اردن ( اردوگاه‌های فلسطینی در )

در پی جنگ 1967 بین ارتش کشورهای عربی و اسرائیل ، که کرانه‌ی غربی و نوار غزه و دیگر سرزمین‌های عربی به اشغال صهیونیستها درآمد ، تعداد زیادی از پناهندگان فلسطینی که در اردوگاههای کرانه‌ی غربی و نواز غزه اقامت داشتند . برای بار دوم ، آواره شدند . این افراد قبلاً در اردوگاه‌های اردن سکونت داشتند . با توجه به شمار زیاد آوارگان اردوگاه‌های جدید ساخته شد و آوارگان فلسطینی که از شهرها و روستاهای کرانه غربی و نوار غزه رانده شدند ، لفظ رانده شدگان اطلاق گردید تا تفاوتی بین آنها با آوارگانی باشد که در سال 1948 از فلسطین رانده شده بودند . برای این رانده شدگان شش اردوگاه جدید در اردن ساخته شد که تقریباً یک میلیون و نیم پناهنده و رانده شده را در خود جای داده است .

در مجموع ، در اردن برای آوارگان و رانده شدگان فلسطینی ده اردوگاه وجود دارد که پناهندگان و رانده شدگانی که به دلیل جنگ‌های اعراب و اسرائیل ، سرزمین‌های اشغالی فلسطین را ترک کردند ، در این اردوگاه‌ها ساکن شدند . از این اردوگاه ها ، چهار اردوگاه بعد از جنگ 1948 و شش اردوگاه بعد از جنگ 1967 ساخته شد .

اردوگاه‌هایی که بعد از جنگ 1948 ساخته شده است عبارتند از :

1. اردوگاه الوحدات
2. اردوگاه الحسین
3. اردوگاه اربد
4. اردوگاه الزرقاء .

اردوگاه‌هایی که بعد از سال 1967 ساخته شده عبارتند از :

1. اردوگاه الطالبیة
2. اردوگاه البقعة
3. اردوگاه وف
4. اردوگاه جرش
5. اردوگاه حطین
6. اردوگاه الحصن " عزمی المفتی "

1 - اردوگاه الوحدات :

اردوگاه الوحدات در جنوب شرقی شهر عمان قرار دارد و در زمینی به مساحت 488000 متر مربع ساخته شده است و تعداد ساکنین آن در هنگام تأسیس 5000 نفر بود و در 1400 واحد مسکونی که توسط آژانس امداد کمک رسانی ساخته شده بود سکونت داشتند . در سال 1957 م ، 1260 واحد مسکونی دیگر به این اردوگاه افزوده شد . این اردوگاه از اردوگاه‌های پر جمعیت می‌باشد که طبق آمار منتشره در سال 1991 تعداد ساکنین آن به 41088 نفر بالغ می‌شده است .

در این اردوگاه بیست مدرسه وجود دارد که آژانس امداد آن هارا اداره می‌کند و 324 آموزگار زن و مرد در آن شاغل هستند . این مدارس گنجایش 1400 دانش آموز دختر و پسر را دارد . در این اردوگاه یک مرکز درمانی و یک پرورش گاه وجود دارد که وابسته به آژانس امداد می‌باشد . در این مراکز هفت پزشک ، یک دندانپزشک و حدود 35 پرستار زن و مرد وجود دارد که روزانه 1100 نفر را معاینه می‌کنند . از دیگر خدمات انسانی در این اردوگاه کمک‌ها نقدی و انسان دوستانه می‌باشد و حدود 413 نفر زیر پوشش کمک‌های ضروری و اضطراری آژآنس امداد قرار دارند این کمک‌ها به صورت نقدی و جنسی ارایه می‌شود . همچنین مراکزی جهت آموزش بافندگی و خیاطی در آن وجود دارد که سالانه 420 زن از آن استفاده می‌کنند .

2 - اردوگاه جبل الحسین :

این اردوگاه فلسطینی بعد از جنگ 1948 م . جهت اسکان آن دسته از پناهندگان فلسطینی که به علت جنگ خانه هایشان را ترک کرده بودند ساخته شد . این اردوگاه در سال 1952م . افتتاح گردید . اردوگاه که در قسمت شمال غربی عمان پایتخت اردن قرار دارد در زمینی به مساحت 367000 متر مربع ساخته شده است .

