بطانجة ، حوامده ، مصاروه و عمریین می باشد . هر یک از این قبایل در محله ویژه خود و در خانه هایی که بیشتر از سنگ و گل و گچ ساخته شده است ، زندگی می کنند . این خانه ها به شکلی به هم چسبیده اند که یک مجموعه مسکونی را ، با دروازه قوسی شکل ، تشکیل می دهند . در زمان دولت تحت الحمایگی ، این روستا در امتداد جاده یافا - - بیت المقدس توسعه یافته و جمعیت آن از 284/1 نفر در سال 1922 به 337/2 در سال 1931 و 030/4 نفر به سال 1945 افزایش پیدا کرده است . شغل بیشتر اهالی آن کشاورزی و گاوداری است .

مساحت زمینهای حومه یازور به 807/11 جریب می رسد که 30 جریب آن به درخت زیتون و 700/6 جریب آن نیز به کشت مرکبات اختصاص داده شده است . آب کشاورزی روستا از طریق باران و چاههایی که تعدادشان به سال 1947 به حدود 140 حلقه می رسید ، تأمین می شود . محصولات آن بجز مرکبات ، زیتون ، حبوبات ، سبزیجات و هندوانه است .

گاو و دیگر حیواهای اهلی نقش مهمی در اقتصاد اهالی این روستا دارد ، زیرا گاوهای هلندی آن ، مقدار بسیاری شیر تولید می کنند که ضمن تأمین نیاز اهالی ، مازاد آن در بازارهای یافا به فروش می رسد و منبع درآمد اهالی می گردد .

در سال 1948 صهیونیستها اهالی این روستا را آواره کردند و پس از ویران کردن آن ، شهر " آزور " را بر روی ویرانی آن ساختند . این شهر اکنون ، به شهر " حولون " متصل گردیده و جزء حومه منطقه صنعتی تل آویو شده است .

مآخذ :

1. دباغ ، مصطفی مراد : بلادنا فلسطین ، جلد 4 ، ق 2 ، بیروت 1972 .
2. حموی ، یاقوت : معجم البلدان ، مصر 1906 .
3. صایغ ، أنیس : بلدانیة فلسطین المحتلة ( 1948 - 1967 ) ، بیروت 1968 .
4. الوقائع الفلسطینیة : شماره 1375 ، پیوست شماره 2 ، 1944 .