هنیه ، اسماعیل
اسماعیل عبدالسلام احمد هنیه ملقب به ابوالعبد که به عنوان نخست وزیر تشکیلات خودگردان فلسطین انتخاب شد ، از رهبران بلندپایه حماس در نوارغزه به شمار می رود که در طول حیات 43 ساله خویش تلاشهای زیادی برای احقاق حقوق فلسطینیان در مبارزات مستمر با اسرائیل انجام داده است .
وی از نزدیکان و همرزمان شهید شیخ احمد یاسین بنیانگذار حماس و عبدالعزیز الرنتیسی دیگر رهبر شهید این جنبش محسوب می شود که در کنار آنها و دیگر اعضای حماس ، مبارزات فراوانی علیه اسرائیل انجام داده و در این راه متحمل سختی های زیادی شده است .
الف - زندگینامه :
اسماعیل هنیه در سال 1963 در اردوگاه الشاطی غزه به دنیا آمد . خانواده اش در جریان اشغال فلسطین در سال 1948 ، از روستای خود در الجوره واقع در شهر عسقلان آواره شدند . وی تحصیلات ابتدایی و راهنمایی خود را در مدارس سازمان امدادرسانی و اشتغال پناهندگان ( آنروا ) به پایان رساند و در دانشسرای دینی الازهر در غزه دیپلم گرفت .
هنیه تحصیلات خود را در دانشگاه اسلامی غزه ادامه داد و در رشته ادبیات عرب فارغ التحصیل شد . وی در دوران دانشجویی شروع به فعالیت در انجمن اسلامی شاخه دانشجویی حماس در دانشگاه کرد ، از سال 1983 تا 1984 عضو شورای دانشجویی دانشگاه اسلامی غزه بود و از سال 1985 تا 1986 نیز ریاست این شورا را برعهده داشت .
هنیه به دلیل انجام فعالیتهای سیاسی علیه اسرائیل بارها توسط نیروهای اشغالگر اسرائیلی بازداشت شد . وی اولین بار در سال 1987 به مدت 18 روز ، دومین بار در سال 1988 به مدت شش ماه و سومین بار در سال 1989 به مدت سه سال بازداشت شد و نهایتا در سال 1992 به همراه 415 نفر از فعالان و رهبران حماس از جمله عبدالعزیز الرنتیسی رهبر شهید حماس به مرج الزهور واقع در جنوب لبنان تبعید شد .
هنیه در سال 1993 به غزه بازگشت و به عنوان رئیس دانشگاه اسلامی غزه انتخاب و پس از آزادی شیخ احمد یاسین بنیانگذار و رهبر شهید حماس از زندان ، در سال 1997 رئیس دفتر او شد . این امر باعث شد که هنیه به حلقه رهبران بلندپایه حماس راه یابد ، چنان که چندی بعد وی به مقام نمایندگی حماس در تشکیلات خودگردان رسید . وی پس از ترور شیخ احمد یاسین و عبدالعزیز الرنتیسی توسط جوخه های ترور اسرائیل در سال 2004 ، برای عضویت در سیستم رهبری جمعی حماس انتخاب شد .
هنیه یک رهبر پراگماتیست محسوب می شود و از قابلیت بیشتری در مقایسه با سایر رهبران حماس برای گفت وگو با اسرائیل برخوردار است . وی از محبوبیت بالایی نیز در میان هواداران حماس در جامعه فلسطین برخوردار است و به میانه روی ، داشتن شخصیتی آرام و متین و تأکید بر تحکیم وحدت فلسطینیان شهرت دارد . وی روابط مستحکمی نیز با رهبران گروههای مختلف فلسطینی داشته و در همه جلسات مذاکره و گفت وگوی حماس و تشکیلات خودگردان و گروههای فلسطینی شرکت می کند .
هنیه یک بار در سال 2003 هدف ترور نافرجام اسرائیل قرار گرفت .