جمعیت اردوگاه در هنگام تأسیس در سال 1952 هشت هزار نفر بود که در اوایل همگی در چادر ساکن بودند ولی بعدها در اتاق‌هایی از جنس زینکو اسکان داده شدند . طبق آمار منتشر شده در سال 1991 م . تعداد ساکنین این اردوگاه 31474 نفر می‌باشد . در این اردوگاه شش مدرسه‌ی وابسته‌ی به امداد وجود دارد که 66 آموزگار در آن‌ها شاغل می‌باشد . ظرفیت این مدارس تقریبا 3000 نفر است . دانش آموزان دختر و پسر این اردوگاه برای تحصیل از مدارس مجاور اردوگاه که در جبل النزهة قرار دارد ، استفاده می‌کنند . در اردوگاه یک مرکز درمانی وجود دارد که آژانس امداد آن را اداره می‌کند و سه پزشک عمومی یک دندان پزشک و 25 پرستار زن و مرد در آن شاغل می‌باشند . این مرکز درمانی روزانه 1000 بیمار را معاینه می‌کند .

آژانس امداد در این اردوگاه خدمات توسعه‌ای و اجتماعی دیگری را ارایه می‌دهد که عبارتند از : توزیع مواد تدارکاتی و مقداری کمک‌های نقدی ، البته این نوع کمک‌های نقدی در حالت اضطراری به پناهندگان پرداخت می‌شود .

3 - اردوگاه اربد :

این اردوگاه در شمال شهر اربد قرار دارد و در سال 1951 در زمین به مساحت 244000 متر مربع ساخته شده است . تعداد ساکنین این اردوگاه که از آوارگان فلسطینی جنگ 1948 اعراب و اسرائیل می‌باشند ، در زمان تأسیس 4000 نفر بود ولی رفته رفته توسط خود ساکنین اردوگاه ساختمان از خشت ساخته شد که هم اکنون به نظر می‌رسد که قسمتی از شهر می‌باشد . طبق آمار منتشره در سال 1991 م . تعداد ساکنین این اردوگاه 19200 نفر بود که 764 نفر آنها رانده شده و بقیه از پناهندگان بودند . در این اردوگاه 10 مدرسه‌ی وابسته به آژانس امداد وجود دارد که 134 آموزگار زن و مرد در این مدارس شاغل می‌باشند و در آن‌ها 4950 دانش آموز به تحصیل می‌پردازند . البته بعضی از دانش آموزان این اردوگاه از مدارس دولتی اربد که نزدیک اردوگاه است استفاده می‌کنند . در اردوگاه اربد یک مرکز درمانی وجود دارد که چهار پزشک عمومی و یک دندان پزشک و پونزده پرستار زن و مرد در آن مشغول کار می‌باشند و روزانه به طور متوسط 700 بیمار را معاینه می‌کنند . در حالات اضطراری در این اردوگاه 3870 نفر از کمک‌های نقدی و تدارکاتی که آژانس امداد ارایه می‌دهد استفاده می‌کنند و همچنین یک مرکز خیاطی و بافندگی وجود دارد که سالانه 35 زن از آن استفاده می‌کنند .

4 - اردوگاه الزرقاء :

این اردوگاه از قدیمی ترین اردوگاه‌های ساخته شده در اردن می‌باشد که توسط کمیته‌ی بین المللی صلیب سرخ در سال 1949 برای فلسطینیانی که در نتیجه‌ی جنگ سال 1948 آواره شدند ساخته شده است . اردوگاه در جنوب شرقی شهر الزرقاء و در بیست کیلومتری شهر عمان قرار دارد . این اردوگاه در زمینی به مساحت 180000 ساخته شده است در آغاز 8000 نفر در این اردوگاه سکونت داشتند و در چادر زندگی می‌کردند که این چادر‌ها به مرور زمان به خانه‌های خشتی تبدیل شد ، با گذشت زمان پیش رفت کرد و به صورت خانه و ساختمان‌های متناسب توسعه یافت به گونه‌ای که اردوگاه هم اکنون جزئی از شهر الزرقاء شده است .

