گفت وگوهای اردنی - فلسطینی ( صورتجلسه سری )

الف - دور اول گفت وگوها :

گفت وگوهای فلسطینی - - اردنی ، که در اوایل سال 1986 به مدت پنج روز در عمان پایتخت اردن به طول انجامید در رابطه با موضع رهبران فلسطینی در قبال قطعنامه های 242 و 338 شواری امنیت از اهمیت ویژه ای برخوردار بود .

این نشست فلسطینی - - اردنی که در دفتر پادشاهی اردن صورت گرفت ، همان طور که ناظران امور انتظار داشتند ، پس از تأخیر دیدار یاسرعرفات از پایتخت اردن ، گردهمایی گسترده ای بود .

در دور اول گفت وگوها مسائل جهان عرب به شکل عام و مسأله عدن به شکل خاص مورد بررسی قرار گرفت لیکن این گفت وگوها مسائل کنونی مطروحه در سطح عربی و بین المللی در چهارچوب یافتن بهترین شرایط برای تحرک سیاسی مشترک را دربرگرفت . اما دور دوم گفت وگوها که موضوعات مستقیم و مشخص در آن مطرح گردید بحث داغی بود که شرح صورتجلسه آن بدین شرح است .

در آغاز نخست وزیر اردن با اشاره به تلاشهای ملک حسین به ویژه از طریق تأثیرگذاری بر واشینگتن - - گفت قطعنامه 242 مسأله فلسطین را به عنوان " مسأله پناهندگان " مطرح می کند - - اما کشورهای عربی به هنگام صدور این قطعنامه آن را پذیرفتند زیرا مطلبی اساسی جامه عمل می پوشاند که همانا " صلح در ازای زمین " بازگرداندن سرزمینهای اشغال شده و عدم اجازه به اشغال اراضی دیگران با توسل به زور باشد .

رفاعی نخست وزیر اردن توضیح داد که قطعنامه یاد شده به پناهندگان خارج مرزهای اراضی اشغال شده در سال 1967 اشاره دارد و آشکار است که آمریکا بر ممانعت از به رسمیت شناختن سازمان آزادی بخش فلسطین و حقوق ملت فلسطین اصرار می ورزد لیکن طرح ریگان - - طبق گفته نخست وزیر اردن - - درباره فلسطینیان شرکت آنان در روند یافتن راه حلی از طریق ارتباط فدرالی با اردن صحبت می کند و این یک گام به پیش است زیرا ریگان درباره فلسطینیان صحبت می کند نه پناهندگان .

سپس رفاعی افزود : در واقع تلاشهای ملک حسین به ویژه پس از توافقنامه اردنی - - فلسطینی بر ضرورت به رسمیت شناختن حقوق قانونی ملت فلسطین تمرکز یافته است و مسافرت اخیر ملک حسین به واشینگتن نمایانگر تحول مهمی است که به صورت قانع کردن آمریکا جهت تشکیل یک کنفرانس بین المللی با مشارکت کلیه طرفهای ذیربط و بین المللی و نیز با حضور دبیرکل سازمان ملل متحد ، تبلور یافت .

اردن بر ضرورت به رسمیت شناختن سازمان آزادی بخش فلسطین از سوی ایالات متحده و نیز ضرورت مشارکت آن در این کنفرانس اصرار ورزید .

همچنین رفاعی یادآوری کرد که اردن در دو ماه اخیر تماسهای خود را فشرده تر ساخته و ملک حسین توانست موافقت واشینگتن جهت مشارکت سازمان آزادی بخش فلسطین در کنفرانس بین المللی را به دست آورد ، لیکن واشینگتن اصرار ورزید که چنین مشارکتی بایددر چارچوب قطعنامه های 242 و 338 باشد یعنی دقیقا همان طوری که کنفرانس ژنو برگزار گردید و باید موضوع گفت وگوها برخاسته از این قطعنامه ها باشد لذا بدین علت است که آمریکا بر پذیرش قطعنامه های 242 و 338 توسط سازمان آزادی بخش فلسطین پافشاری می کند .

یاسر عرفات به سخنان نخست وزیر اردن چنین پاسخ داد : سازمان آزادی بخش فلسطین از تلاشهای ملک حسین قدردانی می کند و این تلاش گام مهمی در جهت یافتن راه حلی که ما و اردن در جست وجوی آن هستیم به شمار می رود . اما ما در سازمان آزادی بخش فلسطین معتقدیم که موافقت با قطعنامه های 242 و 338 باید همزمان با به رسمیت شناختن حق تعیین سرنوشت ملت فلسطین باشد تا اینکه نقش سازمان آزادی بخش - - که هنوز آغاز نشده ، به پایان نرسد . عرفات افزود خواسته ما ، اصلاح این قطعنامه با افزودن یک ماده به آن مبنی بر حق تعیین سرنوشت است .