خود او دراین باره می گوید : در تاریخ 6/9/2003 همراه شهید شیخ احمد یاسین به دیدار دکتر مروان ابوراس رفته بودیم ، وقتی ناهار را در منزل وی میل کردیم ناگهان یک هواپیمای " اف - 16 " اسرائیل ، محلی را که در آن بودیم بمباران کرد ، سقف فرو ریخت و همه جا را دود و گرد و خاک فرا گرفت اما به شکرانه پروردگار موفق شدیم از منزل خارج شویم و خداوند ما و خانواده دکتر ابوراس را نجات داد . اسماعیل هنیه در حال حاضر متأهل و دارای 11 فرزند است .
ب - سوابق فعالیتهای تشکیلاتی :
- دبیر هیأت امنای دانشگاه اسلامی غزه .
- مسئول امور اداری دانشگاه اسلامی غزه .
- مدیر علمی دانشگاه اسلامی غزه .
- عضو کمیته عالی گفت وگوی حماس با گروههای فلسطینی و تشکیلات خودگردان .
- عضو کمیته عالی پیگیری انتفاضه به نمایندگی از سوی حماس .
- رئیس دفتر شیخ احمد یاسین .
- عضو رهبری سیاسی جنبش حماس .
- عضو هیأت مدیره جمعیت اسلامی غزه .
- رئیس باشگاه جمعیت اسلامی غزه به مدت 10 سال .
1 - دولت ائتلافی فلسطین :
در این رابطه هنیه اعلام کرد برای تشکیل یک دولت تکنوکرات تلاش می کند . وی بر انجام رایزنی های حماس با گروههای مختلف فلسطینی برای تشکیل یک دولت ائتلافی تأکید و در مورد موضع حماس در قبال شرکت جنبش فتح در کابینه اعلام کرد که حماس خواهان مشارکت فتح در دولت جدید فلسطین است تا بدین وسیله مشکلات مردم فلسطین کاهش یافته و حقوق حقه آنها استیفا شود .
هنیه تأکید می کند که درصدد ایجاد ساختار یک نظام سیاسی در فلسطین براساس پایان یکجانبه گرایی ، تحکیم و گسترش دمکراسی و احترام به حقوق بشر در پرتو حاکمیت قانون است .
وی همچنین دولت فلسطین را متعلق به تمام مردم فلسطین می داند و می گوید این دولت تنها متعلق به حماس نیست بلکه به تمام فلسطینیان تعلق دارد . وی همچنین بر تشکیل یک ارتش واحد فلسطینی تأکید می کند .
2 - مقاومت :
هنیه علی رغم تأکید رژیم صهیونیستی مبنی بر لزوم خلع سلاح و شناسایی اسرائیل به عنوان شروط تعامل رژیم صهیونیستی با کابینه حماس اعلام کرده است : حماس نه تنها خلع سلاح نمی شود بلکه به مقاومت در برابر اسرائیل ادامه خواهد داد .
وی می گوید آمریکا و اروپا می خواهند به حماس بگویند که از میان ابزار سیاسی ( مجلس قانونگذاری ) و ابزار نظامی ( سلاح ) یکی را انتخاب کند اما ما می گوییم هم سلاح و هم مجلس قانونگذاری و هیچ تناقضی میان این دو وجود ندارد . اگرچه بسیاری بر این باورند که ممکن است تأکید حماس بر عدم خلع سلاح خود ، تنگناهایی را بر سر راه تشکیلات خودگردان و یا حتی برای مردم فلسطین ایجاد کند اما هنیه این بار نه به عنوان رهبر یک گروه مقاومت بلکه در جایگاه نخست وزیر کابینه آتی فلسطین تصریح می کند که تا خروج کامل اسرائیل از سرزمینهای اشغالی فلسطین ، سلاح خود را بر زمین نخواهد گذاشت .
او معتقد است که اگر مقاومتهای حماس نبود ، اسرائیل حاضر به خروج از نوارغزه نمی شد . به گفته وی اسرائیل در آینده نیز وادار به عقب نشینی از کرانه باختری خواهد شد .
هنیه با اشاره به تجربه مذاکرات ناکام گذشته میان تشکیلات خودگردان و اسرائیل اظهار می دارد : حماس قصد ندارد تجربه ناکامی ها و شکستهای گذشته ( در مذاکرات ) را تکرار کند .
