تافلائی ، محمدبن ( 1191ه - - 1777م )
محمدبن محمدالطیب المالکی الازهری ، فقیه ، ادیب و شاعر که در کشور مغرب متولد شد و در هفت سالگی قرآن را حفظ کرد . سپس به آموزش متون متداول پرداخت . آجرومیه را نزد پدرش که از علمای متوسط بود ، و سنوسیه و برخی کتب ساده فقهی را نزد شیخ محمد سعدی الجزائری آموخت و پیش از سن بلوغ به تدریس سنوسیه پرداخت . سپس به قاهره رفت و در دانشگاه ازهر به تحصیل مشغول شد . دو سال و هشت ماه پس از آن ، وقتی به قصد دیدار پدر به زادگاه خویش بازمی گشت ، اسیر فرنگیان شد که او را به جزیره مالت بردند . در آنجا گروهی از راهبان مسیحی درباره الوهیت مسیح ، معجزات رسول اکرم ( ص ) و برخی از آیات قرآن با وی به مناظره پرداختند . خلاصه آن مناظره که گویا طی مدت هشت روز انجام گرفت در کتاب " سلک الدرر " آمده است . ( ص 103 - 104 ) . تافلائی پس از دو سال اسارت نجات یافت ، از مالت به اسکندریه رفت و سپس به قاهره بازگشت . وی چندین بار به حجاز سفر کرد و سفرهایی نیز به یمن و عمان و بحرین و بصره و حلب و دمشق داشته است . سرانجام در بیت المقدس ساکن گشت ( 1172ه - - 1758م ) و در آنجا به عنوان مفتی مذهب حنفی تعیین شد .
تافلائی آثار بسیاری دارد که تعداد آنها از منظوم و منثور به قولی نزدیک به هشتاد جلد است . رساله های خطی او در علوم گوناگون ، در کتابخانه خالدیه در بیت المقدس ( نک - : کتابخانه ها ) نگاهداری می شود . از جمله آثار او رسائل زیر را باید نام برد :
الاستقصا لماصح و ثبت فی المسجدالاقصی ، الاسعاد فی شرح و تخملیس بانت سعاد ، التحریرات الرائعة والرساله الفائقه ، تحفة المجدین بنحرة خیرالدین ، حسن التبیان فی مدلول القرآن الخبر الوابل فی تعطیل المطابل ، الدر الاغلی بشرح الدور الاعلی ، دیوان شعر به سؤل هل الحور العین من الملائکه و جوابه نظما ، صخره بیت المقدس ، الصلح بین المجتهدین فی کلام رب العالمین ، غایة الارشاد فی احادیث البلاد ، القهوه و الدخان ، منحة الودود بشرح ما الهمه الاخ ابوالسعود ، هواتف اسرار البسمله فی ادحاض استنباطات المسیحی المهلهلة .
تافلائی در بیت المقدس درگذشت ، و در مقبره مأمن الله ( ماملا ) به خاک سپرده شد .
مآخذ :
- بغدادی ، اسماعیل پاشا : ایضاح المکنون ، استامبول ، وکالة المعارف الجلیة ، 1945م ، 1/231 ، 257 ، 441 ، 494 .
- بغدادی ، اسماعیل پاشا : ایضاح المکنون ، استامبول ، وکالة المعارف الجلیة ، 1947م ، 2/579 .
- بغدادی ، اسماعیل پاشا : هدیة العارفین ، بیروت ، مکتبة المثنی ، 1955 م ، 2/341 .
- ابن عابدین ، محمد : عقود اللالی فی الدسانید العوالی ، دمشق ، 1302 ه - .
- کحالة ، عمررضا : معجم المؤفین ، بیروت ، داراحیأ التراث العربی ، 9/37 .
- کحالة ، عمررضا : معجم المؤفین ، بیروت ، داراحیأ التراث العربی ، 11/227 .
- مرادی ، محمدخلیل : سلک الدرر فی اعیان القرن الثانی عشر ، بغداد ، مکتبة المثنی ، 4/102 - 180 .
- فهرست کتابهای عربی موجود در دارالکتب مصر ، 1342 - 1361ه - .
