ایالات متحده آمریکا و شوروی ( اعلامیه مشترک - 1977 )
روز یکشنبه 2 اکتبر 1977 ، وزارت خارجه آمریکا اعلامیه مشترک این کشور با اتحاد جماهیرشوروی را منتشر کرد . متن این اعلامیه به شرح زیر است : " پس از تبادل نظر در مورد وضع بحرانی خاورمیانه . " ونس " وزیر خارجه آمریکا و " آندری گرومیکو " عضو دفتر سیاسی و کمیته مرکزی حزب کمونیست اتحادجماهیرشوروی و خکچنین وزیر خارجه این کشور به صدور بیانیه زیر از جانب کشورهای خود مبادرت ورزیده اند .
- هر دو دولت به نتیجه رسیده اند که مصالح حیاتی مردم این منطقه و به طور کلی مصالح تحکیم امنیت بین المللی ، قویا ایجاب می کند که هر چه زودتر مصالحه ای عادلانه و پایدار در مورد کشمکش اعراب و اسرائیل صورت گیرد .
این مصالحه باید جامع بوده و همه طرفهایی را که در این مسأله ذینفع هستند شامل گردد . آمریکا و شوروی معتقدند که در چارچوب یک مصالحه جامع خاورمیانه ، همه مسائل خاص مربوط به مصالحه حل گردد . از جمله مسائلی اساسی از قبیل عقب نشینی نیروهای مسلح اسرائیل از مناطق اشغال شده در جنگ 1967 ، حل مسأله فلسطین شامل حقوق مشروع ملت فلسطین ، پایان حالت جنگ و برقراری روابط عادی براساس شناسائی متقابل اصول حاکمیت و تمامیت ارضی و استقلال سیاسی .
دو کشور معتقدند که علاوه بر اقدامات بالا ، مواردی هم برای تأمین امنیت مرزهای داخل اسرائیل و کشورهای عرب همسایه ضروری است که عبارتند از تثبیت مناطق غیرنظامی ، تضمین های بین المللی برای این گونه مرزها و نظارت بر اجرای شرایط مصالحه . آمریکا و شوروی آماده اند که در این قبیل تضمینها شرکت کنند .
- آمریکا و شوروی معتقدند که تنها راه درست و مؤر جهت به دست آوردن راه حل اساسی برای همه جنبه های مشکل خاورمیانه ، چیزی جز مذاکره در چهارچوب کنفرانس صلح ژنو که از ابتدا به ویژه برای این منظور ابتکار شده بود ، نیست و نمایندگان همه جناح های درگیر در این ماجرا از جمله نمایندگان ملت فلسطین باید در آن شرکت کنند و سپس تصمیمات این کنفرانس به صورت علمی اجرا شود .
آمریکا و شوروی در مقام رؤای مشترک این کنفرانس تمایل خویش را از طریق اقدامات مشترک و تماس با طرفهای مربوطه صورت خواهند داد تا به هر ترتیب ممکن ، راه را برای تشکیل این کنفرانس ، در دسامبر 1977 ، هموار سازند .
رؤای کنفرانس ژنو همچنین خاطرنشان می کنند که هنوز هم مشکلاتی در زمینه ضوابط ، تشریفات و تشکیلات چنین کنفرانسی وجود دارد که بایستی طرفهای شرکت کننده بر آن توافق کنند .
- آمریکا و شوروی که هدفشان برقراری مصالحه سیاسی عادلانه در خاورمیانه و همچنین از بین بردن اوضاع انفجارآمیز این منطقه جهان است ، از تمام طرفهای ذینفع در این مسأله تقاضا می کنند که ضرورت ملاحظه دقیق حقوق و مصالح قانونی یکدیگر را احساس کرده و آمادگی متقابل خود را برای انجام آن به مرحله ظهور برسانند .
بحث در مورد متن اعلامیه
در بند اول این اعلامیه عبارت همه طرفهایی را که در این مسأله ذینفع هستند روشنگر و نشان دهنده این مطلب است که این مصالحه باید با توافق کلیه فلسطینیها از جمله اعضای جنبشهای خلق فلسطین مثل سازمان آزادی بخش فلسطین باشد که این موضوع به هیچ وجه مطابق میل صهیونیستها نیست . چون آنها شهامت روبه رو شدن با فلسطینیها را ندارند و همیشه به وسیله ای سعی می کنند که از انجام این کار طفره بروند . بنابراین هر گاه بحث از کنفرانس ژنو به میان می آید طرفهای اصلی ذینفع که همان آوارگان هستند به وادی فراموشی سپرده می شوند و اسرائیل ایشان را به رسمیت نمی شناسد .
نکته دوم که باید در مورد این متن مورد توجه قرار گیرد عبارت " تأمین حقوق مشروع ملت فلسطین " است که جای بحث دارد زیرا کشور آمریکا همواره مقادیر زیادی اسلحه آن هم از مدرنترین انواع آن در اختیار اسرائیل گذاشته است تا بتواند با حقوق مشروعه ملت فلسطین مبارزه کرده و آن را پایمال کند .
مسأله سوم که در این مورد ، اشکال می باشد ، عبارت برقراری روابط عادی و صلح آمیز بر اساس شناسایی متقابل اصول حاکمیت و تمامیت ارضی و... " است .
درج این عبارت در متن اعلامیه بدین معنی است که آوارگان بی خانمان فلسطین از قوم یهود به خاطر تجاوزاتشان تشکر کنند و آنها را به رسمیت بشناسند و استقلال سیاسی این کشور نامشروع را بپذیرند .
نگرانی اسرائیل از توافق آمریکا و شوروی
اسرائیل ، این توافق غیرمنتظره آمریکا و شوروی را " غیرقابل قبول " و " سدی در برابر صلح خاور میانه " خوانده است .
نکته دیگری که اسرائیلیها می گویند آمریکا با این اعلامیه آشکارا عهدشکنی کرده و تعهداتی را که آمریکا در زمان کسینجر " وزیر خارجه یهودی آمریکا ) در مقابل اسرائیل کرده زیر پا نهاده است . اسرائیل علنا اظهار داشته است که در مورد سرکوبی فلسطینیها و پایمال کردن حقوقشان با آمریکا قرارهایی گذاشته اند و آمریکا قول داده است که کمکهای لازم را در این مورد به اسرائیل انجام دهد .
صهیونیستها می گویند که انتشار این اعلامیه می تواند منجر به یک وضع فوق العاده سیاسی در اسرائیل شود و به این دلیل از آمریکا می خواهند که اعلامیه را کنار بگذارد . در عوض اعراب از اعلامیه مشترک آمریکا و شوروی استقبال کردند و فلسطینیها نظر مساعد دادند . ولی چند روزی از صدور این اعلامیه نگذشته بود که آمریکا تحت فشار اسرائیل خواسته جهان عرب را زیر پا گذاشت ، و مثل همیشه به نفع اسرائیل میدان را خالی کرد . به طوری که روزنامه ها چند روز بعد نوشتند : " کارتر به نفع اسرائیل طرح آمریکا و شوروی را برای خاورمیانه کنار گذاشت . " البته اعلام این خبر بعد از یک مذاکره سه ساعته بین " موشه دایان " و " کارتر " انجام شد و سرانجام آمریکا هویت اصلی خود را فاش ساخت .
مأخذ :
- مازار یزدی ، محمد عرب : فلسطین سرزمین مقدس ، انتشارات جوادیه ، یزد .