به اعتقاد هنیه ، در مذاکرات ، همواره فرصت از آن طرف قدرتمند است . وی تأکید می کند تا زمانی که اسرائیل حقوق مردم فلسطین را شناسایی و اعاده نکند ، حماس اسرائیل را به رسمیت نخواهد شناخت . هنیه صراحتا اعلام کرده است : حماس در حال حاضر مخالف هرگونه ارتباط با اسرائیل یا به رسمیت شناختن آن به هر شکلی است .
3 - دولت مستقل فلسطینی :
تأکید بر تشکیل دولت مستقل فلسطینی خواست همه مردم و رهبران گروههای مختلف فلسطینی است . اسماعیل هنیه در همین چارچوب بر تشکیل دولت مستقل فلسطینی با مرکزیت قدس تأکید می کند . وی با صراحت اعلام می دارد : حماس خواستار تشکیل دولت مستقل فلسطینی با مرکزیت قدس در سرزمینهای اشغالی 1967 است .
او دیگر خواسته حماس در این چارچوب را تشکیل دولت مدنی با مرجعیت اسلام می داند . هنیه همچنین موضع حماس در مورد پرچم کشور فلسطین نیز اعلام کرده و بر این عقیده است که پرچم جدیدی باید در فلسطین برافراشته شود که شعار ( لااله الاالله و محمد رسول الله ) در وسط آن حک شود . وی در عین حال معتقد است که این امر در صورت پذیرش مردمی و با تفاهم ملی امکانپذیر خواهد شد .
4 - بازگشت آوارگان :
بازگشت آوارگان فلسطینی به میهن خود نیز یکی دیگر از مسائل مهمی است که توده مردم فلسطین و رهبران آنها بر آن تأکید می کنند . هنیه نیز با تأکید بر حق بازگشت آوارگان ، بازگشت پنج میلیون آواره فلسطینی به میهن خود را امری ضروری می داند .
وی حق بازگشت آوارگان فلسطینی اعم از رهبران حماس و دیگران را حق ثابت و طبیعی آنان دانسته و با صراحت می گوید که حماس خواستار بازگشت تمام پناهندگان فلسطینی به سرزمین خود است . او در عین حال زمان بازگشت را منوط به تأمین شرایط و مقدمات لازم
برای پذیرش آوارگان می داند .
5 - آزادی زندانیان و اسرا :
بحث زندانیان و اسرای فلسطینی در بند اسرائیل نیز از اولویتهای مطرح در جامعه فلسطین محسوب می شود . در حالی که اسرائیل برخی از مواقع تعدادی از زندانیان را آزاد می کند ، لیکن رهبران و مردم فلسطین این امر را کافی ندانسته و خواستار آزادی همه زندانیان به ویژه زندانیان سیاسی اند . با این حال توده های مختلف جامعه فلسطین بر این باورند که اسرائیل تنها زندانیانی را آزاد می کند که بیمار بوده و به دلیل وخامت وضعیت جسمانی قادر به شروع فعالیتهای مبارزاتی در کوتاه مدت نیستند .
اسماعیل هنیه بر این موضوع تأکید کرده و با صراحت ، یکی از دلایل عدم خلع سلاح حماس را مقاومت تا آزادی تمام زندانیان در در بند اسرائیل عنوان می کند . به نظر می رسد موضوع آزادی زندانیان فلسطینی از اهمیت فوق العاده ای برای حماس برخوردار است چرا که هنیه قبل از برگزاری انتخابات اخیر و زمانی که تنها به عنوان یکی از رهبران حماس مطرح بود ، با صراحت اعلام کرد که حماس آماده برقراری آتش بس طولانی با اسرائیل به شرط آزادی تمام زندانیان فلسطینی در بند این رژیم است .
وی در همین راستا به بازداشت احمد سعدات دبیر کل جبهه آزادی بخش فلسطین اشاره کرد و اعلام داشت آزادی سعدات و برادرانش از زندان اریحا جزء اولویتهای کاری حماس است .