طبق آمار منتشره در سال 1991 م . ساکنین این اردوگاه 15481 نفر بودند . آژانس امداد در این اردوگاه هشت مدرسه را اداره می‌کند که گنجایش 5067 نفر دانش آموز را دارد و 115 آموزگار زن و مرد در آن‌ها به تدریس مشغول می‌باشند .

در این اردوگاه یک درمانگاه عمومی وابسته به آژانس امداد هست که چهار پزشک ، یک دندان پزشک و 12 پرستار زن و مرد در آن شاغل هستند و روزانه 1000 نفر معاینه می‌کنند . حدود 470 نفر در مواقع اضطراری از کمک‌های نقدی و جنسی آژانس امداد استفاده می‌کنند و یک مرکز آموزش خیاطی و بافندگی نیز سالانه شصت زن را زیر پوشش قرار می‌دهد .

5 - اردوگاه الطالبیه :

اردوگاه طالبیه بعد از سال 1967 با کمک جمعیت شیر خورشید سرخ ایران تأسیس شد . این اردوگاه درفاصله‌ی 35 کیلومتری جنوب شهر عمان در زمینی به مساحت 130000 متر مربع ساخته شده است . جمعیت آن هنگام تأسیس 5000 نفر بود که در چادر زندگی می‌کردند و به مرور زمان چادر‌ها توسط جمعیت شیر خورشید سرخ ایران به خانه‌های آجری تبدیل گردید .

تفاوت این اردوگاه با دیگر اردوگاه‌های اردن در این است که بیشتر ساکنین آن از رانده شدگان ( آوارگان فلسطینی که پس از سال 1967 از اردوگاه‌های خود در نوار غزه و کرانه‌ی غربی رود اردن رانده شدند ) می‌باشند و طبق آمار منتشره در سال 1991 ، حدود 7195 نفر پناهنده در آن ساکن هستند و بقیه از رانده شدگان می‌باشند .

این اردوگاه دارای 4 باب مدرسه می‌باشد که آژانس امداد آن‌ها را اداره می‌کند 38 آموزگار زن و مرد در آن‌ها به فعالیت آموزشی مشغول هستند . ظرفیت مدارس 1360 نفر می‌باشد همچنین یک دبیرستان دولتی در اردوگاه هست که همواره 200 دانش آموز در آن به تحصیل مشغول هستند در این اردوگاه یک مرکز درمانی زیر نظر آژانس امداد وجود دارد که در آن یک پزشک عمومی ، یک دندان پزشک ، یک مامای رسمی و چهار پرستار مشغول فعالیت می‌باشند و روزانه 100 مراجعه کننده را معاینه می‌کنند .

در این اردوگاه 38 نفر در مواقع اضطراری و فوق العاده از کمک‌های نقدی و جنسی آژانس امداد استفاده می‌کنند . همچنین دو مرکز آموزش خیاطی وجود دارد که یکی از آن‌ها را شورای کلیساهای خاور دور و دیگری را " انجمن اردنی رسیدگی به خانواده " اداره می‌کند . این انجمن همچنین یک کودکستان به ظرفیت 80 نفر را اداره می‌کند .

6 - اردوگاه البقعة :