رفاعی پاسخ داد : اصلاح این قطعنامه امکانپذیر نیست مگر از طریق سازمان ملل متحد و شورای امنیت زیرا آنها صادرکننده قطعنامه می باشند .

عرفات : ما تعهد کتبی ایالات متحده مبنی بر به رسمیت شناختن حق تعیین سرنوشت را می پذیریم .

رفاعی : حق تعیین سرنوشت در نهایت یک مسأله عربی است که حل آن در چارچوب روابط دوجانبه میان ما و نیز در چارچوب اعراب آن هم پس از عقب نشینی " اسرائیل " از اراضی اشغال شده جنگ سال 1967 طبق متن قطعنامه 242 ، امکانپذیر است .

پس از عقب نشینی چیزی وجود ندارد که مانع گزینش نوع روابط میان ما عربها و نیز شیوه حکومتمان باشد . تعیین سرنوشت یکی از اصول اساسی منشور سازمان ملل متحد می باشد لیکن آنچه که هم اکنون اهمیت دارد بازیابی زمین در ازای صلح - - پیش از آنکه زمانی برسد که دیگر چیزی برای گفت وگو پیرامون آن وجود نداشته باشد - است .

ابوایاد : بگذارید ما مسائل را از خلال توافقنامه اردنی - فلسطینی بنگریم . بعضی از اعضای کادر رهبری سازمان ،

پس از امضای این توافقنامه به آن اعتراض کردند و خواستار اصلاح بعضی از مواد آن شدند ، لذا اینجانب به همراه برادر فاروق قدومی به عمان آمدیم و با ملک حسین ملاقات کردیم و در رابطه با امکان اصلاح بعضی مواد با مسئولان اردنی به گفت وگو نشستیم و برادر عدنان ابوعده ( وزیر اطلاعات اردن ) به یاد دارد که گفت وگوها بر یک موضوع تمرکز داشت و آن اینکه هدف اردن از توافقنامه اردنی - - فلسطینی با همین مضمون ، این است که سازمان آزادی بخش فلسطین از فشارهایی که به منظور پذیرش قطعنامه 242 بر آن وارد می گردد در امان باشد .

همچنین تأکید شد که این توافقنامه تنها متنی است که به سازمان آزادی بخش فلسطین امکان مشارکت در گفت وگوها بدون پذیرفتن مستقیم قطعنامه 242 را می دهد . دیدگاهی داشتیم بر این اساس که مناسب است با کلیه قطعنامه های سازمان ملل متحد یعنی همان طور که در توافقنامه فلسطینی - اردنی درج گردیده برخورد کنیم . متن توافقنامه تحرک مشترک ما را با اردن مشخص می سازد... و همان طور که برادر ابوعمار گفت ما هرگز نمی توانیم قطعنامه های 242 و 338 را بپذیریم مگر اینکه همزمان با آن آمریکا تعهد کتبی بدهد که حق تعیین سرنوشت ملت فلسطین را به رسمیت می شناسد .

پس از پایان سخنان ابویاد ، آقایان عبدالرحیم احمد ، محمد ملحم ، زیدالغصمینی ، ایلیاخوری و عبدالرزاق یحیی صحبت کردند . همگی آنان به نام سازمان آزادی بخش فلسطینی سخن گفتند و بر مخالفت خود با قطعنامه های 242 و 338 و ضرورت فعالیت مشترک اردنی و فلسطینی و نیز عربی تأکید ورزیدند .

در اینجا نخست وزیر اردن اظهار داشت : به عقیده ما توافق آمریکا با مشارکت سازمان آزادی بخش فلسطین در کنفرانس بین المللی از به رسمیت شناختن حقوق ملت فلسطین فراتر می رود و این امر در نهایت به شما مربوط می باشد .

ما سئوالی را از سوی آمریکا برای شما مطرح می کنیم . آیا در مقابل موافقت آمریکا مشارکتتان در کنفرانس بین المللی ، قطعنامه 242 را می پذیرید ؟ شما می گوئید : خیر ، پس در این صورت موضوع پایان می یابد .