6 - اصلاحات :
اسماعیل هنیه جامعه فلسطینی را نیازمند انجام اصلاحات واقعی می داند . بی شک فساد رایج در بخشهای مختلف اقتصادی و اجتماعی جامعه فلسطین که گفته می شود بی لیاقتی رهبران و سیاستمداران جنبش فتح در طول دوره زمامداری خود بر جامعه فلسطینی موجب آن شده است ، مهمترین دلیل تمرکز حماس بر موضوع اصلاحات است .
هنیه در این رابطه با صراحت اعلام کرده است که
حماس از کارشناسان و متخصصان در تمام زمینه ها برای ساماندهی به جامعه بحران زده فلسطین حمایت می کند . با این حال ، اسماعیل هنیه از ضرورت توجه به واقعیات حاکم بر جامعه فلسطینی غفلت نکرده و تلاش برای انجام اصلاحات واقعی و نه شعاری را سرلوحه اهداف و برنامه های تشکل متبوع خویش عنوان می دارد .
7 - مذاکرات صلح :
حماس مکررا مخالفت خود با هرگونه مذاکره با اسرائیل را اعلام کرده است و چنان که مشیرالمصری سخنگوی حماس چندی پیش از برگزاری انتخابات شورای قانونگذاری فلسطین اعلام کرد حماس تا نابودی کامل دولت یهودی یا اخراج آن از سرزمینهای فلسطینی به مقاومت ادامه می دهد .
با این حال پس از تصدی پست نخست وزیری توسط اسماعیل هنیه ، اخبار جدید و در عین حال متناقضی در مورد مذاکره حماس با اسرائیل شنیده می شود . یکی از موارد مذکور ، به محتوای گزارشی باز می گردد که چند روز پس از انتصاب هنیه به مقام نخست وزیری فلسطین ، در روزنامه واشنگتن پست منتشر شد .
در این گزارش ، خبرنگار روزنامه مذکور به نقل از هنیه اعلام کرد : حماس آماده است چنانچه اسرائیل به مرزهای چهارم ژوئن 1967 عقب نشینی کند ، این رژیم را به رسمیت بشناسد .
به دنبال انتشار مصاحبه مذکور ، صلاح البردویل سخنگوی پارلمانی حماس ضمن تکذیب مطالب مذکور ، گفت : هنیه در مصاحبه مذکور اظهار داشته است در صورت عقب نشینی اسرائیل از سرزمینهای اشغالی 1967 ، بازگشت آوارگان فلسطینی و آزادی تمامی زندانیان فلسطینی در بند رژیم صهیونیستی ، حماس نیز آماده پذیرش مذاکرات مرحله بندی شده صلح خواهد بود .
به گزارش خبرنگار روزنامه واشنگتن پست ، اسماعیل هنیه در تبیین ماهیت صلح مرحله ای اعلام کرده بود : شیخ احمد یاسین رهبر شهید حماس ، ماهیت این صلح
را حفظ آتش بس و استقرار آرامش می دانست .
با این حال شبکه الجزیره همچنان بر عدم شناسایی اسرائیل از سوی هنیه تأکید کرده و به نقل از وی اظهار داشت : هنگامی که سخن از به رسمیت شناختن اسرائیل توسط حماس به میان می آید باید پرسید مقصود کدام اسرائیل است ؟ اسرائیل 1917 ؟ 1937 ؟ 1948 ؟ 1956 یا اسرائیل 1967 ؟
هنیه در مصاحبه با شبکه مذکور افزود : حماس هیچ گونه احساس خصومتی نسبت به یهودیان ندارد بلکه آنچه حماس و کل مردم فلسطین خواستار آنند بازگرداندن سرزمینهای فلسطینی به مردم آن ، بدون اذیت و آزار کسی ( حتی یهودیان ) است .
8 - درخواست از کمیته چهارجانبه :
هنیه از کمیته چهارجانبه تدوین نقشه راه ( آمریکا ، روسیه ، اتحادیه اروپا و سازمان ملل ) با صراحت می خواهد ضمن رعایت اصل بی طرفی و پایبندی به عدالت ، زمینه انجام مذاکراتی فارغ از هرگونه پیش شرط را فراهم سازد .
هنیه از کمیته چهارجانبه خواسته است با درک اولویتهای مردم فلسطین در شرایط کنونی ، حمایتهای مادی و معنوی خود از مردم فلسطین را به منظور استقرار ثبات و آرامش ادامه دهد .
