پارلمان اسرائیل

پارلمان اسرائیل یا کنیست ، همان مجلس قانون گذاری در اسرائیل است و کنیست به زبان عبری یعنی " گروه و جمعیت " و در قرن چهارم و پنجم قبل از میلاد به " جمعیت کبری " اطلاق می شد .

دو قانون مهم کارهای پارلمان را تنظیم می کند : 1 - قانون پارلمان سال 1955 و قانون اساسی سال 1958 . تعداد نمایندگان پارلمان 120 تن است که برای مدت 4 سال توسط مردم انتخاب می شوند .

احزابی که رأی بیشتری در پارلمان می آورند ، سمت چپ می نشینند و بقیه احزاب به ترتیب در کرسی خود در سمت راست می نشینند . حزب پیروز در پارلمان ، عهده دار کلیه امورحکومت و ترسیم کننده سیاست کلی داخلی و خارجی اسرائیل می باشد .

الف - گردش کار پارلمان :

پارلمان دارای ده کمیسیون دایمی می باشد : امور خارجی و امنیت ، مالی ، قانون اساسی ، امور قانونی ، آموزش و فرهنگ ، اقتصاد ، امور داخلی ، خدمات عمومی و کار ، مدارس ، مراقبت دولت .

در شرایط عادی پارلمان دو دوره سالانه دارد که از هشت ماه کمتر نیست . دوره اول در چهار هفته پس از عید فصح آغاز می شود و دوره دوم ، طی هفته اعلام حکومت صهیونیسم . علاوه بر این دو دوره ، پارلمان در شرایط خاصی مجاز به برگزاری دوره های استثنائی می باشد . جلسات پارلمان با هر تعداد از اعضا قانونی است ، مگر در موارد خاصی مانند بحث بودجه یا تعدیل نظام اساسی دولت . بسیاری از اوقات اعضای پارلمان غایب هستند و علت آن ، اعتماد اعضا به هواداران احزاب خود در پارلمان است .

لایحه قوانین جدید قبل از 48 ساعت به مجلس تقدیم می شود سپس بر روی آن بحث شده و رأی گیری به عمل می آید ، اگر تصویب نشد ، دوباره به هیأت دولت برگردانده می شود و برای بار دوم نباید به شکل سابق به مجلس ارایه شود . اما اگر تصویب شد ( بار اول ) به کمیسیون خاصی ارجاع می شود تا بحث دقیقتر بر روی آن انجام و تعدیلات لازم صورت بگیرد . سپس به پارلمان بازمی گردد تا برای بار دوم خوانده شود و پس از یک هفته برای بار سوم هم خوانده می شود و پس از تصویب اکثریت آرا به امضای نخست وزیر و وزرای مربوطه می رسد و به عنوان قانون قابل اجرا در می آید . رد امضای مصوبه مجلس توسط نخست وزیر یا وزرا جایز نیست . وزیر دادگستری در پایان ، قانون را مهر می کند و پس از مهر رسمی دولت ، در جراید رسمی منتشر می شود .

ب - نظام انتخاباتی :

انتخابات هر 4 سال یک بار با معرفی کاندیداهای هر حزب طبق قانون پارلمان مصوب سال 1958 - انجام می گیرد . رأی گیری متوجه شخص کاندیدا نیست بلکه متوجه حزب است و هر فرد به لیست احزاب رأی می دهد . البته این نوع رأی گیری سبب بروز مخالفتهائی در داخل اسرائیل شده است .

ج - تبلیغات انتخاباتی :

موج تبلیغات از 150 روز قبل از انتخابات آغاز می شود و استفاده از وسائلی مانند هواپیما ، بلندگو ، فیلمهای سینمائی و پرتوهای نوری برای تبلیغات ممنوع است . علاوه بر اینها استفاده از هنرمندان و برنامه های سرگرمی و غیره مجاز نیست و عکسهای تبلیغاتی نباید از 50×70 سانتی متر بزرگتر باشد و استفاده از بیش از دو رنگ هم ممنوع می باشد . کمیته مرکزیانتخابات مکانهائی را برای تبلیغات در نظر می گیرد . رسانه های گروهی موظف به بیان نحوه برگزاری انتخابات و نیز توجیه مردم برای شرکت در انتخابات می باشند . تبلیغات مطبوعاتی 60 روز قبل از انتخابات شروع می شود . انتخابات از ساعت 7 صبح آغاز شده و تا ساعت 11 شب ادامه دارد . هر کاندیدا باید حداقل به 1500 رأی از مجموع رأی دهندگان دست یابد و اگر آرای وی به حد نصاب نرسد باید 40 هزار لیر اسرائیلی بپردازد . لازم به ذکر است که انتخابات اسرائیل یکی از پرخرج ترین انتخابات در جهان است و هزینه آن از بودجه دولت تأمین می شود و بازرسی دولت بر آن نظارت دارد .

