عزیز سالم مرتضی الدویک

مقدمه :

" عزیز سالم مرتضی الدویک " با نام اختصاری عزیز الدویک و ملقب به " ابوهشام " از رهبران حماس و رئیس شورای قانونگذاری فلسطین انتخاب شده است . وی چهارمین رئیس این شورا به شمار می رود چنانکه قبل از وی و از زمان تأسیس شورای قانونگذاری در سال 1996 به ترتیب احمد قریع ، روحی فتوح و رفیق النتشه ریاست آن را برعهده داشته اند .

لدویک که از همان ابتدای تأسیس حماس در سال 1987 به عضویت این جنبش درآمد ، از جمله افراد برجسته این جنبش به شمار می رود .

او تنها کاندیدای تصدی پست ریاست مجلس قانونگذاری فلسطین در سال 2006 بود که موفق شد با کسب 70 رأی موافق در مقابل 46 رأی مخالف از مجموع 116 رأی نمایندگان ، به این مقام دست یابد .

الدویک یک شخصیت اسلامی میانه رو محسوب می شود که در تلاش برای تحقق عدالت اجتماعی است . در معرفی شخصیت الدویک گفته می شود که وی بیش از آنکه مرد سیاست باشد ، مرد علم و اندیشه است . الدویک

از مخالفان حملات استشهادی بوده و با رهبران حماس در این مورد اختلاف نظر دارد . شعار مهم وی مبارزه با ظلم و فساد است .

الف - زندگینامه :

عزیز الدویک در اول دسامبر سال 1948 میلادی در شهر الخلیل متولد شد . وی در رشته های علوم تربیتی ، برنامه ریزی شهری و برنامه ریزی منطقه ای سه مدرک لیسانس اخذ کرده و در رشته برنامه ریزی منطقه ای و عمرانی موفق به کسب مدرک دکتری از دانشگاه پنسیلوانیا شد .

الدویک مؤسس گروه جغرافیا در دانشگاه النجاح و مسئول روابط عمومی مجمع " اصدقاء المریض " بوده و به عنوان استاد راهنما نقش بارزی در نظارت بر برخی پایان نامه های مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری ایفا می کند . وی قبل از ریاست مجلس قانونگذاری فلسطین پنج بار توسط نیروهای اسرائیلی بازداشت شده و یکی از 415 نفری بود که در سال 1992 توسط اسرائیل به منطقه مرج الزهور در جنوب لبنان تبعید شد .

الدویک در دوره تبعید خود زبان انگلیسی را به خوبی فرا گرفت ، به طوری که توانست به عنوان مترجم تبعیدشدگان فلسطینی به آنان کمک کند . الدویک از نزدیک ترین دوستان شهید دکتر الرنتیسی در دوران تبعید بود و در محافل داخلی حماس به " رنتیسی کرانه باختری " معروف است .

عزیز الدویک در دوره ریاست مجلس قانونگذاری فلسطین ، بار دیگر توسط رژیم صهیونیستی همراه با شمار دیگری از نمایندگان مجلس قانونگذاری فلسطین عضو جنبش حماس دستگیر و به مدت بیش از یکسال زندانی گردید .

وی تاکنون کتابهای متعددی تألیف کرده که از آن جمله می توان به کتاب ، " جامعه فلسطینی " اشاره کرد . الدویک متأهل و دارای هفت فرزند است .

ب - فعالیتهای تشکیلاتی :

الدویک تاکنون تصدی چندین پست مهم را در اختیار داشته است که از جمله آنها می توان به ریاست گروه جغرافیای دانشگاه النجاح ، ریاست کمیته عالی آموزشی در

برخی مؤسسات خیریه و عضویت در کمیته علمی پژوهشی دانشگاه النجاح اشاره کرد . وی همچنین عضو منتخب شورای دانشکده ادبیات ، عضو شورای مرکزی اتحادیه دانشجویان و دبیر کل منتخب اتحادیه فعالان دانشگاه النجاح است .

ج - مواضع و دیدگاههای سیاسی :

1 - انتفاضه :

الدویک انتفاضه و مقاومت مردم فلسطین در برابر اسرائیل را حق قانونی هر ملت تحت اشغال از جمله فلسطین می داند و معتقد است مقاومت مسالمت آمیز و مردمی ، یکی از راهکارهای مقابله با اشغال است .

