تسلیحات ( کمیته کنترل - واشنگتن 1992 )

در دومین مرحله مذاکرات چند جانبه صلح خاورمیانه و در چارچوب قطعنامه های اجلاسیه مسکو طی روزهای دوشنبه بیست ویک تا سه شنبه بیست ونهم اردیبهشت ماه 1371 برابر با 11 تا 19 ماه می 1992 پنج کمیته فرعی مربوط به آوارگان - کنترل تسلیحات و امنیت منطقه - توسعه اقتصادی - آب و محیط زیست به ترتیب در پایتخت های کانادا ، آمریکا ، بلژک ، اطریش و ژاپن تشکیل گردید و اجلاس کنترل تسلیحات به نام کمیته کنترل تسلیحات - واشنگتن معروف گردید که در زیر به تحولات مربوط به آن اشاره می شود .

کمیته کنترل تسلیحات در منطقه خاورمیانه که مهم ترین فصل از گفت وگوهای چند جانبه فرایند صلح با اسرائیل را تشکیل می داد در تاریخ 22/2/71 با حضور 20 هیأت از کشورهای مختلف به سرپرستی آمریکا تشکیل گردید .

این اجلاس با هدف بحث و گفت وگو پیرامون تدابیر مطلوب برای ایجاد اطمینان و کاهش تشنج در منطقه تشکیل شد .

به گفته برخی منابع در روز اول ، کنفرانس شاهد یک رشته تشنجها و بروز اختلاف نظرهای شدید بود لیکن طی دو روز آخر اجلاس ، لحنها آرامتر و نقطه نظرها نزدیکتر گردید .

آمریکا و روسیه آغازگر بحث درباره کنترل تسلیحات در منطقه بودند . یک مسئول آمریکایی گفت که سرپرستان کنفرانس از کشورهای منطقه خواستند تا از روش آمریکا و روسیه تبعیت کنند .

در این راستا برخی از هیأتهای شرکت کننده ابراز عقیده کردند که کنترل تسلیحات بین آمریکا و روسیه با مورد اعراب و اسرائیل تفاوت دارد چرا که آمریکا و روسیه خاک یکدیگر را اشغال نکرده اند و وحشت آمریکا و روسیه تنها به خطرهای مربوط به آینده منحصر بوده است . این عده معتقد بودند که مذاکرات دو جانبه هر چه سریعتر باید یه یک راه حل نزدیک شود چرا که در غیر این صورت بحث پیرامون کنترل تسلیحات معنا و مفهومی نخواهد داشت . برخی از هیأتهای عربی خواهان مشروط کردن این مسأله به پیشرفت مذاکرات دو جانبه شدند .

در خلال روزهای دوشنبه و سه شنبه ، رؤای هیأتهای مصر - اردن - الجزایر - تونس و همچنین نماینده جامعه اروپا که مواضعی نزدیک به اعراب داشتند ، صحبت کردند .

محافل مطلع درباره بحث در محور مشارکت اروپائیها در این کمیته گفتند : اروپائیها خواستار ایفای نقش به عنوان یک طرف منطقه ای هستند و نه به عنوان یک طرف خارجی . در این رابطه مسئولان آمریکایی از تفصیل درباره موضوع خودداری کردند به ویژه آنکه اسرائیلیها خواستار نتیجه گرفتن از مذاکراتشان با 21 دولت اروپایی بودند .

موضع چین در این اجلاس خوب توصیف شد به ویژه پس از آنکه آنها درخواست نمودند تا هیچ گونه استثنایی در مورد کشورهای منطقه و نوع سلاحها و اینکه ساخت کشورهای منطقه و یا اینکه وارداتی باشد ، قائل نشوند .

ترکیه که در این دور از گفت وگوها شرکت داشت اعلام نمود که خود را یک طرف منطقه ای در مسایل مربوط به کنترل تسلیحات نمی داند .

