بیدس ، خلیل ابراهیم ( 1875 - 1949 )
وی ، ادیب داستانسرا ، مترجم و خطیبی بود که در شهر ناصره متولد شد و درسهای دوره‌ی ابتدایی را در مدرسه‌ی ارتودکسی روم به پایان برد . آنگاه در شمار کسانی که به دارالمعلمان روسی در ناصره پذیره شدند انتخاب گشت و شش سال در آنجا ماند ، و پس از آنکه فارغ التحصیل شد ، به عنوان مدیر مدرسه‌ی ابتدایی روسی در حمص به کار پرداخت ، سپس به مدرسه‌ی روسی بسکنتا واقع در لبنان انتقال یافت . مدتی بعد به حیفا نقل مکان کرد و در سال 1908 مجله‌ی " النفائس " را منتشر ساخت که از سال 1909 " النفائس العصریة " نام گرفت . این مجله در کشورهای عربی ، در نوع خود بی نظیر بود ( نک : مطبوعات فلسطین ) . خلیل بیدس خود تمام کارهای این مجله را به انجام می‌رساند و مسئولیت آن را نیز برعهده داشت و بیشتر مقالات را خود می‌نوشت . همچنین ادیبان و شاعران فلسطین مانند محمد اسعاف نشاشیبی ، خلیل سکاکینی ، علی ریماونی ، عبدالله مخلص ، اسکندر الخوری البیتجالی و پولس شی ده ، و برخی از ادیبان و شاعران کشورهای عربی مانند : حلیم دموس ، قطاکی ، الحمصی و دیگران در مجله‌ی مذکور مقالات و اشعاری می‌نگاشتند . در این مجله ، داستانها و مقالاتی از زبانهای روسی و آلمانی و انگلیسی و فرانسه ترجمه و منتشر می‌شد . همچنین در کشورهای بیگانه‌ای که گروههای مهاجر نشین عرب در آنها سکونت داشتند انتشار می‌یافت . و سرانجام ، مجله‌ی النفائس ، " مدرکی معتبر و مرجع تاریخی مفید برای کسانی که در حیات ادبی این روزگار پژوهش می‌کنند " به شمار می‌آید .
خانواده‌ی او می‌خواست که خلیل ابراهیم بیدس نماینده‌ی فرقه‌ی ارتدوکس در مقر پاتریاک نشین واقع در بیت‌المقدس باشد . بنابراین او از تدریس کناره گرفت و به بیت‌المقدس نقل مکان کرد . ولی دیری نپائید که به تدریس زبان عربی در مدرسه‌ی انگلیسی المطران پرداخت تا آنکه در سال 1945 ، بازنشسته شد .
خلیل بیدس فعالیت ادبی و داستان نویسی خود را با ترجمه از زبان روسی آغازکرد . در سال 1898 سه داستان طولانی روسی به نامهای " دختر کاپیتان " ، " قزاق دلباخته " ، و " پزشک ماهر " را منتشر ساخت . آنگاه طی بیست و پنج سال نخست قرن بیستم فعالیت خویش را ادامه داد و ترجمه‌های رویس داستانهای آلمانی و ایتالیایی را به زبان عربی برگرداند . خلیل بیدس نخستین ادیب فلسطین است که داستانهای پوشکین نویسنده‌ی روسی را بع عربی ترجمه کرد . وی از جمله پیشگامان معرفی ادبیات روسی و به ویژه داستانهای آن به خوانندگان عرب به شمار می‌رود . وی با آگاهی از آثار نویسندگان بزرگ مانند داستایوسکی و تولستوی ، تعدادی از داستانهای آنها را که ترجمه کرده بود در " النفائس " و " النفائس العصریة " یا در
کتاب‌های جداگانه منتشر ساخت .
بیدس تا پایان عمر از نوشتن دست نکشید . وی در خلال جنگ جهانی اول ، سرچشمه‌ی فیاض داستان و تاریخ و نقد زبان شناسانه در رادیو فلسطین بود . بعضی از داستانهای وی در همان ایام ، در مجله‌ی " المنتدی المقدسیة " به چاپ رسید . خلیل بیدس ، در کنار آثاری که ترجمه کرد ، داستانهایی نیز از خود بر جای گذارد که مشهورترین آن داستان طولانی " وارث " ، و مجموعه داستانهایی تحت عنوان " مسارح الاذهان " است .
خلیل بیدس ، سخنرانی زبر دست و مشهور بود . وی در حوادث سال 1921 ، در سخنوری پایگاهی عظیم یافت ، زیرا در جشن موسی پیامبر ( ع ) در بیت‌المقدس ، خطابه ایراد کرد که مردم به شدت هیجان زده شدند و باعث شد تا بر یهودیان هجوم برند و تعدادی را به قتل رسانند . به همین سبب او توقیف شد و چهار ماه در عکا زندانی گشت . خلیل بیدس در بیروت در گذشت .
مآخذ :
- اسد ، ناصر الدین : محاضرات عین خلیل بیدس ، قاهره 1963 .
- عودات ، یعقوب : من أعلام الفکر و الادب فی فلسطین ، عمان 1976 .