وی در این رابطه اظهار می دارد : با وجود دشمن جنایتکاری همچون اسرائیل ، در مرحله نخست خداوند و در مرحله بعد مقاومت مردم فلسطین است که مانع محرومیت ملت فلسطین از حقوق خود شده است . از دید الدویک تداوم مقاومت و انتفاضه تنها راه اجبار اسرائیل به خروج از سرزمینهای اشغالی فلسطین است .

2 - مذاکرات صلح :

الدویک با طرح شرایطی چند برای پذیرش مذاکره با اسرائیل ، معتقد است که این امر به معنای نادیده گرفتن حقوق فلسطینیان نیست اما در عین حال مذاکرات با اسرائیل را در وضعیت کنونی بی نتیجه می داند . وی بر این باور است که محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین نیز این حقیقت را درک کرده و می داند که مذاکره با اسرائیل ، منجر به احقاق حقوق فلسطینیان نمی شود .

او به صراحت می گوید که اسرائیل از مصادره اراضی فلسطینی ، یهودی کردن قدس ، ادامه ساخت دیوار حائل ، بازداشت هزاران فلسطینی ، کشتار روزمره افراد بی گناه در سراسر مناطق اشغالی فلسطین و جنایتهای دیگر چشم پوشی نخواهد کرد .

3 - شناسایی موجودیت سیاسی اسرائیل :

الدویک در رابطه با به رسمیت شناختن موجودیت سیاسی اسرائیل معتقد است : این مسأله نیز همچون موضوع مذاکرات ، عبث و بیهوده است . به اعتقاد او محمود عباس و کابینه سابق فلسطین ، اسرائیل را به رسمیت شناختند اما

اسرائیل به این امر راضی نشد زیرا هدف آن گسترش دامنه نفوذ در سرزمینهای اشغالی است . وی در پاسخ به این سئوالات که " مرزهای فلسطین کجاست ؟ " و " آیا کسی همچون جرج بوش ( رئیس جمهور آمریکا ) یا خاویر سولانا ( مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ) می توانند مرزهای ما را به گونه ای ترسیم کنند که مورد قبول ملت فلسطین باشد ؟ "

می گوید : مرزهای فلسطین یک مسأله ملی است و ملت فلسطین درباره آن تصمیم خواهد گرفت لذا باید ترتیبی اتخاذ شود که عقاید ملت مظلوم فلسطین مورد توجه قرار گیرد .

الدویک رسیدن به مقام ریاست مجلس قانونگذاری فلسطین را فرصت خوبی برای محقق ساختن این مسأله تلقی کرده و معتقد است این موضوع به دلیل هماهنگی کابینه جدید با مجلس قانونگذاری که ریاست هر دو را حماس برعهده دارد ، امکان پذیر است .

او در مورد توافقنامه های سابق کابینه های فتح با اسرائیل ، به صراحت می گوید مجلس قانونگذاری جدید در این توافقنامه ها بازنگری کرده و آنچه مصلحت مردم فلسطین باشد را قبول خواهد کرد .

وی معتقد است در صورتی که اسرائیل از همه اراضی اشغالی فلسطین عقب نشینی کند ، مجلس قانونگذاری فلسطین نیز از این امر استقبال خواهد کرد اما اگر حقوق مردم فلسطین کما فی سابق نادیده گرفته شود ، این مجلس هرگز توافقات پیشین با اسرائیل را به رسمیت نخواهد شناخت . وی برپایی یک همه پرسی را نیز از شروط به رسمیت شناختن اسرائیل عنوان کرده و در این رابطه اظهار می دارد که چنانچه اسرائیل فضای مساعد را ایجاد کند می توان شاهد یک همه پرسی با نتایج مثبت بود .

4 - اسرای فلسطینی :

موضوع اسرای فلسطینی در بند اسرائیل از مهمترین مسائل جامعه فلسطین است که ذهن توده مردم فلسطین را به خود مشغول کرده است تا جایی که عامه مردم و گروههای مختلف فلسطینی یکی از پیش شرط های مطرح برای مذاکره با اسرائیل را آزادی بی قید و شرط تمامی اسرا می دانند .

