رومیان ( فلسطین در دوره - )

دوران تسلط و ورود رومیان به سرزمین فلسطین و قدس را می توان به دو دوره مشخص و مجزا تقسیم نمود . دوره قبل و دوره پس از میلاد مسیح .

دوره قبل از میلاد را نیز می توان به دو دوره تقسیم کرد

1. دوره ویرانی که از هجوم پمپئی به بیت المقدس در سال 63 ق . م شروع و تا سال 37 قبل از میلاد که دوره پادشاهی هرودیاس ( هیرودس ) است طول می کشد . 2 - دوره هیرودس که زمان آبادی و عمران بیت المقدس است و از آن پس این شهر در دست حکام رومی عظمت از دست رفته خود را باز می یابد .
2. دوره ویرانی :

پمپیوس ( لمپه ) ، ژول سزار ، مارک آنتونی پمپیوس ( پمپیه ، پمپئی ) 106 - 48ق . م سردار رومی ، در سال 63 ق . م پس از جنگهای فراوان و تسلط بر ارمنستان قسمتی از آسیا و نواحی زیادی از آفریقا به شهرهای سرزمین سوریه و فلسطین حمله برد . در زمان حمله پمپیوس به اورشلیم آخرین بازماندگان خاندان ( حشمونائی ) یا ( مکابیان ) یعنی فرمانروایان فلسطین در بین خود به نزاع پرداخته بودند . الکساندرینای فرزند هیرکانوس پادشاه یهود بسیار ظالم و ستمگر بود . در عصر او و به دستور وی بی اعتنایی زیادی به بیت المقدس شد و یهودیان فراوانی به قتل رسیدند که شرح آن مفصل است . او به هنگام مرگ همسر خود ، شلومیت ( سالومه ) را به جانشینی انتخاب نمود . سالومه زنی با تدبیر و با کفایت بود و در زمان او آبادانی و عمران به اورشلیم روی آورد . پس از مرگ سالومه بین دو فرزند او هیرکانوس دوم و آریستوبولوس بر سر حکومت اختلاف افتاد و مدت چهار سال بین دو برادر ، نبرد برقرار بود . تا اینکه پومپیوس سردار رومی که مقر خود را در سوریه قرار داده بود از اختلاف آن دو استفاده کرد و به اورشلیم حمله کرد و دو برادر را یکی پس از دیگری شکست داد و آریستوبولوس و پسران و دختران او را به اسارت به روم فرستاد .

رومیان بیرحمانه وارد بیت المقدس شدند و با وسایل قلعه کوب به ویرانی دیوارها پرداختند و دوازده هزار یهودی را کشتند و فلسطین به تصرف پومپیوس فرمانروای رومی درآمد .

پلوتارک در کتاب حیات مردان نامی مفصلا از پومپیوس و زندگی او یاد کرده و همه جا او را مردی درستکار و مهربان و با گذشت توصیف کرده است . این مطلب را در تاریخ یهود فقط در آنجا می بینیم که پومپیوس پس از تصرف قدس وارد حرم شد و به طمع دست یابی به طلا و مجسمه های طلایی به مکان قدس الاقداس که فقط کاهن بزرگ می توانست سالی یکبار وارد آنجا بشود قدم گذاشت اما در آنجا فقط شمعدان هفت شاخه را در حال سوختن دید ، و دلش به رقت آمد و احساس احترام به معبد نمود . پومپیوس در آغاز در روم سمت کنسولی داشت و با دو کنسول دیگر یعنی ژولیوس سزار که بعدها امپراتور روم شد ، و کراسوس اتحاد مثلث بست اما در حقیقت این اتحاد به طول نینجامید و با کشته شدن کراسوس به دست اشکانیان به هم خورد .