این اردوگاه به دنبال جنگ 1967 اعراب و اسرائیل پس از سال 1968 برای اسکان فلسطینیانی که در کرانه‌ی غربی و نوار غزه بودند ساخته شد . بعضی از ساکنان اردوگاه در فاصله‌ی زمانی بین 1967 تا 1968 در دره‌ی اردن زندگی می‌کردند . به دنبال اوج گیری عملیات چریکی فلسطینیان و عکس العمل نظامی صهیونیست‌ها در اردوگاه‌های غیر نظامیان فلسطینی در دره‌ی اردن ، پناهنده گان مقیم دره‌ی اردن مجبور به ترک آن مکان شدند . این اردوگاه در بیست کیلومتری شمال شهر عمان قرار دارد و در زمینی به مساحت یک چهارم کیلومتر مربع " 1400000 " ساخته شده است . در مرحله‌ی اول تأسیس این اردوگاه ، تعداد ساکنان آن بیش از 26هزار نفر بود که در 5000 هزار چادر زندگی می‌کردند در فاصله‌ی زمانی بین 1969 تا 1971 با کمک‌هایی که از آلمان غربی گرفته شد ، در اردوگاه تحولی به وجود آمد و 7390 باب خانه از جنس زینکو احداث گردید و به مرور زمان این خانه‌ها به خانه‌های آجری و خشتی تبدیل گردید . طبق آمار سال 1991م . ساکنین این اردوگاه 73691 نفر می‌باشد که 63066 نفر آن‌ها از پناهندگان و 10565 نفر از رانده شدگان می‌باشند . در اردوگاه 16 مدرسه در هشت ساختمان زیر نظر آژانس امداد وجود دارد که 358 آموزگار زن و مرد در آن مشغول می‌باشند . این مدارس گنجایش 15000 دانش آموز را داراست . مشکل دانش آموزان این مدارس ، کمبود ساختمان و اتاق‌های درس میباشد تا آنجا که آژانس امداد ناچار شده است مدارس را دو نوبته کند . این مدارس در اتاق‌های چوبی ساخته شده و تا سال 1985 به همین صورت بود تا اینکه با سرمایه گذاری شخصی به نام " محسن فلسطینی " که دارای تابعیت سعودی بود با همکاری آژانس امداد اولین مدرسه با ساختمان جدید را بنا نهاد و در سال 1989 با سرمایه گذاری چین مدرسه‌ی دیگری ساخته شد و آژانس امداد با کمک و سرمایه گذاری کشورهای خارجی و غربی و نیکوکاران و خیرخواهان عرب و فلسطینی برنامه‌ای برای تجدید بناهای قدیمی تنظیم و اجرا کرد .

در این اردوگاه یک درمانگاه عمومی و دو شیرخوار گاه وجود دارد که زیر نظر آژانس امداد می‌باشد . در این مراکز هفت پزشک و 45 پرستار زن و مرد مشغول فعالیت هستند که روزانه 800 مراجعه کننده را معاینه می‌کنند . در سال 1988 با سرمایه گذاری سوئد یک مرکز توانبخشی افتتاح شد که روزانه تقریبا 50 کودک معلول را تحت پوشش درمانی خود قرار می‌دهد .

ازدیگر خدمات اجتماعی‌ای که آژانس امداد به این اردوگاه ارایه می‌دهد توزیع کمک‌های جنسی و پوشاک و مقداری کمک‌های نقدی برای 4500 نفر که در وضعیت اضطراری به سر می‌برند می‌باشد همچنین دو مرکز آموزش بافندگی و خیاطی سالانه 800 زن را زیر پوشش قرار می‌دهند . مراکز دیگری نیز هست که خدمات انسانی و اجتماعی ارایه می‌دهند ولی زیر نظر آژانس امداد نمی‌باشند از جمله مراکز اجتماعی جوانان وابسته به وزارت جوانان اردن و 16 انجمن خیریه‌ی دیگر را می‌توان نام برد .

7 - اردوگاه سوف :

این اردوگاه در سال 1968 جهت اسکان پناهندگان فلسطینی همچنین به سبب باران و سیلی که در سال 1967 منطقه‌ی دره‌ی اردن را زیر آب برد و باعث نقل مکان اردوگاه‌های فلسطینیان گردید و نیز به دلیل اوج گیری عملیات نظامی در این منطقه ساخته شد .

این اردوگاه در شش کیلومتری شمال غربی شهر " جرش " در نزدیکی روستای سوف واقع شده است ومساحت آن 500000 متر مربع می‌باشد . تعداد ساکنانش در هنگام تأسیس بیش از 8000 نفر بود که در 1000 چادر زندگی می‌کردند که بعدها با سرمایه گذاری کمیته‌ی مسیحیان خاور نزدیک و دولت آلمان 1650 خانه‌ی چوبی ( کانکس ) به جای چادرها ساخته شد و با گذشت چندین سال این خانه‌ها به ساختمان‌ها و خانه‌های آجری تبدیل گشت .

طبق آمار منتشره در سال 1991 تعداد 14112 از ساکنین این اردوگاه از پناهندگان و 809 نفر آن‌ها از رانده شدگان می‌باشند . در این اردوگاه 4 باب مدرسه زیر نظر آژانس امداد وجود دارد که حدود 60 آموزگار زن و مرد در آنها به فعالیت آموزشی می‌پردازند . ظرفیت این مدارس 2120 نفر است . یک دبیرستان دخترانه نیز دایر است که اداره‌ی آن به عهده‌ی حکومت اردن است .