اگرچه این مسأله برای فلسطینیان حیاتی تلقی می شود اما اسرائیل از آن به عنوان برگ برنده ای برای خود در مواجهه با گروههای مسلح فلسطینی استفاده کرده و تاکنون

جز آزادی اسرای بیمار ، اقدام خاصی در این باره انجام نداده است به ویژه آنکه افراد برجسته ای همچون مروان برغوثی از نمایندگان برجسته مجلس قانونگذاری فلسطین را علی رغم اعتراضات مردمی همچنان در بازداشت نگه داشته است .

الدویک مسأله آزادی اسرا را مهمترین اولویت برنامه کاری مجلس قانونگذاری و کابینه جدید فلسطین می داند . وی معتقد است که اسرای فلسطینی هرگز نباید فراموش شوند و باید دعا کرد که خداوند به آزادی هرچه سریع تر آنها کمک کند تا به آغوش خانواده و ملت فلسطین بازگردند چرا که ملت فلسطین به آنها نیازمند است .

5 - آوارگان :

مسأله آوارگان یک قضیه ملی است زیرا بخش عمده ای از مردم فلسطین بالاجبار وادار به ترک وطن خود شده اند . بازگشت آوارگان نیز از جمله معیارهای دیگر مذاکره با اسرائیل بوده و از اهمیت زیادی برخوردار است .

الدویک هم به عنوان یکی از رهبران برجسته فلسطینی ، بر حق آوارگان برای بازگشت به فلسطین تأکید می کند . وی با تأکید بر این موضوع که آوارگان فلسطینی هرگز فراموش نخواهند شد و نقش برجسته آنها همچنان در اذهان باقی است ، اظهار می دارد : مجلس قانونگذاری فلسطین و دولت جدید برای حمایت از این حق تلاش خواهند کرد .

الدویک حق بازگشت آوارگان را غیرقابل چشم پوشی دانسته و تأکید بر آن به ویژه در تعامل با اسرائیل را ضروری می داند .

6 - قدس و تشکیل دولت فلسطین :

قدس یکی از حیاتی ترین مسائل موجود و مورد بحث در فلسطین است . اهمیت این موضوع تا جایی است که انتفاضه دوم فلسطینیان موسوم به انتفاضه الاقصی که از سال 2000 میلادی آغاز شد ، با ورود آریل شارون به مسجدالاقصی به وقوع پیوست .

الدویک نیز همچون سایر رهبران گروههای مبارز و توده مردم فلسطین برحق حاکمیت فلسطینیان بر قدس و تلاش برای جلوگیری از یهودی کردن آن تأکید دارد . وی قدس را پایتخت و مرکز فلسطین دانسته و دولت مستقل

فلسطینی به پایتختی قدس را یکی از برنامه ها و آرمانهای کلان جامعه فلسطین می داند .

الدویک قدس را یک مسأله فرامنطقه ای می داند که باید تمام مسلمانان جهان نسبت به آن حساسیت داشته باشند . به عقیده الدویک ، موضوع قدس باید در کنار مسائل دیگری همچون اسرا ، آوارگان و غیره از اولویت برخوردار باشد چرا که یک موضوع ملی است و یهودی کردن قدس یا هر اقدام دیگری که موجب محرومیت فلسطینیان به طور اخص و مسلمانان به طور اعم از قدس شود ، به منزله اخراج تمام فلسطینیان از سرزمینهایشان است .

7 - توافقنامه اسلو و نقشه راه :

الدویک معتقد است که توافقنامه نقشه راه که بر تشکیل دولت فلسطینی در سال 2005 تأکید داشت ، به دلیل اقدامات تجاوزگرانه اسرائیل بی اثر شده اند و دیگر نمی توان امیدی به آنها داشت .

او معتقد است طبق نقشه راه که از سوی کمیته چهارجانبه مطرح شد ، دولت مستقل فلسطینی در سال 2005 میلادی می بایست تشکیل می شد اما اکنون سال 2006 است و هیچ گامی در این مورد برداشته نشده است . الدویک ضمن اشاره به اقدامات خصمانه اسرائیل بر ضد مردم فلسطین اظهار می دارد : این گونه اقدامات مغایر توافقنامه ها و معاهدات امضا شده است . به عقیده وی اسرائیل در تلاش است با تطویل بحران زمان بیشتری برای مصادره اراضی فلسطینی و تداوم سیاستهای توسعه طلبانه خویش به دست آورد .