ژولیوس سزار که فتوحات و پیروزیهای فراوان پومپیوس را نمی توانست تحمل کند با او از در رقابت درآمد به جنگهای خونین دست زد . در آن زمان فرمانروای مصر بطلمیوس چهاردهم بود که با خواهر خود کلئوپاترای هفتم بر سر حکومت اختلاف داشت . بطلمیوس چهاردهم و کلئوپاترای هفتم هر دو فرزندان بطلمیوس دهم بودند . پومپیوس که پس از فتوحات و جنگهای زیاد بر اثر رقابتهای شدید با سزار قوایش نابود شده بود برای بستن قرارداد به مصر رفت . اما چون بطلمیوس چهاردهم در این زمان بسیار ضعیف النفس و خردسال بود خواجگان و درباریان او برای قتل پومپیوس توطئه کردند و عاقبت او را به قتل رسانیدند اما همه توطئه گران و نیز خود پادشاه بعدا توسط ژولیوس سزار به کیفر رسیدند . قتل پومپیوس توسط سه تن از خواجگان و درباریان بطلیموس آنچنان رقت بار بود که حتی دشمن سرسخت پومپیوس یعنی ژولیوس سزار نیز از آن واقعه متأثر شد ، سزار پس از ورود به مصر شاه را از مصر بیرون کرد و او در دریا غرق کرد و قاتلان پومپیوس را از بین برد و کلئوپاترا را به سلطنت بر نشاند و فرزندش سزاریون که آخرین فرد از بطلمیوسیان مصر بود به عنوان بطلمیوس شانزدهم به سلطنت مصر رسید . ژول سزار نیز در اوج عظمت و افتخار پس از کسب قدرت فراوان برای رم در سنای آن کشور به دست دوستان خود از جمله بروتوس که محبت زیادی به او داشت کشته شد ( 15 مارس سال 44 ق . م در روز عید مریخ ) سزار دیگر روم مارک آنتونی ( آنتونیوس پسرعم سزار ) در سال 43 قبل از میلاد به فتوحاتی دست یافت و با کامیوس و بروتوس قاتلان ژول سزار جنگید . او سپس بر مصر غلبه کرد و با ملکه کلئوپاترا که بر مصر پادشاه بود ازدواج نمود . مارک آنتونی نیز پس از فتوحات زیاد در جنگ با اکستاویانوس برادر همسر اولش اوکتاوی که در نتیجه ازدواج سزار با کلئوپاترا مورد بی مهری و جدایی از سزار قرار گرفته بود - و همین باعث جنگ بین سزار و اکتاویانوس گردید - در نبرد دریایی آکتیوم ( آکتیون ) شکست خورد و در سال 31 ق . م در اسکندریه مصر که به محاصره دشمن درآمده بود خودکشی کرد .

اکتاویانوس که پسر برادرزاده ژول سزار و نیز جانشین او بود در آغاز با آنتونی ولیپیدوس اتحاد مثلث را تشکیل داد اما پس از نبرد آکتیوم و غلبه بر آنتی نیوس صاحب اختیار مطلق گردید و به نام اگوستوس قدرتی را که تا آن زمان مخصوص قضاوت بود به دست آورد ، او با قدرتی خارق العاده ، اسپانیا ، ژرمانی ، عربستان آفریقا و ارمنستان را تسخیر کرد و به نام اگوست یا اعطس ، امپراتور مقتدر روم شد . وی که به هنگام مرگ مانند خدایان مورد پرستش رومیان بود سلطنتش یکی از درخشانترین اعصار تاریخ رم است که به نام عصر اعطس نامیده می شود . اعطس ، آخرین پادشاه از جانشینان اسکندر یعنی بطلیموس شانزدهم پسر سزار و ملکه کلئوپاترا را شکست داد و رسما فلسطین و سوریه و مصر را به تصرف رومیان درآورد و گفته اند که او به دست کلئوپاترا مسموم شد .

در زمان امپراتوری اعطس یا اگوست بر روم پادشاه یهود در اورشلیم مردی به نام هرودیاس یا هیرودس بود . در سال چهل و دوم امپراتوری اعسطس یا اگوست که مطابق با بیست و یکمین سال سلطنت هیرودیاس در فلسطین بود حضرت مسیح عیسی بن مریم ( ع ) در اورشلیم متولد شد .

