حسین ( طرح شاه - 1972 )

در پانزدهم ماه مارس 1972 ملک حسین فرزند طلال پادشاه اردن هاشمی طرح خود مبنی بر تشکیل مملکت متحده عربی را اعلام نمود .

وی خاطرنشان ساخت که طرح مزبور نتیجه یک رشته گفت وگوهای طولانی و مشورتهای پی درپی با نمایندگان ملت و رهبران روشنفکران دو کرانه ( غربی و شرقی ) می باشد .

ملک حسین طرح خود را به شرح زیر بیان کرد :

1. پادشاهی اردن هاشمی به مملکت متحده عربی تغییر نام می دهد .
2. مملکت متحده عربی از دو کشور تشکیل می شود :

الف - کشور فلسطین ، شامل کرانه باختری و هر سرزمین فلسطینی دیگری که آزاد شود و اهالی آن مایل به پیوستن به آن باشند .

ب - کشور اردن ، که شامل کرانه شرقی می باشد .

1. امان پایتخت مرکزی مملکت و در عین حال پایتخت کشور اردن می باشد .
2. قدس پایتخت کشور فلسطین به شمار می آید .
3. رئیس مملکت شخص پادشاه است و با همکاری شورای مرکزی وزیران ، قوه اجرائیه مرکزی را برعهده می گیرد .

قوه مقننه مرکزی برعهده شخص پادشاه و مجلس نمایندگان می باشد .

اعضای این مجلس به وسیله یک رأی گیری سری و مستقیم انتخاب می شوند و تعداد آنها از هر دو کشور به طور مساوی است .

1. قوه قضائیه توسط یک دادگاه عالی مرکزی اداره می شود .
2. مملکت ارتش واحدی به فرماندهی پادشاه دارد .
3. مسئولیتهای قوه اجرائیه مرکزی در چهارچوب مربوط به مملکت به عنوان یک نهاد بین المللی واحد جهت حفظ مملکت و ثبات و شکوفایی آن ، شمرده می شود .
4. قوه مجریه هر کشور را ، فرماندار و شورای وزیران آن به عهده دارند .
5. قوه مقننه در هر کشور را مجلس خلق عهده دار می شود . این مجلس با یک رأی گیری سری و مستقیم انتخاب می گردد و فرمانداری کل کشور را انتخاب می کند .
6. قوه قضائیه در کشور ، دادگاههای کشور می باشند و هیچ کس سلطه ای بر آنها ندارد .
7. قوه مجریه ، عهده دار تمام امور کشور به استثنای آنچه که قانون برای قوه اجرائیه مرکزی معین می کند ، می باشد .

طبیعی است که برای اجرای این ساختار و پایه های آن ، به اصول قانونی ثابت رجوع می شود و درنتیجه به مجلس نمایندگان جهت اقدام لازم برای تدوین قانون اساسی جدید کشور ارجاع می گردد .

طرح ملک حسین موجب سر و صدای بسیاری گردید .

هنگامی که شایعاتی بر سر زبانها جاری شده بود مبنی بر اینکه تعدادی از کشورهای عربی با سکوت خود و ایالات متحده آمریکا ، به طور ضمنی ، این طرح را قبول نموده اند شایعات دیگری نیز مبنی بر حمایت خارجی از این طرح رواج یافت .

با وجود این ، بر اثر یک سلسله فعالیتهای سیاسی از طرف اردن به جانبداری از پادشاه و فعالیتهای سیاسی مخالف به رهبری سازمان آزادی بخش فلسطین ، بعضی از کشورهای عربی و خارجی و نیروهای سیاسی فلسطینی و عربی موضع گیریهای معینی را اتخاذ کردند .

در مورد فلسطین ، گروههای مقاومت فلسطین در چهارچوب سازمان آزادی بخش فلسطین طرح برپایی مملکت متحده عربی را رد کردند .

گروههای مزبور و بسیاری از نهادها و سازمانهای مردمی فلسطین این طرح را جزیی از یک توطئه برای تصفیه مسأله فلسطین و به زیر سؤل بردن صلاحیت سازمان آزادی بخش فلسطین به عنوان تنها نماینده ملت فلسطین توصیف کردند .