اردوگاه سوف یک مرکز درمانی وابسته به آژانس امداد دارد که دو پزشک عمومی ، یک دندان پزشک و شش پرستار اداره‌ی آن را بر عهده دارند و روزانه ششصد نفر را معاینه می‌کنند . یک مرکز اجتماعی وابسته به آژانس امداد نیز در سال 1983 افتتاح شده و شصت کودک معلول را زیر پوشش خدماتی دارد .

در این اردوگاه حدود 900 نفر که به لحاظ معیشتی در وضعیت اضطراری به سر می‌برند از کمک‌های نقدی و جنسی آژانس امداد استفاده می‌کنند .

مراکز دیگری هم هست که زیر نظر آژانس امداد نمی‌باشد از جمله می‌توان از مرکز اجتماعی جوانان که توسط وزارت جوانان اداره می‌شود و یک مرکز خیاطی که شورای کلیساهای خاور نزدیک آن را اداره می‌کند نام برد .

8 - اردوگاه جرش :

در پی جنگ اعراب و اسرائیل در سال 1967 فلسطینیان کرانه‌ی غربی و نوار غزه این مناطق را ترک کردند و در دره‌ی اردن مستقر شدند ولی پس از اوج گیری عملیات نظامی در دره‌ی اردن ، آوارگانی که در این مناطق اسکان یافته بودند این اماکن را ترک کردند . لذا به منظور اسکان این آوارگان ، اردوگاه جرش در ماه فوریه‌ی 1968 ساخته شد .

این اردوگاه در فاصله‌ی 5 کیلومتری جنوب غربی شهر جرش واقع می‌باشد و در زمینی به مساحت 75000 متر مربع ساخته شده است . جمعیت آن هنگام تأسیس 11500 نفر بود که در 1500 چادر زندگی می‌کردند ، ولی به مرور زمان چادرها به خانه‌هایی از چوب زینکو مبدل شد و بعد از سال 1969 با سرمایه‌ی " مؤسسه‌ی کمک رسانی خاورمیانه برای شرایط اضطراری و فوق العاده " 2000 خانه در این اردوگاه ساخته شد و تعداد ساکنین آن رو به افزایش نهاد تا آنجا که طبق آمار و سرشماری منتشره در سال 1991 جمعیت اردوگاه به 18060 نفر رسید که 10896 نفر آن‌ها رانده شده و بقیه از پناهندگان می‌باشند .

در اردوگاه چهار مدرسه زیر نظر آژانس امداد وجود دارد که 83 آموزگار زن و مرد در آنها به فعالیت آموزشی مشغول می‌باشند و در مجموع تعداد 3268 دانش آموز به تحصیل می‌پردازند . در آغاز تأسیس اردوگاه ، از خانه‌های چوبی قدیمی به عنوان مدرسه استفاده می‌شد و تاسال 1988 وضعیت به همین صورت بود تا اینکه در سال 1991 باسرمایه گذاری دولت ژاپن ، به ساخت یک مدرسه اقدام کرد . یک دبیرستان دخترانه نیز ساخته شده که دولت اردن آن را اداره می‌کند .

در اردوگاه جرش یک مرکز درمانی زیر نظر آژانس امداد است که توسط دو پزشک عمومی و یک دندانپزشک اداره می‌شود و هشت پرستار نیز در این مرکز به فعالیت درمانی مشغولند . درمانگاه روزانه 530 مراجعه کننده را معاینه می‌کند . یک مرکز توانبخشی در سال 1985 تأسیس شده‌ است و 60 کودک معلول را زیر پوشش دارد . در این اردوگاه 107 خانوار که به لحاظ معیشتی در شرایط نامساعد قرار دارند از کمک‌های نقدی و جنسی آژانس امداد استفاده می‌کنند . همچنین یک مرکز آموزش خیاطی با سرمایه‌گذاری صندوق عربی دایر است که سالانه تعداد قابل ملاحظه‌ای از زنان اردوگاه در آن فعالیت می‌کنند .

در اردوگاه مراکز خدماتی دیگری نیز هست که زیر نظر آژانس امداد نمی‌باشد از جمله یک کودکستان که با سرمایه‌گذاری انجمن مراقبت و سرپرستی صندوق عربی اداره می‌شود .