د - کرسیهای انتخاباتی :

تعدد کرسیهای انتخاباتی یکی ازممیزات اسرائیل است . برای مثال در انتخابات پارلمان دهم ، حدود 31 حزب شرکت کردند که فقط 10 حزب پیروز شدند . و یا در انتخابات پارلمان یازدهم ، 27 حزب وجود داشت که 15 حزب موفق شدند . این تعدد احزاب دارای عللی است از جمله :

• عامل قانونی که بر این روش صحه می گذارد .
• تعدد احزاب و تنوع عقاید از نظر فرهنگی و آداب و رسوم . مسلما هر حزب به دنبال تحمیل آرا و عقاید و کسب منافع و امتیازات اقتصادی و اجتماعی برای خود می باشد .
• بسته شدن مؤسات حزبی موجود در مقابل نیروهای جوان و جدید و واردشدن نسل جدید در صحنه سیاسی .
• پدیده انشعاب . احزاب قدیم و جدید در نتیجه اختلاف ایدئولوژی از یکدیگر جدا شده و در نتیجه گروههای جدیدی به وجود می آیند .

مسئول تنظیم انتخابات و رقابت انتخاباتی کمیته ای است به نام " کمیته مرکزی انتخابات " که ریاست آن را یکی از اعضای عالی به عهده دارد . این کمیته دارای 34 عضو از احزاب مختلف و نمایندگان سابق پارلمان می باشد و هر حزب در این کمیته یک عضو در مقابل 4 کرسی که قبلاً در پارلمان داشته است دارا می باشد . وظایف این کمیته بررسی کاندیداها و ایجاد کمیته های فرعی انتخابات در مناطق مختلف ، مراقبت بر جریان انتخابات و رأی گیری و اعلام نتایج انتخابات می باشد . همچنین این کمیته می تواند براساس ضوابط موجود برخی لیستها را از انتخابات حذف کند . البته در صورت اعتراض و تخلف این کمیته ، می توان به دادگاه عالی شکایت کرد .

ه - - شرایط کاندیداتوری :

هر اسرائیلی برای کاندیدا شدن باید شرایط زیر را دارا باشد : داشتن حداقل 21 سال سن ، اقامت در اسرائیل ( مقیم اسرائیل باشد ) ، تابعیت اسرائیل ( و یا حق قانونی بازگشت به اسرائیل ) .

اعراب داوطلب کاندیداتوری باید از سال 1948 در اسرائیل اقامت دائم داشته باشند . افراد ذیل نمی توانند کاندیداشوند : نخست وزیر ، رؤای گروههای دینی ، قضات دادگاههای دینی و انتظامی ، بازرسان دولت ، کارمندان عالی رتبه دولت و افسران ارشد ارتش . رأی دهندگان نیز باید شرایط زیر را دارا باشند :

اسرائیلی باشند ، حداقل 18 سال سن داشته باشند و سال قبل نام خود را در آمار رسمی کشور ثبت کرده باشند :

و - دوره پارلمان و اختیارات آن :

دوره قانونی پارلمان 4 سال است اما گاه برحسب شرایط ممکن است دوره آن کمتر یا بیشتر گردد . پارلمان دارای اختیارات و قدرت گسترده ای است و بر همه امور داخلی و خارجی اسرائیل نظارت داشته و حق صدور قوانین و مقررات و لایحه های استثنائی را داراست بر قوانین اداری و سیاست دولت نیز اشراف دارد و پیمانهای مختلف را امضا و سیر روابط خارجی را تنظیم می کند .

انتخاب نخست وزیر نیز به عهده پارلمان است و گرفتن مالیات و تعیین بودجه و اقتصاد اسرائیل زیر نظر پارلمان می باشد . پارلمان هم چنین می تواند دولت را ساقط کند به علاوه می تواند به انحلال خود نیر رأی دهد و انتخابات جدید اعلام نماید . تعیین کمیته مرکزی انتخابات نیز بر عهده پارلمان است و نصب و عزل در مناصب عالی نیز از دیگر وظایف پارلمان می باشد .

