موریسون ( طرح - )

پس از رد توصیه های کمیته تحقیق انگلیسی - - آمریکایی ( مارس 1946 ) توسط پادشاهان و رؤسای جمهوری عرب در کنفرانس أنشاص ( مه 1946 ) ، لرد هربرت ستانلی موریسون وزیر بدون وزارت که به علت بیماری بیون وزیرخارجه بریتانیا ، اداره وزارت امور خارجه را به عهده داشت در تاریخ 31/7/1946 طرح جدیدی به منظور حل قضیه فلسطین ارائه نمود که براساس آن فلسطین به چهار منطقه زیر تقسیم می گردد :

1 ) منطقه یهودیان :

شامل کلیه اراضی که تا زمان ارائه طرح ، محل اقامت یهودیان بوده به علاوه اراضی اطراف آن .

2 ) منطقه قدس :

شامل شهر قدس ، بیت لحم و زمینهای نزدیک آن .

3 ) منطقه نقب :

شامل مثلث صحراوی غیرمسکونی

جنوب فلسطین که در پشت مناطق زراعی قرار دارد .

4 ) منطقه عربی :

اراضی باقیمانده فلسطین از حیث زمین و ساکنین سابقه عرب دارد .

مرزهای مناطق چهارگانه مرزهای اداری بوده و قانونگذاران محلی قانونهای مناسب را وضع نموده و توسط قوه اجرایی محلی اجرا می گردد ، ولی این مرزها رابطه ای با مسائل مربوط به دفاع ، گمرکات و راههای مواصلاتی ندارد . در هر یک از دو منطقه عرب و یهودی حکومت محلی تشکیل گردیده و دارای مجلس منتخب قانونگذاری می باشد . همچنین دارای استقلال ذاتی محلی بوده و هر کدام حق دارند نسبت به اقامت افراد در آنها تصمیم بگیرند . بعلاوه بایستی یک حکومت مرکزی مشترک ( مختلط ) تشکیل داده که به امور دفاع و روابط خارجی و گمرکات هر دو منطقه بپردازد .

این حکومت همچنین سلطه مطلق در اجرای قوانین ، حفظ نظام ، اداره پلیس ، محاکمه و دادگاهها و سایر مواردی که دارای ماهیت عمومی برای فلسطین می باشد نیز دارا می باشد . همچنین اداره منطقه نقب نیز به عهده حکومت مزبور می باشد ، در حالی که در منطقه قدس می بایست مجلسی تشکیل گردد که اختیارات شورای شهرداری را داشته و اغلب اعضای آن به وسیله انتخابات تعیین گردند و بقیه نیز توسط نماینده عالی رتبه انگلیس منصوب شوند .

براساس طرح فوق اختیارات فراوان به نماینده عالی داده شده است از جمله تعیین نخست وزیر و وزرا در هر منطقه که پس از مشورت با هیأت قانونگذاری صورت می گیرد بعلاوه هر تصمیمی که توسط هیأت قانونگذاری اتخاذ می گردد بایستی به موافقت نماینده عالی برسد .

براساس طرح مزبور مهاجرت یهودیان به فلسطین به عهده حکومت مرکزی واگذار شده مشروط بر اینکه متناسب با امکانات اقتصادی مناطق بوده و از سطح پیشنهادی حکومت ملی تعدی ننماید . همچنین در حکومت عربی و یهودی می توانند که از مهاجرت طرفین به مناطق خود جلوگیری نمایند . ولی حکومت یهودی مجاز می باشد که هر تعداد مهاجر که امکان تأمین اقتصادی آن را دارا می باشد به سرزمین خود دعوت نماید .

در ادامه طرح آمده است که بنابه توصیه کمیته تحقیق انگلیسی - - آمریکایی به محض اجرای طرح مزبور 100 هزار یهودی می توانند وارد سرزمینهای یهودی بشوند مشروط بر اینکه هزینه حمل و نقل و تأمین هزینه زندگی آنان به مدت دو ماه در فلسطین به عهده دولت آمریکا باشد .

از آنجا که این طرح مبتنی بر تقسیم فلسطین بوده و با مضمون کتاب سفید 1939 تعارض و مغایرت داشته . بنابراین با رد اعراب مواجه گردید . همچنان که صهیونیستها نیز به دلیل کمی مساحت اختصاص داده شده به آنان با طرح مخالفت کردند و مورد پذیرش آنها واقع نشده و رد گردید .

براساس اعتراض اعراب و صهیونیستها نسبت به طرح دولت بریتانیا از طرفین خواست تا طرحهای خود را به عنوان راه حل ارائه نمایند . اعراب طی طرح خواستار پایان بخشیدن به قیمومیت بریتانیا ، اعلام فلسطین به عنوان دولت واحد مستقل ، تشکیل حکومت دمکراتیک که براساس قانون اساسی که توسط مجلس مؤسسان وضع می گردد و همچنین تشکیل دولت انتقالی فوری به ریاست نماینده عالی و با شرکت هفت نفر از اعراب و سه نفر از یهودیان و اتخاذ تدابیر لازم برای تضمین حقوق دینی و مذهبی یهودیان و سایر اقلیتها شدند .

این طرح همچنین خواستار توقف مهاجرت یهودیان بوده و تصمیم در مورد آن به دولت آینده واگذار شده بود . همچنین پیمانی میان دولت آینده فلسطین و بریتانیا امضاء گردد که براساس آن روابط فیمابین مستحکم تر شود . تضمینهای کافی برای حفظ حرمت اماکن مقدسه و فراهم نمودن زمینه برای زیارت و بازدید آن نیز بدون توجه به این ، عقیده و یا زبان هر قومیتی اتخاذ گردد .

طرف صهیونیستی نیز ضمن ارائه طرحی خواستار تشکیل دولت مستقل یهودی شوند که بر 65% از مساحت فلسطین شامل الجلیل ، نقب ، دشتهای مناطق غربی و ساحلی حکومت نمودم و مناطق کوهستان شرقی در اختیار اعراب گذاشته شود . این طرح خواستار بین المللی کردن اماکن مقدسه بوده و به بریتانیا اجازه می دهد که پایگاههای نظامی ( هوایی ، زمینی و دریایی ) ایجاد نماید .

دولت بریتانیا هیچ کدام از دو طرح را نپذیرفت بلکه بدون وزیر خارجه بریتانیا ضمن ارائه نظر دولت مرکزی واحد را خواستار شده بود اعراب و یهودیان طرح مزبور را رد نمودند . دولت بریتانیا پس از این شکست قضیه فلسطین را به سازمان ملل متحد محول نمود .

مآخذ :

1. دروزه ، محمدغزه : القضیة الفلسطینیة فی مختلف مراحلها ، بیروت 1959 .
2. عبدالهادی ، مهدی : المسالة الفلسطینیة و مشاریع الحلول السیاسیة ، 1934 - 1974 ، بیروت 1975 .