پاره ای از تحلیل گران درخواستهای هنیه از کمیته چهارجانبه را به اعتبار اینکه این کمیته مأموریت تحقق طرح نقشه ( صلح ) راه را برعهده دارد ، تلاشی برای هموار کردن فعالیتهای این کمیته به منظور تسریع در روند صلح ارزیابی می کنند .
9 - انتفاضه :
همان گونه که پیشتر گفته شد ، هنیه نیز همچون بسیاری از رهبران فلسطینی ، انتفاضه مردم فلسطین را اقدامی مشروع و تأثیرگذار بر کاهش اقدامات خصمانه اسرائیل می داند ، چرا که به اعتقاد وی ، انتفاضه با تحمیل هزینه های فراوان به رژیم صهیونیستی ، مانع تشدید فشار نظامی بر
فلسطینیان به دلیل هراس اسرائیل از توسعه دامنه درگیری و مخالفت می شود . هنیه مهمترین دلیل عقب نشینی اسرائیل از نوارغزه را تداوم انتفاضه می داند .
وی با صراحت اعلام می کند انتفاضه باز هم اسرائیل را از دیگر مناطق فلسطینی از جمله کرانه باختری و قدس شرقی خواهد راند .
به عقیده هنیه ، انتفاضه سلاح برنده ای است که می تواند مردم فلسطین را در برهه ای از زمان به اهداف خود در زمینه هایی چون استقلال ، تشکیل دولت و اخراج اسرائیل از اراضی اشغالی برساند .
ج - واکنش رژیم صهیونیستی :
مواضع و اظهارات اسماعیل هنیه در مقام نخست وزیر فلسطین ، به هیچ روی در تطابق با اهداف و برنامه های رژیم صهیونیستی نبوده و به تعبیر دیگر ، اسرائیل هیچ گونه تغییری در خط مشی سیاسی حماس پس از پیروزی آن در انتخابات شورای قانونگذاری مشاهده نکرد . بدین لحاظ بدون توسل رژیم صهیونیستی به اهرمهای فشار سیاسی و نظامی و حتی تهدید به ترور فیزیکی سران معنوی و سیاسی حماس نظیر اسماعیل هنیه ، گزینه ای جدی مطرح شد .
به گونه ای که " اوی دیختر " رئیس سابق دستگاه اطلاعات داخلی اسرائیل ( شین بت ) با صراحت اعلام کرد که در صورت هرگونه حمله حماس به اسرائیل ، ترور هنیه اقدامی قانونی محسوب می شود . وی تصریح کرد که تعیین هنیه به عنوان نخست وزیر فلسطین نباید موجب مصونیت وی شود .
دیختر که از اعضای برجسته حزب حاکم اسرائیل است و گفته می شود در صورت پیروزی حزب جدید کادیما در انتخابات آتی اسرائیل وی یک پست امنیتی مهم را عهده دار خواهد شد ، در عین حال هنیه را یک تروریست دانسته و اعلام کرد : از آنجا که حماس هیچ گونه حمله ای را بدون موافقت رهبران خود انجام نمی دهد لذا هرگونه تهاجمی علیه اسرائیل از سوی این گروه ، اقدام اسرائیل
مبنی بر ترور هنیه را قانونی خواهد ساخت .
مآخذ :
- WWW. bbc. co. uk/persian/news/story/2006/14/060220
- WWW. palestine-persian.info/jonbesh-e-hemas/rahbaran/haneya.html
- WWW.forpalnews.net/vewnew.php?id=3393
- WWW. alquds.com/inside. php? opt=3$$id=17584/24969/25321/17442
- WWW.alhayat-j.com/details. php?opt=3$$id=18469/17584/17795/18161/18469
- WWW. abrar.org. uk/alabrar/modules. php? name=News$$file=article$$sid=3034
- WWW. palestine-info.com/arabic/palestoday/dailynews/2006/feb06/26-2/details2.htm
- WWW.aljazeera.net/NR/exeres/77019 DCD- 6FFE-44A7-BA91- 1245B556383C.htm
- WWW.alarabiya.net/articles/2006/14/24/21420.htm
