زمین ( جنبش - )

جنبشی سیاسی قومی و عربی است که در بخش اشغالی فلسطین در سال 1948 به دنبال فقدان هرگونه تشکیلات قومی سمبل مبارزات ملت عرب فلسطین در این مناطق تاسیس شد . قبل از پیدایش جنبش ، تلاشهای زیادی در جهت ایجاد یک حزب عربی مبذول گردید اما این تلاشها نتیجه ای به دنبال نداشت تا اینکه در سال 1958 عده ای از اعراب فلسطین توانستند جبهه عرب را که بعدها به جبهه خلق دموکراتیک موسوم گردید تاسیس نمایند .

این جبهه همچنان به تلاشهای خود در جهت تحقق اهداف ملی خویش ادامه می داد تا اینکه اختلاف میان دو جناج ملی گرا و کمونیست ظاهر گردید . در این حال جناح ملی گرا به رهبری منصورکردوش و حبیب قهوه چی در صدد تاسیس یک جنبش مستقل عربی در داخل فلسطین برآمدند . و به همین خاطر هر دو نفر جلسه ای با شرکت محمود سروجی و عبدالرحمن یحیی نمایندگان عکا و توفیق سلیمان عوده و حنامعمار نمایندگان ناصره ترتیب دادند .

این جلسه که در اوایل سال 1959 تشکیل گردید ، همان جلسه اعلام موجودیت جنبش زمین بود . انتخاب چنین اسمی نمایانگر دلبستگی فلسطینیان به سرزمین خود می باشد . در این جلسه مقرر گردید یک روزنامه علنی و مجاز به همین نام یعنی جنبش زمین چاپ و منتشر گردد . جنبش زمین در جلسه خود بیانیه ای منتشر نمود . در این بیانیه آمده بود : جناح ملی گرای جبهه خلق دموکراتیک اعلام می نماید که این جبهه جز جدایی ناپذیر از ملت عرب فلسطین و نیز امت عرب می باشد . این جناح همچنین برای تحقق کامل مساوات و عدالت بین اعراب و یهودیها ، به مبارزات خود در سرزمین فلسطین ادامه می دهد . بیانیه مذکور اسرائیل به اتخاذ سیاسی متضمن به رسمیت شناختن جبهه دموکراتیک به عنوان جنبش نهائی منطقه و نیز به قطع روابط با جنبش صهیونیستی دعوت نمود . و بر مسأله بازگشت آوارگان فلسطینی به سرزمینها و خانه هایشانتأکید کرد .

جنبش زمین عقیده داشت که ارائه هرگونه طرحی متضمن لغو به رسمیت شناختن اسرائیل از سوی این جنبش به نابودی حتمی تشکیلات این جنبش توسط مقامات اسرائیل منجر می گردد ، به همین خاطر از انجام چنین عملی خودداری نمود ، و شعارهائی را مطرح ساخت که هم جنبش را از خطر نابودی برهاند و هم اسرائیل را بی محتوا سازد .

پس از انتشار بیانیه ، جنبش مزبور از مقامات اسرائیل تقاضای چاپ و نشر یک نشریه را نمود ولی این مقامات حاضر به قبول این درخواست نشدند . در نتیجه رهبری جنبش زمین در صدد استفاده از یک روش قانونی برآمد ، به عبارت دیگر این رهبری دریافت که به موجب این قانون هر شهروند مجاز است نشریه ای را بدون اخذ مجوز برای یکبار چاپ و منتشر نماید . به همین لحاظ هر یک از اعضای جنبش نشریه ای را با عناوین مختلف انتشار دادند . و عملا نخستین شماره نشریه جنبش تحت عنوان " زمین " با امضای حبیب قهوه چی منتشر گردید . این شماره به لحاظ درج مقالات و موضوعات شبیه مجله بود . سپس دومین شماره با عنوان " زمین خوب " و به امضای منصور کردوش و سومین شماره با عنوان بوی زمین و به امضای صبری جریس و چندین شماره دیگر به عنوان مختلف مانند " پیام زمین " و " این سرزمین " منتشر شد .

به دنبال انتشار ششمین شماره ، مقامات رژیم حاکم حملات خود را علیه جنبش زمین آغاز کردند و فعالیت های آنرا اقدامی مغایر با قوانین جاری و خطری علیه امنیت دولت دانسته اند . مقامات مذکور سیاست و عده و تهدید را در مورد اعضای جنبش در پیش گرفتند تا آنها را از چاپ و صدور و نشریه خودشان بازدارند .

در اواخر ژانویه سال 1960 شموئیل دیفون در یک کنفرانس مطبوعاتی در تل آویو اعضای جنبش زمین را مورد حمله قرار داد . به دنبال تشکیل این کنفرانس مقامات اسرائیل از صدور نشریه جلوگیری به عمل آورده و تمامی شماره های آنرا مصادر نمودند . همچنین شش تن از نویسندگان این نشریه را به اتهام سوء استفاده از قانون و چاپ نشریه بدون مجوز ، محاکمه کردند این 6 نفر عبارتند از : حبیب قهوه چی ، منصور کردوش ، صالح برانسی ، محمودسروجی ، الیاس معمر و صبری جریس . ولی این اقدام نه فقط اعضای جنبش را از تصمیمشان دایر بر تجدید سازماندهی خودشان باز نداشت بلکه به تاسیس شرکتی به نام شرکت زمین برای چاپ و نشر مبادرت ورزید .

