نظام سیاسی صهیونیسم قبل از تشکیل اسرائیل

تشکیلات سیاسی صهیونیسم قبل از تشکیل اسرائیل به دوران تحت الحمایگی فلسطین برمی گردد . در آن دوران یهودیان به کارهای مختلفی می پرداختند تا در اداره کشور و امور سیاسی آن تجربه لازم را به دست آوردند . شکل گیری اوضاع سیاسی یهود در این دوران ، به وسیله دو سازمان شبه دولتی بود که در فعالیتهایی که معمولاً توسط دولت انجام می گرفت به طور مستقیم دخالت می کردند . این دو سازمان عبارت بودند از :

1. حکومت نژاد یهود ( مجلس نمایندگی )
2. دفتر آژانس یهودیان .

سازمان اخیر به منظور زمینه سازی برای تشکیل وطن ملی یهودیان تأسیس شده بود . این دو سازمان به موازات حکومت قیمومیت بریتانیا نزدیک به بیست وپنج سال به فعالیت خود ادامه دادند و به مثابه حکومت بودند که تصمیمات آنها برای یهودیان فلسطین ضروری است .

1 - مجلس نمایندگی :

این مجلس هیأتی است شبیه به پارلمان شهروندان صهیونیست در فلسطین در زمان قیمومیت بریتانیا . پس از صدور پیمان بالفور شهروندان یهودی تصمیم گرفتند مؤسساتی تحت عنوان " وطن ملی یهود " تأسیس کنند و یک هیأت نمایندگی از رهبران محلی صهیونیست برای مذاکره با مقامات بریتانیا تشکیل دهند .

در دوم دسامبر 1918 نمایندگانی از احزاب سیاسی و مؤسسات اقتصادی و آموزش در یافا گردهم آمدند و هیأت موقتی را به منظور بررسی و حل مسائل داخلی و خارجی مهاجران یهودی در فلسطین و همچنین زمینه سازی تشکیل مجلس نمایندگی شهروندان یهودی ، انتخاب کردند .

پس از تسلط نیروهای بریتانیایی بر تمام فلسطین ، کنگره یهودیان در یافا با تغییر نام هیأت تأسیس شده به " مجلس نمایندگی یهودیان " توافق کردند و اولین انتخابات این مجلس در 19 آوریل 1920 انجام گرفت و 314 نفر از نمایندگان احزاب و جناحهای مختلف راستگرا ، چپگرا و میانه رو انتخاب شدند .

انتخابات مجلس نمایندگی به شیوه رأی گیری مخفی انجام می گرفت . از شرایط نامزدی در آن ، یهودی بودن ، تسلط کامل بر گفتار و نوشتار زبان عبری ، اقامت حداقل یک سال در فلسطین بود . در ضمن شرط سنی نیز برای رأی دهنده لحاظ شده بود .

اختیارات مجلس نمایندگی با توجه به نظر کمیته عالی مهاجران یهودی که عهده دار اداره امور عمومی " ملت یهود در فلسطین " است مشخص شده و تنها نماینده یهودیان فلسطین در مورد حل مسائل داخلی به شمار می رفت .

ارکانی که برای انتخابات مجلس نمایندگی یهود در نظر گرفته شده بود تأثیر بسیار زیادی در ساختار نظام انتخاباتی پس از اعلام تشکیل حکومت داشت .

مجلس نمایندگی به عنوان دولت نژاد یهود تا منحل

شدن آن به طور رسمی به کار خود ادامه داد . اما علی رغم اینکه تشکیل آن در سال 1920 بود تا سال 1928 از سوی دولت بریتانیا به رسمیت شناخته نشد . این مسأله از یک سو به خاطر مخالفت یهودیان ارتودوکس افراط گرا و از سوی دیگر مشکلات موجود میان یهودیان و مقامات بریتانیا بود .

کارهای مجلس نمایندگی عبارت بود از نظارت بر مؤسسات آموزشی و بهداشتی ، جمع آوری مالیات و ترسیم سیاست یهود . بازوی اجرایی مجلس نمایندگی ، مجلس ملی یهود بود .

علی رغم اهمیت تشکیل این مؤسسات و با توجه به اینکه هسته تأسیس دولت اسرائیل به شمار می رفتند ، به ویژه از زمان تشکیل کنگره دوازدهم سازمان جهانی صهیونیسم در سپتامبر 1921 که سازمان دهی صهیونیسم از سرگرفته شده در مرحله صوری و ظاهری خود باقی ماند و کمیته اجرایی ویژه ( کمیته لندن ) در چارچوب بین المللی سرپرستی امور سیاسی را به عهده گرفت و کمیته اجرایی فلسطین امور فلسطین را اداره می کرد .

با این وجود مجلس نمایندگی برای مشخص نمودن دورنمای فعالیت صهیونیست که منجر به تشکیل یک دولت یهودی در سرزمین عربی فلسطین شد فعالیت می کرد .

2 - آژانس یهود :

بعد از انتشار سند تحت الحمایگی ، به تشکیل دستگاه گسترده ای نیاز پیدا شد که براساس قانون مشخص و بهره گیری از موافقت یهودیان و در راس آنان سازمان جهانی صهیونیست به فعالیت ادامه دهد .

از این رو مقرر شد که یک کمیته اجرایی از کمیته فلسطین پدید آمد و جایگزین کمیته صهیونیست برای عهده داری مسئولیت در فلسطین گردد و به عنوان هسته تشکیل " آژانس یهود " گسترش یابد و اصول اساسی ای به عنوان این آژانس تنظیم گردد .

اهدافی که برای این آژانس اعلام شد عبارت بود از :

1. فعالیت برای تشکیل یک وطن ملی یهود .
2. تشویق به مهاجرت .
3. گسترش زبان عبری و فرهنگ یهودی .
4. تصرف زمین به منظور مالکیت همیشگی یهودیان .
5. گماردن کارگزاران یهودی در تمام مشاغل به وسیله آژانس یهود و زیر نظر این آژانس . البته اهداف دیگری نیز وجود دارد که مجموعا قانون جهانی صهیونیست را طرح ریزی می کند . اما دستگاههای اصلی آژانس یهود عبارت بودند از : مجلس نمایندگی ، کمیته اداری و کمیته اجرایی . ( ن . ر : آژانس یهود )

مآخذ :

1. صفاتاج ، مجید : ماجرای فلسطین و اسرائیل ، دفتر نشر فرهنگ اسلامی ، تهران 1380 .
2. مرکز دراسات العالم العربی ، النظام السیاسی فی اسرائیل ، بیروت 1992 .