قرن ( دره - )

مهمترین و بزرگترین دره جلیل علیای غربی از نظر مساحت و طول است که مساحت حوضه آن 137 کیلومتر مربع و طول آن 43 کیلومتر می باشد . اهمیت آن به واسطه استمرار جریان رودها در این سرزمین بیشتر از اینها نیز می رسد در واقع رودخانه می باشد نه صحرا و بیابان سیل خیز .

اهمیت آن همچنین به واسطه این است که مرز طبیعی جنوبی می باشد ، برای رشته کوه جبل عامل که در داخل زمینهای فلسطین شمالی واقع است . جریانهای بالائی از دره القرن شروع می شوند و در مرکز بالاترین اجزای فلسطین در کوههای الجلیل بالا ( علیا ) تکمیل می شوند . ارتفاع کوه جرمق 208/1 متر و کوه حیدی 047/1 متر و کوه عروی 071/1 متر می باشد . این تقسیمات اجزایی هستند که خط تقسیم آب را بین دره رود اردن و حوله و طبریه در شرق و دریای مدیترانه در غرب تشکیل می دهند . از این کوهها و مرتفعات و کوههای دیگر از الجلیل بالا سیلابهای ناشی از باران ها و بعضی برفهای ذوب شده جمع می شوند و به شکل نهر در می آیند تا جریان اصلی بالایی دره القرن را نزدیک روستای حرفیش تشکیل بدهند .

این دره از کنار سرزمین بیت جن که از زمینهای روستای بیت در شمال غرب آن ، واقع است شروع می شود و جریان بالائی و اصلی از تعدادی از سرزمینهای سیل خیر کوچک می گذرد و به سوی سرزمین بیت جنا پیش می رود تا اینکه به طرف شمال غربی در گذرگاههای کوهستانی و صخره ای می رسد سپس به سوی دره المنبع رفته و از آنجا ، جهت آن غربی می شود و به سوی غرب پیش می رود . در حالی که شعبه هایی از آن در بین کوهها جاری می شود . سپس بطرف شمال نزدیک روستای " حرفیش " حرکت می کند .

دره القرن اینجا به سرزمین جیس معروف است . شاید وجه تسمیه آن بدین دلیل باشد که این سرزمین عمیق و تنگ در میان ارتفاعات مسلط بر آن کم وسعت می باشد و بعد از اینکه این سرزمین خطهای هلالی و قوسی شکل زیاد در بین کوهها بر طول محور عمومی سمت شمالی - - غربی ، ترسیم می کند به شکل یک دره شبه مستقیم درمی آید که به سمت غرب پیش می رود . تا اینکه به دریا نزدیک روستای

الزیب که فاصله اش از مرزهای فلسطین - - لبنان و رأس الناقوره زیاد است می رسد و مسافت آن پنج کیلومتر می باشد .

اگر منطقه بیت جن را شروع و دره القرن بدانیم پس این دره 850 متر از سطح دریا ارتفاع دارد . بعد از آن شیب کلی آن تنزل یافته و تقریبا به 1 : 50 و در مناطق کوهستانها شدید می شود تا اینکه به 1 : 2 می رسد و در بعضی از قسمتها و شدت شیب آن کم شده و به 1 : 150 در مجاری و رودهای پایینی و به کمتر از آن در دشت ساحلی می رسد دره البقیقه که با دره القرن همجوار است از طرف جنوب نزدیک روستای قرحاتا به عنوان مهمترین پشتیبانان آن به شمار می رود که آن را به وسیله آبهایش تغذیه می کند تا این گفته را به اثبات برساند که : دره القرن از دره بیت جن و دره البقیعة تشکیل شده است .

متوسط بارندگی سالیانه در دره القرن 5و7 میلیون مترمکعب اندازه گیری می شود ، از آبهائی که در زمستان سطح آن بالا می آید و به دنبال بارش باران ارتفاع آن بالا می رود . در تابستان پایین می آید تا اینکه در پهنه این دره بجز یک خط آبی راست که می تواند به دریا برسد مشاهده نمی شود .

حرکت آبها در مناطق سنگلاخی و کوهستانی به شعبه های متعدد تقسیم می شود . یا به آبشارهای کوچک تبدیل می شود که به شکل جوشش آب از صخره ها فرو می ریزند .

جریان آبها در این دره در طول ایام سال استمرار دارد خصوصا در فصل تابستان تعدادی از چاههای آب را به میزان قابل توجهی تغذیه می کنند و در رأس آنها چشمه های آب القرن وجود دارند که به نام سرچشمه شناخته می شوند . آنچه این گفته را تأکید می کند ، این است که ارتفاع بارانها حوضه دره القرن نسبی می باشد و نوسان آن بین 600 مم در غرب کم ارتفاع و 900 مم در ارتفاعات شرقی است که سبب به جریان افتادن آب سطحی و تغذیه آبهای کناری و حوضچه های آن در مناطق کوهستانی می شود .

همچنین شکل گیری صخره های کلسیی - - دولومیتی را به دلیل ترشح آبها و تراوش آنها بر روی سنگها آسان می کند و موجب تغذیه و مشروب ساختن منابع و سرچشمه های آن منطقه می شود .

عمر این صخره ها به تورونی - - سینومانی می رسد که از دوران ژئولوژی دوم است . این سنگها علی رغم صخره های سفت و محکم منفدی هستند برای آبها . در مناطقی که صخره ها محکم و سفت هستند خندقهای عمیق و کم وسعت در قسمتهای متعدد دره القرن در منطقه جلیله تشکیل می شود . اما در منطقه دشت در غرب صخره های آهکی ، آتش فشانی ، شنی و رسوبی است که به دوره چهارم برمی گردد . نزدیک ساحل توده های شنی بالا می آیند و مرتفع می شوند که آن را آبهای دره القرن و بقیه دره های مجاور و منتهی به دریای مدیترانه می پوشاند .

آسیابهای آبی در سراسر قسمتهای کوهستانی پخش می شوند . ساکنین آنجا به حرفه های کشاورزی و کشت ( درختان میوه و حبوبات و سبزیجات و غیره ) و چوپانی مشغولند . مراتع و چراگاههای طبیعی در ارتفاعات جلیل علیا به وفور یافت می شود که مساحتهای وسیعی از جنگل های طبیعی در منطقه و حوضه القرن و خارج آن را می پوشاند . علی رغم اینکه تعدادی از روستاها توسط اعراب مسکونی باقی مانده است ، صهیونیستها تلاش می کنند تا چهره عربی منطقه دره القرن را محو و نابود سازند .

مآخذ :

1. دباغ ، مصطفی مراد : بلادنا فلسطین جلد 7 ، ق 2 ، بیروت 1974 .
2. نقشه فلسطین : مقیاس 000,501 ، تابلوهای الناقوره و بنت جبیل و صفد .