به طور کلی اختیارات پارلمان به سه نوع تقسیم می شود :

1. اختیارات سیاسی 2 - اختیارات قانونی 3 - اختیارات مالی .
2. اختیارات سیاسی و تعیین کارکنان بلند پایه : پارلمان حق تعیین اعضای دادگاه عالی و کارمندان عالی رتبه دولت را دارد . در شوروی سابق و نظامهای مارکسیستی و دموکراتیک ملی نیز چنین حقی برای پارلمان وجود دارد . با توجه به این اختیارات گسترده پارلمان به لحاظ عملی چندان فعال نیست که به اختلافات داخلی پارلمان و نیز مسایل سیاسی و نظامی مختلفی که اسرائیل با آن مواجه است برمی گردد . وضعیت سیاسی و امنیتی اسرائیل از سلطه پارلمان بر قوه مجریه نیز می کاهد و گاه احزاب برای مقابله با خطرهای خارجی جبهه ای واحد تشکیل می دهند .
3. اختیارات قانونی : وظیفه اصلی پارلمان ، قانون گذاری و ارایه مقررات است . پارلمان ، مسئول بحث در مورد لایحه های پیشنهادی و تصویب یا رد آنها براساس ضوابط داخلی خود پارلمان است . قوانین پس از تصویب قوانین جهت اجرا به نخست وزیر ارایه می شود . وضع قوانین دو مرحله دارد : پیشنهاد لایحه از سوی دولت ، به سبب آگاهی بیشتر اعضای کابینه از مسایل و نیازهای کشور و نیز کسب تأیید احزاب مختلف ، و مرحله بعد ، بحث و مذاکره بر روی لایحه و سرانجام تصویب آن می باشد .

هیچ قدرتی در اسرائیل حق انحلال مجلس را ندارد مگرخود مجلس . در سقوط حکومت شامیر در سال 1984 پارلمان این تجربه را آزمود و با 60 رأی موافق در مقابل 50 رأی مخالف پارلمان منحل گردید و انتخابات از سر گرفته شد .

1. اختیارات مالی : در نظام پارلمانی امور مالی از طریق صدور قوانین اداره می شود . این روش امکان نظارت دقیق بر دخل و تصرفات دولت را به پارلمان می دهد و دولت نمی تواند خودسرانه در امور مالی کاری انجام دهد . لذا در اسرائیل ، اخذ مالیات یا معافیت از آن ، و اعطای امتیازات و یا قرض ( وام ) و دیگر امور مالی جزو با موافقت مجلس امکان ندارد . اختیارات مالی پارلمان شامل دو بخش می شود :
2. قوانین مالی 2 ) بودجه عمومی

قوانین مالی ، شامل مالیاتها ، عوارض ، امتیازات مالی ، قرض ، احتکار و غیره می باشد .

بودجه ، عبارتست از برآورد هزینه ها و واردات دولت در طول سال . مجلس می تواند خواست خود را قبل از تصویب و اجرا نسبت به بودجه تحمیل نماید .

وزارت دارایی بودجه را تنظیم کرده و در ارتباط با دیگر وزارتخانه ها و سازمانهای دولتی ، نیازها و هزینه ها را برآورد می کند و لایحه بودجه را به مجلس ارایه می کند . وزیر دارایی خطوط کلی لایحه را در مجلس تشریح کرده و بحثهای مفصل و دقیقی توسط نمایندگان بر روی لایحه صورت می گیرد .

برای پیگیری و نظارت بیشتر ، پارلمان " بازرسی دولت " را برای مدت 5 سال تعیین می کند .

ز - مصونیت پارلمانی :

به موجب قانون 1951 اسرائیل ، پارلمان دارای مصونیت خاصی است به طوری که برگزاری جلسات و یا ابراز تظاهرات در مجلس بدون کسب اجازه قبلی از رئیس آن ممنوع است . همچنین نمایندگان حتی قبل از انتخاب در پارلمان دارای حمایتهای ویژه قانونی هستند . البته مجلس قادر به سلب مصونیت از نمایندگان می باشد همچنان که از محمد میعاری نماینده پارلمان و رهبر جنبش صلح ، در سال 1985 با 39 رأی موافق در مقابل 22 رأی مخالف سلب مصونیت به عمل آمد .

