بصه ( روستای - )

بصه روستای عربی است که مجاور مرز جنوبی لبنان " راس الناقوره " نزدیک ساحل دریای مدیترانه قرار دارد . بر زمینی در کوهپایه المشقع بنا شده است . در غرب و جنوب روستا دشت فراخ و وسیعی است که تا دریا گسترش یافته و در قسمت شرق آن تپه های مرتفعی که 100 متر از سطح دریا ارتفاع دارند .

به نظر می رسد که روستای بصه از کلمه " البصه " کنعانی گرفته شده که به معنی باتلاق و مرداب است و در عربی به معنی تراوش آب یعنی تراوش کردن آب از ظرف می باشد .

دباغ می گوید : عمادالدین کاتب الاصبهانی در کتابش به نام " الفتح القسی فی الفتح القدسی " ذکر کرده است که البصه به نام " عین بصمة " است و این محل در قرن دوازدهم محل جنگ و کشمکش بین شیخ ظاهر العمر و بزرگان جبل عامل بوده است . در نزدیکی البصة قلعه ایلون و حانیتا قرار دارد .

بصة ، روستایی باستانی و قدیمی است . آثار باستانی زیاد از جمله ستونهای سنگی ، زمینهای سنگفرش شده ، برکه های آب و مقبره های سنگی در آن وجود دارد . در سال 1932 هنگام احداث یک مسجد برای روستا ، اداره باستان شناسی فلسطین قبری که مربوط به دوره بیزنطیها و مقداری سکه ، آبگینه و نوعی زین مربوط به قرن چهارم میلادی را کشف کرد . در مناطق مجاور بصة حدود 18 خرابه وجود دارد که وجود آنها بر مسکونی بودن آن در گذشته دلالت دارد . از جمله این خرابه ها می توان باطالجبل ، المشیرفه ، المعصوب ، عین البیضا ، عین حور ، جردیه و غیره را نام برد .

[[ پرونده : | ج1 ص 404 ]]

خاک روستا ، رس قرمز است . منابع آب آن ، چشمه داخل روستا و نیز چاهی است که در اواخر دوره قیمومیت انگلیس در محل مشیرفه در فاصله 5/1 کیلومتری غرب روستا حفر شد . در بیشتر منازل نیز مخازنی برای جمع آوری آب باران وجود دارد .

مساحت بصه 132 جریب است و مساحت اراضی تابعه آن 29403 جریب که 12380 جریب آن غیرمزروعی است و برای چراگاه استفاده می کنند و بقیه آن زمین فاقد گیاه است . قسمت زیادی از این اراضی برای زراعت خوب است اگرچه افراد معدودی از آن استفاده می کنند . مساحت زمینهای کشاورزی 17023 جریب است که در آن انواع حبوبات و سبزیجات و درختان انجیر و بادام کشت می شود و 3500 جریب آن به کشت زیتون و 592 جریب برای باغهای مرکبات اختصاص دارد . مساحتی نیز به کاشت موز اختصاص دارد که حدود 22 جریب است . به طور کلی اعراب بر بیشتر این اراضی که حدود 25258 جریب بود مالکیت داشتند و 99 جریب آن به صورت مشاع برای همه ساکنان روستا اختصاص داشت ( نک - : زمین ، تملک ) و صهیونیستها فقط مالک 4187 جریب آن بودند .

طرح روستا در مجموع شبیه دایره است که پیرامون دو جاده داخل روستا شکل گرفته است . خانه هایش قدیمی و سنگی و سقف آنها با چوب و گل رس ساخته شده بود . لیکن در دهه چهل ساکنان آن خانه هایی جدید از سنگ و سیمان ساختند و بعضی از خانه ها با آجر مسقف شده است و خانه های جدید بر روی تپه مجاور که جبیل خوانده می شود

احداث شده .

تعداد ساکنان بصه در سال 1887 در حدود 1960 تن بود . این تعداد به 2950 تن در سال 1945 رسید و در سال 1948 جمعیت آن بیش از 4000 تن گردید . اکثر ساکنان آن مالک زمینهای روستا بودند به همین خاطر حرفه اساسی آنها کشاورزی و دامپروری بود و فقط تعداد کمی از آنها به این دو کار اشتغال نداشتند . بعضی از آنها نیز در پادگانهای نظامی انگلیس در نزدیکی عکا کار می کردند .

روستا شامل یک شورای محلی و مسجد و دو کلیسا بود و از زمان عثمانی مدرسه ابتدایی کاملی در آنجا تأسیس شد که بالاترین کلاس درس آن در سال تحصیلی 1942 - 1943 کلاس ششم ابتدایی بود . در اواخر دوره قیمومیت انگلیس در آنجا یک مدرسه خصوصی وجود داشت که بالاترین کلاس درس آن سوم دبیرستان و تعداد دانش آموزان بصه نیز زیاد بود .

صهیونیستها در سال 1948 بر روستا استیلا یافتند ، آنجا را ویران کردند و بعد از یکسال به جای آن آبادی مهاجرنشین یهودی ( بتست ) را ایجاد نمودند و یهودیان مهاجر رومانی و یوگسلاوی را در آن اسکان دادند . علاوه بر آن ، نزدیک آن محل یک پاسگاه نظامی به همان نام برپا نمودند .

مآخذ :

1. دباغ ، مصطفی مراد : بلادنا فلسطین ، ج 7 ، ق 2 ، بیروت 1974 . - صایغ ، انیس : بلدانیة فلسطین المحتله ( 1948 - 1967 ) ، بیروت 1968 .
2. Hada W.s : Village statistics 1945, Beirat 1970.
3. QDPA Vol.III No2. A Tomb At EIBASSA, 1933.