9 - اردوگاه حطین :

حطین از جمله اردوگاه‌هایی است که بعد از سال 1967 ساخته شد . درفاصله‌ی زمانی بین ژوئن 1967 تا فوریه‌ی 1971 فلسطینیانی که با اوج گیری عملیات نظامی در دره‌ی اردن مجبور به ترک منطقه شدند در این اردوگاه اسکان یافتند .

این اردوگاه در فاصله‌ی ده کیلومتری شمال شرقی عمان واقع و در زمینی به مساحت 917000 متر مربع ساخته شده است ساکنانش به هنگام تأسیس 15000 نفر بودند که در آغاز در چادر زندگی می‌کردند اما در فاصله‌ی سال‌های 1969 تا 1971 با سرمایه‌ای که از کمک‌های مالی ایتالیا و آلمان و ( بانک رشد و توسعه‌ی اردن ) و ( موسسه‌ی خاور نزدیک برای کمک در شرایط اضطراری و فوق العاده ) جمع آوری شده بود ، تعداد چهار هزار خانه‌ی چوبی ساخته شد . طبق آمار منتشر شده در سال 1991 در این اردوگاه بیش از 36386 نفر زندگی می‌کنند که 30089 نفر آنها پناهنده و 6297 نفر از رانده شدگان می‌باشند در اردوگاه حطین ده مدرسه زیر نظر آژانس امداد وجود دارد که 214 آموزگار زن و مرد در آن‌ها به فعالیت آموزشی می‌پردازند و تعداد 9434 دانش آموز نیز مشغول تحصیل هستند همچنین یک دبیرستان دخترانه و پسرانه که توسط دولت اردن اداره می‌شود .

در یک شیر خوار گاه و مرکز درمانی وابسته به آژانس امداد 4 پزشک یک دندان پزشک و 32 پرستار زن و مرد شاغل هستند این مرکز روزانه شصت نفر را معاینه می‌کند . همچنین 1470 نفر که درشرایط اضطراری به سر می‌برند از کمک‌های نقدی و جنسی آژانس امداد استفاده می‌کنند .

یک مرکز آموزش خیاطی و دو کودکستان نیز توسط انجمن سرپرستی خانواده و مرکز اجتماعی جوانان ساخته شده و اداره می‌شود . این مراکز تا پایان سال 1986 م . زیر نظر آژانس امداد اداره می‌شد .

10 - اردوگاه الحصن ( عزمی المفتی ) :

الحصن در سال 1968 به منظور اسکان پناهندگانی که بعد از جنگ اعراب و اسرائیل در سال 1967 کرانه‌ی غربی و نوار ه غزه را ترک کردند احداث گردیده است . این اردوگاه در نزدیکی شهر اربد در شمال شهر عمان قرار دارد و مساحت آن 740 متر مربع می‌باشد .

جمعیت آن هنگام تأسیس 12500 نفر بود که در 2290 اتاقک چوبی زندگی می‌کردند که با سرمایه‌ی دولت آلمان و بانک رشد و توسعه‌ی اردن ساخته شده است . طبق آمار منتشره در سال 1991م . در این اردوگاه بیش از 19380 نفر زندگی می‌کنند که 12512 نفر پناهنده و 6768 نفر از رانده شدگان می‌باشند

در این اردوگاه 4 مدرسه و یک درمانگاه وابسته به آژانس امداد وجود دارد که دو پزشک عمومی و یک دام پزشک وهفت پرستار آن را اداره می‌کنند . این مرکز درمانی روزانه 200 نفر را معاینه می‌کنند . مرکز توان بخشی آن نیز در سال 1587 افتتاح شد که شصت کودک معلول را زیر پوشش خدماتی خود دارد . 1175 نفر که در این اردوگاه به لحاظ مالی در شرایط دشوار به سر می‌برند از کمک‌های نقدی و جنسی آژانس امداد استفاده می‌کنند .

در اردوگاه غیر از آژانس امداد ، مرکز اجتماعی جوانان زیرنظر وزارت جوانان و مرکز آموزش خیاطی زیر نظر مرکز کلیساهای خاور نزدیک و یک کودکستان زیر نظر انجمن صندوق عربی به صورت مستقل خدماتی به فلسطینیان ارایه می‌دهد .

