رأس العین ( چشمه - )

[[ پرونده : | ج 2 ، ص 447 ]]

[[ پرونده : | چپ ]]

مجموعه چشمه سارهایی است که از پیوستن آنها به هم دیگر چشمه رأس العین به وجود می آید که پس از چشمه سارهای علیای رودخانه اردن یکی از بزرگترین چشمه سارهایی فلسطین محسوب می شود ( نک : چشمه های آب ) . سالانه 290 میلیون متر مکعب آب از این چشمه می جوشد و سرچشمه اصلی رودخانه عوجا به ویژه مجرای سفلی آن به حساب می آید . این مجرا همیشه پرآب بوده و طول آن 25 کیلومتر است . چشمه رأس العین در شمال شرق شهر یافا و در 5/14 کیلومتری ساحل دریای مدیترانه به بلندی 25 متر از سطح دریا و در کناره شرقی دشت ساحلی فلسطین واقع شده است .

علت فوران آب از این چشمه قرار گرفتن آن در نقطه ایست که سنگهای آهکی تشکیل دهنده کوههای نابلس و ارتفاعات رام الله - قدس در سمت شرق با سنگهای دشت ساحلی متشکل از مواد آبرفتی و آب رفتهای سیلابی دوران چهارم زمین شناسی در سمت تلاقی می کنند .

این سنگهای آهکی مربوط به دوران دوم زمین شناسی است که می توانند از یک سو آب باران را پس بدهند و ازسویدیگر در کوهها و ارتفاعات مزبور فراوان وجود دارند ، از این رو منابع آب زیرزمینی بزرگی را تشکیل می هند درصورتی کهزمین و شکل و ساختمان به خروج آنها کمک کند تشکیل دهنده چشمه ها و چاههایی نیز می باشد ( نک : آب ، مخازن ) . شرایط مناسبی که باعث به وجود آمدن آب رأس العین در این بخش از فلسطین شده ، نمونه و بی نظیر است به طوری که آب باران سالانه به میزان 600 الی 800 میلمیتر بر سطح سنگهای آهکی می بارد . و از درون سنگهای حامل آبهای زیرزمینی بدون اینکه تبخیر شود از شرق به غرب به حرکت درمی آید ، ولی مهمترین عامل پدیدار شدن آب رأس العین در وضعیت فعلی آن وجود یک گسل طولانی شکل در محور شمال شرقی - جنوب غربی است ، چشمه سارهای رأس العین در محل تماس این گسل قرار گرفته است . بدین ترتیب چندین عامل طبیعی درکنار هم قرار گرفته اند تا فلسطین را از این منبع آب شیرین که برای زندگی و حیوان و اقتصاد و دارای اهمیت فراوانی است بهره مند سازد . آب این چشمه سارها درگذشته و در حال حاضر بهره برداری شده و در سال 1935 قمستی از آن به شهر قدس و قسمتی دیگر به وسیله خط لوله به بسیاری از مجتمعهای مسکونی و مهاجرنشینهای صهیونیستی واقع در دو طرف رودخانه عوجا و منطه پرجمعیت یافا - تل آویو کشیده شد . مقداری از آب رأس العین به وسیله خطوط لوله به مجتمعهای مسکونی و مزارع و کشتزارهای واقع در منطقه دشت ساحلی فلسطین و منطقه بیرسبع و شرق نوار غزه ، به جنوب فلسطین رسانیده شد ، علاوه بر این ، آب این چشمه برای آبیاری زمینهای نزدیک آن نیز مورد استفاده قرار می گیرد .

مآخذ :

1. دباغ ، مصطفی مراد : بلادنا فلسطین ، ج 4 ، ق 2 ، بیروت 1972 .
2. نقشه زمین شناسی فلسطین : اندازه 000,2501 .