جزر ( تپه - )

تپه جزر در فاصله 8 کیلومتری جنوب شرقی رمله ، نزدیک روستای ابوشوشه در حاشیه سلسله جبال ممتد میان قدس و سواحل فلسطین قرار دارد . چنین برمی آید که نام جایگاه کنونی مرتبط با نام قدیمی شهر باشد ، به طوری که نام این محل در منابع اکدی به صورت Gazur و در منابع مصری باقیمانده از دوران فرعون تحتمس سوم تا دوره مرنبتاح ( حدود سال 1220 پیش از میلاد ) به صورتdr آمده است . همچنین این نام در یکی از حملات تیگلات فلاسر سوم ( 745 - 728 پیش از میلاد ) که بر روی یک سنگ نوشته ثبت گردیده به صورت ج 2 ، ص 36

Gu - az - ru ذکر شده است ، این سنگ نوشته در قصر نمرود پادشاه آشور کشف گردید . تورات این نام را در موارد مختلف ذکر کرده است . در این محل شماری از منابع مکتوب به دست آمده که از این میان یک سنگ تعیین حدود وجود دارد که نام قدیم ذکر شده در آن نزدیک به نام کنونی است . همچنین لوحه ای گلی از دوران نگاشته های عمرانیان ( حدود 1400 پیش از میلاد ) و نیز نوشته های مشهور به تقویم تپه جزر از دوره نو آشوری ( قرن هفتم قبل از میلاد ) کشف شده است . این محل از اهمیت استراتژیک برخوردار است به طوری که از همه طرف بر مناطق وسیعی مشرف می باشد . این امر با تاریخ این مکان و با آثار به جای مانده - از تمدنی که از دوره مس ( هزاره چهارم پیش از میلاد ) تا دوره روم ادامه می یابد - در ارتباط می باشد . این مکان توجه بسیاری از افراد را که از قرن نوزدهم در زمینه باستان شناسی کار می کردند به خود جلب کرد . این امر از هنگامی بود که کلیرموند گانو Clermont - Ganneauدر سال 1871 تپه جزر را با شهر قدیمی " جیزر " مرتبط دانست . کمااینکه ماکلسترMacalister در سال 1902 به نمایندگی از سوی صندوق کاوشگری فلسطین ، دست به حفاریهایی در این مکان زد . در سالهای اخیر یعنی از سال 1964 یک هیأت آمریکایی با نظارت رایت Wright ، دیور Devir و لانس Lanceو دیگران دست به کاوشگری در این محل زده اند .

چنین برمی آید که تپه جزر نقش بسیار مهمی در عهد مفرغ قدیم ( هزاره سوم قبل از میلاد ) داشته است . یک شهر با استحکامات کشف گردید که بیش از چندبار تجدید بنا و ترمیم شده است . حجم این مکان در دوره مفرغ میانه ( حدود 1800 قبل از میلاد ) افزایش یافت . کاوشهای انجام شده منجر به بیرون آوردن مجموعه خانه هایی از زیر خاک گردید که تعدادی ظروف و مجسمه های مصری الاصل در آنها کشف شد . تقریبا در اواخر دوره مفرغ میانه ( قرن 17 قبل از میلاد ) در دوره حکومت هکسوسها بر فلسطین ، استحکامات این منطقه بازسازی شد . از آثار معماری متعلق به این دوره ، یک قصر بزرگ به جای مانده است که دارای ده ستون سنگی می باشد .

شکوفایی این شهر تا اواخر دوره مفرغ ( قرون 14 و 15 پیش از میلاد ) ادامه یافت . با پایان یافتن این دوره و همزمان با ورود فلسطینیان به این منطقه ( حدود قرن 12 پیش از میلاد ) شهر در این هنگام از اهمیت ویژه ای برخوردار شد . کاوشگران توانستند این دوره را به چند مرحله تقسیم کنند . سکونت گزیدن در این مکان در برهه های ناپیوسته تا دوره ممالیک ادامه یافت . چنین برمی آید که دوره اخیر چندان مورد توجه کاوشگران قرار نگرفته است .

مآخذ :

1. Clermont-Ganneau, C. : Archaeological Researches in palestine 2, 1899.
2. Macalister, R. A. S. : The Excavation of Gezer, London 1912.
3. Palestine Exploration Quarterly : 1935, 1937, 1962, 1973.