ابویاد پاسخ داد همه چیز فقط سیاه و سفید نیست که من هم پاسخ ما و شما یک طرف قضیه هستیم که در مقابل طرف آمریکایی قرار گرفته ایم . ما و شما خوب می دانیم که توطئه ای آمریکایی - - اسرائیلی علیه توافقنامه اردنی - - فلسطینی که با آن - - مخالف هستند وجود دارد - - بر کسی پوشیده نیست که ایالات متحده جهت متوقف کردن تحرک مشترک فلسطینی - - اردنی تلاش کرد و ما و شما و همگی اعراب رودر روی آمریکا هستیم که حقوق قانونیملت فلسطین را نادیده می گیرد .

رفاعی گفت : ما فقط پیامی را می رسانیم و خواستار پاسخ مشخص به آن هستیم کما اینکه بر موفقیت تلاشهای بذل شده اصرار داریم . در اینجا آخرین فرصتی وجود دارد که باید از آن استفاده کرد .

در اینجا ابوعمار پاسخ داد ما تا حد امکان از خود نرمش نشان دادیم و اصرار داریم که اختلافمان در این رابطه ، بر روابطمان تأثیر گذارد .

رفاعی : این موقعیتی است که ثمره تلاش همگی ماست و هدفمان دستیابی به راه حلی از طریق کنفرانس بین المللی است . در برابر سازمان آزادی بخش ، فرصتی برای مشارکت وجود دارد و ما خواستار مشارکت شما هستیم ، البته اگر خودتان بخواهید همچنین باید توافقی عربی با کلیه گامهائی که برمی داریم وجود داشته باشد .

ابوایاد : ما از هر تماسی میان اعراب استقبال می کنیم... ما به گفت وگوهای برادرانه پایبندیم لذا شایسته است که موضوع بحث پیرامون مسأله پذیرش و یا عدم پذیرش قطعنامه های 242 و 338 و فعالیت مشترک جهت قبولاندن توافقنامه اردنی - فلسطینی به آمریکا دور بزند .

رفاعی : خواهش می کنم این موضوع را به خوبی بررسی کنید .

در اینجا دور اول گفت وگوها به پایان رسید .

ب - دور دوم گفت وگوها :

در روز دوم گفت وگوها ، ملک حسین در جلسه گسترده دو هیأت اردنی فلسطینی شرکت کرد و با اصرار شدید جهت استفاده از زمان و مغتنم شمردن فرصت ، دیدگاه اردن را به طور روشن مطرح ساخت تا اینکه مسأله سالیان درازی در گرداب رکود باقی نماند زیرا ( به عقیده وی ) این امر بیش از هر طرف دیگر بازتابی منفی بر سازمان آزادی بخش فلسطین خواهد داشت .

یاسرعرفات پاسخ داد : ما از تلاشهایی که اردن برای کمک به ما مبذول می دارد قدردانی می کنیم و این تلاشها به ما کمک خواهد کرد تا به آمریکا بقبولانیم که حق تعیین سرنوشت امری الزامی است .

در اینجا طرف اردنی آخرین گام آمریکا را چنین توضیح داد که هدفش جلب موافقت " اسرائیل " نسبت به کنفرانس بین المللی است و این هدف تحقق نخواهد یافت مگر در چارچوب معادله ای که مرتبط با وضعیت داخلی آمریکا و نیز وضعیت " اسرائیل " باشد و اینکه آمریکا در پاییز آینده انتخاباتی فرعی را در پیش دارد و " اسرائیل " نیز از زبان پرز مشارکت در کنفرانس بین المللی را پذیرفته است و موافقت آمریکا جهت مشارکت سازمان آزادی بخش فلسطین در نهایت به معنای موافقت " اسرائیل " است همچنین تلاشی در کار است تا انتخابات " اسرائیل " پیش از ماه مه برگزار شود زیرا انجام انتخابات در ماه ژوئن و جولای به سود حزب کارگر نیست زیرا شمار بسیاری از " اسرائیلیان " اروپایی الاصل با استفاده از مرخصی خود در این ماهها به خارج مسافرت می کنند درحالی که اینان پایگاه انتخاباتی حزب کارگر را تشکیل می دهند و اگر انتخابات صورت نگیرد در این صورت برای دو سال شامیر قدرت را در دست خواهد گرفت و چه بسا رکود موجود دو سال دیگر و حتی بیشتر ادامه یابد . همچنین موافقت پرز با کنفرانس بین المللی که سازمان نیز در آن شرکت داشته باشد به معنای از هم پاشیدن دولت ائتلافی کنونی " اسرائیل " است...