کمیسیونهای پارلمان اسرائیل :

1 . کمیسیون بهبود وضعیت زنان

نک : زنان ( کمیسیون بهبود وضعیت - ) :

2 . کمیسیون پژوهش و توسعه علمی و تکنولوژی

نک : پژوهش و توسعه علمی و تکنولوژیک ( کمیسیون - ) :

3 . کمیسیون قانون اساسی حقوق و دادگستری :

نک : قانون اساسی حقوق و دادگستری ( کمیسیون - ) :

4 . کمیسیون آموزش و پرورش و فرهنگ

1. ( The Education and Culture Committee )

این کمیسیون به موضوعات آموزشی و پرورشی ، فرهنگ و هنر ، پخش برنامه [از رادیو تلویزیون] سینما و ورزش می پردازد . این کمیسیون 14 عضو دارد .

5 - کمیسیون دارایی :

1. ( The' Finance committee )

این کمیسیون پیرامون موضوعات زیر به فعالیت می پردازد :

بودجه دولتی ، انواع مالیاتها ، عوارض گمرکی و مالیاتهای غیرمستقیم ، وامها ، مسایل مربوط به ارزهای خارجی ، درآمدها و هزینه های دولت ، بانکداری و اسکناس . این کمیسیون از 20 عضو تشکیل شده است .

6 - کمیسیون اقتصاد :

1. ( The' Economics' Committee )

این کمیسیون درباره تجارت و صنعت ، عرضه و جیره بندی ، کشاورزی و شیلات و همه بخشهای حمل و نقل به فعالیت می پردازد . از دیگر موضوعاتی که کمیسیون اقتصاد به آن می پردازد می توان از مؤسسات مالی و دولتی ، برنامه ریزی و هماهنگی اقتصادی ، مالکیت اعراب غایب ، توسعه ، امتیازات و قیمومیت دولتی بر مالکیت و مالکیت یهودیان ساکن دولتهای دشمن و یهودیان فوت شده نام برد و همچنین مشاغل عمومی و امور خانه داری و امثال هم نیز از حیطه فعالیت این کمیسیون می باشد . این کمیسیون از 13 عضو تشکیل شده است .

7 - کمیسیون امور خارجه و امنیت :

1. ( The Foreign Affairs and Security committee )

این کمیسیون پیرامون امور خارجی دولت ، نیروهای مسلح دولت ، امنیت و امور دفاعی کشور فعالیت می نماید . این کمیسیون از 21 عضو تشکیل شده است .

8 - کمیسیون مجلس ( امور پارلمانی ) :

نک : مجلس اسرائیل ( کمیسیون - ) :

9 - کمیسیون جذب و مهاجرت :

نک : جذب و مهاجرت ( کمیسیون - ) :

10 . کمیسیون داخلی و محیط زیست :

نک : محیط زیست ( کمیسیون داخلی و - ) :

11 . کمیسیون کار و رفاه اجتماعی :

نک : کار و رفاه اجتماعی ( کمیسیون - ) :

12 . کمیسیون نظارت کشوری :

1. ( The State Control Committee )

این کمیسیون مسئول حل اختلافات شرکتهای تحت کنترل دولت ( Comptroller ) ، رسیدگی به شکایات مردم از اداراتدولتی ، تعیین قدرت و وضعیت صاحبان شرکتهای داخلی ، تعیین و تنظیم صلاحیت تشکیلات مبتنی بر قانون شرکتهای تحت کنترل دولت و دیگر قوانین موجود . لازم به ذکر است که این کمیسیون در جریان دوره هشتم کنست تأسیس شد . این کمیسیون از 14 عضو تشکیل شده است .

مآخذ :

1. بن فورات . ی : مراکز القوی فی اسرائیل ، المؤسة العربیة للدراسات والنشر ، بیروت ، 1973 .
2. مطلق ، رفیق : الحیاة السیاسیة فی اسرائیل ، مرکز ابحاث ، بیروت 1988 .
3. مرکز الدراسات العالم العربی : النظام السیاسی فی اسرائیل ، بیروت ، 1994 .
4. بولتن رویداد و گزارش ، مؤسسه تحقیقات و پژوهشهای سیاسی علمی ندا ، ضمیمه ویژه شماره 35 .