1. دوره آبادی :

عصر هرودیاس

در دوران امپراتوری اگوست در روم که قدرت و نفوذ او بر سوریه و فلسطین و مصر نیز رواج داشت در یهودیه مردی پادشاهی می کرد به نام هرودود یا هرودیاس ( 37 - 4ق . م ) که حکومت را از دست کاهنان یهودی که از خاندان حشمونائی بودند بیرون آورده بود .

آن چنان که گفته اند هرودیاس در آبادی و عمران فلسطین و شهر بیت المقدس بسیار کوشا بود . معبد ویران شده به دست رومیان را مرمت کرد وسعت شهر را به دو برابر رساند و از مرمر سفید ساختمانها زیادی ساخت . همچنین برای خود در بیت المقدس کاخ شاهی درست کرد که امروز به نام قلعه معروف است . در نزدیکی باب الخلیل در سمت شرقی کاخ خود باغهایی ایجاد نمود که قسمتی از آن امروزه کلیسای انگلیس است .

هرودیاس اولین کسی بود که در اندیشه ایجاد آبروها و کانالها افتاد ، لذا شهر بیت المقدس را با دیواره های عظیم بنا کرد و برجهای دیده یانی را در سراسر حصارها ساخت . همچنین برج معروف آنتیونوس واقع در داخل دیوار شهر را که در سمت شمال حرم واقع است با دژهای مستحکم بنا کرد . هم اکنون این دژ در محله سعدیه می باشد . هرودیاس اول پسر آنتی پاتر بود . آنتی پاتر خود عملاً خیانتهای زیادی به ساکنان بیت المقدس نمود و در ایجاد بلوا و آشوب و کمک به ورود رومیان تأثیر داشت .

هرودیاس ضمن اینکه پادشاهی مقتدر بود به آبادانی و عمران اورشلیم همت گماشت و تجارت دریائی را گسترش داد شهرها را آباد و آثار و ابنیه فراوان بنیان نهاد ، بندرگاهها را مرمت و یا تأسیس نمود و صارهای شهر و معابد و قصرهای زیادی را بنا کرد ، باغها و مزارع فراوانی را ایجاد نمود .

اما به منظور جلب حمایت و عنایت دولت روم به هر نوع ستمگری دست می یازید . سفاکیها و بیرحمیهای او و قتل و آزار و اذیت یهودیان توسط وی در کتب تواریخ قوم یهود بارها ذکر شده است . او حتی برای تثبیت حکومت خویش از کشتن زن و فرزندان و بستگان و نزدیکان خویش نیز پروایی نداشت . در عین حال که یهودیان نسبت به او سوءظن و تنفر داشتند به تعمیر بنای بیت المقدس همت گماشت و آن را تجدید و تعمیر کرد و باشکوه و جلال هرچه تمامتر آن را برپای داشت و معبد قدیمی را مرمت و آباد ساخت . یهودیان کار او را با نظر بدبینی و گسترش دام فریب تلقی می کردند لکن هرودیاس کار ساختمان و تزئین معبد را به عهده گرفت و منظره معبد را با به کار بردن سنگهای مرمر و طلاکاری شده بسیار باشکوه و عظمت بنا کرد . هرودیاس تپه ای را که معبد بیت المقدس بر روی آن بنا شده بود با دیواره های بلند محصور نمود . قبل از ورود به ساختمان معبد در داخل دیوارها سه حیاط دیده می شد . این حیاط بدون سقف ولی دارای در و دیوار بودند و هر کدام به دیگری راه داشتند .

بنا به گزارش انجیل متی ، عیسی ( ع ) در ایام زمامداری هرودیاس پادشاه در بیت لحم یهودیه تولد یافت 4 ق . م ( متی فصل2 بند1 ) اما به سبب اینکه هرودیاس دستور قتل عام کودکان شیرخوار را داده بود تولد او را برای هرودیاس مخفی داشته بودند .

مأخذ :

1. حمیدی ، سیدجعفر : تاریخ اورشلیم ( بیت المقدس )  : انتشارات امیرکبیر ، 1364 .