طرف اردنی سخنان خود را چنین خلاصه کرد : توافق سازمان آزادی بخش فلسطین با قطعنامه های 242 و 338 اولاً کنفرانس بین المللی را تضمین می نماید و از سوی دیگر باعث برگزاری انتخاباتی در اسرائیل خواهد شد که حزب کارگر را به قدرت خواهد رساند و اهمیت این امر از دیدگاه آمریکا در این است که حزب کارگر با تشکیل کنفرانس با حضور کلیه طرفهای ذیربط موافق است .

عرفات گفت : پرز حقه بازترین فرد روی زمین است ، ما اطلاعاتی در دست داریم که می گوید : " اسرائیل " با تشکیل یک کنفرانس بین المللی واقعی موافق نیست بلکه خواستار آن است تا از چنین کنفرانسی به عنوان سرپوش گفت وگوهای مستقیم استفاده کند درحالی که برداشت اعراب از این کنفرانس با برداشت " اسرائیل " متفاوت است .

رفاعی : موضع اتحاد جماهیر شوروی نسبت به کنفرانس بین المللی آشکار است و ایالات متحده نیز به ما اطلاع داده است که با برگزاری این کنفرانس موافقت دارد . همچنین اعضای دائمی شورای امنیت این کنفرانس را تأیید می کند و موافقت مقدماتی " اسرائیل " زمان تشکیل کنفرانس را نیز نزدیک تر می کند .

عرفات : طبق اطلاعاتی که از شوروی ها به دست آورده ایم کنفرانس بین المللی برگزار نخواهد شد و این موضوع در کنفرانس سران دو ابرقدرت نیز مطرح نگردیدهاست . البته اتحاد جماهیر شوروی بر حضور سازمان در کنفرانس بین المللی و حق تعیین سرنوشت ملت فلسطین و برپایی دولت مستقل فلسطینی پافشاری می کند .

رفاعی : میان ما و شوریها تماس و تبادل پیام برقرار است ما اطلاع داریم که اتحاد جماهیر شوروی در رابطه با حضور سازمان در کنفرانس بین المللی دیدگاه خاص خود را دارد . شوروی میان افراد و سازمان آزادی بخش تفاوت قائل است . همچنین اتحاد جماهیر شوروی روابطی با دیگر طرفهای فلسطینی دارد .

عرفات : وجود و مشروعیت من در دست هیچ طرفی نیست - من کارمل و یا عطاس نیستم این ملت فلسطین است که رهبری سازمان آزادی بخش فلسطین را مشخص می سازد و ملت فلسطین هیچ گاه مانند امروز این چنین پیرامون رهبری خود گرد نیامده است .

در اثنای دور دوم گفت وگوها که ملک حسین نیز در آن شرکت داشت مواضعی که در دور اول مطرح شده بود تکرار گردید و بحث پیرامون مسأله و تعیین سرنوشت تقریبا با همان عبارات تکرار شد .

زیدالرفاعی نخست وزیر اردن بر ضرورت اخذ تصمیمی فلسطینی مبنی بر پذیرفتن قطعنامه های 242 و 338 و یا " رد " آنها پافشاری کرد و طرف فلسطینی یک بار دیگر اصرار داشت که موضع فلسطینیان نسبت به این قطعنامه ها نباید بر رابط فلسطینی - - اردنی تأثیر بگذارد .

همچنین گفت وگوکنندگان اردنی تلاش کردند تا طرف مقابل گفت وگوی خود را قانع کنند که موضوع حق تعیین سرنوشت به وسیله اعراب درباره آن تصمیم گرفته خواهد شد و اینکه اردن جهت ایجاد کشوری متحد با اردن در چارچوبی کنفدرالی یعنی همان طور که در توافقنامه

فلسطینی - - اردنی تصریح شده است به سازمان آزادی بخش کمک خواهد کرد و به نطر اردن آنچه که اهمیت دارد عقب نشینی اسرائیل است و این کار صورت نخواهد گرفت مگر از طریق کنفرانس بین المللی .

طرف فلسطینی عدم اطمینان خود به مقاصد آمریکا را بر از داشت و افزود که اگر آمریکاییان در رابطه با کنفرانس بین المللی واقعا جدی هستند این امر باید در تعهدنامه ای کتبی از سوی آمریکا در رابطه با حق تعیین سرنوشت ملت فلسطین منعکس گردد .

طرف فلسطینی همچنین مسأله عقب نشینی رژیم صهیونیستی از اراضی اشغال شده را موضوع سیاسی - - بین المللی و نه فقط عربی ، توصیف کرد .

==مأخذ : ==#

1. بولتن خبری سازمان آزادیبخش فلسطین ، شماره 1732 مورخه 24/2/1986/5/12/1364 .