وضعیت اردوگاه‌های فلسطینی در اردن :

1. وضعیت معیشتی : ساکنان اردوگاه‌های فلسطینی در اردن به لحاظ شرایطی که دارند از وضعیت معیشتی نابه سامانی برخوردار هستند به گونه‌ای که این مسئله باعث رنج و مشقت آن‌ها شده است .

این مشکلات عبارت اند از : فقره نبوده زمینه و بازار کار کافی در اردن . این مسئله نسبت بیکاری را بالا برد و ساکنان اردوگاه‌ها بیش از هرچیز از این مشکل رنج می‌برند تا آنجا که بیشتر خانواده‌ها درآمد مالی نداشته و بعضا نیز از سطح درآمد بسیار پایینی برخوردارند .

در مورد کاهش فزاینده‌ی خدمات کالاهای اساسی و تدارکاتی و درمانی و آموزشی و دیگر خدمات آژانس بین المللی امداد ( انروا ) به علت عدم کمک و ارائه‌ی خدمات اهدایی کشورهای عضو سازمان ملل متحد طی ده سال گذشته ( انرا ) ده‌ها گزارش منتشر کرده و رسماً این کاهش خدمات را اعلام نموده است . می‌توان از مهمترین گزارش منتشر شده در سال 1982 نام برد که در آن به کاهش توزیع سهمیه‌ی کالاهای اساسی ( آرد ، شکر ، برنج ) اشاره شده است . ( نک : آژانس سازمان ملل متحد برای یاری و اشتغال به کار پناهندگان فلسطینی ) .

پس از ارزیابی و بر آوردی که آژانس در مورد نیازمندی‌های پناهندگان به عمل آورد مشخص شد که بسیاری از آنها از خدمات بسیار ناچیزی برخوردار می‌باشند . در پایان سال 1990 م . میزان خانواده‌هایی که نیاز بسیار ضروری به خدمات آژانس امداد داشتند به 7/3 درصد رسید . تعدادی از این خانواده‌ها در خانه‌هایی زندگی می‌کنند که حتی از کوچکترین امکانات بهداشتی و درمانی محروم می‌باشند .

