اجفی ( دشت - )

این دشت در قسمت میانۀ جئوبی مئلث نقب* ته در زمین پستی که به سوی شمال شرقی امتداد دارد قرارگرفته است . دو طرف آن را ارتفاعات کوهستانی فراگرفته که ارتفاع آنها در شرق 65 - 450 م و در سمت غرب 600 - 500 م بالاتر از سطح دریا می‌باشد . متوسط ارتفاع خود جلگه از 400م تجاوز نمی‌کئد . طول آن حدود ١۵ و عرضش آن به طور متوسط ٦ کیلومتر است .

دشت اجفی در قسمت جنوبی به جلگۀ کوچکتر اما مرتفعتری وصل می‌شود که جلگۀ صیاریم نام دارد و در قسمت شمال‌شرقی به درۀ اجفی پایان می‌یابد . در اینجا کوه‌های شحرور در غرب و ام‌فروت در شرق در دو طرف دهانۀ خروجی دره قرار دارند . درۀ اجفی و جلگه‌ای که آبهای دره در آن جاری است شاخه‌های بالای و میانی بستر حیانی* را تشکیل می‌دهندکه به درۀ عربه* منتهی می‌شود . از این روگاهی آن را درۀ میانی نیز می‌نامند . طول دره از آغاز تا مصب آن در درۀ رود مینی 55 کیلومتر است . اجفی در پست‌ترین قسمت یک واحد مهم از طبقات معرفه‌الارض در جنوب نقب قرار دارد . دشت و بستر رود ، میان دو چین خوردگی قرارگرفته که در دو طرف آن و در محوری به موازات محورگسل سوریه - آفریقا در درۀ عربه و خلیج عقبه ا متدا د می‌یابد . چین‌خوردگی‌های یادشده در معرض شکست‌های زیادی قرار گرفته وگسل‌های کوچکتری با همان محور ایجاد شده است . درنتیجه این فعالیت‌ها در تاریخ زمین‌ شناسی این منطقه ، دشت اجفی میان دو لبۀ شکستگی قرارگرفته که به چاله اجفی شناخته می‌شود . بنابراین دشت آجفی از لحاظ ساختمان زمین ‌شناسی از نوع جلگه‌های چین‌خورده می‌باشدکه در طبیعت آشکار است . ساخت آن از لایه‌های سنگی است که سنگ آهکی دولومینی و مارنی بر آن غلبه دارد . این لایه‌ها به دورۀ کرتاسه ( تورون و کمپین ) برمی‌گردد . سنگ‌های تورونی در قسمت شرقی جلگه و سنگ‌های کمپین در قسمت غربی دیده می‌شود ( نک : سنگ‌ها ) . اما دشت پوشیده از لایه‌های ضخیم رسوبی است که از سواد آبرفتی و فرسایشی مربوط به دوره چهارم نوین تشکیل شده است .

وضعیت کوهستان‌ها و ساختارهای یادشده شیب‌هایی را به سمت دشت به وجود آورده است . که از شبکۀ رودخانه‌ها و شاخه‌های آنها که در تمام قسمت‌های این زمین گسترده است دیده می‌شود . آبهای جاری بر سطح این منطقه دره‌هایی را به وجود آورده و در سنگ‌های ارتفاعات اطراف دشت فرورفتگی‌هایی ایجادکرده است ، اما آبهای این منطقه موقت و سیل مانند است . چون آب و هوای منطقه خشک و صحرایی است ، متوسط ریزش سالانه باران از 50 میلیمتر تجاوز نمی‌کند در حالی که میزان تبخیر از 2700 میلیمتر در سال کمتر نمی‌باشد .

اگر به این عوامل اضافه شودکه سنگ‌های محل جاری شدن آبهای سیل و سرریز‌های موقت پس از باران‌هایی که به ندرت می‌بارند از نوع سنگ‌های است که آب در آن نفوذ می‌کند ، می‌توان دریافت که چرا در منطقه ، آبهای جاری دائمی وجود ندارد . همین مساله عامل اصلی مناطق فرسایثی یافته و لبه‌های سنگی عمود و سخت در امتداد دره‌های آبریز و در طول کناره‌های جلگه می‌باشد . قسمت‌های خروجی دره‌های آبریز با تشکیل توده‌های گرهی آبرفتی و رسوبی کوچک مشخص می‌شود که در پایۀ ارتفاعات مشرف بر دشت پراکنده می‌باشند . مواد این توده‌های گرهی که از سنگریزه و شن و ماسه تشکیل می‌شود با رسوبات خاک بیابان در نیمه شمالی . دشت مخلوط می‌شود . دشت از منابع گوناگون آب ( چشمه‌ها و چاه‌ها ) تهی است که بر خشکی و فقر آن می‌افزاید ، و درنتیجه آن را از جلوه‌های زندگی انسان و فعالیت اقتصادی محروم می‌سازد . در دشت به جز پوشش گیاهی اندکی که پس از بارانهای ناگهان می‌روید هیچ‌گونه منبع درآمد اقتصادی وجود ندارد . گله‌های اعراب سعیدی در شمال و اعراب احیوات ( لحیوات ) در جنوب از علف‌های کوتاه‌مدت ، در مدت اقامتشان چرا می‌کنند .

مآخذ :

1. نقشه فلسطین : مقیاس تصویر کنتلیه
2. نقشه زمین‌شناسی فلسطین : مقیاس 250000/1