8 - فساد در تشکیلات خودگردان :

با توجه به اینکه طی چندین فساد اقتصادی به ویژه در دستگاههای دولتی فلسطین به طور فزاینده ای گسترش یافت ، بسیاری از مردم ، ضمن متهم کردن رهبران جنبش فتح به فساد مالی ، به حماس که از دید آنها پاک تر بود گرایش یافتند و یکی از دلایل پیروزی حماس در انتخابات 2006 نیز همین مسأله بود .

الدویک در مورد بهبود این وضعیت و شیوه مبارزه با فسادی که بر جامعه سایه افکنده ، معتقد است باید با تصویب قوانین جدید ، وضعیت دارایی مقامات فلسطینی و مصارف بودجه های تحت اختیار آنها به دقت محاسبه شود .

از دیدگاه وی محاسبه این دارایی ها می تواند به تحقق توسعه آینده فلسطین و مصالح ملی کمک کند .

الدویک وضعیت اجتماعی داخل جامعه فلسطین را نیز در اولویت کابینه جدید قرار داده و می گوید مجلس قانونگذاری در این مورد آماده خدمت به منافع مردم فلسطین ، ایجاد فرصتهای شغلی برای کارگران و تلاش برای ریشه کنی فقر و بیکاری با استفاده از تمام ابزارهای موجود از جمله تشویق به ایجاد سرمایه گذاری است .

9 - بازنگری در مصوبات شورای قانونگذاری سابق :

الدویک بر بازنگری تمامی تصمیمات اتخاذ شده از سوی مجلس سابق قانونگذاری فلسطین تأکید کرده و در این مورد جدیت لازم را به کار گرفته و در این رابطه ، محمود الرمحی یکی از معاونان خود را مأمور این امر کرده است . الدویک در عین حال تأکید می کند که تمامی تصمیمات اتخاذ شده پس از 25 ژانویه سال جاری - - زمان برگزاری انتخابات اخیر - - فاقد وجاهت قانونی است .

وی در اولین روزهای کاری خود دستور داد این مسأله را با نصب پلاکاردهایی در محل مجلس قانونگذاری ، به اطلاع همگان برسانند . وی از تمامی کارمندان و افراد دولتی نیز خواسته است این امر را از زمان تاریخ صدور آن به مرحله اجرا درآورند .

به دنبال تصمیم الدویک مبنی بر لغو تصمیمات مجلس سابق ، صدها تن از هواداران و اعضای جنبش فتح بلافاصله به خیابانها ریخته و اقدام به سردادن شعار بر ضد این تصمیم کردند . عزام الاحمد رئیس جناح پارلمانی جنبش فتح این تصمیم را غیرقانونی و منبعث از تمایلات دیکتاتور مآبانه الدویک دانست .

" ماجد ابوشماله " از نمایندگان فتح در مجلس نیز این اقدام الدویک را به منزله انقلابی در حوزه قوانین و نظام پارلمانی فلسطین توصیف کرد اما الدویک معتقد است که این تصمیم به معنای گرایش شورای قانونگذاری به دیکتاتوری نیست .

10 - استیضاح دولت :

علی رغم ماهیت حماسی کابینه فلسطین و تعلق حزبی الدویک به این جنبش ، وی صراحتا اعلام کرد که اعضای دولت از نخست وزیر گرفته تا سایر وزیران را مورد

استیضاح و بازخواست قرار خواهد داد و در این مورد ، هیچ گونه تفاوتی میان اشخاص قائل نمی شود .

وی معتقد است اگرچه عضو حماس است اما مقام ریاست مجلس قانونگذاری فلسطین تنها متعلق به یک گروه خاص نبوده و متصدی این پست ، نماینده تمام طیف های سیاسی فلسطین به شمار می آید و لذا برای داشتن یک دولت ایده آل در صورت لزوم ، استیضاح اعضای هیأت دولت ضروری است .

مآخذ :

1. بولتن رویداد و گزارش ( فلسطین ) ، مؤسسه ندا ، 12/1386 ، شماره 46 .
2. WWW.ramattan.com/arabic/read-d.asp? news ID=4695 WWW.alghad. jo/index.php?news=74667
3. WWW.al-shoura.net/sh-details.asp?det=2108
4. WWW. albayan. ae/servlet/satellite? c=Article$$cid=1140326459455$$pagename=Al...
5. WWW. palestine-info.info/arabic/palestoday/reports/report 2006-1/21-2-06-1. tm