اسماعیل بن‌ابراهیم‌بن‌محمد ( 782 - 852ه - /1380 - 1448م )
ابن شرف - اسماعیل‌بن‌ابراهیم‌بن‌محمد ( 782 - 852ه - . ق/1380 - 1448م ) لقب او عمادالدین و کنیه‌اش ابوالفداء است . وی از فقهای مذهب شافعی ، و در مواریث و حساب و ادبیات برجسته بوده است . ابن‌شرف در بیت‌المقدس زاده شد و رشد یافت ، به فراگرفتن دانش پرداخت ، قرآن و بسیاری کتب دیگر را حفظ کرد و نزد علمای زادگاه خویش حدیث آموخت . از جمله در مجلس درس شهاب‌الدین‌بن‌الهائم ( و 815ه . ق - 1411م ) حضور یافت و بیشتر مؤلفات وی را نزد خود او خواند و در علوم ریاضی و سایر دانشها از او بهرۀ بسیار گرفت و دانشنامه‌ای نیز از وی دریافت داشت که سخاوی ، آن را یک گواهینامۀ کامل نامیده است .
ابن‌شرف در دانش مقامی والا یافت و به گفتۀ سخاوی ، در علوم حساب از پیشروان گشت . در فقه و به ویژه در مواریث عالمی توانا شد . در نحو ، برجسته بود ، اصول را نیکو می‌دانست و در معقول و منقول اطلاعات وسیعی داشت . مجیرالدین حنبلی صاحب " الانس‌الجلیل " وی را از " فقهای مذهب شافعی " خوانده است .
وی به عزم حج به مکه رفت . از آنجا برای کسب دانش به قاهره سفر کرد و نزد علمای این شهر ، از جمله احمد‌بن‌حجر عسقلانی* ، جلال‌الدین بلقینی و ولی‌الدین عراقی و دیگران درس خواند . ابن‌شرف در آغاز ورودش به قاهره از فقر و بینوایی رنج می‌برد ، بر دروازۀ جامع ازهر ، خربزه می‌فروخت ، یکی از علمای شهر از بینوایی او آگاه شد و آموزش فرزندان خود را در برابر پرداخت مزد به او واگذارد .
ابن‌شرف پس ازمدتی به بیت‌المقدس بازگشت ، یکی از بزرگان دانش در این شهر گردید و در مدرسۀ صلاحیه به تدریس علوم شرعی ، ادبیات و ریاضیات پرداخت .
ابن‌شرف تألیفات بسیاری دارد . از جمله کتابهای وی ، شرح کتاب " البهجه‌الوردیه " تألیف زین‌الدین‌عمر‌بن‌مظفرالوردی ( 749ق/1347م ) ، در دو جلد است . دربارۀ کتاب " التنبیه فی فروع الشافعیه " تألیف شیخ ابواسحق ابراهیم‌بن‌علی شیرازی ( و 476ق/1082م ) نیز شرحی نگاشته است . تلخیص کتاب طبقات الشافعیه الکبری ، نوشتۀ تاج‌الدین السبکی ( و 771ق/... ) ، تلخیص کتابی در الغاز ، از جمال‌الدین عبدالرحیم‌بن‌حسن‌الاسنوی الشافعی ( و771ق/1370م ) ، شرح الفیه استادش شمس‌الدین برماوی در علم اصول ، از دیگر تألیفات ابن‌شرف است .
وی به شرح تألیفات استادش ابن‌الهائم نیز پرداخته است اما نه سخاوی و نه دیگران ، نام شرحهای ابن‌شرف بر تألیفات ابن‌الهائم را ذکر نکرده‌اند . تألیفات ابن‌الهائم بسیار زیاد بوده و بیشتر گمان می‌رود که ابن‌شرف به مؤلفات استادش در علوم ریاضی توجه ویژه داشته است . آنچه این گمان را تقویت می‌کند ، این است که یکی از تألیفات ابن‌شرف " اختصار مفتاح ابن‌الهائم " در علم حساب است . وی اشعار مختصری نیز دارد . ابن‌شرف در بیت‌المقدس درگذشت و در مقبرۀ ساهره به خاک سپرده شد .
مآخذ :
- سخاوی : الضوء اللامع لاهل القرن‌التاسع ، قاهره 1353 - 1355ق .
- سخاوی : التیرالمسبوک فی ذیل السلوک ، قاهره 1896م .
- سیوطی : نظم الحقیان فی‌أعیان العیان ، نیویورک 1927م .
- شوکانی : البدر الطالع من بعد القرن التاسع ، قاهره 1348ق .
- حنبلی ، مجیرالدین : الانس الجلیل بتاریخ القدس و الخلیل ، نجف 1968م .
- خلیفه ، حاجی : کشف‌الظنون عن اسامی الکتب و الفنون ، استانبول 1941م .
- بغدادی ، اسماعیل : ایضاح المکنون فی الذیل علی کشف الظنون ، استانبول 1945 - 1947م .