1. وضعیت آموزشی : شمار دانش آموزان در کلاس‌های مدارس اردوگاه‌ها بسیار زیاد است . میانگین تراکم و ازدحام در مقطع ابتدایی نسبت به تعداد کلاس‌ها تقریبا 47 تن و میانگین تراکم و ازدحام در مقطع راهنمایی 42 تن در یک کلاس می‌باشند . اگر این رقم با تعداد دانش آموزان مدارس دولتی مقایسه شود مشخص می‌شود که تعداد دانش آموزان مدارس دولتی در یک کلاس 23 نفر می‌باشد . ریشه‌ی این مسائل و مشکلات به کمبود مدارس و کلاس‌هایی بر می‌گردد که زیر نظر آژانس امداد اداره می‌شود . از نیمه‌ی دوم دهه‌ی هشتاد آژانس امداد برخی اقلام نظیر کاغذ و دفتر را که به صورت رایگان در بین دانش آموزان توزیع می‌کرد ، قطع کرده است و هزینه‌ی مالی آن به عهده‌ی اولیای دانش آموزان گذاشته شد علاوه بر این ها ، آژانس امداد جیره و سهمیه‌ی آموزگاران را قطع کرده است این آژآنس پس از پایان دوره‌ی عمومی دبیرستان ، خدمات آموزشی دوره‌ی فارغ التحصیلی دبیرتان را در موسسه‌ی آموزشی وادی السیر ارائه می‌دهد . دانش آموزان با مدرک دیپلم از این موسسات فارغ التحصیل می‌شوند ظرفیت این دو موسسه سالانه 1200 تن می‌باشد . در حالی که تعداد دانش آموزانی که دوره‌ی عمومی دبیرستان را به پایان می‌رسانند بیش از ظرفیت این دو موسسه بوده است . مجموع دانش آموزان این اردوگاه‌ها که در مدارس آژانس امداد و یا مدارس دولتی به ویژه در مقطع دبیرستان در سال تحصیلی 1988 - 1989 مشغول به تحصیل بودند بیش از 14813 تن می‌شد بیش تر این افراد با توجه به اینکه نسبت سرمایه‌هایی که در دانشگاه‌های اردن برای افراد اردوگاه‌ها اختصاص داده شده بود بیش از 2 درصد نبود ، به دانشگاه‌ها و موسسات دولتی متوسطه‌ی اردن می‌پیوستند . بقیه‌ی این دانش آموزان به دانشگاه‌های داخلی و موسسات متوسطه می‌رفتند و بعضی نیز در خارج از اردن ، ادامه‌ی تحصیل می‌دادند که تمامی این موارد هزینه‌ی مالی سنگینی را به خانواده‌های آن هارا تحمیل می‌کرد .
2. وضعیت درمانی و بهداشتی : مشکلات درمانی ساکنان اردوگاه‌های فلسطینی در اردن عبارتند از :
3. میانگین مرگ و میر میان کودکان در سطح بالایی می‌باشد و طبق آنچه در نشریات آژانس انرا آمده است ، نسبت مرگ و میر کودکان به نسبت هر هزار تن ، 50 تن می‌باشد . این نسبت بالا بیانگر وضعیت بد درمانی و بهداشتی و پایین بودن خدمات ارایه شده در این زمینه می‌باشد . این وضعیت عامل مهمی در کاهش پیشرفت جسمی و فکری بسیاری از کودکان اردوگاه‌ها شده است .
4. کافی نبودن موسسات درمانی موجود
5. کمبود نیروی کار آمد در مرکز درمانی
6. منابع مالی : منابع مالی موسساتی که غیراز آژانس امداد برای کمک به اردوگاه‌های فلسطینیان در اردن به صورت جدا فعالیت می‌کنند بسیار کم می‌باشد . این وضعیت به ویژه پس از تجاوز نظامی عراق به کویت بدتر شد به صورتی که ( کمیته‌ی ذکات و یتیمان ) و دیگر کمیته ها ، از کمبود منابع و درآمد مالی در رنج و مشقت بودند . این منابع در توزیع کمک‌های جنسی و مالی به خانواده‌های فقیر و کمک به دانش جویان فقیر برای ادامه‌ی تحصیلاتشان فعالیت می‌کنند .

احزاب و سازمان‌های سیاسی و اردوگاه‌های فلسطینی در اردن

کلیه‌ی احزاب و گروه‌های سیاسی در اردن همواره سعی کرده اند تا با ایجاد کانون و تشکیلات سیاسی در اردوگاه ها ، افکار و نقطه نظرات خود را در میان ساکنان اردوگاه‌ها اشاعه دهند . این احزاب تا پایان سال 1989 به صورت مخفیانه در اردوگاه‌ها فعالیت می‌کردند ولی پس از آن و اعلام فضای باز سیاسی در اردن و برگزاری انتخابات مجلس این کشور ، تمامی احزاب و گروه‌های سیاسی که تا آن زمان به دلیل مقررات نظامی و ممنوعیت فعالیت احزاب به صورت سری فعالیت می‌کردند ، فعالیت‌های خود را به طور آشکار در اردوگاه‌ها آغاز کردند . چندین حزب و گروه سیاسی جدید نیز اعلام موجودیت کردند که عمدتا از گروه‌های اسلامی و طرفداران انتفاضه فلسطین بودند . آن‌ها توانستند به سرعت در میان ساکنان اردوگاه‌های فلسطینی نفوذ کنند . به ویژه اینکه انتفاضه از قبل زمینه‌ی مساعدی را برای گرایش فلسطینیان ساکن اردوگاه‌ها در اردن به اسلام و انتفاضه فلسطین به وجود آورده بود لذا تا دو سه سال پیش از شروع دهه‌ی نود این گرایش در اردوگاه‌ها از نمود چشمگیری برخوردار شد .

مآخذ :

1. گزارش‌های منتشره کارگزار آژانس کمک رسانی سازمان ملل متحد به مجمع عمومی ، 1990 - 1970 .
2. گزارش دبیرخانه جامعه کشورهای عربی از مسئله‌ی پناهندگان فلسطینی .
3. کتان ، هنری : فلسطین فی ضوء الحق و العدل ، بیروت 1970 .
4. الموسوعة الفلسطینیة ، جلد چهارم ، چاپ اول 1984