این موضع فلسطینی در مخالفت با طرح یاد شده ، در بیانیه های مشترکی که توسط سازمان آزادی بخش فلسطین و بعضی کشورها و نیروهای سیاسی عربی صادر گردید تجلی پیدا کرد .

این مساله در بیانیه های رسمی صادره توسط : جنبش آزادی بخش ملی فلسطین ( فتح ) ، جبهه خلق برای آزادی فلسطین ، جبهه دمکراتیک آزادی بخش فلسطین ، جبهه مبارزه خلقی فلسطین ، جبهه خلقی - فرماندهی کل ، جبهه خلقی انقلابی برای آزادی فلسطین ، جبهه آزادی بخش عرب و پیشگامان جنگ آزادی بخش خلقی ( صاعقه ) نیز جلوه گر شد .

در بیانیه های صادر شده توسط هیأت اعلای عربی فلسطین ، اتحادیه حقوقدانان فلسطین ، اتحادیه دانشجویان فلسطین ، اتحادیه کارگران فلسطین ، سندیکای زنان فلسطین ، اتحادیه معلمان فلسطین ، اتحادیه هنرمندان فلسطین ، هلال احمر فلسطین ، شورای اعلای جوانان فلسطین و کنگره خلقی فلسطین ( نک : شورای ملی فلسطین ) نیز این موضع گیری آشکار گردیده بود .

در زمینه کشورهای عربی به استثنای جمهوری دموکراتیک سودان که خواستار عدم شتاب زدگی در محکوم کردن طرح ملک حسین و خواهان برپایی کنفرانسی از سران کشورهای عربی برای بررسی آن بود ، موضع گیریهای کشورهای عربی ، بین سکوت و تأیید خواسته های ملت و سازمان آزادی بخش فلسطین و مخالفت با طرح مزبور متغیر بود .

دو موضع گیری اخیر در اعلامیه های جمهوری عربی مصر ، جمهوی عربی لیبی ، جمهوری عربی سوریه ، جمهوری دمکراتیک خلق یمن ، جمهوری عربی یمن ، جمهوری عراق و کویت متجلی گردید .

از سوی دیگر بعضی از احزاب و نیروهای سیاسی عرب و اتحادیه های مختلف عربی در بیانیه هایی حمایت خود را از انقلاب و سازمان آزادی بخش فلسطین و مخالفت با طرح ملک حسین اعلام داشتند .

برای مثال می توان به بیانیه های صادره از طرف جبهه ملی اردن ، حزب کمونیست اردن ، حزب جبهه ملی یمن جنوبی ، حزب ملی اجتماعی سوری در لبنان ، حزب آزادی و سوسیالیسم در مراکش ، حزب بعث سوسیالیستی عربی درسوریه و عراق ، اتحادیه بین المللی کارگران عرب ، اتحادیه روزنامه نگاران عرب و اتحادیه صنفی کارگران ساختمان عرب اشاره نمود .

در زمینه بین المللی ، ایالات متحده آمریکا ترجیح داد هیچ اعلامیه رسمی درباره طرح ملک حسین منتشر نکند ، در صورتی که سوءظنهایی مبنی بر حمایت انگلستان از آن رواج داشت .

از سوی دیگر اتحاد جماهیر شوروی ، جمهوری خلق چین و فرانسه همبستگی خود را با آرمانهای ملت فلسطین و در نتیجه مخالفت با طرح برپایی مملکت متحده عربی اعلام داشتند .

اسرائیل مخالفت صریح و قاطع خود با این طرح را توسط گلدا مایر نخست وزیر وقت خود اعلام داشت ، هر چند بعضی از منابع خبری اسراییلی این طرح را نقشه ای برای وارد نمودن ضربه سیاسی مهلک به چریکهای فلسطین قلمداد کردند .

مآخذ :

1. مؤسة الدراسات الفلسطینیة : الوثائق الفلسطینیة العربیة لعام 1972 ، بیروت .
2. مؤسة الدراسات الفلسطینیة : الکتاب السنوی للقضیة الفلسطینیة لعام 1972 ، بیروت .
3. سلمان ، سلمان رشید : اسرائیل و التسویه ، بیروت 1975 .
4. An-Nahar Arab Report, Vol. 3. No 12, 1972.