هدف از تاسیس این شرکت یافتن راه قانونی دیگری برای چاپ و نشریه مجدد نشریه و نیز تامین پوشش مناسب برای انجام فعالیت های سیاسی و تأمین مبالغ مالی بود . پس از جر و بحث طولانی با اداره ثبت شرکتها ، دادگاه کل در اواخر سال 1960 نام این شرکت را به ثبت رسانید ، و تمامی سهام شرکت به بنیان گذاران و طرفداران جنبش زمین فروخته شد .

تا آنروز جنبش زمین هنوز شکل یک حزب مشخصی را به خود نگرفته بود . این جنبش همچنین در آغاز تشکیل و قبل از اینکه به جنبش زمین شناخته شود ، خود را به اسامی مختلف از قبیل خانواده زمین ، گروه زمین و شرکت زمین معرفی نمود . صاحبان شرکت زمین پس از تهیه تمامی شرایط قانونی ، درخواست چاپ و صدور نشریه را نمودند اما این درخواست به بهانه اینکه صالح برانسی نویسنده مسئول فاقد مدرک دیپلم می باشد مورد قبول واقع نشد .

به دنبال این مسأله ، تلاشها و کوششهای بیشماری مبذول گردید اما تماما با شکست مواجه گردید . سرانجام در سال 1964 جنبش زمین یادداشتی حاکی از وخامت اوضاع اعراب در اسرائیل را منتشر و نسخه ای از آنرا به دبیرکل سازمان ملل متحد ، روزنامه بین المللی و شخصیتهای برجسته جهان فرستاد . این اقدام خشم مقامات اسرائیل را برانگیخت و در نتیجه مقامات مذکور به طور جدی در صدد نابودی تشکیلات جنبش زمین و شاخه های آن به ویژه گروهی که توانست 15 مرکز فرهنگی و ورزشی در روستاهای عربی به ویژه روستای مثلث را دایر نماید ، برآمدند .

به دنبال این یادداشت ، جنبش زمین سعی نمود خود را به عنوان یک حزب سیاسی در صحنه مطرح سازد و سرانجام در نیمه ژوئن سال 1964 تاسیس جنبش زمین را اعلام نمود و برای خود اهدافی تعیین کرد که حق فلسطینیان در تعیین سرنوشت خودشان در چهار چوپ آرزوهای بزرگ امت عرب را تصریح می نمود . ولی مقامات اسرائیل از ثبت جنبش زمین به عنوان یک حزب سیاسی امتناع ورزیده و این جنبش را حرکتی خواهان ضربه زدن به حاکمیت و امنیت ( اسرائیل ) تلقی نمودند . همچنین جنبش زمین را به انحلال تشکیلات خود دعوت کرده و 2 تن از رهبران آنرا بازداشت نمودند . سپس لیوی اشکول نخست وزیر وقت ( اسرائیل ) تصمیم به انحلال تشکیلات شرکت زمین و جنبش زمین گرفت و آنها را غیر قانونی دانست .

فعالیت های جنبش زمین تا سال 1965 متوقف بود تا اینکه جنبش مجددا و برای آخرین بار در صحنه سیاسی ظاهر گردید . زیرا در آن سال قرار بود انتخابات عمومی کنیست برگزار شود . اعضای جنبش تصمیم گرفتند در این مبارزه انتخاباتی شرکت جویند . به همین دلیل نامزدان خود یعنی صالح برانسی ، حبیب قهوه چی ، صبری جریس و هفت نفر دیگر را که آخرینشان منصورکردوش بود در لیستی به نام طرفداران سوسیالیزم معرفی کردند .

به عبارت دیگر این لیست شامل 4 نفر از سران جنبش و 6 نفر دیگر از طرفداران آن بود . لیکن مقامات اسرائیل 4 نفر مذکور را به مناطق مختلف فلسطین تبعید کردند تا آنها نتوانند در انتخابات شرکت نمایند . همچنین طرفداران جنبش زمین را خانه نشین کرده و به کمیته ناظر بر انتخابات دستور دادند تا از پذیرفتن نامزدان جنبش خودداری نمایند . و عملا چنین تصمیمی از سوی کمیته مذکور اتخاذ شد . این اقدام به فعالیت های علمی جنبش زمین خاتمه داد .

مقامات اسرائیل قبل از آغاز جنگ 1967 رهبران جنبش و برخی از اعضای آنرا دستگیر کرده و در سال 1968 حبیب قهوه چی و همسرش را پس از یکسال بازداشت بدون محاکمه از فلسطین اشغالی اخراج کردند . حبیب قهوه چی پس از تبعید به قبرص ، لبنان و سرانجام به سوریه رفت . صبری جریس از فلسطین رهسپار آتن و سپس لبنان گردید .

مآخذ :

1. قهوه چی ، حبیب : العرب فی ظل الاحتلال الاسرائیلی 1948 ، بیروت 1972 .
2. جریس ، صبری : العرب فی اسرائیل ، بیروت 1973 .
3. شؤون فلسطینیة ، ندوه مع حبیب قهوه چی ، العدد الاول 1971 .