زعیتر ، عمرحسن ( 1872 - 1924
در نابلس به دنیا آمد ، در دوران نوجوانی ، پدرش چشم از جهان فرو بست و سرپرستی او را عموی فقیه ، دانشمند و نویسنده اش شیخ محمد زعیتر برعهده گرفت . بعد از اتمام تحصیلات ابتدائی اش علوم عربی وقفه را در نزد مشهورترین علمای نابلس فراگرفت و اجازه تدریس از استاد دانشمند خود شیخ موسی صوفان القدومی را دریافت نمود .
وی به عنوان معلم مدرسه رشدیه نابلس تعیین شد و سپس همدوش با برادران خود تأسیس " جمعیتی " برای مبارزه با دولت مستبد و فئودالهای بانفوذ به رهبری جنبش مردمی منطقه شرکت نمود .
وی برای قبول مسئولیتی در دارالافتاء نابلس نامزد شد ولی دولت عثمانی با انتخاب او به این سمت مخالفت نمود .
هنگامی که در دادگاه حقوقی نابلس سمتی را عهده دار گردید طی ارسال نامه ای به پسرش عادل که دانشجوئی در استانبول بود با خود عهد کرد که " حق را حاکم و ریا و تزویر را ریشه کن سازد " .
وی ابتدا به عنوان عضوی در شورای شهرداری برگزیده شد ، و سپس در سال 1914 به عضویت شورای اداری نابلس درآمد و در سال 1915 به عنوان نماینده نابلس در مجلس عمومی ایالت بیروت انتخاب شد ( نک : تقسیمات کشور فلسطین ) مجلس عمومی که به مجلس شورای ملی ایالت شباهت داشت و بعد از اعلام قانون اساسی عثمانی در سال 1908 تشکیل گردید ، از صلاحیت کاملی برخوردار بود و امور ایالت در گرو تائید این مجلس بود . شیخ به عنوان رئیس کمیسیون امورعام المنفعه ( مشاغل ) و کشاورزی انتخاب شد و در احقاق حقوق منطقه خود در طرحهای عمرانی مشهور گردید .
وی به عنوان رئیس شهرداری نابلس تعیین گردید و به دلیل اینکه دولت عثمانی در پائیز 1918 احساس خطر نمود و در صدد خارج ساختن ارتش از نابلس برآمد ، شیخ عمر به تأسیس یک سازمان امنیتی قدرتمند و ایجاد گشتیهای امنیتی اقدام نمود . سپس دولتی تشکیل داد و متصدیانی را برای امور قضائی ، امنیت ، دارائی ، بهداشت ، و معارف تعیین نمود .
هنگامی که نیروهای بریتانیائی در تاریخ 22/9/1918 نابلس را به اشغال خود درآوردند ، حکومت نابلس را که شیخ عمر تشکیل داده بود ، به رسمیت شناختند . این حکومت همچنان زمام قدرت را در دست داشت تا اینکه اداره بریتانیا بعد از گذشت یک ماه و چند روز تشکیل گردید .
شیخ عمر برای کاهش بار سنگین جنگ از دوش شهروندان و راه اندازی امور مهاجرینی که به خاطر ترس از حملات بریتانیا از سواحل فلسطین و به ویژه غزه و یافا به نابلس فرار کرده بودند ، تلاشهائی را مبذول داشت .
شیخ عمر از زمان تصدی ریاست شهرداری تا هنگام مرگش به یک سری اقدامات عمرانی ، اجتماعی و سیاسی زیر دست زد : حل اختلافات بین خانواده ها و منسجم کردن صفوف نیروهای ملی ، دفاع شجاعانه از حقوق ملی در برابر سلطه جوئی مقامات قیمومیت ، قبول نمایندگی مردم استان نابلس در ارائه خواسته های استقلال طلبانه به کمیسیون نظرخواهی امریکائی کینگ - کرین ، و بالاخره قبول نمایندگی اقشار مردم به منظور بیان خواسته ها و نظریات آنها در کنفرانس عمومی سوریه در دمش .
از دیگر اقدامات وی این بود که به نمایندگی از طرف شهر و شورای شهرداری با تصمیم شورای عالی هم پیمانان منعقد در سان ریمو به سال 1920 ( نک : سان ریمو ، کنفرانس ) مبنی بر تحمیل قیمومیت بریتانیا و اعلامیه بالفور به فلسطین مخالفت نمود و ضمن مقاومت در برابر فشارها و تحمیلهای آنان ، استقلال و حاکمیت کشور و مخالفت با صهیونیزم و طرح تقسیم را مورد تأکید قرار داد .
وی جنبشی در زمینه عمران و آبادانی به وجود آورد که در قالب احداث خیابانها ، اسفالت کردن جاده ها ، و درختکاری آنها ، ایجاد پرورشگاه ، مدرسه عرفان ، احداث شبکه توزیع آب و تقویت روشنائی شهر نمودار گردید . مقامات قیمومیت از اقدام او در جهت روشنائی استان از طریق برق رسانی جلوگیری نمودند چرا که امتیاز برق رسانی فلسطین را به روتنبرگ یهودی واگذار کرده بودند ، در نتیجه اجرای طرح متوقف گردید نابلس " چراغ گازها و روشنائی خیابانها را به و برق رسانی شهر به وسیله صهیونیستها ترجیح داد .
او نقش مؤثری در تشکیل شورای عالی اسلامی اداره اوقاف اسلامی و محکمه شرعی به جای قیمومیت بریتانیا ایفا نمود ، و خود برای ریاست شورای مذکور کاندیدا گردید ولی او نامزدی محمد امین حسینی مفتی بیت المقدس را برای کسب این مقام تائید نمود .
وی جمعیتهای ملی به ویژه جمعیتهای اسلامی - مسیحی را مورد حمایت قرار داد و اشتیاق فراوانی به وحدت صفوف ملی از خود نشان داد . و به خودساختگی ، ذکاوت و قاطعیت در موضع گیری و حضور ذهن ، آینده نگری ، پرهیزگاری و داشتن پایگاه مردمی شهرت یافت .
مآخذ :
- طاهر ، محمدعلی : نظرات الشوری ، محضر مذاکرات الدورة الثالثة لاجتماع المجلس عمومی لولایة بیروت ، قاهره 1932 .
- نمر ، احسان : تاریخ جبل نابلس و البلقاء ، دمشق 1938 .
- الوثائق الفلسطینیة لموسسة الدراسات الفلسطینیه 1918 - 1939 .