روز چهارشنبه هیأتهای شرکت کننده به کار خود در واشنگتن پایان دادند و مقرر گردید که این کمیته در آینده نزدیک به تشکیل یک اجلاس مبادرت ورزد که قرار شد طی اجلاس کمیته توجیهی گفت وگوهای چند جانبه در 27 ماه می ( 6/3/71 ) در لیسبن درباره این اجتماع تصمیم گرفته شود .

مسئولان آمریکا تصریح نمودند که گفت وگوهای کمیته جدی بود و کلیه هیأتها خشنودی خود را از مشارکت در این دور از گفت وگوها که مانند یک سمینار برگزار گردید ، اعلام داشتند . تمامی هیأتهای شرکت کننده بر عدم استثنا در کنترل اسلحه از جمله سلاحهای کشتار جمعی تأکید نمودند .

در خصوص مذاکرات این کمیته یک مسئول آمریکایی گفت : در خلال 4 روز این کنفرانس گفت وگوهای اسرائیلیها با اعراب . بیش از گفت وگوهای 40 سال گذشته بود .

دعوت نکردن فلسطینیها در این کمیته از موارد قابل انتقاد از سوی اعراب به ویژه فلسطینیها بود . تاتوایلر سخنگوی وزرات خارجه آمریکا در این مورد گفت : در این دور از مذاکرات کشورهایی شرکت جستند که دارای ارتش ، نیروی دریایی و هوایی و قدرت خریدهای تسلیحاتی هستند . بنابراین آمریکا و روسیه به عنوان سرپرستان کنفرانس صلح بهتر دانستند دعوت از کشورهایی صورت بگیرد که دارای چنین امکاناتی برای بحث درباره آن می باشند .

وی افزود فکر نمی کند که فلسطینیها عملاًدارای نیروی دریایی و ارتش و نیروی هوایی باشند . در عین حال تاتوایلر گفت : این آغاز کار است و ممکن است فهرست دعوت شدگان در آینده تغییر کند . در عین حال فلسطینیها با صدور یک بیانیه نقطه نظرهای خود را درباره مسأله کنترل تسلیحات در منطقه مطرح نمودند . نکات این بیانیه به شرح زیر است .

1. کشور فلسطین مایل است به عنوان یک عضو دوستدار صلح در خانواده سازمان ملل عضویت داشته باشد .
2. ملت فلسطین از انجام ترتیباتی که امنیت ارضی کلیه کشورهای خاورمیانه از جمله فلسطین و اسرائیل را تضمین نماید ، حمایت می کند .
3. ملت فلسطین از ایجاد یک منطقه خالی از سلاح اتمی در خاورمیانه حمایت می کند و از دستگاههای کنترل بین المللی خواستار کمک برای ایجاد چنین منطقه ای می باشد و همچنیناز کلیه کشورهای خاورمیانه می خواهد که پیمان عدم گسترش سلاحهای اتمی را امضا کنند .
4. ملت فلسطین خواستار برچیدن تمامی انواع سلاحهای کشتار جمعی در خاورمیانه می باشد .
5. ملت فلسطین از ایجاد مقررات یکسان برای تولید سلاح در خاورمیانه حمایت می کند .
6. ملت فلسطین همچنین از کاهش یافتن میانگین تسلیح در منطقه و متوقف شدن مسابقه تسلیحاتی حمایت کرده و طرفهای خارجی را به خویشتنداری در این مورد تشویق می کند .
7. ملت فلسطین از ایجاد نقش فعال برای سازمان ملل جهت پیگیری مسایل مرتبط با امنیت خاورمیانه حمایت می کند .
8. ملت فلسطین ایجاد یک کشور مستقل فلسطینی را کلید پایان درگیری با اسرائیل و برقراری صلح و امنیت میان ملتهای دو کشور می داند .
9. کشور فلسطین آماده است که فقط دارای یک نیروی نظامی دفاعی باشد و مایل به تشویق ایجاد ترتیبات دو جانبه و منطقه ای می باشد که حق کلیه کشورها و ملتهای منطقه را در نزدیک شدن به صلح و امنیت تضمین نماید .

مأخذ :

#روزنامه الحیاة مورخ 27 و 28/4/1992 - 30/4/1992 .